De groep met Aukaans als thuistaal

Uit Tabel 3.16 blijkt dat 2.561 leerlingen rapporteren dat er bij hen thuis Aukaans wordt ge-sproken. De meeste leerlingen met Aukaans als thuistaal zitten in de klassen 4 glo en 6 glo.

Tabel 3.16 Aantal leerlingen per klasgroep met Aukaans als thuistaal

Groep 4 glo 6 glo 2 lbgo/mulo 4 lbgo/mulo Onbekend Totaal

Aantal 897 702 501 429 32 2.561

Verreweg de meeste leerlingen met Aukaans als thuistaal zijn geboren in Suriname (94,4%).

Een kleine groep leerlingen is geboren in Frans-Guyana (3,5%) en overige/onbekende landen (2,1%).

In Tabel 2.16 zagen we al dat de meerderheid van de leerlingen met Aukaans als thuistaal in Paramaribo en, op enige afstand, Wanica woont. Groepen van enige omvang wonen ook in Marowijne, Brokopondo, Sipaliwini en Para. De minste leerlingen met Aukaans als thuistaal wonen in Commewijne, Nickerie, Saramacca en Coronie.

Uit Tabel 3.17 blijkt duidelijk dat bij de meeste leerlingen die Aukaans als thuistaal hebben thuis ook Nederlands gesproken wordt (80,2%). Sranan (73,2%), Saramaccaans (25,1%) en Engels (17,5%) zijn de andere talen die naast het Aukaans als thuistaal worden gesproken.

Tabel 3.17 Talen die bij de Aukaanse taalgroep thuis gebruikt worden naast Aukaans

Taal Aantal %

Nederlands 2.054 80,2

Sranan 1.875 73,2

Saramaccaans 644 25,1

Engels 448 17,5

Paramaccaans 157 6,1

Aluku 130 5,1

Sarnami 62 2,4

Portugees 57 2,2

Surinaams-Javaans 52 2,0

Arowaks 35 1,4

Spaans 28 1,1

Chinees 27 1,1

Karaïbs 25 1,0

Frans 19 0,7

5 andere talen 11 0,4

In de volgende figuren wordt op basis van de door de leerlingen gerapporteerde gegevens het thuistaalprofiel van de leerlingen met Aukaans als thuistaal gepresenteerd. Achtereenvolgens wordt ingegaan op taalvaardigheid, taalkeuze, taaldominantie en taalpreferentie.

70 Meertaligheid in het onderwijs in Suriname Figuur 3.25 geeft een overzicht van de taalvaardigheid in het Aukaans van de leerlingen in de Aukaanse thuistaalgroep.

Figuur 3.25 Taalvaardigheid in het Aukaans

De gerapporteerde taalvaardigheid voor verstaan en spreken in het Aukaans is in alle klassen hoog. Hun spreekvaardigheid in het Aukaans (74% - 88%) wordt door de leerlingen lager ge-schat dan hun vaardigheid in het verstaan van de taal (82% - 94%). De lees- en schrijfvaar-digheid in het Aukaans is in alle klassen laag en ligt voor beide vaardigheden op hetzelfde niveau: 41% in 4 glo, 51% in 6 glo, 52% in 2 lbgo/mulo en 58% in 4 lbgo/mulo.

Figuur 3.26 geeft een overzicht van de keuze voor het Aukaans van de leerlingen in de Aukaans thuistaalgroep met hun moeders, vaders en broers en/of zussen.

Figuur 3.26 Taalkeuze voor het Aukaans in het gezin

Leerlingen met Aukaans als thuistaal rapporteren een aanzienlijke keuze van het Aukaans in de interactie met hun moeders (68% - 73%). De keuze voor het Aukaans in interactie met de vaders ligt iets lager (58% - 65%). In de interactie met hun broers en zussen daarentegen kiezen de leerlingen juist iets meer Aukaans dan met hun vaders (64% - 72%). Van alle leer-lingen met Aukaans als thuistaal rapporteert 74% dat hun ouders met hen Aukaans spreken.

Dat is in hoge mate consistent met de gepresenteerde taalkeuzepatronen van de leerlingen in het gezin.

Figuur 3.27 geeft een overzicht van de keuze voor het Aukaans van de leerlingen in de Aukaanse thuistaalgroep met ooms en tantes, grootouders, buren en beste vrienden.

0

4 glo 6 glo 2 lbgo/mulo 4 lbgo/mulo

Moeder Vader Broer/zus

Figuur 3.27 Taalkeuze voor het Aukaans met familieleden en bekenden

Leerlingen in de groep met Aukaans als thuistaal rapporteren een gemiddelde keuze van het Aukaans in de interactie met hun ooms en tantes (59% - 71%) en hun grootouders (60% - 73%). Lagere keuzes voor het Aukaans rapporteren ze in de interactie met hun buren (44% - 49%) en beste vrienden (51% - 57%). Naarmate de leerlingen ouder worden, kiezen ze vaker voor het Aukaans in de interactie met familieleden. Het Aukaans lijkt vooral een taal voor het gezin en de familie.

Figuur 3.28 geeft een overzicht van de dominantie in het Aukaans en Nederlands van de leer-lingen in de Aukaanse thuistaalgroep.

Figuur 3.28 Taaldominantie in het Aukaans en Nederlands

Leerlingen uit de groep met het Aukaans als thuistaal zijn de enigen die voor die thuistaal een grotere dominantie rapporteren dan voor het Nederlands. In alle klassen rapporteren de leer-lingen een grotere dominantie van het Aukaans. Leerleer-lingen in 4 glo rapporteren 41% domi-nantie van het Aukaans en 27% van het Nederlands. Deze getallen zijn 43% - 25% voor 6 glo, 34% - 30% voor 2 lbgo/mulo en 39% - 30% voor 4 lbgo/mulo. Gelijktijdige dominantie van Aukaans en Nederlands is in alle klassen gering (8% - 11%).

Figuur 3.29 geeft een overzicht van de preferentie voor Aukaans en Nederlands van de leer-lingen in de Aukaanse thuistaalgroep.

Figuur 3.29 Taalpreferentie voor het Aukaans en Nederlands 0

4 glo 6 glo 2 lbgo/mulo 4 lbgo/mulo

Ooms & tantes

4 glo 6 glo 2 lbgo/mulo 4 lbgo/mulo

Auk N ed Auk/N ed

72 Meertaligheid in het onderwijs in Suriname Behalve in 4 glo rapporteren de leerlingen in alle klassen een bijna identieke preferentie voor Aukaans en Nederlands. In 4 glo is de preferentie voor Nederlands (41%) groter dan voor Aukaans (30%). De preferentiepatronen in 6 glo en 4 lbgo/mulo zijn bijna identiek voor beide talen. In 2 lbgo/mulo rapporteren de leerlingen een hogere preferentie voor het Nederlands (33%) dan voor het Aukaans (28%).

Tabel 3.18 tot slot geeft aan in welke mate het Aukaans en Nederlands in de Aukaanse thuis-taalgroep de meest gebruikte talen zijn.

Tabel 3.18 Meest gebruikte taal Nederlands versus Aukaans (N=2.529)

Taal 4 glo 6 glo 2 lbgo/mulo 4 lbgo/mulo Totaal

Nederlands 34% 32% 39% 39% 35%

Aukaans 53% 59% 45% 50% 52%

Uit Tabel 3.18 blijkt dat de leerlingen met Aukaans als thuistaal in het algemeen meer

Aukaans spreken (52%) dan Nederlands (35%). Het gebruik van beide talen blijft naarmate de leerlingen ouder worden tamelijk stabiel.

Samenvattend kunnen we vaststellen dat in de patronen van taalgebruik, taalkeuze en taal-dominantie van de Aukaanse thuistaalgroep het Aukaans in alle klassen een sterke positie heeft. Alleen in het taalpreferentiepatroon is de positie van het Nederlands (iets) sterker dan die van het Aukaans. Ondanks deze lichte voorkeur van de Aukaanse thuistaalgroep voor het Nederlands kan worden vastgesteld dat het Aukaans in de groep een zeer vitale taal is.