Het consortium Nord Stream AG

Het consortium Nord Stream AG is zoals eerder benoemd een gemeenschappelijk project van vijf belangrijke ondernemingen namelijk: OAO Gazprom, Wintershall (onderdeel van BASF), E.ON Ruhrgas, Nederlandse Gasunie en het Franse GDF Suez (Nord Stream Fact Sheet 2013:

1). Het consortium bestaat uit een aantal zeer invloedrijke bedrijven uit zowel Europa als 79

Rusland die in principe garant moeten staan voor veiligheid, technologische vooruitgang en het bedrijfsleven die in meer of mindere mate wordt gereguleerd door overheden. Dat er belangrijke Europese bedrijven mee participeren in dit project is van cruciaal belang voor het veiligstellen van de energietoevoer, in de vorm van aardgas, naar de Europese Unie. In Tabel 3.1 worden de aandeelhouders van het consortium Nord Stream A.G. weergegeven.

Tabel 3.1: Aandeelhouders Nord Stream A.G.

Energiebedrijf Percentage aandeel in Nord Stream A.G.

OAO Gazprom (Rusland) 51%

E.ON (Duitsland) 15,5%

Wintershall (Duitsland) 15,5%

Nederlandse Gasunie 9%

GDF Suez (Frankrijk) 9%

Bron: Nord Stream Fact Sheet The Nord Stream Pipeline Project 2013

Wintershall is de grootste ruwe olie- en aardgasproducent in Duitsland en gevestigd in Kassel (Wintershall 2014). Het bedrijf is tevens sinds de overname in 1969 onderdeel van het

moederconcern Badische Anilin- und Soda-Fabrik (BASF) die tevens wordt gerekend tot werelds grootste chemische concern (Wintershall 2014). Wintershall begon in de 50er jaren van de vorige eeuw met de gasproductie en werd al snel daarna een dochteronderneming van BASF (Wintershall 2014). In de negentiger jaren van de vorige eeuw begon de gasproductie bij Wintershall enorm toe te nemen en daaruit ontstond tevens ook de samenwerking met Gazprom. Het bedrijf is verantwoordelijk voor de handel in aardgas en is daarmee tevens een belangrijke gasleverancier voor de Duitse en Europese markt. Wintershall heeft in

samenwerking met Gazprom drie gezamenlijke ondernemingen namelijk WINGAS, WIEE en WIH (Wingas 2014). Gazprom heeft na een overname van de aandelen van Wintershall in Wingas de volledige controle over dit bedrijf sinds 2012. Wintershall heeft tevens een aandeel van 15,6% in Verbundnetzgas (VNG) die samen met E.ON Ruhrgas en Wintershall tot de drie grootste gasimporteurs in Duitsland behoren (Wingas 2014). Daarnaast heeft Wintershall samen met E.ON Ruhrgas elk een aandeel van 15,5% in de Nord Stream pijpleiding (Nord Stream Fact Sheet 2013: 1).

80

E.ON is één van de belangrijkste energiebedrijven in de Europese Unie. E.ON werd in 2000 gevormd door een samenvoeging van de energiemaatschappijen Vereinigte

Industrieunternehmungen (VIAG) en de Vereinigte Elektrizitats- und Bergwerks (VEBA) (E.ON 2014; E.ON 2014b). E.ON is de gasmarkt binnengetreden door de acquisitie van het Duitse bedrijf Ruhrgas in 2003 en zo ontstond E.ON Ruhrgas die in vele Europese lidstaten actief is (E.ON 2014a). Als bedrijf ontvangt E.ON Ruhrgas zijn gasleveringen vanuit meerdere landen zoals Noorwegen en Rusland die al meer dan 38 jaar gas levert aan dit bedrijf. Daarnaast heeft het bedrijf door overnames aandelen gekregen in andere

energiebedrijven in de Oost-Europese markten. E.ON heeft ook een 6,4% aandeel in het Russische Gazprom en is tevens actief in de opslag, transport, productie en leveringen van aardgas (E.ON 2014). E.ON Ruhrgas importeert gas vanuit Denemarken, Noorwegen, Nederland en Rusland waardoor deze gasimporten goed zijn voor 50% van de gasleveringen aan de Duitse markt. Het bedrijf is ook verantwoordelijk voor het verder transporteren van Russisch aardgas naar Nederland en Frankrijk.

Gasunie is een Nederlands gasbedrijf dat gespecialiseerd is in de gasinfrastructuur van zowel Duitsland als Nederland. De totale lengte van het gasnetwerk in Nederland en

Noord-Duitsland bedraagt in totaal 15.000 kilometer (Gasunie 2014). Nederlandse Gasunie heeft een aandeel van 9% in het Nord Stream consortium (Nord Stream Fact Sheet 2013: 1). Gasunie werd in 1963 opgericht als een combinatie va een publiek-private onderneming tussen de Nederlandse staat (aandeelpercentage 50%), Koninklijke Shell (25%) en het Amerikaanse ExxonMobil (25%). Deze gemeenschappelijke onderneming is opgericht met als doel om gas te distribueren en te verkopen vanuit het net ontdekte gasveld in Groningen. Gasunie heeft twee dochterondernemingen die belast zijn het gastransportnetwerk namelijk: Gasunie Transport Services (GTS) in Nederland en Gasunie Deutschland. Gasunie Transport Services is verantwoordelijk voor de ontwikkeling, beheer en de werking van het Nederlandse

transportnetwerk, terwijl Gasunie Deutschland verantwoordelijk is voor het

pijpleidingnetwerk in Noord-Duitsland (Gasunie 2014a). Vanwege het liberaliseren van de Europese gasnetwerk is sinds 2005 een splitsing ontstaan waardoor GasTerra zich heeft afgesplitst van Gasunie. Sindsdien houdt Gasunie zich alleen bezig met de opslag en het transport van aardgas, terwijl GasTerra zich vooral concentreert op de levering en handel in aardgas (GasTerra 2014). De Staat is sindsdien ook de volledige eigenaar van Gasunie en heeft de aandelen van Shell, Energie Beheer Nederland en ExxonMobil in Gasunie

overgekocht. Het Ministerie van Financiën beheert de aandelen van de Staat in Gasunie.

81

GDF Suez is ontstaan in 2008 door een fusie van Suez en Gaz de France (GDF) (GDF Suez 2014). Deze fusie kon alleen maar doorgaan als Gaz de France, destijds een staatsbedrijf, werd geprivatiseerd. Deze Franse multinational is vooral gespecialiseerd in duurzame energie, aardgas en het genereren en distribueren van elektriciteit (GDF Suez 2014a). Zo is de Franse Staat ook nog steeds aandeelhouder in dit bedrijf met een aandeelpercentage van ongeveer 36% (GDF Suez 2014). Deze multinationale onderneming heeft net als Nederlandse Gasunie een aandeel van 9% in het Nord Stream consortium (Nord Stream Fact Sheet 2013: 1). Het nieuw gecreëerde GDF Suez was in 2008 tevens één van de grootste energiebedrijven, maar de Franse staatsaandelen werden gereduceerd van 80% in het eerdere Gaz de France naar 36%

in het nieuw gefuseerde GDF Suez (GDF Suez 2014b). Deze enorme multinational is georganiseerd aan de hand van 6 divisies namelijk: Energie Frankrijk, Energie Europa en Internationaal, Liquid Natural Gas (LNG), Infrastructuur, Energieservices en Omgeving (GDF Suez 2014). Energie Frankrijk is verantwoordelijk voor het leveren van elektriciteit en gas aan bedrijven en consumenten in Frankrijk, terwijl Energie Europa en Internationaal vooral gas en elektriciteit levert aan Duitsland, de Benelux, Noord- en Zuid-Amerika, Afrika, Azië en het Midden-Oosten.