In Eigen Haard gaf de heer H.J. Emous de vorige maand een overzicht van de werkzaamheden der Commissie tot bevordering van het Hollandsch onderwijs in de Transvaal en de rol die verscheiden onderwijzers in den oorlog reeds hebben gespeeld. Bij het belangrijk artikel was een foto afgedrukt, die welwillend voor Neerlandia werd afgestaan.
De afbeelding geeft eene voorstelling van eene school der Boerenballingen te Caldas da Rainha. De beide onderwijzers, de heeren J. de Bruyn in het midden en R.A. den Ouden ter zijde, zijn vroegere landgenooten. Met de Boeren bij Komatipoort over de Portugeesch-koloniale grens gedrongen, hebben ze reeds te Lourenço Marques het onderwijs hervat en thans zetten ze het in Portugal voort. Het doet weldadig aan te weten, dat ook deze groep van jeugdige Afrikaners in echt nationalen geest en in de Hollandsche taal onderwezen wordt. Het C.N. Boeren-Comité hier te lande heeft voor de noodige leermiddelen zorg gedragen.
Uit Vlaanderen.
De leden van de Zuid-Nederlandsche groep, die de minimum-bijdrage betalen en die dus ‘N e e r l a n d i a ’ als postabonnement ontvangen, worden beleefd verzocht voor al wat den besteldienst van dit blad betreft, zooals klachten, adresveranderingen, enz., zich u i t s l u i t e n d te wenden tot hun postkantoor of hunnen brievendrager. De andere leden gelieven te schrijven aan den Penningmeester der groep: den heer Eg. De Backer, Van Hulthemstraat 52, Gent.
Nieuwe toetreders tot het Alg. Ned. Verbond, die wenschen de minimum-bijdrage te betalen, kunnen zich 't best aanmelden door op de post eene inschrijving te nemen op ‘Neerlandia’, v o o r h e e l h e t l o o p e n d e j a a r , tegen storting van fr. 2,75. Enkel zij die verlangen b e s c h e r m e n d l i d te worden, wezen zoo goed het te laten weten aan den Penningmeester, met opgave van het bedrag, dat zij jaarlijks wenschen te storten.
Verantwoordelijke Redactieraad voor de Rubriek ‘Uit Vlaanderen’: Mej. R. de Guchtenare, H.H. Lybaert, Fabri, G. Lefèvre, Fredericq, Gottigny, Minnaert, Meert, Van Hauwaert.
De heer Gottigny tot Vrederechter te Kruishoutem benoemd, heeft zijn ontslag als redactielid genomen.
De maand Februari nam uit ons midden weg: den heer Prof. Dr. E. Boucqué bestuurslid van den Gentschen Tak, in wien de Vlaamsche zaak een overtuigd en wakker strijder verliest; mevrouw Van Peene, weduwe van onzen eersten
tooneelschrijver en zelve in vroeger jaren onze eerste tooneelspeelster, en Pieter Geiregat, wiens volksverhalen zoo graag door ons volk worden gelezen. Van den laatste hebben de Gentsche Stadsscholen een legaat van 10.000 fr. gekregen. Hulde zij hunne nagedachtenis, die ons dierbaar blijft.
Tot medewerker aan het ‘Woordenboek der Nederlandsche Taal’ werd, op 1 Februari ll. voor de tweede maal een Vlaming benoemd, namelijk de heer A. Lodewijckx, bestuurslid van den Gentschen Tak van het A.N.V. doctor in de Germaansche taalkunde, leeraar aan de Nijverheidsschool te Gent.
Daarmee zwijgt wellicht de critiek, dat het Woordenboek niet voldoende rekening houdt in zijn aanhalingen met de Zuidnederlandsche letterkunde.
De Vlaamsche studenten van de faculteit der Geneeskunde te Gent zonden aan den Minister van Openbaar Onderwijs een verzoekschrift opdat hij ter vervanging van Prof. Boucqué, geen Vlaamsch-onkundig hoogleeraar in de heelkunde aan de Gentsche Hoogeschool zou benoemen, maar wel van den candidaat de verbintenis zou eischen zijne lessen in het Nederlandsch te geven, zoodra de trapsgewijze vervlaamsching onzer hoogeschool zal begonnen zijn. Tevens maande de Gentsche
Studentencommissie ter vervlaamsching der Gentsche Hoogeschool alle Vlaamsche maatschappijen aan, een dergelijk verzoekschrift te zenden aan den Minister en aan de Kamer van Volksvertegenwoordigers.
De heer volksvertegenwoordiger De Backer, een Vlaming uit éen stuk,
ondersteunde de vraag der studenten in de Kamer. Het antwoord van den minister luidde letterlijk: ‘Mijnheer de hoogleeraar Boucqué, van de faculteit van Gent, is den 8en Februari gestorven. De vraag van de toewijzing zijner leergangen is aan een
Naar aanleiding van de vingerwijzing door den heer Cohen Stuart aan 't Verbond gegeven betrekkelijk 't uitwisselen van sprekers tusschen Noord- en Zuid en 't in de hand werken van tooneelvoorstellingen door Noordnederlandsche gezelschappen hier, Zuidnederlandsche ginder, willen we er op wijzen dat Dr. Ritter de voorgaande maand is opgetreden in de Afdeeling van het Willemsfonds te Antwerpen. Voor de Brugsche Afdeeling v.h. W.F., die haar 30jarig bestaan vierde, werd Heyermans Op Hoop van Zegen opgevoerd; 't is waar, niet door een Noordnederlandsche troep. Toch kan het gelden als bewijs, dat er in het Zuiden wel aan wordt gedacht om 't uitstekend werk van Noordnederlanders te doen waardeeren. Op Hoop van Zegen werd ook te Antwerpen opgevoerd, Het Zevende Gebod te Brussel, terwijl Aan Flarden van Top Naeff verschillende malen te Gent, met grooten bijval, werd vertoond. Wat den heer Cohen Stuart genoegen zal doen: den 18 April komt de Koninklijke Vereeniging
31
Het Nederlandsch Tooneel met Bouwmeester, op uitnoodiging van de Vrienden van het Nederlandsch Tooneel en den Tak van het Algemeen Nederlandsch Verbond te Gent Koning Oedipus spelen.
De Noorderbroeders mochten dit wel vergelden. Princesse d'Auberge werd in den Haag in 't Fransch opgevoerd; zoover we weten nergens in Holland in 't
oorspronkelijke Nederlandsch evenmin De Bruid der Zee.
Op 23 Februrai ll. had er in de ruime zaal van het Gentsche stadhuis, een mooi Peter Benoitconcert plaats. Het werd ontworpen en bestuurd door den verdienstelijken jongen toonkundige Emiel Hullebroeck, met als uitvoerders den Oud-leerlingenbond van Ledeberg, en als solisten mevr. Fiorelli en de heeren J. De Vos en Dhollander. ‘Elzenkoning’, ‘Onze Vader’, een brok uit het ‘Drama Christi’ ‘Mijne Moederspraak’, ‘Mijn hart is vol verlangen’, ‘Heeft het roosje milde geuren’ en de cantate ‘De Leie’ maakten het programma uit, dat ook de kieskeurigsten bevredigen kon. Wij brengen hier warme hulde aan de toewijding en het talent van den heer Hullebroeck, die met betrekkelijk geringe middelen deze uitvoering heeft weten tot stand te brengen, en wij danken hem voor den dienst, hierdoor aan de Vlaamsche kunst bewezen.
Voor 27 April richt de gunstig bekende maatschappij ‘De Melomanen’ met aan haar hoofd onzen wakkeren Roels, eene uitvoering in van Benoit's oratorium ‘Lucifer’.
De gravin van Vlaanderen heeft beloofd dit kunstfeest bij te zullen wonen. Het aanhangig Wets-voorstel Coremans, dat te berde kwam op de Alg. Vergadering van de Zuidnederlandsche Groep van het Verbond (zie verder), werd ook besproken op den Katholieken Studentenlanddag de vorige maand te Antwerpen, waar Mr. Adelfons Hendrickx daarover een zeer belangrijke redevoering hield. Allen waren het eens om de dringende noodzakelijkheid er van in te zien.
De Katholieke Landsbond eveneens, heeft aan alle volksvertegenwoordigers een omzendbrief gezonden, die op de aanneming van het ontwerp aandringt.
Op Zondag, 9 Februari hield de Brusselsche Tak van het A.N.V. zijn jaarlijksche algemeene vergadering. Na eene aanspraak van den heer Reinhard, ‘Oude en nieuwe wegen in de Vlaamsche beweging’, waarin hij het A.N.V. op nog onbegane wegen wees, werd besloten het punt: ‘Over de eigenlijke roeping van het A.N.V.’ op de dagorde te brengen der algemeene vergadering van groep A, te houden op 2 Maart.
Kennis werd genomen van de verslagen van het bestuur.
Als leden van het afdeelingsbestuur werden gekozen: Mej. De Froy, mej. M. T'Sjoen, de heeren Vanderseypen, De Jaegher, Van Lancker, Kesler en T'Sjoen.
De afgevaardigden voor de algemeene vergadering van 2 Maart werden aangeduid. Na een korte behandeling der overige punten van de dagorde, werd de vergadering gesloten.
Op 2 Maart greep de jaarlijksche algemeene vergadering van groep B
(Zuid-Nederland) plaats in de bovenzaal der Oude Beurs, Groote Markt, te Brussel. Zeer talrijk waren de leden opgekomen van alle deelen van het Vlaamsche land en de besprekingen zijn uiterst belangrijk geweest. Er is dien namiddag heel veel werk afgedaan, dank zij de kundige leiding van den waarnemenden voorzitter den heer
1). Het verslag van den secretaris werd goedgekeurd en hulde werd gebracht aan de onverdroten werkzaamheid van den heer penningmeester.
2). Wat de Guldensporenslagfeesten betreft, daaromtrent werd besloten dat het Nederlandsch Verbond zich eerst dan aansluiten zal, wanneer alle politieke partijen het over dit punt eens zullen zijn en zich zal onthouden als onzijdig lichaam, wanneer overeenkomst op den duur onmogelijk moest blijken. Alle mogelijke stappen tot verzoening zullen door het bestuur gedaan worden.
3). Over het wetsvoorstel Coremans was men het eens, dat eerst en vóor alles de hoogere geestelijkheid voor dit wetsvoorstel moet gewonnen worden. Besloten werd een onderhoud daarover met de hoogere geestelijkheid te trachten te bekomen voor een afvaardiging van het Bestuur.
4). Onophoudelijke en tergende wetsverkrachtigingen werden aangeklaagd in de toepassing van de Strafwet, wat het gebruik der Nederl. taal betreft. Het bestuur zal al doen wat mogelijk is om in dezen toestand verandering te brengen en verzoekt daarom de personen, wien dat mogelijk is, haar een groot aantal van deze feiten te doen kennen.
5). Na een verslag over den taaltoestand in de Gentsche lagere scholen, wordt algemeen erkend, dat de studie eener tweede taal, om de meest afdoende
paedagogische redenen, te eenenmaal misplaatst is in de lagere school en op de geestesontwikkeling van ons volk den verderfelijksten invloed uitoefent. Wij moeten elkeen doen begrijpen, dat wij geene vijanden zijn van de studie van vreemde talen, maar ze in de lagere school niet kunnen dulden, omdat zij daar een kanker is. Het voornoemde verslag zal in Neerlandia worden opgenomen.
6). De vergadering besluit tot het aannemen van leden, die minder dan de minimumbijdrage betalen, op voorwaarde dat reeds een lid van hun huisgezin Neerlandia ontvange en een deel hunner bijdrage aan het hoofdbestuur ten goede kome. Deze soort van leden ontvangen Neerlandia niet.
7) Het punt over de aanmoediging van leerlingen, die zich in de studie der Nederlandsche taal onderscheiden wordt tot eene volgende vergadering verschoven, opdat verschil van meening hieromtrent gelegenheid zou hebben zich te uiten.
8). De uittredende en niet herkiesbare leden worden vervangen.
Voor Gent door: de heeren Minnaert (3 jaar), K. Van der Cruyssen (3 j.), O. van Hauwaert (2 j.); voor Brussel: De Vriendt (3 j.), Th. Coopman (3 j.), M. Van Lee (2 j.); voor Antwerpen: Smeding (3 j.); Aalst: Raym. De Windt (3 j.); Oostende: Fris (3 j.).
Het Bestuur van Groep B heeft tot ondervoorzitter gekozen den heer J. De Vriendt; als secretaris en penningmeester behouden de h.h. Meert en De Backer. Zoodat het, behalve uit genoemde h.h. bestaat uit de h.h. Obrie, Gent, Voorzitter; Josson Reinhard, Kesler (Brussel); Melis, Heuvelmans, De Beucker, Segers, (Antwerpen); Sabbe, Van Steenkiste (Brugge).
Het Bestuur van Groep B heeft bovendien aangewezen om de h.h. Fredericq en Rooses te vervangen in het Hoofdbestuur: de h.h. De Vriendt en Smeding, en als plaatsvervanger van den heer De Vriendt, den heer Reinhard. Het is niet in de gelegenheid geweest andere plaatsvervangers te kiezen. Behalve genoemde heeren zijn vertegenwoordigers van Groep B in het Hoofdbestuur de h.h. Obrie en Meert.
9). Artikel B. v.d. Wet van 26 Maart 1900 wordt door de Nationale Bank overtreden, wat de taal op de bankbriefjes betreft. Er wordt op gewezen, dat thans in alle kantoren der Bank Vlaamsche formulieren te krijgen zijn, maar... men moet
ze eerst vragen, anders worden slechts Fransche verstrekt. Er wordt daarom den Vlamingen op het hart gedrukt, dit niet na te laten.
10). Het Algemeen Nederlandsch Verbond (Groep B) schijnt, volgens den heer Reinhard, zijn roeping niet goed te volgen. In plaats van een strijdend organisme voor de Vlaamsche Beweging, moest het wezen de band, die alle Nederlandsche elementen samenhoudt. Het moest er zich vooral op toeleggen de betrekkingen tusschen Noord en Zuid te bevorderen.
De spreker treedt hier in bijzonderheden omtrent het vele, dat op dit gebied zou kunnen gedaan worden en haalt de wenken van den heer Cohen Stuart aan. De waarnemende voorzitter doet opmerken dat hetgeen door den heer Reinhard werd in 't midden gebracht slechts kan aangenomen worden als eene vingerwijzing voor het bestuur. Want om den werkkring van Groep B te beperken tot hetgeen de heer Reinhard wenscht zou een nieuwe wijziging van de grondslagen noodzakelijk zijn; § 4 van Art. 2 schrijft inderdaad wel degelijk ingrijpen in den Vlaamsch Taalstrijd voor.
Na de bespreking dezer verschillende punten werden de aanwezigen verrast op de puike uitvoering van eenige mooie nummers door het gemengd koor der
Damesafdeeling van Brussel.
De gezellige bijeenkomst in het Maastrichtsch Bierhuis, hield de Vlamingen nog langen tijd genoeglijk bijeen en bij iedereen heeft deze dag de beste herinneringen nagelaten.