WEEKBLAD VAN DE VOLKSPARTIJ VOOR

VliJHElD IN DEMOCIATIE

WEEKBLAD VAN DE VOLKSPARTIJ VOOR

VRIJDAG 24 DEC. 1948 No. 39

r~~~l

l~::~~

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

KERSTMIS

H

^{et is niet} vrecmu, dat J~

wereld en w~i mensen tegenwoordig veel met ons zelf bezig zijn. De wereld 1s het eigenlijk altijd, maar o0k wij leven in rle laatst.• tijd .met de> gedaehten voortdur<,ml op ons zelf g·evcstigd. Hd is donkcr en duistcr om ou:~

heen, zoals de nat uur than,;

donkN· en duister is, en dat doet ons de blik naar binnen slaan en stilstaan b\j on;> zelf, omdat ·wij vastgehouden wor·

den do01· de zorg-en in on~

leven, dh: wij nil't nl.eer aall kunnen, door de modl\ik•ê' levensomstandigh<'den zelf, die ons drcig<'n te ovPrspoelen en geen todwmst lnN'l" OVfTlat\'n.

Fln tb~ll' hn;·,•nnit grimt d··

~vt:n.:iJ Oüö au.n} "::.a wij fJ~";i:().

ven :;;lecht.s enkele namen te n()cmen. enll:(•lc substantiva als DuitslaJtd, Berl~in. FrankrUlc, Rusland, China en Indone'lië, om in dr: klem van deze woor- dE-n t(• honwn e-n l'' hlij':cn

••

stelwn in alle a~;sociaties. die dtw.t·met· zijl! verbonden. J•:n L<><·ll blijft daat· ue hunkering .in onzr: ziel, die nouit Yullwnwn l'an ..,,·u•·<:en uitgeblust, de hunll:i•J:ing nnm· licht en vude. Zo duist<·1· h" 11 ;1;-t ni('t zijn, dat die lnmkcting: zon worden Yf'l··Rtiltt, Jwcn. o-:ij is <'1'.

die ]Ratst.• hunlwring naar het licht, dat l.lovf'n d<·zc w""'icl nil- stUgt, <·n naar <k vredf•, die eenm11al ons itf•cl :>:al ?.ijn. F:n v.::j wetf'n het in de stilte van <ms leven, dat \Vi,i recht Ju:bh(:tt op d••:r.•·

hunlwring te bouwen, omdat daar in om• i.;.; de :intuïtie'~<· ;:..!:i'!·- heid, <lllt <'enmaal licht en vrede komen 7.Ullcn, omdat dnil•· één is dil' ;~.,. C'cnma~l brengen lçan, en die dit oük eens zal rln{ u, J·Iij, wiens macht boven mensenmacht uitstijgt. en die allf·en ''' <;i ;Jn.t i.• licht en vrcde in mensf'nw<'rcld en men>wnhm1:, als Zijn J,,m:nL- rijlt. lwt koninkrijh der hemelen te doen z,·g•,viercn. Dnw is in on~; ck intuïtieve l':ek<'l'IH,id. dal H\i dit :f.n\ hrengen nwt onz'·' rwlp,

Dod dit nid. den]{('ll :wn het WU!.H'd ,·a.n de~ vsalmliil'ili.<'L.

P,;. 10·1 :7: Vi'rhd Gij over ons :het licl!t van Uw arw.,chUt•.

o H<•t-r! Ja. Hij Jwn het lieht over ons verheffen. Hij k~•n on'' ~df

tcll<ens weer opheffen door dit. licht uit on:;.t· llecrslachli:~:kid. di<' zo dh·p in ons h·ven 1\:an JngTijpen~ en \Vfli.-<~-ITnf·{~ \Vij ganR {)nz,. 'lllt- g,;ving l>f•snwtt<'l1 kumwn. Hij kan ons Pn de WN'dd '· ,•rlwïf''"

hov"·n onz<· h;latztteht uit, di(· doorgedrongen ,;:::; lot in ~~,Ut· -lH;..:,·---:1 '::ut onz<· twv!,lldng é,n tot in dl' diepste VP,:f'h·~> ,.,.n1 OJW g~·mo• d. Hi,i 1wn ons verheffen uovc:n onz(' Zf'dPlij.ke langh··ii'l, di<' ü1 all..• i.ln<kn.

ool{ in dü rijen der jeugd, g<:rneeng·oed ondH ons wordt, tu<•lal wU plot!:ltJ1ing ;.von'len opgeschrikt door een é<,lfttantc uitbar;;;ttn~.;. Hij wil on~ redden en verheffen boven onzt; Wt•rddgezinclheid, <1j(· alle landen en staten heeft aangetast en in ;'1>:~1.. woord mn, h t zijn cigt>nr- uil.drukldng hef'ft gevonden,

Hei

^{lil:ht van} Uw aanschijn! Wat :Is tl<in dat .lkhL ·,· U<~t is allereerst Gods liefdr:. die Hij in ménsfmharten )Horft nrnl·- gelegd om door te geven in het leven. Het i'> de grote achl,etgJ·ond van de geschiedenis van Ju,[. christendom, die boven dü condllci' en hPl denk<•n llOg uilstijgi, lóll dl.e het nwc·st hechte ernw<~t d<•t

tn(·JJ.:';H'I1\V('il'ld \Xii Z\jH. I It.·l ~g h~·t g~·lu1{, dou1· H·.·r:t (H\11 ,,n:-:;

gPg"(·veu, dat t-:····1ult, dat ·\vij diktvUls 7.o in do:• vert.(\ %ot·- .lu•n, en dal vla 1;: Jüj onR, in

()\l.S i~~· n<'f'l·,~.-~-{~1"·:?:,1. di-'l.Hr \vaar l ·}:f·v Jncu~:en elku:u· bij d(•

hand houden en zif'l1 Vt'l'bon- den ·\veten. fh~t i~ h"t V(·r·

1<1ng(~n. :?.üHdet· v ... ·clh (·11.:; l!îf'H~

~;[•a1"~..".·f~l\ YC'rdorrt.'ll ZH1. <1~>

hoop, dt> z<-·h.t't'·._· hoop, drtt hPt licht zal lwilt\'11. Vnn tlw aanschijn~ Hu<' is da11 ( :r"l~

'"tns('hijn '? Al;; ·wij lwl tnel

W<H>nlell probcr·en t<· cm!i:dn~i·

·vell, dan ;,~{·g-gen \V ij: Zi.in a:::: . .:t:..;chijn, dat h~ Zijn Knrdnh- t·ijk tl<• l Hij <'i•mna;t! :zal doen

li.:ollH"Il, h(~l hc~nu_'lf"t' lr•ven r·, '( ^{•1 1 -~} hi··l' ^l)"j) ~~~trd''· het

~ ')l, :

-

ⁱ

..

kE:rl wil. Dat <lll<•s is Z\j11 aan·

schijn. ]~n loch \\'il l{t:_·r;-;tntl:~

bvt onB nog bPl,.:r· Zt'ggen:

C:<>tl;; aanschUn. dat is JezH><

C!JJ·ü;tns, want .1<•zus Chrbtw;

d:1 t ;,, Gods aangezi<:ht ^!HUil' de :ql r·tl.· .~·,·:v ''t·t!. Cqd:·; :.\~u1g(·f.Î1:ht ; .. ç<-hog~..~n over Zjjn :tnen;:;en- klrdl\·1'\'n. \\"it• rnij g-{·zî.t~n h('f'ft., zo zvgt Christus het innner-R ~w1f.

di~ :t.•(·rt dr: V:ld'-'l' :~\~zit·n: ik en dt: Vadc1· zUn één.

D:;t

^{is d<:} ''cll\Vig~_~ .l~t'l'SilJoodt·:h:}l;)p. Te rnidd<•n ~'an t~en Vt:r- v.·ol'd•·n. on'; poh\.w1< v"nvonlen w<•rèld, te nudd,m van ck

a.l:;.·ii.:.J· 1\uii-;t,·r::'c:, <lk uni' ook thans oml'ingt, komt dc·ze bood- se\'''!' in <!>:- V<>tlll. rwen. m<•l. <k ;:t\"1)\ van het Kerstkind, than';

\~:~·{ l' io~ l)n;~. \VU dn>tnen en ^zing·~~~l van ^dt~ g-C'bonrtcverhalcn.

V:•n •:fij:,lh'id, r!ic ~:kh buigt vooJ· hd Jdml<•l<t', en haar t;Nlchenll:en ::;u1 7.jjn vnt:tc ~1 11(\t~l'lcgt, goud <~n \Vit'rook en rnyt·rh("', b~cld va.n lwt ;~·,·ui·NHh· <·JJ ge1wzencle. en on\'<'J'gankc·lijll:e, dat in dit ldn(l i:; tw•·r·M'''l<·,:;•l. Vnn 11\')'(],-r~. dii' inluïtid hc·t ldnd<•kt· vinden, zoals zlj lHJit~~u in dt· natuut· (i()d i~·evoiHlf•n hebben Pn die Zf•lf de (:ll[<('ll·!l'·,V;H)rdt·n llilzillh'Pll: l~n· 7.U (]od in de· hogP, Vt't~dc· op a:,,·d·.~. iu rnt·ntH:H een vvellh•ha~·~.,n. \lan th~ aan7-(;gging aan dr- :t!J(H·d(·t· van hnat· r.~·l'otc g-(•1uk. v::~n ht_·t 1dnd in de stal en op

'\V{·:~ nu<tr l~;.!.·yplt·, un1dnt. tlt: \Vt•f'('ld ;~·t·e~l plaats het:ft vone dit ldnd: \'an dt• oud~11 van dagen Ri nH'On en Hanna, dit~ tlutl~·'-'

!~l.tT\'('11 ]tl01JH'n. (Jntd~lt Zijn C('ll\\'ir:,î1Pld in hunnt• ha.nden rustV·.

'ftfaar Ev. '·i:.n1L; :-îpn\(•h:t nit·t van :.t~·j·ven 1naar van h•ve-11. ·va11 1 ;:n!k ;loil:~· biJz'Jnd,,J· l~:vt-·n. \·V:~~l rtot· :d1t~ ll·Ven op aard:, rnoeî

\."o)'dl :1 <>p·;~;-··!H·Vc~1. ~·n dat ('(~d kiud 01\~..:; hrengcn wil. Was h(·t nit't :h·,'-;oj.- . die: XiL'i~ van t'r·n kind .. (lat ondf~r ons g"<-\boren zal zijn, <'e1l .i·.-H~;;;J,,., <lal alk:.; :"éol kid;:n '! Hier is dit i<iLd hit•r is dit jongshe, Zijn ~t(~l11 zal tciou1 rJlH:·rPn. zijn kracht ~···~} Ue sterkste zijn. 1)<·

in·achi 0('1' lir·fd,•. Zo grof kan tk W<'I\'~<1 uivt wonlen, 7.0 sLPr:<

JJlt)l).'ilmmacht niet zUn dat dit Jdrd niet ovenvimH·n z>tl. Hij zal woning rnalwn in onze harten, h\i wil in ons geborf'n Z\jn. H•.i.

C:oth; a;lmKhijn, Gotls :wngezicht :naa1· on:-; '"'' g·,,],e<·nl, :djn ldwJe,·.

h\ik in onze ogcm. \Vk zal hr-m W<'!'J·st:lan ·: Hij is de hoop, ck hoop d<·N kven.~, eennl.Ral Zfll zijn koninlu·tjl{ Zf·gc:vi<·nmd komf'11, !'E'11·

Jnaal Gods licht het laatste lieht zijn. Een ldnd is ons g<'boren ~ E'l l;Wt dit kind willen wij de W!'reld allnzien, di<•: tmoh Nmmaa1 Gods

·w••rd<1 zal zijn,

n,,

Wf'rf'l<l van 7.ijn Koninkl'ijk KH.R.

VRimEID EN DEMOCRATIE %<& DE<JEMBER 1948 -Pag. ~

( ____ P __ A __ R __ L_E __ M __ E_N __ T __ A __ I_R __ E ___ F_L __ I_T __ s_E __ N ___ )

Minister Rutten op het slappe ^I~ oord

Buitenlandse Zaken en Ot'e1·2-eese Gebiedsdelen, Oorlog en Marine en voorlopig ook WedeTopbouw en Volkshuisvesting Tnogen in de huidige omstandighede11, begTijpelijke?·wi,i.ze in actual-iteit en belangrijkheid voor- op staan, geen l.1egroting is echte1· zo veelomntitend als die ·uan Oude1·- wijs, Kunsten en Wetenschappen.

grote omzichtigheid betreden. Dit lwtckent, dat de overheid allereerst tot taal{ heeft de belemmeringen W<'g te nemen en de voorwaarden te :;eheppen, waarbij de persoonlijkheid tot Wilsdom han komea1. Daarnaast komen dan die regelingen, welke de overheid kan treffen om de kunste- naars te stimuleren en grotere groe·

pen van ons volk de toegang tot het cultnrde II'V<'ll te vereenvoudig;en.

De Oitderwijs-afdelingen, gesplitst in die '!:oor Lager-, Voorbereidend Hoger en l'vliddelbaar-, N~jve1·heids- en Hogel' Onderwijs, zomede de afdel'ingen Ondheiclkunde en Natnnrbeschenning (Wetenschap hoort bij Hoge1· Onderw(js), Kunsl:erl. Radiowezen, Pe1·s e'" Vorming buiten SchooL- verband, vormen. wat het Kamerdebat bet1·eft, b-ijkans begrotin.yen op :ächzelf.

Vandaar. dur. roor de Wtole Ol!derwijsbegroti11g 11ict minder <Lan zes middag-

.:a

auond:Pergade'l'ingeil. moesten

wonZen

ge1·ese,·veerd, die ook

ten volle

11odig bleke11 ..

Tvl.t<XR. FOR.TANIER ... :rechl:/:aanligh eid ....

W

^{ie zal} dat v.,rj_j \oor ^{lwt ons} {'(-"ll Iüinh·,lt<l, ^{,·uvel duickn,} di(

zich daa1· tegenover· tientallen vra- gende, b<'togen<le en critist>rende Kamerleden met geen ogenblik ver- slappend élan doorheen weet tt' slaan, bf>wond,'dng hebben? En dat deze h<'W<.l!ld(·ring nog nwrkba.ae stUgt, wa.nnef>r die minister daar staat zondt•r enige parlementair.· er- varing en politieke routine?

Niemand ongetwUfeld. En daarom durven ^w\j hd zonder tegenspraak t:c vrezen, z<·g[.:;·en: minist<cr Rutten lwdt het knap gedaan. Kuap e>1 ...

amusant.

Amu><ant ongelw~if<'ld. ook, want deze minider met zijn zuiddijk tem- perament, z\jn stemhuigingen en zij.n dt'ukke gebaren verenigt in zich de typisch<' gewoonten van de doeent en de talenten van d<' actt·m·.

Menig aardig· moment, menige

"Rutteniaanse beddspraak" :1.ouden wij kunnen vermelden, war.~ het niet.

~lat w~i nu f•('J1maal aan onZ(' be- perkte: plaat~J·uimte gehon<kn zijn.

M

^aal' onze bcwon<.kl'ing is nog niet nitgepuL Zij tlient zieh ook en nid mi1Hkl' uit te ;;trekken tot d<~ \t\~oonh't'Prsü)r van onZf~ frac- tie, mevnmw Fonamer-üc \\ït, die bij al deze ä.fdeling•·n nkt even grote welsp,·dzcndlwid «l;.; d••skundighd<l.

het standpunt van <lP fractie wist

\Veer te gt-" \'t"n (-'11 in onrnidfl('l1ijkf:

aarwluiCng daaraan, in dt•· a\"ond\'<'1'- g-a.de:dng· V:in dt· \'ol:ig"t~ \VCt'k J)on~

lll'rdag·, ook Sut:luJe Zakf•n vnoy haar rekening nar11. li:en ~jegrntJng', (liC"

(ll1\"erv;aehts in b<'handding wctd.

genomen. omdat zoals begd.ipelijk wa;q m\niF.t••J' !Stikl<(·l' weg·ens tlringfènde lwzighNlen aan :djn D<?·

partement, uit.c.tel van de behandc·

ling van ;;ijn begroting- van Buitc-n- lamlse Zak<>.n had moetf•n vrag\·n.

Laten wij Bociak Zak•·n, dat (evenals On!krwiis trouwens) dt;

vorige W<'PR nog "niet lwn win·den afgehandt'ld, voor· onz.~ volgende ru- briek, dan willen \Vij eerst iets we<;r- geven uit d<' algemem; beschouwin·

l;en van onze woordvoerster.

Zij stelde in het inleid••wk deel van haar rede voorop, dat ^Ü(' enltum:

van een volk zeker niet bevaald kan worden doot' de overheid, ook lliet

door ck ministc1· van OndenvUs, K.

en \V . . En het deed haar genoegen, dat de nieuwe bewindsma.n daal' blij- l;,•ns zijn. .\Temoric van Antwoord, preci<'s zo o\'cr bleek t<' denken. Zij bmebt dit ni<'UetY,in te ber·,k, omdat .. vrl<' leden", die nkt moPilijk in de rijen van <k P v. (]. Arbeid waren te zoc•ken. in I]el. Voorlopig Vcrslag ha.dcten vnlwndigd, dat

z\i

"zeer

!-ltf'llig" {~\' (>\¹Prtuiging \V8ren toP~

g<:daan. <l<it n1n ovel'lwidswege aan

11<" cultnrck \'ornüng· van ons volk .. <lodbc·wu~te leiding" behoort te würdcn .t:<·gt•\'t•n, Verzekeringen, die onz<' 1\'<>ul'dl·o.,rster, naar zU op- merkt<', iet 11·n t c!tcllnf'nd in de oren klonk0n.

V

crvolgens komend tot het on- derwijs in het algemeen, merk- te mevr. Fortanier op, dat de sociale r·echt.vaardlgheid medebrengt, da.t net uiterste gedaan wo1·de om leder te ln·engen op de plaats, waar zUn ga·

ven het b<'St tot ontplooiïng kunnen komen. Daarbij staat <'ehtcr tevens vast, dat de natuurlijke ongelijkheid in capaciteiten, die nu Pemnaa.l van

<f(' gellt•orte af tussen dP mensen bc- stau t, nek bij volkomen g <'!ük<' ont-

\\'Ïkke}i r;g'slu-tHHPn aanl(~idiug:- zal fÇf¹-~

ven tot "l:laus\~DVOI nling", gebaseerd op psy('hisehe kwa!îteit<'ll. Een na- tuUl'\V<"t l~an 1nen nu t~t~nn1aal niet '-'Cr:u1Ueren.

De aand>~cht van de minister n·oeg

~;prP<'kster ook voor het denkbeeld,

<li)or onze onderwijsmedcwerker, de lwe1· Va.n Mourik, in ons wt>ekblad van l!J Noveml!er jJ. geuit, om die lecrliJlgcn psyehotechni::;eh te doen mJtl<'rzoeken, die volgens de hoofden van de lagere seholcn bij het verla- ten van t!e zesde klas onct<'r de uit-

zonderl~ik" begaafden vallen. Even- tueel bcp<·rkt tot die leer·!ingen, wier ouders een d(•rgdijk onder:t,oek niet zelf kunnen bekostigen.

·r

V

uorzidltight'id, ook in het t'or- IHUllTen van tloelstellingen, zo meendr• zij, is ook hier geboden. En met instPmming haalde zij Huizing-a aan, waar d0ze in zijn .,Geschonden

\Ver<>ld" schn;<>f, dat "niemand zal volhoud<'n, dat ooit de groei van een kunst hc<'ft afgehangen van een or- ganisatie van overheidswege" en dat, zo ergens, hiPr de onloochenbaarheid spreekt van de stelling, dat <:ultuur sledüs gf'boren kan worden in d•:

persoonlijkheid. En wie, als wij, daar- van uitgaa.t, zal het terrein van de Staatsbemoeiïng in deze slechts met

Zoals zij reeds eerder ha.d gedaa.n, wijdde onze wàordvoerster ook thans pot<' aandaeht aan lKt p,·llhkl'lll van de bestuursvorm van de open- har<) school, waarzij zij lwn wijzen op tk" formulering, die de voorsta.n-

0 ~ezeburger

0 '

0 t

~ t

0 9 '

is altijd. een tikkeLtje wee;;;.oed.ip, de<.e ti;id van het ;iat!r.

Een jaa1· "spoedt ten einde" ::oals de heren van de cou-

·ï'(mten dat zo mooi kunnen schri.it'eH, ,.Een jaar wo·rdt oe- boren" zoals de h./1. jotanal.isten <lat zo aHegori.sch

u.it-

drukken.

Wij k1·ijgen tt.'eer die vermsseHCie plaatjes rrm Vnde·r Tijd met .<:ijn zandloper, .zijn zeis en z·ijn witte baard en 'Ntn dat /1ee! .ionge jongetje met blote bibsen, dat lu~t Jl.ienwe jaar vocJ1"ste!t moet U weten. Die telcena.aTs doen dat altijd C'L'Cr!

mooi. Bn ieder jaar veranderen :dj, ~:éér ter s11ede en gevat, het jaartal op cle zeis en clnt op de bibsen . .Je 1110ei e1· maa1·

opkomen. Hoe bestáái 't}

De:e bw·ge'!' is altijd eeu. liklccll)e rceenloccliu, cleze ti.fd j'IIH /iet :iaO.l',

w·u lo·ijgcm ·wee1· (tl/rmual. 't. he:<te toeoeH;cust ruu wc,:,·er-

~<t<ll·de-krnnt en dut het nllemaal uoQ lieel. wwd ku:a l>u'<:- J"(/llcn eu longe li.iskn uJet wut et la:t Hfgel.opeJI. jaar ^tW·-·

l!eu.rd is i11 srad ('/l pro,;.'Hcie. i.n IN11cl. cu ·wereld . .

n:

heb eens een omn gehad die ria t. vu 11. · A tut Z lus. De mem i.~ reed.<;<

m:le jaren

te1· :iele. m.aar de hen•;t Pan de

kranten

gartn e1·

"I?!!J

me'' voort.

Dot is tiók ;·o iels om wecwoec1ig

von te'

H'onl<'ll. Ik lii'li. uiet :o dot op sru~Jheid.

f{urt.onr.; U)C sUUIU e·igcn.lzjl->.: 'Jnet 1>uS uUeu. ster/,· t:crj(lll(lá f.11 üt12:C hlote-bib;;CII-lnCi-1949-erop (1(1'0. he(; ÏH:!ji:n OtW. al-

·wéh·

een

stnkj,~ weQ; bij alwéèT r~en kil.ometetpaul., want m(il.pulen ke!IJIC/1. 101.1 in m1s nwtricb: stelsel ni.et., 1t'en déplaise de hen:;t ·,an de luï!ilkll. r!ie rleze tijd -ran liet ;ÎiW?"

~tr>evast

m[)lpa.lrtve,-s

honden.

.Eu. dài; maakt me ltet wecm.ocrliosL 1.'<111 u/les: wét'r d;e.

!.-ale, rechtan-recht.nite mijlpaal.

Nooit eris een

prieeli;je met

rozen en

bi(IHWC regert

om

,;veil uit te rHsteu met, Mwriet.ie oi Corretje of Jeurtt:ie lurMl- in-ll(tnn.

Nooi.t eris ueé11 la;1ge li.}.~L ,n de kra,!f e11 t~;i, dce ?.oilc!- loper loopt het ;:;mHl

me

knerse11cl. I.HS.~Cit de tanden. Die zeis is fll(W')' (tanst.elleriu. EH liet is O'IIZÎ1< dut. eC'I! ldncl Ü! vén jaar :::o·,l. brwn! kri)ut.

Zó' 11 baard... lt. Ir. jo11 1"/W.i iste11.

Düt is mi jiAÎSi ilct. n:eemoec/iqe, de.<<' tijd nm het

ioü't.

I'O<H

DEZE BURGER.

RUTTEN .... :dop IWOI"ä

lkrs V<tn liet openbaar onderwijs voor hun hlc-•·ën hadden gt•vonden, die de Oll\'cnlPe!<k instemr11i11g' blt'ek te hebben van cl<' Ned. Otult•rwUzers Vc,reniging, van Volkson<J.,rwijs, dtè 1'\e<tt-J"la.lJ<lsr Oudt•n:t;ld hij JH·t. U.L.O,

<'U d<l l\Tij tot ;·.:nL y,,,, 't :\ ,,,,•nwen.

Het zou,' zu mr.ende zij, t'('l; grot€

winst vum· h(:t ;o,'"('(i<·rla;ld:w Onder- wijs ztin, indien heL zou gdukl,en, voor de op<·nbal·c sl'hool ^t'<'ll be- stuursvorm te dntlen, die •·w•rzij<.lE hd WC:Z('nlijk.: ];<:nnwrk vtm hd overhddsbehef'l' belJouden lte<·ft en ant1erzUrts ml·<·r zorg en b••:;tnnrlijke aandacht mogelijk maal\t dan nn vct'lal lwt geval i~<.

M

vt g1·otc 0\"'ertuigîng:-;l<rn.cht is onze woordv<)vr·ster ook opge- kom<·n vom· df' materiële positie zo- wel van de onderwijz<ors als van de Ieraren en van dt' hoogleraren en hun stavPn (wdenschapj)('lijke as- sistenten, e.d.).

K<m <10 tnini.,ü·,· ''"': de Jl'raren

Pn VOO!' Ü<' prof<:sson:n en hun we- tenschappelijk,, medewedters gelul{- kig re<:'ds YI'U positi•·n: toczpggingen tot verbt'tcring dot>n, minde1· positief was de ministeP t!'n aanzien van de onderwijzers, die indeï:daad nog niet zo lang geleden reeds op een hoger•

niveau zijn gebracht. Dat was Poll- ter niet anders dan r·en inhalen van Pen reeds jarenlang als een grote onbillijkheid beschouwde adtterstanu en de afgevaardigde van de V.V D.

ble!'f erb\i, dat ook de ondPtwijzèrs het recht hadden te del!'n in <.le gra- tificaties en de z.g. ..ontlmikkings- vethoging'' van 5 '1( , di<' ook aan anden· l'lmhtenaren n1et, een salaris boven

r

3()00 worden toegC'l"•ntl. Zou de Reg<Ting de ondcrwijzer.s niet in

<kze verhoging latf:n dt'len, dan zon di<>zclfclc ongelijkheid W<'<'t" optre- den, die nuk volgens dl' R<'g<'ring in het verl<·d<'n zo storend lJed"t ge- werkt.

DPze <lillldrang van onz•~ woonl- voerster en van versl'llillend<) a.ndet·t•

leden van de Kam(·l' is in ZüVI'lT<'

niet geheel tevergc•:fs gew•·•·~;t, dat

<lc mmiste1· tenslotte l!edt toege- zegd, de::z" k\\r(·!'Sti<' nüg1na.al:-; tnc·t d'.~

oq:.~ani:-;aU(·s d<·J· nJHk·i."\VÏjZ( r:--. nnd('l'

!l(·t. o(Jg te zuJlc·n zit:~.

T

ot "}ut l\an "'"'de:; ,.<',meld, dat onz,. hadie gaanw hel'ft lllCdf·g"t'Wvrkt aan d• · indiening van de rHotit-\':uJ Sl(·t·Jl. \\·.-~al~IJij, g<'zien ilt.·t ,·ool'<Jl ool\ in de.· to(·}zonl~t. te•

vel'\\'aetitc·n tek(d't and rec:rk.r·o.u·hten) {[(' \Vells(·li.ikhcid \\'Ctd ltit~~c~proi{Cl11

"" gehuwd<• \TOHI\"clij!{e lc<'rlcrach ..

ten bij <I<' v>Tschil!endl' takken van ondc•rwijs

te-

hanclha,-,,n en voor een beno(·nling in ;J;êinnl•·l"ldng V' tlO(ll1 ){Olllt-11.

Bij d<· "tcmm.in;; d<' . .-d zid1 nog

IW:<er l'<:llb ,Je oude tvgenstelling- van .. links" t<"gen ,.rechts'' voor. En daai·

.,link;;" b('t<'r vette:.:-enwoordigd bleek dan ,.l'N;hts" t de conf• .. ssionelc par- tijen), werd <1<' moti<~ L i d

:m

(f'gf'n 31 ::tternntPn aangenomen.

Als dit blad versehij11t, zal !nmid·

•lPls ook het <kbat over Kunst, Radio e11 Per·s zijn beëindigd. Ooi.: daar- aan llopE•n wij in eu1 volgend num- mer nog enige annilaeht te Imnnen

wijden. .A.

VRIJHEID EN DE}IOCRATIE

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

WFEKrl! AD VAN 0! VO!.KSPA .. ~TU VOO!f VRt.IH[![) (N DEMOC:ItAfH-

Voorzilter Redactie-comm.: Drs. ll. A. Korthals.

Rectactie-secretar1s : Mr. E. Elias

Adres : Victoria Hotel Amsterdam, Kamer 435.

Administratie: Postbus 43, A'ioort, tel. :3267 Abonnementsprijs f 1.90 p. h:wartaat ! 7.50 p. jaar.

Losse nummers 15 cent.

Vcor het zenden van abonncnwnts- en adverten- tie-gelden: Postgiro no. 245103. ten name ve~n de Pcnninf,'Tneester van de Stichting .. Vrijheld en Democratie'' te Anwrsfoort.

Voor advertenties weade men zich t<,t df' adminis- tratie of tot de hoofdvertegccn\\'oonligcr: L. Vlng.

Gccslbl·ugwcg 69 fti_iswijl; (Z.-H.I.

On ze gedachten

O

^nze g<~da.ehten nwelen in do· ];ol>lendc• lijcli';l zijn bij hen di(' ver v:m ^lvl vnderl:3n<l.

\'t'r Yan huis, in militair(• dienst hnn plicht Vel'-

vul!en. Ovct· oct•anen en wen·ldd<'lo•n !wen ?.ijn wij met hen door onzichtban· banden gPbondPn en de wenR tot ltracht en .str·rkte lwm•· Z<'lwr ook uit onze• kring voor hen, die thans <'Cl! Zd

grot<· V<Télntwoonlelijkhf'id dragen ondt'l' d<• tro- penzon.

Ma a.t· onZ<-' gC'dachten 11lOPtf~n O<Jl{ ttit;.!;aan naar hun g<'Zinnen in h<·t vad<·rlnnd z,•Jf. Naar

!'en vrouw, die tunl'l over <i<' laa~slc· bri<'f van haar man, naar Pen vad<•r en moc•dt·t·, die i·1 still<.' bidden voor hun zoon. JH!a>· een jong mcisj<', die met gehed haar lwrt V!'rto<'ft bU hem, die zo ver weg is.

Schrijven naar Indonesië zal in dc·zc dagen veelal hen, die in militaire dienst 7.ijn, eerst na lange tijd bereiken, wegens vr,rplaatsingcn.

Maar schrijven of bezoeken aan hen, die hier achterbleven, kan wd. Mogen juist in de lw- mende dagen onze gedachten ons bepalen tot het vinden van de tijd voor dat bczoelr, het schrijven van die brief, diP tlwns zo dubbd g.~­

waardentd zullen wordf'n.

Harde realiteit

A

ls Pen land, .. als C'en voll\ zullH> moeilijk·•

en zware t\]den doormaakt als het Neder- landse op het ogenblik, dan is er g·eneigdhc\d om te denken, dat het binnen korte tijd wd beter zal worden. Binnen kolte tijd de politielu·, economische en sociale onu•tantligheden er wel gunstiger zullen uitzien. Zwakke politici geven aan die menselijk hegrijpcl\jke neiging veelal toe en in de afgelopen jaren na 19•15 hebben wij dan ook bij herhaling politici van de Partij van d.. Arbeid zonniger tijden aan hun volge- lingen en ll.an hd. NPderlands<~ volk zien voor- spellen, waarvan in de pralttijl' niets is uit- gclwmen.

Met doet o.i. verstandig, als men het publiei>

voorbereidt op ernstige tijden. Niet paniel;

zaait, waar die niet te zaaien valt. Maar voor·

bereiden op mogelijkheden, die men kan ver- wachten, als men enigszins op de hoogte is van omstandigheden en toestanden.

Die harde realiteiten staan o.i. oolt het Nc- dcrlandsc volk in de toekomst te wachten. Men zal C'r naar onze mening rekening mee moeten houden, dat nog jaren een zeer groot contiu- g·ent Nederlandse troepen voor de rust en orde in Indonesië aanwezig zal moeten zijn. Dat be- tekent naast het persoonl~ike offer, dat velen op hun beurt zullen moeten maken, ook een groot financieel offer, dat wed(·rom gebracht moet worden in het belang van d<) vooruitgang van het Indonesische volk. Maar dat betelrent ook sobere levensomstandigheden., voor velen in Nederland. Dat bctr·kent, dat aan vaak zeer gerechtvaardigde wem;en en verlangens niet kan worden voldaan, omdat de schatki10t dat niet zal toelaten. Maar daarbij zal men zich tevens voor ogen moeten stellen, dat men daat·bij de keuze he(·ft om zijn wensen uit te stellen tot later, of maar helemaal te doen verdwijnen. \Vant lwmt er weer rust en orde en da.urmede tevens welvaart over geheel Indonesië, dan is het mo ..

gelijl<, dat later· aan wensen en vrrlangens kan worden voldaan. Zou Nederland z\jn taal< ten opzichte van Indonesië opgeven, dan ~u dat tevens betekenen, dat. ons lancl zond,,r aehlPr- land in Europa op ,dit ogenblik, met zo grote wonden op industrieel terrl'in, op woninggebied, geslagen door de Duitse bezetters, aan velen van zijn burgers niet ecm: rnePr' een bestaan zou lnmnen waarborgen.

Die harde realiteiten klinken soms niet fll'et- tig in de oren. Maar een politieke partij, die werkelijk waarde hecht aan de steun van leden en geestverwanten, dient eerlijk te zeggen, wat naar haar inzicht in de toelromst wacht.

~t DECEMBER 19-l8 - Pag. I

DE GROTE BESLISSING

W

anneer tliep ingl'\jpendP g<·b<"urlcnisscn plaats hebben past een bescheiden woon1.

Gc•cn gejnieh, noch vcrwijt kan men tloen horen in ogenb!il<lten waarin een groot deel der jongeling- schap van ons lan<l ger·oepen is de wapenen op te vatten om, met inzet van hun leven, mil!ioenen Indonesiërs te bevrijden van terreur en onzeker- heid en hen de 1·echtsstaat te brPngPn. Wie ons hoofdartikd van de vorige week g<'lez<'n hC'eft, wef't, dat wij get·n andt•rc Wf>g zagl·n da.n dil>

welke de n·g••t·ing thans gekozen hedt. Is dus in vn·vulling gpgaan hetgeen wij nodig achtten. nid- temin vermogen wij ons niet tot enige vreugde op t<· werk<'n 1111 wij ons realisen·n wel!' bitter ](',·<1 f•n welke ellende in <kzc: dagen over ml'nsen lwnwn ]{all. Wij wet<·n, dat er oo]{ aan onze zijd('

l'C<'d>< g<·sm·uvt'lden te }Jl'trenren zijn, wij hesc•fft·u ook w~tt onvaantwoordelijke rqmblikPinse ben- dPn in <~<'ze dagen aan land en voll; kunnen mis- dr\iven. Dit alk;; hadtien wij re~ds OYo·r·wogen toen 'vli n;1 <•igt·n aanschouviing Vön d(' b)e;.;;Ul1Hh~n in lndonec;ië tot h••t oordPel ltwanwn, dat de bP- staande situati<> onhoudbaar was en dat l;<•n poli- tionele acti{' volg••n moest. \Vij hebben deze op·

vatting ook neprgt>lt'gd in ^t'Cll nota aan o.nze fracti••g•·noteJL D<· opvatting· bcrusttt> op de over- tuiging, dat b\i Jwt doen voorUwstaan flm· RepoP- blik in hnar huitlige vcrschijninpworm Pen gl'- zondP opbuuv." van dt> Vt·t--enig-de Statt·n van Indo~

tH-'HÎi~ onnlogt."lijk \V~L(-> CH de hiertoP ))t:horende ge ..

bh•den ü·n prooi zouden vallen aan cxLremistiscJH' ovl'l'hePrsingsdrang. Tc!'WillP van de millioencn got>dwillentlen in d<' f<•tkrak dedstal<'n en ter- wille ook van allc•n die op lwt g<>bit>d der Repoe- bliJe in constl'uctie>ve zin wn·lomam willen zijn,

\Vas ingrijpPn gc:bode11.

(.: (l 1]

W

ij weten:. dat ~1· in den land<· grote ong:- rusthe!tl heeft geheerst over de vraag ¹¹¹ welke richting de regering zou lwcrsen. De be- slissing is ee.n daad, dw na zeer wijs overleg en dic•p beraad is genomen. W\i aarzelen niet rlit te zeg·gen. Vooral tegen hen, die, wanneer zij be- paalde tladen of handelingen van hun voorman- nen niet begrepen of konden overzien, onmiddellijk gereed ston<len hun vertrouwen op tC' zc•ggen. On·

gerustheid het i,; begrijJWlij\{ dat dil• Pr was.

. V eleu, zeiter ook in onze rijen, zat en zit het In- dische vraagstuk zeer hoog. En dat men zich dan voor inlichtingen wendt, zelfs in g<'agite<•t·de vorm, tot de mannen wie men bij de V<Tki<'zingen het vcrtrouwen geschonken heeft, -- wij begrijpen dat alles goed. Maar wel willen wij zegg-Pn, dat velen toch niet juist inziE'n, dat zij van hu11 plaats uit de situatie niet kunnen beoordeh•n en zieh in moeil\ilte ogenblikken moeten vr>rhüen op hen, die toch steeds bewezen hebben hun vertrouwen waard te zijn. Die vertrouwensbasis iH absoluut nodig voor een goede gang van zaken.

De onrust is tot uiting gekomen in vele brieven die wij ontvingen en in vele gesprekk<m, rlie wij hebben gehad, zowel hier als tijdens ons verblijf in Indonesië. Gegriefd heeft ons, dat Int'n zelfs de persoon van minister Stikker aantasttP. Wij wil- len in dit attikel niet spreken over zijn verdien- sten uit de laatste maanden. Slechts mag worden vastgesteld, dat zij groot zijn. Daarom kunnen wij niet iflalaten thans een krachtige veroordeling uit te spreken over degenen, die zieh niet ontzagen gewone laag-bij-de-grondse roddelpraat uit te strooien. Wij nemen overigens aan, dat zij na het bf'ltcnd worden van de grote beslissingen der laatste dagen bC'schaamd zullen zijn over eigen kh;inheid.

Z

oals gezegd, ool' binnen onze partij was er ongerustheid. Een gezondc ongerustheid zelfs, die wij volkomen hebben begTepcn. Z\i is eohter niet steeds in gelukkige vorm tot uitdrulr- king gebracht. Zo hebben wij uit de ln·anten ken- nis moeten nemen van een motie van e<'n afdc•- lig waari.n minister Stikker het aannemen van een bepaalde houding werd voorgeschreven. In de hoofdbestuursvergadl'ring van Zaterelag j.l. en in de daaraan volgende bijeenkomst van de partij- raad, heeft mr. Oud hierover gesprol{en. WU wil- len niet nalaten daar ook onze1·zijds iets ovC'r te schrijven. Wat niet nweil\jk ii;, want wij behoc•v<m slechts te verw,jzen nanr ons beginselprogram, dat elke gedachte als zou een minister opdrach- ten van een partij -- en zeker van e(•n afdding·

ener partij kunnen ontvnngcn, absoluut uit- sluit.

In artikel 6 van ons beginselprogram wordt immers gezegd, dat onze partij de constitutio•

neei-parlementaire monarchie onder het na- tionaal koningshuis van Oranje de meest hech- te waarborg voor de vrijheid des volks acht.

De partij ,.stelt zich schrap tegen alles, wat naar ontaarding der gezonde beginselen van deze regeringsvonn zweemt." En dan wordt

verd(·J· gez•·gd, dal tol dil• )J<'ginse],·n <U•L

in hf't hijzondet· wonlen gt'l'C' kcnd:

2. De zclf;;tandige, volledig(· verantwonnleli.il'·

hdd, zo eolkctil'f als individueel, tkr minis- ten; aan ti<' Staten-Gent·raal, nwt uiL;lui- ting, Z(J in th,•orie als in Jn·alüi,ik. van ieder,• gc•dachi<• aan l'en l11<ltHi»utsv.·l·iwu- ding tussen de n:>gt~)"lng en d~· Vt)H\:-..v~·1-

teg-ell\\'Oordig ing-.

...

^De t•rl\etming d•.•;· volkdi)ó'!' zf•lt'sl;;ndi:~h,·id.

'l(' van Hlinistet·s al~ V<U1 voll.::~;v~·ri.Ygl~n~

1NonrdigTrs, tt-genoYer eh• sta;.ltkuii;hr;t' .P~n·­

tij, waaltoe zij bcho)'(~n.

V•:ij hc·hoeven hiPraan niets to" t<' vo<·g.·;l.

Allc·en, da\ on7.<' part\j in al haal' ;.~'!·l<•dingf·n

düzf· bt'glnsl~h·n hi-'hoort. 1P t·('l'hi(•di~{·n. ~\nüi·r~

zakken w~j af naar toestanden ab in l<'n!ilk,'ij:>:

waar part\j-V('rgact,•ringC'n beslissen ow•r de vraag of partijgenoten al dan niPt in een kabinet znll<'n treden. En hel Fnms•· vooJ·- beeld t\(•J' dc•nlocr;ük zal t<wh HΕ'n"""' to··- lach<>tL

Z

^oals. gt•?:r'~·d. V(·el \Villen \Vij c_,ve.'· t.tr~ g l·oh·

bé'Sli!:>";Îng- J1i0t zc·ggen. Vv;j V\'l'Yl<·llgen OTL-'

erover, dat de ~1\veede 1\:arnr·r 7.() ~1H)vdig g·.:· ..

legenheid gekregen heeft zich uit t'· ;.;preke:J en dat namens alk pat·tijen verkhnud is, dat de regel'ingspoliUek werd gesteund, zij h<·t dan nwt reserve;; van een minderlwid nit d·' Part~j van de Arbeid. Dat de communisten in een motie vroegen de actie te stoppen en cl at deze motie alleen de stemmen der voorstdl<•r;o;

verwierf, is veelzeggend. Veelzegg\md, l11llll' wij hopen, ooit, voor het buitenland. De eenhei'l van ons volk, die thans is g<'denlnnstr<'t'I'!l zegt meer dan enig ander feit.

Bij het debat van Maandagavon<l h<'bb('!l de mecste sprekers, ook onze woordvoerder mr. Vonk, zich beperkt tot het houdE"n van korte redevoeringen. Eenling WeltEr nam rda- tief verreweg de meeste tijd. Wat politiPk g<:'- zien niet onbegrijpel\jk is. Door d•• ontwikkeling der laatste weken is de basis van zijn nieuw<•

partij weggevallen en het kost in zulk<' om- standigheden uitt"raard Z<'PI' VP<"l mopit" eig·en aanwezig1wid t•· verklaren en duidelUk t•• ma- ken. De redevoering van eenling Welter was dan ook minder bedoeld als nuttigP bijolrag••

in het debat dan als opwekk<•nd woord voor zijn volgeling<'n. Wat politiek op zijn smalst i:;,

*

*

^l(:

I

^{n (]!·ze} dagen wordt hetgeen vcrdeelt naar

de ac;htergrontl gezet. Wel realisen• men zich, dat de moeil\ikheden nu nog lang niPt zijn opgelost. Het inzetten dezer actie is <'en begin. Zij worde gevolgd door opbouw en daal'- over zal verschil van inzicht mogelijk zijn.

Gelukkig achten wij het, dat de regf•ring ook afgekondigd heeft 't besluit ,.Bewind Indonpsië in overgangstijd", zodat ook der wereld duidelij:;:

kan zijn, dat Nederland inderdaad bdangrijl,c•

hervormingen beoogt. Wij willen echter wd met nadruk stellen, dat bij het doen van een beroep op constructieve elementen uit de Re-

poeblik • mPt goed onderscht:>idingsvc~rmogen

mo<'t worden gehandeld. Er heerst bij sommi·

gen f'en geest van grote lichtvaardigheid bij het beoordelen van figuren, die in de Repof'blilt een vooraanstaantic rol hebben g<•speeld. Voor ons is .iemand maar niet dadelijk accPptabel ali'l hij zegt: ., ik wil wel goed, maar ik kan niet".

Voor een staatsman is dat geen excuus. Wü willen ons hier echter niet verder in verdiepen.

Eenheid i~ er in ons volk en daarvoor z.ijn wij dankbaar op dit ogenblik. Dankbaar zijn wij ook voor de woorden van de wali-negara van Oo:>t-Sumatra, die verklaa.rdt• dat het heRluit onzer n•g<•ring het vertrouwen van de deel- staten heeft versterkt, terwijl hij de adie ziet al:; een nieuwe stap naar dC' bcvr\icting van miliaenen Indonesiërs. Dit woord van een In- doneRiër toont, dat de goedwillenden ook de noodzaak inzien va.n de stap diP genomen iil.

J<Jrnstig i>< deze stap en in deZ<) dagen gaan onz<' g<'do.cht<·n naar die duizenden jongf• man·

nen, di<• in Indif' zijn en ook nil.ar dt' .familie en verloofdeen hier. Vool'a.l in verband met de;

naderend<' K•~r·Btdagen zullen velen denken aan de zo ver van huis te verriehtPn zware tarut voor onze• jonge-ns. Dczf' taak moPL t'chter worden verricht, ook al omdat elf. moord·

partijen, wamvan zeer vele goedwillende In·

donesiërs slachtoff\'1' wa.ren, en de aanvallen op onze militairen, waarvan regelmatig vet··

liezen waren te betreuren, niet langer konden worden geduld. Het is een zware taal•, waar·

aan wij ons niPt mochten onttrekl;:en.

9JDIIIBD D

DEJIO()JtATDJ

I!!IIIRMIUII!IIIIlllltiiiUIIIIIIIIHtulllllllllllllliiiiiiiiiiiiHHIIIII!IllllltllllliHIIUIHIIIIIHIIIIIIIIHIHlHIUIHlHIIRHHIIIHIHHHUIIIIIIIIIIIIIUillii!IIIIHIIIIIIIII,

I _~ N. V. S C H E E P S W E R V E N ^I i

i I

§ E

I ₌ ^~~PI E--r 1-1 E I ^{~~ ~~ i} ₌

§ ~

g §

~ BOLNES en PAPENDRECHT ~

= ⁼

=

^§

=

^§

~ ~

I DWARSHELLINGEN I

I ~

; 11 5 tileter I

I ^DROOGDOK i

~ ^{11 5}

^x

^{30 Meter} i

~ ~

e

^§

I&

DBCEMRD 1141 - Par.

^t

·~soo~····

FABRICEREN WIJ VERVEN VOOR BOUWVAKKEN EN INDUSTRIE

J«~~~·~~

lAANOAM •

OPGERICHT

1643

K N D E R D IJ K

fiiïlllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllll!ll!l\lllllllllllliiiiii!IIIHIIII\III\IIIIIllliliiiiHII!I!III\I!IIIIIil!lllllll\lil\llliililllll!lllllllllllllll\llllll\llllllllllil\llllliiiFri§ =

---

^---

s s

§

i

^§

!§

i

^s

I I

I I

=.:

I

Scheepswerven en Machinefabriek

-·--·---··--· ---^{--~-- ---~}

BOLNES

C flieuw.8o.uw. en ~ )

' - - - = - - - -

i

s

i

⁼

= =

Doo1" weer ea wind

l De doktel staat altijd ~la:r_·

Weer oi geen weer, biJ d ~ of bij nacht, als "dokthe~.

komt

¹1·

wordt geroepen, . h elf H .. vergt veel van

ZlC

z

'I

^I]

veel van zijn schoenen.

en... d Erdat is de Geen no~iciJn! Zorgvuldig beste me d d le was·

bineer e e e

gecom d .. het leer, voe en -

- soorten " hf glan•

dat daardoor pr.ac lg bl .. ft d en als meuw

ll

1 ^zen

êlllll\lllllllllllllll\l\1111\llllllilllll\111\1\lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllb'i

=

^~

: BOLNES

- -

Dieseltnotoren

25-1"100 P.K.

- N.V. Machinefabriek

= "Bolnes"

v.h. J. H. v. Cappellen te Bolnes

=

= ~

liliiiiiiiiiii!IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIII!IIIIIIIIIIIIIfHII!IIl!llllllllllllllllllllll~

I I

;

F

I

"-

./;'-.~

U PEINST OVER EEN GESCHENK?

•

S.X.G~.

HOF JUWELIER;

S 6RAVENHAGE ".

t-100GSTR.AAT 23 rELEFOON 11 17.57

GESCHENKEN IN ALLE PRIJZEN

G. Stel -& Zonen

l~ak- en Verffabrikant,..n Utrecht

_l!l!.illilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll

N.V. Nederlamlsche

Caoutchouc· en Gutta•

Perebafabriek

v.h. Bakker & Zn.

Ridderkerk

• Technische rubberartikelen

lll!lll!lllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll

Fa. B. Cuperus Az.

Hessenweg 2 De Bilt

Ven·aanligt drukwerl' op alle gebied.

VRIJHEID EN DIEMOORA1.'1E ;H HECE.MB.ER 19.J8 - Pag. IJ

Dit ^IS • de ^{l~ern van} het vraagstuk

Eé11 tegenstander ^{lS •} genoeg

In 1949 moet

West-Duitsland een ::;taat

worde,t_

Dut

;;ij11

de clrw

We~­

tel\]ke bezette'rs en

de drie

Benelux-landen vau het voorjaar te

Londel!

OVeTeengekomen, toen zonneklaar gebleken was. dat

Rusland de

1wrmi11g van één Duitsland (tenzU

op

eigen voorwaarden) belette

e1t

zich

dus de

noodzaak opdrong om aan het economische bouwsel. dat reeds in

West-

Duitsland was 1'errezen, een staatkundig dak en jw:;ucle te geven. Dus waden

de West-Duitser.~

uitgenodigd een grottelwet t.e maken. Maar aangezien West.-Dnitsland nog voor onbepaalde tijd bezet zou bl\ivell,

c!ns

de toekmnstige regering

1•an dat

gebied niet volkomen souverei

11

ZOt< :ijn,

zou

er

een stuk staatkundig leven ope·rblijven.

dat

niet

door

grondwettel~ikc

regelen behee1·st zou worden, dat m.a.tv.

buiten de

wet zou staan. Dat

.·:on

een onbet.1redigcnde toestand opleveren. ,:owel.

1JOOI' de

Duitsers

;::el_t. die.

steeds

rle

willekeur van ceu geall.iecrd

1'eto IJopeJt ht<H

hoofd voelend, nooit precies zouden weten, waaman zij toe zouden

zijn,

ais voor

c{e

bezetters, die op die manier aau

de Duitsers

steeds ee1i excuus zouden geven om

de

verantwoordelijkheid

van

zich

af

te

.~chui­

VCH.

hetgeen ?•oo·r de democratische ontwikkeling

i11

dat

gebied

jnuike11.d zou zijn. Dus moest

ook de

geallieerde bewegingsv·rijlteid gehouden worden binnen zeke1·e constdutionele perken. Hiertoe zou het bezettings- statttut geschape1! wordc

.1, I'C 11

som·t

f17ïYII cl u'"' ?'On,. de

he;etters.

Z

^{owel aan} züttings~tatuut ^grondwet wordt sinds ge-^{als aa11 h<•-} ruim<> tijd gedokterd. Am1gezien zU beide in elkaar woeten pailscn moe- ten dt> eonstitw·r·ende vergadering le Bonn en de gonverneurs te !<'rank- fort elkaar voortdurend op de hoog- te houden van de gang van zaken Dit laat nog- al t'ens wat tP wensen

OV<•r. 'l'emninst,· van de geallieenk kant. Immers de zittingr~n van tk constituerend<' verga<kring t,~ Bonn zijn openbaar, terwijl de Lll'spu•ldn- gen van de gouverncur·s geheim :zijn.

Onlangs bebbPn de Duit"en; een commissie naar Frankfort gestuurd om te vernemen, hoe het h<·z<·ttings- sbtuut er p!:edefl uit zou zien . .'\11·

ders konden z\i gt>en voort1:·an;c: ma- lur, met hun dg<•ll grondwd. }1;en

ZC<T billijk Vt'l'ZOcli, llHlllr toch 7.Ïj.l\

zij met volslag<'ll legro hamh'n tHlar·

huis teruggeRtuurd. Hnu wt•rd g<.·- zegti. dat er nog enkl'lP punten wa- :rçn, waarOVPJ' ''" dd•• i><'IWI.tt•rs lwl.

JJ.i:<>l 1uct cllw.ar· een::> waren en dh- thans aan de reflpeètieve regcringen' zouden wordPl\ voorgekgd en dat trouWI'tlS ook d<· punt<'n, ten opziehte waarvan ze w,·l ov<'l'<'Pnsienllning hadden bt'reilü, .nog door dii· rege- ringen beslist nwcRten worden. zodat.

z~i niPt>< konden V<'rldlen. Aan de anderp kant geven dt' gouv .. "o.neurs wel tclkt>ns hun n1ening te kennen over dt' stand van zaken 111 Bonn.

Zo hebben zij ^onlaH~R W<'<'l' gepro- testPenl te~en hd feit, dat di' gTond- wet, die in de maak i><. reeds een t<•

centralistiseh lmrRktt>r draagt. Voor- al wordt aanstoot genomen aan hC't fPit, dal het recht tot belastingin- ning wordt verleend aan de <'.entralt' reg<'Üng en niet aan de r<:gt>ringen van de afzonderlijke ,.Länder". In- derdaad is hicnnc,dc een belangrijk wapen in han<kn van de federah' regering gegeven,. Deze lmn immerf<

dan de nodige gelden onthouden aan de .. Länder", wkr optreden haar in gegt-ven omstandig-heden niet bevalt.

Deze bepaling ( dk trouwc11R md ldeine meerderheid door de hoofd- commissie van de Bonns<' vergade·

ring is aangenomen en awg de ver- garkring zelve moet passeren 1 schijnt bovendien in strijd met de Londense bepalingen van dt: zes Vl-'cstelijke mogendheden, welke im·

mt-rs uitdrukkelijk hun fiat gï~ven

aan een f e d e r a 1 .i s t i s (' h e OJl·

bnuw van !l<' Duit~<!· Btaat.

H

^iermee het gehele precau·,, vraagstuk; ^{rakNJ _wU de kern val\}

hoe brengt men de Duitsers zin vooT.' democratie en gevo('] voor verant*

woordelijkheld bij. als z\) tl'lkens toch ht>t gevoel l>rljp;en, dat zij niPt vrij zijn te besliss<'n OV<'l' hun eigen staatkundig leven'? Dat is al d1•

principiële zwakheid van tlc Lon- densp aanbevelingen en dus ook van de staatlmndig·e struetunr, die J1aar bestaan aall üezo aanbevelingen ontleent. Het is inderdaad waar, dal een gedecentraliseerd Duitsland een ideale oplossing zou zijn. Maar aan de andere kant leert de Duitse ge·

schiedenis van do laatste honderll jaar, dat de middelpuntzoekende .krachten in dit land steeds groter zijn geworden. Ln 1948 reeds bleken zij ·-- tot onheil van Europa ~

ster·

lier dan de dcnH><'l·aLisdw Ju<tchten.

Hieraan verantkrt ui;,t,;, en zek<'l' niPt 'k wil van het huitt".nlamL :NPen, Jnt('g'C'lHlt't'l: l~lk bezet volk doel juist a priori nif"t wat ri<' be- zetter graag wil, ook indien dit van het standpunt van dat voll< rc·ddijk is. BiedC'n de LondPnsf' a::mbt".'\'lin- geu dus l'<'<'cl" Pt'rl 7.epr hachelUkt•

basis voor <h~ toPkomst.ige Duit~k

demoerati<', int<'ITeuti<>s tiirkn:o; c1<' debatten ovPr d<' grondwt>t kun,Jen de onversdtillight'id, waarmet· het DuitsP V()lk I:Pgenov<''. dit probh-t•n•

staat, slecht,; grott-r maken. Om van ePn veto maar helemaal ni<:l t<:

spreken. Rr·Nls nu lweft hd Dnilsc, volk hd idre, rlat dr· Duits<' pulitid in Bonn in opdracht van de bPzt>t- ters een gTondwPt mak<'ll. Rc,c•d,; nn is de waanwh~inlijkhdd groot, tlat deze grondwet, als z~j (r eerunaal is, het vertrouwen, dat toc:h aan <i<' worll'l bdwo1·t l<' liggen. volslag•:n nliss,•n .z::tf. Tt·uu\v~·n!-' dt~ llnit .... ~· po- litici httCll nlet na {'l' vr,ortdJJrj·nd de nadruk'

op

te . leggen, dat de grondwet een voorlopig ka nl kt•• 1·

heeft; dat ?.ij in de gegeven omstan- digheden (d.w.z. wanne<·r r_lf: h•'zd- ting Wtcggdrokken zal z\j.n) g<·w~i­

zigd zal worden. ln rkze sfe<>r lmn- nen de geallieerden werkel\jk nit•b heter doen dan zich zoveel mogl'l\jk te bepalen tnt de eigenlijk(· be7.et- tingstaak De eerste jaren va.n de Duitse b<;zetting van · Denl'mark~?n levn·en mutatis mutandiR miRsehien een voorbePld.

. ^'

D

it echter zijn ketterst· th•~oriei'n

in de og•~n van hen, dh· ( ove- rigens begrijpelijk) al te veel naar·

het verlccten k\ikcn. Maar de eon- junctuur is veranderd. 1949 is geen 1922. Toen bestond .Rusland al:;

machtsfactm· nauwelijlu:. Thans echtt'r lmu \'Vest-Europa het zich niet veroorloven twee tegensb'wders te kweken. Eén is genoeg-. Dat wil niet zeggen, dat men nu de DuiL"eno<

moet paaien en hun actiev<' hulp tegen Rusland moet inroepen. Het betekent. dat men hen niet tot po- tentiële tegel!standers moet makPIL Een bezetting kweekt "an sieh" al tegenstand. Zij zij dus 7.o militair mogelijk en late een maximunt aan verantwoordel\ikheid "in politiciR"

aan de Duitsprf:. In zdcn<' zin mot·- ten dez<'n hun eigen potje gaa1· kP- ken. Als alHleren daar ln gaan roe- ren, dan moeten deze> anderen d<' consequenties van dil brouwsel tot in lengte van dagen accepteren (zullen zij b.v over een jaar of v\if nog· de consequenties van het fed;,.

rallstisch imperatief in de Londemw aanbevelingen accepteren? l, tC'rw\il de kans groot is, dat de Duitserr<

deze opgedrongE··n half-uitheems•• pot niet lusten.

Door sonunlg·e bezettors wortiL dit beseft (zij het lang niet in alle con- Rcquentics), door andere nauwf'lijk;o;.

Vandaar de moeilijkheid om. te ko- men tot een bt>zettingsstatuuL De Fransen willen voor de bezetters veel meer vrijheid van handelen voorbehouden dan de Engelsen en dfl Amerikanen. Het verschil van op·

vatting heeft zich vemauwd tot twee punten, die thans aan de re·

geringe.n zullen worden voorgelegd:

de kwestie van de b<'zdtiug·skostNl en <i<: }{WN<tic van hPt hof van ar- bitrage. De tweede is illgewikkeld.

maar psychologisch van mindcl' draagwijdte dan de e!'rste: van wie zullen dü bezc-ttingskostrn g-<·heven worden'? Van de centrale Duitse regering of van de ,.Länder" afzon- derlijk? De Angelsaksers Vf'rdedi- gen de eerste these, de .Franscu rlr•

tweede. Daar deze kwestie ··· · zij hC't i,n do vorm van de belastinginning . ~

ook tussen dl' Duitser:; ,.,lHil'rliug een grote controverse oproept, i'! <k psyehologisch<.> uitwerking van .hPt geschil en van een eventu••h• oplos- sing niet zo groot.

A

^{rHler~ ili dat wet hd hol' van}

. arbitragt>. IndiNl !],. I'!Ouverei- niteil van een lanfl venle<'l<l wordt over twee maehten, dan zal men ld- keus gesehilkn kdjg;;u, T<·r be:;kch- ting hiervan wordt een hof van at·- bitrage opgericht .Mnar wi.· mnN.t"' daar zitting in hebh(·n Y G<·alliN•r- rlen èn DuitReJ·s. zq;gen .1•• Angel-

INJ)IS(:HJ~~

N()rfl'fiF~S

Ruhn !lri;· ;jaar lang lwdl S<·-

<h•rhmd inzalu· htdt~n~>si~ zUn vlichl ",,.... '<chrmndjjli yerzuimd.

H.-t is in 1945 hegoruwu nwt. :In

onduldhar~> P.rilst• imnenging t.e b!'- rust<·n. H .. t i.: in 1946 -voor·t.g;•gaan uwt 7.1·lf, a I pra.tend ''n al onder- hau!lt'l•··nd, xo·ott· dt•kll d<'l' ht•\'ul king- pdJ~ t.- g-,~\t-H aan t~·r-a-.-u~·.

HPt vnlh:tr<ld.- iu :r.\jn ()Waling· door in J 947 d ... politionel" ncu., ontijdig te sta!u•u Nl 't.ieh uJmiflUW met ik kwaadwillig·<'n in dhwnsslt• k lw- gtwen. Hf>f, lweft W1·lhaast tot hd llÏII<l van 1948 dit t•rger dan on··

vruchtbar•~ !liS<·our,; nwt H,loeJa vonrtge:r.C'..t,

I<Jn al diP t\id • bh:verl vP-le mil- Hotmen Indonesiërs in df~ republi · keinse gelJif'dl;n weerloos ov!'l'ge- leverd aan opruiing, aan roof, aan plunde!'ing t:n chao,;. En al di<' tijd werden d<· Indonesiërs. dk met on:<

wilden ~ameuwerken, bedrogen ^!'ll bPdreigd. En al die türl stkrvf'n door moord en doodslag in d··

grensgebkd•·n IndorwsiërH, wie1 enigt' :?.ond•· was, <la i. zij on~> nwt ··

tPrdaad ve1tnmwden .. Bn 111 <lie tljd stkrven N· NedPrland'H' soldaten, En al diP t\id werd h<'t geesi:el\ik en economhwh h''rstPI van fndii' be- lemmerd en vertraagd.

Laat ons het toch, in dit 7.0 ern- stig uur·, ern:.;tig beseffttn: ^l'l' is aan

•k volken van Indii' een zonde bf'- gaan.

Dü' Z(lnc!c W('t·d n i ,. t b<·gaan in

<le eerste v.•ertig· jaar van dezc-

•-·euw, waarin hPt Nt><i.erhmdse bl"- wind mf'il<'rdaad alleen gericht was op het \Vdz\in v a n 1 n d i ë en waarin wa.arlijk a.llet·eerst v o o r

r

u d i ë iets groots verricht werd.

Maar die zonde werd hegann na de TWPNlc Vi ereldoorlog. Toen heb·

ben 'Nij in Indiö juist die grote, ovrrgrot<' meerderheid van alle In- donesiP!'S, die niets méér begeren dan juisl in gopdç vriendschap met ons

~amen te werken, prijsgegeven en in rtn ~'<teek gelaten.

Maar goed, thans kan hel. an·

ders worden. De grote, de C'lUdinale betekenis vg.n

we.t

thans

saksel's, .~een, Zl'/.;;.;<'ll d•· l•'ransen, alleen gc..:tllicl)rden. Vv'v n! andC'r~~

zo belogen zij, zulleu d<: Duitser:- zich als seheidsrechten; oveJ- gr:•

schillen tussen de gPallîecrden on·

derling opwt·rpcn. Maar doen z~i dil niet al In in of meer'! Spelen zij niet reed,; lang de t>ne }J(•z<'ttcl· t<'gen d<' lllH.lf're uit en werken zich altins op'?

Zolang de bezetters het .niet <•ndcl' Plkaar eens z\in. zal dat altijd g·,,.

beur<•n. N er:mt :men aan d<• ~lll<kt·•' l<a.nt gN'11 Duii,;Pr>< <•]> lt1 ]k,t lwf, wal zal dan voor de Duitsers de.

waard·· van z\in uitsprakpn zj-jn?

Nihil! Het zal beschouwd worden als weer een earnouflag" van maehtswillekeur en we(·r Pén voor··

beeld van sehijnheiligheid. Al:; men de Duitsers Wü(•r· wil opnemcm in d0 I<:uropese vollH,nfmnilie ~ ""· waarvan Zt'lfs · <k Fransen (k .lloo•1zaak in·

:;den -· ·, dan J11oe1 nwn nit't. nwt ^·zul~

1v• ptactijln·n YOPr <i<' <h:.: l'onwu,

Andt·r..~ znl dit L-nniliP1id-vouJ·-~~)c1<·..o:

(·n-I.HliH'll de nor"te tk lwst•· gele-

g"Pnho~.:::.Uj v• baat nernf'll u1n van huis weg t<• lopPn,

Jn lndii' ge~ehiPdt is en W\j f<Pt't··

lwn hkr een diepe OV<'rtuiging uil . d;.t hr-t Ned,•t·laJHlil" volk zieh~

z<·lf nog één maal de 1uu1;; schept..

oJn Han z .. ventig mil! i oe u Indmw- c;ii'r·s !'echt t(' doen. Dit i.-< dt> gmte ven!iensl<' van h<'l ZWHJ·,, besluit dc·r i'JPrledandse reg~c•1·ing: zij hN:ft haar VPrantwuonldijlrhPid b<'gT,;pen, zij het>ft ?.i!'ll door d<' t.alloz<· bt'Zwa- ren nid laten l"'rughoudpn en zij

}l>~.nvaardt da<trVaH <.k kwad(• kan- s<>n. tk• 1:.\st<•n en rk dsico';<. HPI.

1-::an r-:i.in, dat hf.'t or~~·, nn( tanl.;:s ~11··:-:,

töeh niet lulü. Hd kan z\jn. dat <n' i in Indië rè,.·d;; l<' Yed YeJ·knoeid was. Vl'rlwoddeld en lwdorven, otn dez •. j)t>ging van h<'t !Ratste uur te doPn f;lag,·n. Maal' men he!'ll dk poging dan toch ondernonwn. .Men lweft. _j(•gens Indië. door Djocja tP bezetten getoond. dat lwl ons ernst is .. Men heeft, jegens dt' W<'rcld. b;·- wezen dat. het kleine Nederland bij het vervullen van zijn plicht eigen gevaa1· liehl t<•lt. l<~n men h''eft in NPckrland voor hd e"L~t >dn<is HJ4"i

<'ell padem.,nt g<'Zi;•n dat. op de

(·01HH!Unistt•n 11a, ZÎ('h inzal{<' fndit~

eeusg·,·zind ~<'hHart achltT d<· R<'·•

o··

^{t;;al,, <Ik \\'U dan nu in lnuW}

"~'~'rieh1Nl is lulnl ••n zwaai', Want nwn v.-rgissf' 'l.h-h nh•t: d~

onwil en d!' onw<'t<>mllwi<l, do

dw~talbegrippl>ll •·n de gt·o\'!' baat·

zueht in het buib•nland vnnnml satllen hou· mac·hh•n. ft~n het Yet'·- tronwt•u \·an lndont•sië in Nt·d<'l'~

land, na drit' jaar van v~:rgissing.-n '/,I> dh·p gi'S!,hokt, is ntt'i d'' bt•zt>t • ting van <lf' J~ejmhliPI> nog ni..t hPJ'•

steld. l<:u :rRlfs de politioneit' actit·, door on7.P militairen zo pnu·htig· t'll

voortt·dft•l\jl; ·wrrkht, i"; JIIPI dif, bc,zHting nog ni~:.t voltooid. lt~n lt·u·

slott •· wadl1 on~ da.a rua 1111/.:. •lil staatkundige arbeill aan 1: nî•• t'l!

Federat:i•~. Mt•n kan iu~.akl' Jn<lif' zeggen: bf>!; Prgst"" mn .. t nog k<>rn<'u, Het zwaarste w1wht ons nug.

Maar wij zouil•·n aan dit.· zwaar~

ste taak nimmer mPer 1ot>g·;·knmen zün, indien w\j dil" bf·sluit uh~t hall~

den genomen, En w\j kunnen, wat dan ook gebeurt, tbans <1•, .lnilmw·

siërs wNw recht in O:lt, hgen 'l.ieu, Wij bebof•Vt-n nll" nlf:'t nw•·r t'ltl

schamen.