Vraag nr. 235 van 28 februari 2003
van de heer ANDRE-EMIEL BOGAERT Waterbouwwerken – Aanbestedingen
Vooreerst verwijs ik uiteraard duidelijk en formeel naar mijn vraag om uitleg, behandeld in de bevoeg-de commissie op 11 februari 2003 (Hanbevoeg-delingen C132 van 11 februari 2003, b l z .1 0-1 5 ) , in verband met mogelijke fraude bij aanbestedingen van wa-terbouwkundige werken voor het Vlaams Gewest. Terzake kreeg ik vanwege de administratie via de bevoegde minister een eerste antwoord dat echter ten eerste niet volledig was en ten tweede nog heel wat vragen onbeantwoord liet.
Gelet op de belangrijkheid van de betrokken dos-s i e r dos-s, gelet ook op de recente eigenaardige verja-ring van niet minder dan 300 fraudedossiers inzake openbare aannemingen, en gelet ten slotte op het recente gerechtelijke dossier van fraude bij de aan-besteding en/of uitvoering van waterbouwkundige w e r k e n , is het van belang dat het parlement in volle onafhankelijkheid en met voldoende verant-woordelijkheidszin de nodige controle kan uitoefe-n e uitoefe-n . Kauitoefe-n dit politiek tot uitoefe-nader order uitoefe-niet via de iuitoefe-n- in-stelling van een parlementaire onderzoekscommis-s i e, dan moet dit minonderzoekscommis-stenonderzoekscommis-s kunnen via onderzoek door de leden van het Vlaams Parlement. Na dit onderzoek zal dan blijken of er inderdaad naast rook eveneens vuur is, of de feiten zwaarwichtig genoeg zijn om er verder aan te tillen of dat alsnog een onderzoekscommissie aangewezen is.
Zodoende uit ik via deze schriftelijke vraag een eerste reeks van vragen die betrekking hebben op bepaalde overeenkomsten en/of waterbouwkundi-ge aannemingswerken. Een tweede reeks vrawaterbouwkundi-gen terzake zal normaliter binnenkort volgen. De hier-na volgende punten verdienen een meer diepgaan-de verklaring dan die welke diepgaan-de administratie en/of de bevoegde minister tot op heden aan het parle-ment heeft verstrekt.
1. De eerste vraag heeft te maken met het project "Uitvoeren van Onderhoud en Ve r d i e p i n g s-baggerwerken in de Westerschelde en de schelde tussen Vlissingen en de Nieuwe Zee-sluis te Wintam" (bestek 16/EN/OF/1/98) – con-tract dd. 01/04/99 > 31/03/06).
Het initiële inschrijvingsbedrag van het contract M VG LIN AWZ afdeling Maritieme Schelde met TV Zeeschelde DI, D N, DC bedroeg € 6 4 miljoen per jaar. In de periode 2002/2003 be-droeg het werkelijk bestede bedrag echter meer
dan € 80 miljoen per jaar. Een verschil van € 1 6 miljoen in afwijking op het inschrijvingsbedrag is op zijn zachtst gezegd aanzienlijk.
Wat is de vergelijkbare toestand in de andere voorbije jaren ?
Waren er toen ook budgetoverschrijdingen en zo ja, van welke orde ?
Werd de wettelijke motiveringsplicht steeds geëerbiedigd ?
In het antwoord van de minister vice-p r e s i d e n t op voormelde vraag om uitleg werd inderdaad een te summiere verklaring voor de gewraakte overschrijding gegeven.
Welk percentage wordt met herziening bedoeld ? Worden bij het aanhalen van de evolutie van de s t r o o m , de Westerschelde en de Zeeschelde be-doeld ?
Wat wordt de facto bedoeld met "evolutie" ? Bestaat er een wetenschappelijke technische studie die aantoont dat deze evolutie van de stroom zodanig en onvoorspelbaar gewijzigd is dat het onderhoudsbaggerwerk met maar liefst 25 % is toegenomen ? Zo ja, kan dan inzage worden verleend in deze onderzoeksresultaten ? Zijn de budgetoverschrijdingen contractueel, administratief en juridisch verantwoordbaar ? 2. Blijkbaar is het voor de administratie niet zo
duidelijk of er nog andere ruimings- en bagger-contracten lopende zijn. Ter info kan worden verwezen naar het contract voor het onderhoud van de maritieme vaargeulen in de Belgische territoriale wateren dat door dezelfde admini-stratie LIN, AW Z , afdeling Waterwegen Ku s t , gegund is aan de TV Noordzee en Kust (TV DI, DC, DN).
Werd dit laatste contract op dezelfde wijze ge-gund als dit van de Westerschelde/Zeeschelde ? Wat is het jaarlijks aanbestedingsbedrag van dit contract ?
Anderzijds is er ook nog het probleem van het werken met bijaktes aan bestaande contracten en dus ten overstaan van dezelfde contracten-aannemers.
Worden aan dezelfde TV's (tijdelijke verenigin-gen gevormd door dezelfde bedrijven) via bijak-tes aan lopende contracten, meerwerken opge-dragen voor onder meer de ruiming van wrak-ken ?
Gunt ook de Nederlandse overheid niet gere-geld wrak- en/of ruimingcontracten aan dezelf-de TV's en/of dezelf-de ledezelf-den ervan ?
In zijn betoog in het kader van de gestelde vraag om uitleg diende de bevoegde minister openlijk te verklaren over onvoldoende gege-vens te beschikken omtrent dergelijke substan-tiële uitgaven.
Hoe komt het dat de bevoegde minister, o n-danks de voorbereiding op de vraag om uitleg, vanwege de administratie onvoldoende gege-vens ter beschikking krijgt ?
3. De volgende vragen hebben dan weer betrek-king op het onderhandelingscontract Boven-schelde tussen de MVG LIN AWZ afdeling B o v e n-Schelde enerzijds en de TV DI-D E C (beide dochters van de groep DEME). Dit con-tract werd blijkbaar gegund na een prekwalifi-catieronde van aannemers die oplossingen moesten aanreiken voor de afname van een ze-kere jaarlijkse hoeveelheid tonnen baggerspe-cie.
Is het niet zo dat er medio de jaren '90 door de-zelfde administratie reeds stappen werden on-dernomen om samen met het bedoelde bagger-bedrijf – partner in de voormelde TV – via een publiek-private samenwerking een soortge-lijke oplossing uit te werken en dat dit toen in het kader van de wet op de overheidsopdrach-ten niet kon worden gerealiseerd ?
Is het ook niet zo dat bij de eerste oproep voor kandidaten om oplossingen aan te reiken alleen bedoeld bedrijf in aanmerking kwam/kon komen wegens bovenvermeld voortraject en voorbereiding ?
Wat ligt er ten grondslag om voor te houden dat er aan een aannemer een gunst wordt verleend om zijn investeringen te financieren ?
Tot zover de inhoud van deze schriftelijke v r a a g, waarbij het uitsluitend de bedoeling is om ook vanuit het parlement en via democrati-sche controle inzicht in en zicht op de water-bouwkundige werken van het Vlaamse Gewest, gefinancierd met substantiële gemeenschaps-middelen, te verwerven.
Antwoord
1. Budgetoverschrijdingen
Zoals in het vorige antwoord (punt 7) op de vraag om uitleg van 28/01/03 uiteengezet werd, is het aangehaalde bedrag van 80 miljoen euro per jaar niet het werkelijk bestede bedrag. De werkelijke uitgave voor het pachtjaar 2 0 0 2-2003 (01/03/2002-31/03/2003) bedraagt 65,402 miljoen euro (met een geraamd bedrag van 4,5 miljoen euro voor de maand maart 2003).
In zoverre men dit bedrag afspiegelt aan het ini-tiële inschrijvingsbedrag van 63,8 miljoen euro aangepast aan het prijspeil van februari 2003 (met een herzieningscoëfficiënt van 1, 1 7 6 8 2 ) zijnde 63,8 X 1, 17682 = 75,08, kan men stellen dat hier geen sprake is van een aanzienlijke overschrijding doch veeleer van het tegendeel. Werkelijke uitgaven Pachtjaar 2002-2003: 65.402.000,46 euro Pachtjaar 2001-2002: 67.930.241,65 euro Pachtjaar 2000-2001: 68.586.816,68 euro Pachtjaar 1999-2000: 60.465.101,55 euro Pachtjaar 1998-1999: 67.352.617,58 euro Motiveringsplicht
De gemotiveerde beslissing van selectie van ge-gadigden d.d. 26/10/1998 steunde op de motie-ven naar voor gebracht in de verantwoordings-nota betreffende de selectie van kandidaten d.d. 28/07/1998.
Tevens werd voldaan aan de informatieverplich-ting t.a.v. de kandidaten en inschrijvers, z o a l s bepaald in de wetgeving op de overheidsop-drachten.
Herziening
Zoals boven werd aangehaald, bedraagt de her-z i e n i n g s c o ë f f i c i ë n t ; 1,17682 prijspeil februari 2003.
Evolutie van de stroom
Het bestek 16EF/98/1 behelst: "Uitvoeren van O n d e r h o u d s- en Verdiepingsbaggerwerken in de Westerschelde en de Zeeschelde tussen V l i s-singen en de Nieuwe Zeesluis te Wi n t a m " .H e t gaat dus inderdaad over de Westerschelde en de Zeeschelde tussen Vlissingen en de nieuwe zee-sluis in Wintam.
Een evolutie van een stroom omvat twee ele-menten :
– de natuurlijke evolutie van het estuarium, uitgaande van de eigen dynamiek, o. m . d e morfologie en de stroomsnelheden welke beide van invloed zijn op de diepte van bij-voorbeeld de drempels, wat een impact kan hebben op de uit te voeren onderhoudsbag-gerwerken ;
– de evolutie ten gevolge van menselijke ingre-pen, o.m. de verruiming van de vaargeul. Onderzoek evolutie van de stroom
Opvolging van de recente evolutie van de stroom is vervat in MOVE (Monitoring Ve r r u i-ming We s t e r s c h e l d e ) , waarvan verscheidene op-volgingsrapporten bestaan.
Hieruit blijkt dat er geen significante verande-ring vast te stellen is met betrekking tot de hoe-veelheid te baggeren specie. Wel is er een wijzi-ging in de verhouding slib/zand. De slibfractie neemt toe. Het baggeren van slib is duurder dan het baggeren van zand.
Verantwoording budgetoverschrijdingen
De baggerwerken in de Schelde worden correct uitgevoerd volgens de bepalingen van het be-stek 16 EF/1/98. De opdracht geschiedt volgens p r i j s l i j s t , waarbij alleen de eenheidsprijzen for-faitair zijn en het te betalen bedrag wordt
vast-gesteld door de eenheidsprijzen toe te passen op de hoeveelheden van de verrichte prestaties. Wat de budgetoverschrijdingen betreft, wijs ik op het feit dat het uitvoeren van baggerwerken in een rivier, die een levende materie is, niet kan vergeleken worden met het uitvoeren van een klassiek burgerlijk bouwwerk, waarbij de uit te voeren hoeveelheden nauwkeurig kunnen be-paald worden.
Gelet op wat voorafgaat i.v. m . evolutie van de s t r o o m , kan de uit te voeren hoeveelheid bag-g e r w e r k , afhankelijk van diverse factoren die grotendeels door de natuur worden bepaald, verschillen.
Wel werd getracht de bij het bestek 16EF/1/98 gevoegde opmetingsstaat op te stellen op een zo nauwkeurig mogelijke manier, gebaseerd op ja-renlange expertise.
2. Gunningswijze
Het door de Vlaamse volksvertegenwoordiger bedoelde contract betreft het "Uitvoeren van baggerwerken in de vaarpassen van de Noord-zee en in de Vlaamse kusthavens". Terwijl het contract voor de baggerwerken in de We s t e r-schelde en de Zeer-schelde werd gegund via de procedure van de beperkte offerteaanvraag, vormt het contract voor de baggerwerken in de Noordzee en de kusthavens de bijakte 15 van de overeenkomst voor het uitvoeren van onder-h o u d s-, v e r d i e p i n g s- en verbredingsbaggerwer-ken in de Nieuwe Buitenhaven, de Vo o r h a v e n en de Achterhaven te Zeebrugge, en in de scheepvaartwegen en toegangsvaargeulen in zee voor Zeebrugge, Scheur inbegrepen. In deze bij-akte werd eveneens de opdracht van het bestek n r. 117 "Baggerwerken in de havens van Oos-t e n d e, NieuwpoorOos-t en Blankenberge, alsmede in de rechtstreekse Kil van de Stroombank" ge-voegd.
NV Ondernemingen Jan De Nul anderzijds, werd in de bijakte 15 bepaald dat vanaf 01/04/1996 de overeenkomst door de boven ver-noemde Tijdelijke Vereniging werd overgeno-men.
Deze bijakte 15 werd op 28/04/1994 goedge-keurd met als einddatum 31/03/2005. Een latere bijakte 15bis werd opgemaakt en op 27/05/1997 g o e d g e k e u r d . In deze bijakte werd de nieuwe benaming van de Tijdelijke Vereniging Noord-zee en Ku s t , bestaande uit dezelfde partijen, e n werden nieuwe prijzen vastgelegd naar
aanlei-ding van het invoeren van een nieuw meetsys-t e e m , memeetsys-t name de Hopper Well Densymemeetsys-ter. Er werd van de gelegenheid gebruikgemaakt om tevens de prijzen in overeenstemming te brengen met de nieuwe CMK-t a r i e v e n , de nieu-we baggertuigen, de nieunieu-we gewaarborgde hoe-v e e l h e d e n . Met andere woorden : de erhoe-varing van de voorgaande jaren werd ingebracht. Budgetteringen
Het jaarlijkse bedrag voor de onderhoudsbag-gerwerken van deze overeenkomst :
Pachtjaar 91-92 92-93 93-94 94-95 95-96 96-97 97-98 98-99 99-00 00-01 01-02 Uitgaven 1.848 1.794 1.854 1.730 1.748 2.042 1.956 1.848 1.643 1.932 1.950
Dit zijn bedragen in miljoen BEF met inbegrip van BTW en herziening.
Voor het jaar 2002 bedraagt de uitgave 60.879.000 euro en voor 2003 werd 57.015.000 euro vastgelegd. De verhoging van de onder-h o u d s b a g g e r w e r k e n , ongeveer 300 miljoen B E F, is te wijten aan de speciale maatregelen die dienden genomen te worden om te voldoen aan de wet ter bescherming van het mariene mi-l i e u . Hierdoor kon de oude uitvoeringswijze in de havens van Blankenberge en Nieuwpoort, rechtstreeks storten van baggerspecie in zee, niet meer gebeuren en diende alles te worden vervoerd naar een vergunde stortplaats in de Noordzee.
Wrakkenberging
De wrakkenberging in de Noordzee maakte het onderwerp uit van een volledig afzonderlijke o v e r e e n k o m s t , gesloten door het toepassen van een onderhandelingsprocedure met Europese b e k e n d m a k i n g. De opdracht werd toevertrouwd aan de Tijdelijke Vereniging Be r g i n g s w e r k e n , waarvan de boven vernoemde baggerbedrijven deel uitmaken, samen met meer gespecialiseer-de bedrijven die in het bezit zijn van het nodige materieel zoals drijvende bokken en hefeilan-den.
De Nederlandse overheid gunt haar wrak- e n ruimingscontracten volgens de aldaar geldende w e t g e v i n g. Het laatste grote contract werd toe-vertrouwd aan een tijdelijke vereniging waar de Tijdelijke Vereniging Bergingswerken deel van uitmaakt samen met o. a . Smit Tak uit
Neder-l a n d , 's wereNeder-lds grootste wrakkenberger (cfr. Koersk, Prestige en Tricolor).
Onvoldoende gegevens
Indien de vraag duidelijk en specifiek is, kan de administratie alle noodzakelijke en precieze ele-menten voor een antwoord geven. Bij onduide-lijkheid in de vraagstelling kan het echter zijn dat het antwoord niet volledig beantwoordt aan de verwachtingen van de vraagsteller.
Ik blijf uiteraard bereid alle nodige informatie over te maken.
3. Ondernomen stappen
Door AWZ is er geen enkele stap ondernomen om in de vorm van een publiek-private samen-werking een oplossing te zoeken voor de bag-gerspecieproblematiek en slibverwerking in het bekken van de Bovenschelde, noch met de T V D I-D E C, noch met een andere partner. I n t e g e n-deel is door AWZ het initiatief genomen om de markt te consulteren door middel van een (Eu-ropese) oproep tot kandidaten gevolgd door een onderhandelingsprocedure. Deze procedure is bepaald in de wet betreffende de overheids-opdrachten.
verwer-king van de onderhoudsbaggerspecie in het stroomgebied van de Bovenschelde en de Leie. Vermits het Vlaams Gewest zelf niet beschikt over de nodige vergunde bergingslocaties voor de baggerspecie enerzijds, en de aanslibbingen in de waterwegen reeds geleid hadden tot diep-gangbeperkingen op verschillende plaatsen, w a s een raadpleging van de markt door een oproep tot kandidaten de enige mogelijkheid om het acute baggerprobleem op te lossen.
Oproep kandidaten
De oproep tot kandidaten bestond destijds uit 2 delen : het eerste deel voorzag in het ter be-schikking stellen van bergingslocatie voor bag-gerspecie vanaf het jaar 2000, en het tweede deel voorzag in het ter beschikking stellen van bergingslocaties vanaf juli 2002.
Voor het eerste deel van de oproep is gebleken dat slechts één kandidaat aan de gestelde voor-waarden inzake vergunde bergingscapaciteit voldeed nl. de TV DI-DEC. De andere inschrij-vers voldeden niet aan de gestelde voorwaarden en konden derhalve niet voor de verdere proce-dure van deel 1 in aanmerking worden geno-men.
Dat de TV DI-DEC wel in aanmerking kon worden genomen, heeft uitsluitend te maken met het feit dat deze groep reeds jaren voordien de behoefte aan oplossingen voor de baggerspe-cieproblematiek heeft onderkend en het Fa s i-v e r-project had opgestart, waardoor zij in 2000 over de vergunning beschikten om baggerspecie te verwerken en te bergen. De andere kandida-t e n , die zonder kandida-twijfel eveneens op de hoogkandida-te moeten geweest zijn van de aanslepende pro-blematiek van het tekort aan bergingslocaties, zijn er blijkbaar niet in geslaagd tijdig de vereis-te vergunning vereis-te verkrijgen voor het bergen van de specie en konden dus niet verder in aanmer-king worden genomen.
Voor deel 2 van de oproep, namelijk het be-schikbaar stellen van vergunde bergingslocaties vanaf juli 2002, konden 7 inschrijvers in aanmer-king worden genomen. Verwacht wordt dat de administratie de verdere onderhandelingsproce-dure spoedig zal opstarten.
Financiering investering
Zoals boven uiteengezet, is het toewijzen van de opdracht aan de TV DI-DEC het resultaat
ge-weest van een aanbestedingsprocedure die in de wet op de overheidsopdrachten is opgenomen. Het feit dat er slechts één aannemer voor deel 1 in aanmerking kwam, maakt deel uit van de ge-houden marktraadpleging. Door de procedure in twee delen te splitsen, kon zeer snel een effi-ciënte oplossing uitgewerkt worden voor het acute baggerprobleem in het bekken van de Bo-v e n s c h e l d e, en kon de mededinging daarnaast toch optimaal spelen.
