VRIJHEID EN DEMOCRATIE

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

VlEEKBLAD VAN DE VOLKSPARTIJ

VOOP

VRIJDAG 1 3 MEI 1949 No. 59

'

,.AMERSFOORT;' WAS EEN GROOT SUCCES I

(pag. 6 en 7)

~---J

VRIJHEID EN DE

Jvt

0 C R A TIE

DE GEMEENTE IN ONS STAATSBESTEL

Plaatselijke saamhorigheid ^{IS •} zo oud

als de mensheidJ~G-e_m_e_e_n_~_ro_d_e_~-~-b-e-st_a_n_n_n_~_t_z_u-~-]-~--b-r-o-~-s~

Wannee1· wij de bestuursindel.ing van ons kleine land ove1·zien, worden wij getroffen door de veelheid van lichamen en organen, van autoriteiten en ambtenaren, die de overheidstaale vervuLlen. Daar is allereerst het Rijk met de centrale regering in Den Haag en de talrijke diensten, die hun vertakkingen tot in de uithoeken van het gebied uitstrekken. Vervolgens komt het tussenbestuur, de elf provincies en daarna de ruim dui.zend gemeenten, om van de wate1·schappen, veenschappen en veenpolders nog maar te zwijgen. De rijksdiensten zijn, om techni.~ch-administratieve

1·edenen, vaak ingedeeld in resso1·ten, arrondissementen, districten, enz., omdat de uitoefening van de dienst het nodig maakt, dat niet alles op het centrale punt wordt beslist.

Hoe komt het, dat van deze veelheid van bestuurslichamen - en apparaten eigenlijk slechts twee zo met het le1Jen der burgers verboltden zijn, dat, indien aan deze wordt geraakt, een snaar gaat triLlen? De eerste daarvan is het Rijk zelf met zijn centrale orgaan, de Kroon. Doch \.loor de Ri:iksdiensten geldt dit niet. Indien de indeling van de arbeidsinspec- ties wordt veranderd, wanneer het ambtsgebied van twee raden van arbeid wordt ÇJewijzigd, dan zijn dit niet zaken, wàarover de burger zich druk pleegt te maken. Maar indien -slechts gerept wordt van een plun tot anne:xat;ie van een gemeente door een grotere nabuur of indien een plan wordt ontworpen tot herindeling van het platteiand, zodat een aa,LtctL kleine gemeenten haar zelj'standig bestaan zullen verliezen, komt d'?.

publieke opinie i11 het geweer, wo1·dcn anti-anne:.eatiecomité's gevormd en tvo?·dt een tegenactie ondenwmen om het gevree.~clc onheil af te tvenden.

Geen bete1· bewijs vom· de stelling, dat de gemeente Poor de lnrrge;· ee;1 belangrijlee gevoelswaarde he.zit.

W

aaraan is dat vcrschil tussen de gemeenten en de rijksdien- sten toe te schrijven! Ik zie daar- voor V<'rschillende redenen. De voor- naamste' daarvan is de Jmtuurlijkc band, welke het bijeenwonen van een groep nwnsen geeft. Daaruit ont- staat 0en plaatselij!{e saamhorigheid, die zo ou<l is als de mensh<'id zelf, dus nog ouder dan de weg naar het dorp K1·aJi.ngen, en die in alle landen dee W<'reld voorkomt. De stad en het dorp zijn de vormen, waarin <1e mensheid, wanneer zij de periode van het nomadenleven voorbij is, haar samenwoning organiseert. De grote- re genwensehappen, zoals :::":lten en provincies, vereisen een doelbewuste arbeid, die op het ontstaan en het behoud daarvan gericht is: het besef te behoren tot een staat moet levend worden gemaakt bij de burger.

Spreken wij niet terecht over het moder1w nationalitcitsbesef, dat ze- kt'r nog niet ouder is dan enige eeu- wen ? Maar het beh01·en tot het dorp of de stad vereist geen denkarbeid, geen bewustwording van een ideële band. Dit behoren tot de plaats<'lijkc gcmeenschap is een natuurlijk ge- g<'ven, dat dagelijks in velerlei uitin- gen van het leven wordt geconcreti- seenl.

In een eenvoudig(, çn niet te grote samenleving vormde, totdat radio en autobus het isolcment verminderden, het dorp de plaats, waarbinnen het i.ndividu bijna al zun menselijke bc- treltkingen had. Hij was er geboren en opgegroeid in het ouderlijk huis en in de kring van zijn verwanten.

Het onderwijs ontving hij a;m de dorpschooL Zijn werk kreeg hij in het ouderlijk bedrijf of elders, doch meestal in hêt dorp. Hij trouwde met een meisje uit het dorp: zijn er nog niet dorpen, waar de vrijers van el·

ders als indringers worden be- schouwd, die de jongelingschap met geweld tracht t<' verdrijven? Zijn gezin groeide wederom op in het dorp en zo ontrolde voor een groot deel van onze bevolking het leven zi~h binnen de kring van één plaat- selijke gemeenschap, het dorp.

Voor de steden gold tot hun snelle groei sedert het laatst van de vorige eeuw hetzelfde. Bovendien werden de

door Prof. nr.

D.

^Simons,

hij-J

zonder hoogleraar aan lle E(m- nomische Hogeschool t(' Itot-

\.. h~rdam. .

banden van de natuurlijke saanlho- righeid versterkt door een gevoel Van trots O{l dP SChOOnheden Van de stad, op haar oude en merkwaardige gebouwen, en op de betekenis welke de stad had voor de streek als marl<t en als cultureel centrum.

,.

.. ..

Z

iet hier in enkele zeer grove·

trekken het beeld van dorp en stad, bezien uit het oogpunt van de socioloog. Het bestuur van deze plaatselijke gcmeenschappen heb ik nog niet aangeroerd. Dat dit in ztin opzet de sociologische ondcrgro,ml niet mag verw,larlozen, is duidelijk.

Ilt wil niet i een historische be- schouwing b·<>dE'n en een oordeel g<~­

ven over de iltri<:hting van het plaat- selijke bestuur in langvarvlogen eeu- wen. Ons gemeentebestuur is de schepping van Thorbeckc uit de ja- ren 1848 en 1851. Naar mijn overtui- ging heeft de grote staatsman de eisen van de moderne tijd begrepen, maar tevens in de bestuursorganisa- tie, die hij schiep, recht doen weder- varen aan de gegeven werkdijkheid van plaatselijke saamhorigheid. Wat onderscheidt de gemeente, zoals deze in grondwet en gemeentewet, wordt getekend, dus in haar juridische bouw, van die districten, ressorten, inspecties enz., waarover ik hierbo- ven sprak? De gemeente is een lichaam met een in beginsel onbe- grensd arbeidsveld en de gemeente wordt voornamelijk bestuurd door geltoze.n vertegenwoordigers van haar ingezetenen. Die beide kenmer- ken missen de districten en ressor- ten, waarin de rijksdiensten geOl·ga- niseerd zijn. Zij hebben een beperkt arbeidsveld en zij worden .geheel of bijna uitsluitend geleid door ambte- naren, die door het centraal gezag benoemd zijn.

" " "

I

k weet wel dat het a1·beidsveld van de gemeente 1.n de practiJk sterk ia beperkt. De g·emeente mag

niet treden in dat wat van rijks- of provinciaal belang is, d.w.z. zij mag geen onderwerpen regelen, die een hogere wetgever reeds aan zid1 h•'eft getrokken. En er is een sterke teli- dens tot centralisatie aanwezig, cUe weer door haar eigen en meest prij- zenswaardige motieven wordt ver- ldaard. Maar des onda.nks blijft voor de gemcenten het tcrr<'in over, dat nog niet aan de centralisatic ten of- f <'r is gevallen. Dat is juist het aan- trekkelijk<' van het werken in een gemeente en van het declnemcll aan

ha~u· bestuur. De gemeente J;:an nieu- we wegen inslaan, expcl'imentcren met d•: voorziening in een belang van haar burgers, gemakkt>lijker d:w de centl·alc' overheid dit kan doen, die terstond of spoedig gcdwon{~en zou zijn haar 1Ü2uwe zo1·g OVC'r hd ge- hele gebied uit te str<'kken. Zo zijn de gt:n1eenten vaak pioni~rs ~;e'\\'E"Cst, die later door het rijksbcstnur wer- den g('Volgd ... A.:Jn de \\'onin~~·\v<·L zijn voorafgega:;.n plaatselijke v.,1·orde- · ningen betreffende het bouwen en wonen; de rijl'swet sloot hierop aan en legd., slechts op alle gem•'cnten de plicht te doen, wat vele on<lcr haar rcedR uit eigen aandrift hadden ge- daan. Uitbreidingspla.nnen zijn tot

~tand gekonv~n in vel0. g-e1necnten, voordat het rijk ck plicht tot hun va.ststelling re;;<'lde. De ](eut·ing.s- dicnstPn voor waren vonden hun ont- stnan in d~ groh"' stc·,Jen en hun in- passing· in Pen hc-t g·ehr.::le gL·bi<'d van het rijk omvattend stel.scl lR lwt sluit:;;tuk g-e,vePst VE·~t l'Cn o:1bvild;.,.('··

ling, waartoe gcmet"Jllebesturen de•

stoot brulden gc:g•:VC'!'.

Nu is ~ ~ wedern,n in de schepping van Thorbeelte . ^{~ ~~-} eh' mogelijkheid gegf'vcn on1 de g·en10cntebllRturen in te sehaknlen bij de .uitvoering van de rijkswettm1. Ik laat nu in dit bestek alle jul'idiseh:' en p1 actische vragen terzijck ,die dit zogenaamck .,zc·lf- bcstum·" tJf medebewind oproept.

Het is vol<loc~1dc hiPr te constateren, dat h0t rijk in ruime mate gebruik heeft gc·maakt van deze mogelijkheid om d(; J·i;ikswdten door of met bf'- hulp vnn de gemeentebesturen te doen uitvoeren. Wat is hiervnn het grote voordeel? De wet laat vaak nog speelruimte voor <1<' uitvoering en deze l<an clan zoveel mogelijk ge- richt worden naar de plaatselijke omstD.ndiglwden. Als een voorbeeld noem ik de meckwc·rking san cle uit- voering van de middelbaar onderwijs- wet, clic aan verschillende gt•meenten de geh~~·enheid heeft gcg-t.~ven ni<:U\V(·~

onderwijsvormen (lycea, Daltonme- thode enz.) b~i ec:1 of enl<C'k inl'ich- tingen te beproeven.

'* * ..

D

e uitvoering van rijkswetten door gemeentebesturen heeft ook het voordeel, dat ·zij, tenminste indien deze .uitvoering is opgedragen aan de Raad of aan het College va.n Burgemeester en Wethouders, de hulp van de gekozenen van de bevol- king inroept. Dat is het tweede on- derscheid met de districten en res- sorten, dat de gemeenten worden be- stuurd door gekozen vertegenwoor- digers. Het was, meen ik, Koni.ngin Hortense, die Holland na haar eerste kennismaking noemde ,,een land van dikke burgemeesters". Ik wil geens-

•

zins beweren, dat met de omvang van de burgermeestcrlljkP persoonlijk- heden hun gewicht in de laatste ,,cnw is verminderd. Integendeel, nflar mijn bes~heid<~n oordcel plc·g,m de burgemeesterH, die door de Kroon worden benoemd, een uitennate nut- tige arbeid in de gemcenten te ver- richten. Maar het is juist de wijsheid van Thorbecke geweest, dat hij het gemnentebestuur uit twee cl<'mentcn deed bestaan, het gekozen <lee!. c1<' Raad en de daaruit gelcozen \>"ethou- dcrs en de door hot eentraal g<"zag benoemde burgemeester. De functi<' van de burgemeester is belangrijk.

Ool{ al behartigt hij in de eerste plaats de interessen der gemeente, hij is tevens vertegenwoordiger va·ll het centraal gezag en hij zorgt er- voor, dat niet tegen de centrak be- lang<n wordt gehandeld. Maar vol- genr. de Grondwet staat de Raad aan het hoofd van de gell1cente en is tÏ<' burgemeester daa1·van ;;kc:hts <1<' voorzitter.

In de Raad komt de stexn van ll<' burgers tot uiting die door hun ver- ü:genwoordigers zelf biJmen de gren- zen (]Cr wet beslissen omtrent de in- richting en het bestuur van de g'<'·

meent<'.

Misschien is in <h' laatste hnlv<' eeuw het zwaartepunt van do Raad verschoven naar het college van B.

en W. Doch ook zij, die d<'ze ontwilr- kcling menen te zien, erkennen. dat

d<~ Raa'l z~j.n grote \vaarde hePft b('.- houden a.lR h<"·t eO~ltl'ölc:o1'gaa.n van d<' burgm·ij op cle gestie., v<~n h1:t college van <lag-;.~lijks b(~Sb1ur, \\TPJ1\.s betc~nis ongetwijfeld met <k uit- breiding van de gemeentelijk<' be~

111ociingf'n is g-egroeh.l. Tvien ph:~,~gt

ooi{ de Staten-Gene1•anl, w~lt het b('·

stuur betreft. te hesehomven als een contröl<'orgaa.n op ck Reg-crin.~· hij wie lwt bé'stuur ten vou.-, berust.

\Vordt de positie van <1·~ Raad hier- mede vergeleken, dan blijkt <k Raad toch een veel stèrkere eoflfl.tok uit te oefenen dan de Staten-Generaal uit knnnen doen. De wet vcreist voor zee1· V<'le bestuurshandelin;.;<·n ck mNkwerking van do Raad. En clul de Nederlandse gemecntera<kn niet uit ja-broers bestaan, ll'cl't OJE wel de lezing van dn I·aadS\'t'rRiagen.

'I

"'l'OHW<:ll.S, d<' YCI'hiJIHlin~· lUSS<'Il

raad en collc•.g-t"• Vê.l n hurg('- n1Cf':;tPr en v.:ethola.1c~t·s is g~._'hl .. ~''.l D-~1-

tlers dan die tuRsen het Nederlands<' pmkment en de r2g<'l'Îil~·. De wl't- houdPrs worden door de raad zc•lf uit zijn mickkn gekOZ~'n. Zij zijn als het ware con c01nmissi<' uit <k raad, die met de burgemeeste1· llc:t rlag•'- lijks bestuur voert. Een nauwr1· C(Jll-

tact met dit bestuur wordt ooi' vN- kregen door d<' commissies van bij- stand, die uit en door rlP raad \Vol·-

den gevormd.

In het zicht van dC' raaclsvel·kil'- zingen was het goed zich tP bezin- nen op de bijzondere positir', die li<' gemeente in ons staatsbestel in- neemt, en op de betekenis welk<' <k raad bij haar bestuur hf'eft. Mog('J1 de kiezers beseffen, dat in d<· gü- meente misschien het zuiverst ~de gematigde democratie tot uiting komt, die een van de grontlslageft van onze samenleving vormt!

I'

VRIJBEID EN DEMOCRATIE 1S MEI 1949 - Pag. 2

VERKIEZINGEN IN ZICHT

Onderschat de gemeentepolitiek ^niet!

ER ZIJN ENKELE BELANGRIJKE DINGEN GEBEURD

D

e komende stembusstrijd werpt reeds zijn schaduwen vooruit.

'Veliswaar wordt het straatbeeld nog niet zichtbaar door deze strijd beïn- vloed, doch de voorbereidingen in· de diverse politieke kampen wordt nu toch VJel duidelijk merkbaar. Candi- datenlijsten worden bekend gemaakt, geld ing<"zameld en acties worden voorbereid; terwijl sommige drukke- rijen reeds bezig zijn de teksten te vervaardigen van het propaganda- materiaal dat straks weer met l{wis- tige hand aan de Nederlandse kiezer zal worden uitgedeeld. Nog ongeveer vijf weken scheiden ons van de gro- te en belangrijke datum. Deze tijd is kort en daarom tevens kostbaar!

Weer zal het Nederlandse volk in zijn verschiltende gemeenten beslis- sen in welke handen zij het bestuur van dorp of stad in de komende vier jaren zal leggen. Het zal 'n nieuwe po- litieke krachtmeeting worden, waar- bij van ons V.V.D.-ers veel zal wor- den gevergd. Het 7..al een stfijd zijn, die df' modtc waard is te worden ge- streden, tt'meer omdat onze partij na de belangrijke vooruitgang bij de jongste Kam.ervcrkiezingen in de hoofden en de harten van velen van ons volk een blijvende plaats heeft weten in te nemen. Het zijn dan ook vooral de zeer goede resultaten die wij bij de Kamerverkiezingen konden boeken, die ons zo hoopvol gestemd doen z~in. Ongetwijfeld is het juist, dat men df' resultaten bij de Kamer- verkiezingen behaald, niet als nauw- keurige graadmPt<'r kan gebruiken als men zijn verwachtingen voor de verkiezingc.n van de gemeenteraad opstelt, omdat plaatselijke en per- soonlijke invloeden bij de komende stembusstrijd een belangrijke rol spelen.

Dit neemt evenwel niet weg, dat wij in het algemeen gesproken in vele gemeenteraden op een vooruit- gang kunnen rPkenen. Het gaat er slechts om dat wij de zo nodige of- fervaardigheid en activiteit aan ctc ctag leggen.

Zonde1· offers z·al ook deze st.1·(j:l niet worden beloond en daa·rorn lijkt het ons nuttig op de:ze piaat.s met zeer veel nadn1k op de offervcw.nligheid en activiteit van allen die de V.V.D wel.ge- zind zijn, een ernsti.g be1·o(lfJ te doen. Emn·m veel werk zal er in de komende weleen 1W>J moe- ten worden verzet. Hierbij . zal men vooral in het oog moeten houden, dat, al geldt het

"siechts" gemcenteraadsveTkie- zingen, ...:r rum de komende stem-

busstT~jd toch een belangTijke principiële kant zit. Het gaat e1·

tenslotte om in hoeveTre de principes van Vrijheid en De- mocmt·ie o.ok in de gemeente- politiek in een toenemende mate hun invloed zullen lcmmen doen çJelden. Men onderschatte dezz gemeentepolitiek niet. Zij is zeke1· niet minder beiangTijlc en minder i11grijpend dan de lands:

politiek en daaTo.m - nogmaals

z~jn strijd, offervaardigheid en bovenal enthonsiasme dJ·in- gend vereist.

ON~E KANSEN

I

^{ndien wij} op het thema van de komc>nde gemeenteraadsverkie- zingen wat verder willen voortbordu~

ren, willen wij gaarne erkennen, dat het uiterst gevaarlijk is zich aan voorspellingen te wagen. Toch zijn er sedert de jongste Karnetverkiezin- gen enkele belangrijke dingen ge·

beurd, die in zekere zin een aanwij·

zing vornwn voor de politieke toe- atand van dit oge..'lblik.

Zo kan in de eerste plaats worden geconstateerd, dat het communisme internationaal, zowd als nationaal, aan populariteit bij het volk heeft ingeboet. Zeker, voor een hoera- stemming is allerminst aanleiding.

Het gevaar is nog groot en slechts een aanhoudende propaganda tegen de gedachte van een nieuwe dicta- tuur zal kunnen bewerkstelligen, dat de communistische nederlaag van enige beteke~nis wordt. Ook hier ligt voor de V.V.D. een taal•. Toegege- ven zij, dat de invloed van onze par- tij op vele aanhangers van het com- munisme niet bijster groot is, doch daar staat tegenover, dat de z.g. in- tellectuele kri.ngen door de commu- nisten -- vooral de jonge intellec- tuelen - ouder een ernstige druk worden gl'?.et. Hier ligt een b~'lang­

rijke taak van de V.V.D. om haar invloed tc.n gunste aan te wend<>n.

Men onderschatte deze taal{ niet.

Het terrein dat in dit opzicht moet worden bewerkt, ligt niet daar waar de communistische aanhangers open- lijk hun leer belijden, doch het ligt bij de onverschilligen van natuur, bij hen die beweren zich niet voor de politiek te interesseren. Dit terrein zal zeer ijverig door ons moeten worden bewerkt.

Met betrekking tot de Partij van de Arbeid kan eveneens worden ge- constateerd, dat de politieke con- junctuur voor deze . beweging niet meer zo gunstig is als vlak na de bevrijding. De tussentijdse vel~de­

zingen te Hoogezand-Sappemeer hebben dit opnieuw bewezen. Het is vooral in dit kamp dat wij zullen moeten doordringen, waarbij vooral op ons vrijheidsbegLnsel ook in eco- nomisch opzicht de nadruk zal moeten worden gelegd. Velen die

Q ~.--e_z_e _b_u_rg;__e_r_

vlalt na de bevrijding achter Prof.

Schermerhorn aanliepen, zijn inmid- dels - getuige de uitslag van de jongste Kamerverkiezingen -- tot een ander inzicht gekomen. Velen echter, durfden de beslissende stap nog niet te wagen en stemden nog rood. Thans verwachten zij van ons, dat zij door onze partij uit hun iso- lement zullen worden gehaald. Daar- om zal door ons een grote activi·

teit aan de dag moet<'n worden ge- legd. Wij zullen onze overtuiging moeten uitdrage.n, speciaal onder hen die nog wankelmoedig zijn en twijfelen, doch niettemin niet spon- taan genoeg zijn om uit eigen kracht te breken met de politieke partij waarin .zij niet thuis horen.

Het zij herhaa.ld, het is uiterst moeilijk om zich met betrekking tot dtl Iramende gemeenteraadsverkie- zingen aan voorspellingen t-e wa- gen, doch dat de V.V.D. een z~er

goede kans heeft haar positie in de gemeent.era.den te YersteYigen is zeker. Zij moet in staat zijn de suc- cessen bij de ,jongshl Kamen·er- kiezingen geboel;:t op zijn minst te consolideren. Buitendien mogen w1j nogmaals Yt>nvljzen naa1· de

verheug~>nde nit.siag van de ver- kiezingen te Hoogezand-Sappe- meer. D()(lh juist omdat de voor- t.ekenen niet ong1mstig· Zijlt. zal onze lWtiviteit tot hPt uiterste Jn()(l-

ten worden opgevof'rd. Dit moet en dit kan, h·meer omdat \Vij onze str\jd onder gnnst:igtl \•oorwaar- den zullen aanbindo>n. De V.V.D.

maakt weL eens een grap- je; hij overdrijft wel eens een keer; maar jokken doet hij nóóit en wannee•·

U zegt dat dit laatste dan toch eigenlijk al een jok- kent.ie is, dan zegt hU:

' ~

'

0

néé, een overdrijving.

Zo heb ik, eerlijk gezegd, een paar .weken geleden óók ove1·d-reven, toen ik lteb geschreven dat ik zo ·droevig ge- stemd was, omdat ik geen gemeenteraadscandidaat ben oewo1·den. Neen. vrienden, .. neen: dat zou niet bij m(j opkomen. Geen haa1· op mun hoofd. Niets voor mij. Kàn helemaal niet tegen veTgaderen. Ga véél liever met Din- 9Ctje ergens thee dTinken, of naar de bieskoop. Neen vrienden, neen: Niets voor mij. Maar voor mijn vJ"iendj~

Wïllem wèl. Nou, en die is e1· dan nu, bij wijze van spreken. Zo vast als een huis, bij wijz:c van zeggen. ,Num ..

me1· twee. En ik ben een boon als ze e-r dam· geen vier I! alen.

~ •

0

9 t

Ik was Zondag llzi Wiliem. Hebbe1~ een wandeling doo1·

c!e duinen gemaakt en hij heeft me verteld, dat hij zich aan nu maM' tenstatte heeft laten bepraten en overreden.

Bepraten en ove-rreden, zei hij, want dat is de methode.

H_ad aan een vriendje in het afclelingsbestuw· gezegd, dut clle e1' vooral voor moest zorgen, dat de voorzitter en de secretaris en zo nodig het hele uestuu.r, beiet bij hem :ouden m·agen mn hem te komen bepraten en overreden Nu, dat is, gelukkig, gelukt en - àat is de methode zei hij --:-- "toen heb ilc_ twee dagen bedenktijd uevnwgd en de VIerde dag heb zk de voo1·zitter opgebeld en hem ge- zegd dat .... na 1·ijpe overweging .... ·mijn echtgenote moest tenslotte de doorslag geven .... zij heeft óók 1·echt op mij ... . ben toch al zo weinig in de boezem van mijn gezin .... ! maar de pl.icht .... en het verantwoordeiijlcheidsgevoel .... e1i de gemeenschapszin .... enfin, dokte1·, nu heel lang en zorg-- vuldig ove1·wegen.... altvéér een aanslag op mijn toch ar zo geringe vrije tijd, nietwaar? .... maar het belang va'l

NiolendUic-aan~Zee eist nu eenmaal .... goed dan .... toe dan

maar .... maar denkt U er vooràl aan dat dit m~ helemaa~

niet zeggen wil, dat ik eventuee~ voo1· wethouder ....

néé, dat mo.et ~~ er toch wel uitdrukleelijk bij z·eggen,

dokter.... enfm.... ·

De vergadering van de afdeling hee.ft toen unan·iem en zelfs met een applausje; ...

Willem kan er nu wel zeker van zijn.

En 'reken maar dat h·ij .zich zal laten gelden!

Ik kèn Willem .. _

Wannéé1· hij zich eenmaal met moeite laat overhalen dan stáát-ie er ook voor. Alle honderd procent. De ge~

hele mens. Dat is zo al va:n de dag af dat hij voorzitter werd van de Gy·mnasiastenvereniging in de pri.lle jeugd lJan

DEZE BURGER.

is ondanks het feit, dat zij als po•

lUieke partij nog 7..eer jong is, oon begrip geworden voor een belang- rijk deel van het Nederlandse volk. Opdat dit begrip venter moge uitgroeien. \Velnu, aan allen de taak die het met de begrippe•

Vrijlwid en Demooratie e~stig

menen, de. positie van onze partiJ blj de komende gemeenteraadsvf'r- lde-.t.ingen te versterken!

HUISBEZOEK

E

en van de propagandamidde- len die wij op deze plaats met het oog op de komende gemeente- raadsverkiezingen met zeer veel na•

druk zouden willen aanbevelen, is dat van het huisbezoelt. Niets is overtuigender dan het persoonlijke woord. Huisbezoek is weliswaar een min of meer ouderwets, doch niette.

min een voortreffelijke en zeer over·

tuigende propaganda-methode, die wij vooral voor de kleine gemeenten warm kunnen aanbevelen. In de grote steden zal dit middel om prac- tische redenen minder makkelijk li:unnen worden gehanteerd, doch in de kleinere gemeenten waar veelal een ieder iedereen kent, kan een persoonlijk overtuigend woord won- deroo verrichten, omdat in de per- soonlijke gedachtenwisseling vaak vele misverstanden kunnen worden opgevangen. Huisbezoek is docltref·

fend, maar tijd1·ovend. Het vergt veel aan tijd en energie. Doch men vergetc niet, het gaat om -zeer be- langrijke dingen. Ook de strijd om de . gemeenteraadsverkiezingen is principieel gezien mede een s:trijd voor het behoud van Vrijheid en De- mocratie. \Vie nie>t in ernst mee- werkt werkelijk voor deze begrip- pen te vechten, weet zijn vrijheid niet voldoende naar waarde te schatten. Wij wi:llen er op deze plaats 11i.et verder op ingaan. Doch men moge zich ernstig bezinnen op de omstandigheid, dat wij in Neder- land nog in staat zijn het voor Vrijheid en Democratie met de daad op te nemen, zulks in tegenstelling tot vele Oost-Europese landen waar vele vrijheidsstrijders ons benijden en oprecht wensen, dat zij cenzr:lfde kans hadden om zich voor deze strijd te kunnen gc·ven gelijk wij die allen in Nedr'rla,nd nog hebben. Voor het behoud van onze grote beginse- len kan daarom geen offer te zwaar zijn. De vrijheid en de democratie zijn ons de laatste jaren als volk al- lerminst in de schoot geworpen.

Welnu, dit verg<'tc men nimmer.

Daarom de hand aan de ploeg!

Platen te krijgen!

Bij de administratie van dit blad, postbus 43, A'foort, kun- nen (gaarne spoedig-!) affiches worden bestelel voor de plaat- selijke verkiezingscampagnes.

Formaat 60 x 100 cm. Prijs .f 0.15 per stuk, bij bestelling te voldoen op postrekening No.

245103 ten name van de pen- ningmeester van de Stichting

"Vrijheid en Democratie", te Amersfoort.

Verzending aan de afdelin- gen zal bij tijdige bestelling onmiddellijk geschieden.

Op dit affiche, dat alleen de naam en het vignet - in kleuren - van de partij bevat, is voldoende plaatsruimte open gelaten voor het bijdrukken van het plaatselijk lijstnum- mer en de naam van de eerste candidaat. Voorzover gewenst geschiedt dit door bemiddeling van de administratie van dit blad tegen betaling der extra kosten.

Het Algemeen Secretariaat.

.VRIJHEID EN DEMOORATII!:

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

trff«BlAD VAN 0! VOLkSPAilTIJ VOOR VRU/PIEII> !N 0'fMOC.t.4rll·

Voorzitter Redactie-comm.: Drs. H. A. K01•thals.

Redactie-secretaris: Mr.· E. Elias

Adre~: Victoria Hotel Amsterdam, Kamer 435.

Administratie: Postbus 43, A'foort, tel. 5267 Abonnementsprijs f 1.90 p. kwartaal, f 7.50 p. jaar.

Losse nummers 15 cent.

Voor het zenden van abonnements· en adverten·

tie-gelden : Postgiro no. 245103, ten name van de Penningmeester van de Stichting .. Vrijheid en Democratie". te Amersfoort.

Voor advertenties wellde men zich tot de adminis·

tratie of tot de hoofdvertegenwoordiger: L. Vlug, Geestbrugweg 69 Rijswijk <Z.-HJ.

•

Haastige spoed ...

H

et wetsontwerp 'op de publiekrechtelijke Bedrijfsorganisatie zal nog vóór de zomer- vacantie door de Tweede Kamer worden behan- deld. Zo zou het Tweede Kamerlid, Mr. Bachg van de K.V.P; zich volg0ns een persbericht h(•b·

ben uitgelaten.

Zó dictatoriaal zal Mr. Bachg het wel niet heb- ben gezegd, maar berichten il; de katholi~ke pers vestigen de indruk, dat men mderdaad dlt ":'ets·

ontwerp nog vóór het zomerreces zou Willen behandelen.

Tegen deze overhaasting willen wij t\jdig waarschuwen. Het Voorlopig Verslag is van 10 November 1948 en nog is de Memorie van Ant- woord niet verschenen. Dit is begrijpelijk, omdat het hier een diep in het maatschappelijk leven ingrijpende materie betreft. Als echter de Rege·

ring zo lange tijd nodig heeft haar standpunt tegenover de in het Voorlopig Verslag gemaakte opmerkingen te bepalen, dan zal aan de Tweede Kamer ruim de tijd gelaten moeten worden haar standpunt te bepalen tegenover het antwoord van de Regering.

Dit klemt te meer, omdat, naar verluidt, de Regering verschillende wijzigingen in het wets- ontwerp zal aanbrengen, Niet alleen zal dan na·

dêr overleg tussen de commissie van voorberei•

din"' en de minister nodig blijken, maar ook zal het"' bedrijfsleven ruimschoots tijd lllJ. gelegenheid moeten hebben zijn zienswijze nader kenbaar te maken.

Het onderwerp is te belangrijk om als verkie·

zingspaardje dienst te doen. Wil men een goede bedrijfsorganisatie tot stand brengen, dan zal alleen rustig overleg tot een in zo breed moge·

lijke kring· aanvaardbare oplossLng kunnen leiden.

Men sla de wijsheid van een oud spreekwoord niet in de wind.

Onwennig

W

at onwennig heeft Nederland, heeft het Nederlandse volk als geheel de eerste Koninginnedag op 30 April gevierd. Men was er nog niet geheel op ingesteld. Wel :woeien Je vlaggen in ongekend getal van de hmzen, maar kennelijk waren nog niet alle bedrijven, mede omdat het een Zaterdag was, ingesteld om dit als een vrije dag te beschouwen. Maar ook dit moet groeien, zo goed als ,vijftig jaar lang de 31e Augustus is uitgegroeid tot een steeds groter feestdag. Men zal in velerlei opzicht meer reke·

ning moeten houden met het weer. April is nu eenmaal een grillige maand, waar openluchtge- beurtenissen, naar men kan verwachten, meestal bij veel kouder weer zullen plaats hebben, dan op de laatste dag van Augustus het geval was.

De parades misten de charme van voor de oorlog, toen aan 'het slot een charge van ~e

cavalerie een goed besluit vormde van deze mr·

litaire plechtigheid. Nu maakten deze niet zo'n indruk, al was de mechanisatie, die zich vol·

trokken heeft, stellig ten voordele van de weer·

stand van de strijdkrachten. Zoals gezegd, het was nog wat onwennig; men zal meer in zalen en gebouwen moeten organiseren. Maar als dat eenmaal gebeurd is, dan wordt ook deze BOste April een Koninginnedag in de ware zin des woords.

Textiel vrij!

D

-e textiel is begin Mei vrijgekomen... in Duitsland. Zij zijn er op dit punt beter aan toe dan wij dank zij de hulp van de bezettende mogendhed~n. Duitsland, ook West-Duitsland, is nu eenmaal groter dan Nederland en ligt dichter bij de Sovjet-Unie.

Wij denken aan de hulp van de bezettende mo- gendheden bij het vervoer van goederen over Rotterdam (en Antwerpen) in plaats van over Bremen en Hamburg.

Wij denl,en aan de hulp van de bezettende mogenelheden bij het vrijgeven van de Rijnvaart.

Wij denken aan de hulp van de bezettende mogendheden bij de export van onze verse groenten.

De Duitsers hebben de krijg verloren; wij heb- ben de oorlog gewonnen, dank z\j de hulp van onze bondgenoten.

Nog één zo'n overwinning en w~i zijn verlorcll, zei Pyrrhus.

Leergeld

I

s het n9g nodig te vcrwijzen naar de ver- schrikkelijke feiten, die zich op het ogen·

blik in Oost-Europa afspelen? Men realisere zich eens terdege de berichten die op het ogenblik uit Tsjechoslowakije komen, waar de kerkvervolging nu in volle omvang is losgebroken. Er is ook wat dit betreft in feite niets nieuws onder de zon. Gelijk onder de Nazi's, namen ook de Com- munisteon in Tsjechoslowakije in de beginne een

"gematigde houding" aan. Ook hier gold het doel zich eerst in de voornaamste posities te nestelen om later des te feller te kunnen toe- slaan. Al die "gematigdheid" was ook hier een kwestie van tactiek. Het is een oude geschiede·

nis die toch steeds weer nieuw blijft. Zij is eigen•

lijk te bekend en te doorzichtig om er nog lan·

gcr bij stil te blijven staan dan nodig is. Maar het is goed dat wij er steeds aan worden her·

innerd. Zeker, op een moment dat wij ons op.

nieuwe verkiezingen voorbereiden. Het leergeld dat in het Oosten wordt betaald is erg hard, doch Iaat het niet voor niets zijn betaald. Niet alleen practisch, doch vooral principieel gezien zijn de komende verkiezingen van de allergrootste be·

tekenis. Men late dit goed op zich inwerken. Op- dat een ieder zijn steentje bijdrage zonder uit- zondering. Of het nu gaat om een stembusstrijd voor Kamer of gemeenteraad, het gaat tenslotte om het behoud van de menselijke rechten en een ieder die zich èn als staatsburger èn als mens bewust is van zijn verantwoordelijkheid, zal in deze, naar wij hopen, doen wat er op het ogen·

blik van hem wordt verlangd.

Kris, Kras en Kruimeltje

D

e Zaterdagavond was in de Nederlandse radio altijd een matige avond. De V.A.R.A.

meende op de tijd, dat men in de meeste ge·

zinnen, zover met allerlei huishoudelijke beslom- meringen gereed was gekomen, de gelegenheid te moeten aangrijpen omstreeks negen uur, om de heer Voskuil zijn socialistisch commentaar op wat betweterige wijze te doen houden. Gedurende enige tijd heeft de K.R.O. om negen uur een programma samengesteld, dat althans het aan·

horen waard is en niet mank gaat aan de zure instelling van het socialistisch commentaar. Ook in het programma van Negen heit de klok, worden algemene vraagstukken besproken, maar dat geschiedt met een zekere spot, met een zekere vrolijkheid, waardoor de luisteraars op·

gefleurd worden. In het bijzonder de rubriek van Kris, Kras en Kruimeltje verdient daarbij een goede aantekening. Hetgeen ook wel eens goed is om vast te stellen.

Halfslachtig

B

edoeld als uiting van nationale eenheid, is de vijfde Mei geworden tot een twistpunt.

Een deel der arbeiders, georganiseerd in het N.V.V. eu het C.N.V., nam het standpunt in, dat de Nationale Feestdag van zo grote betekeni:>

is, dat op deze dag volledig vrij dient te worden gegeven met behoud van loon.

De werkgevers waren met een ander deel der arbeiders, georganiseerd in de K.A.B., van me- ning, dat Nederland het productieverlies van één dag niet kon dragen, meLlc in verband met de reeds na de oorlog ingevoerde verbetering·en in de vorm van vacantie- e11 snipperdagen, welke laatste onder meer voor gedenkdagen waren be- stemd. De arb_eiders zouden op 5 Mei een snip- perdag kunnen opnemen.

Minister Joekes was halfslachtig en met zijn instemming bepaalde het college van Rijksbe- middelaars, dat op de Nationale Feestdag· om 1 uur vrijaf gegeven kon worden, zonder dat deze vrije middag in mindering zou komen op de jaar- lijkse vacantie- en snipperdagen.

Wij hechten weinig waarde aan uitingen van nationaal gevoel. ... op kosten van een ander.

Lintjesregen

T

egelijk met deze eerste Koninginnedag op 30 April is een oud gebruik van Konin- ginnedag weer in ere hersteld: de toekenning- van Onderscheidingen, of, populair gezegd: de lintjesregen.

Wij vinden deze toekenning, welke dit jaat·

meer van een tropische regen dan een beschei- den-mals voorjaal'sregcntjc had, altijd een wat moeilijke zaak. WU zijn er voorstanders van, dat figuren in onze Nederlandse samenleving, die in afgelopen tijden, of in het afg,olopcn jaar bij- zondere prestaties hebben venicht, bijzondere daden hebben gedaan, dico een jjubileum l:!ebben gevierd of die een lcroonjaar hebben bereikt van b.v. 60 of 70 jaar, in aanmerking komen vpoc een onderscheiding. Wij zouden zelfs wel voelen, gelijk Van Hogendorp dat voelde, voor een ver- heffing in de adelstand, zoals in Engdand ge- beurt. Maar dan moet die· toekenning inderdaad met vrij zware maatstaven worden gemeten. Wij vrezen, als wij de lange· lijst van onderschei- dingen doorzien, dat dit niet altijd het geval is geweest. Er zijn bepaalde ministeries, zoals het Ministerie van Oorlog, die een zekere beschei·

denheid in aantal gedecoreerde dem;:>nstreren, hetgeen de waarde van de onderscheiding ver- hoogt. Maar over de gehele linie gezien lijkt on:-;

toch, dat de oude opzet. zoals ook voor de jaren van 1940 het geval was, weer ingesteld is, n.l.

dat er gedeeltel\ik chronologisch te w.:orlc wordt gegaan. Om een voorbeeld te nemen: elk jaar

13 MEI 1949 - Pag. !t

wordt een directeur van gemeenteplantsoenen benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nas- sau (dit is een fictief voorbeeld). Nu wordt e~

niet gezien naar de bijzondere verdiensten van d•~

te benoemen functionarissen, maar cenvoudi"j naar de volgorde van het jaar, waarin zij be- noemd zijn. Als die maatstaf thans nog zou gelden en zoals gezegd, wij vrezen, dat dat bij sommige departementen het geval is, dan ach- ten wij dit minder gelukkig.

Een tweede opmerking, welke in verband m8t de lintjesregen te maken valt, is, dat het is opgevallen, dat verscheidene zeer hoge ambte- naren, die slechts korten tijd, n.l. twee of drie jaar hun functie bekleden, reeds benoemd zUn tot Ridder in de Orde van de Nederlands~

Leeuw. Dit is, naar de mening van sommigen, wel wat snel. Stellig hebben zij, die in hoge functies het land dienen, in deze tijden een zware en vergaande verantwoordelijkheid. Maar indien reeds na enkele jaren een zo hoge onder·

scheiding als de Orde van de Nederlandse Leeuw wordt toegekend, dan rijst de vraag, wat bij bijzondere omstandigheden, bij jubilea, bij pensionering of anderszins, zal worden toegc'·

kend.

Zo brengt deze lintjesregen naast erkenning voor bewezen diensten, toch ook vragen van weerkundige aard op het gebied van onderschei·

dingen met zich mede. En deze hoofdvraag: of deze gehele poespas eigenlijk niet behoorde te worden afgeschaft. Bij zoveel onderscheidingen is een onderscheiding geen onderscheiding meer.

Sparen

O

ver het onderwerp sparen is reeds heel wat te doen geweest, vooral in verband met de kwestie van de Nationale Spaarraad waarin wij op het ogenblik niet nader wensen te treden.

Verheugend is het evenwel te vernemen dat, volgens de cijfers van de Nederlandse Spaar•

ba.nkbond, gedurende de maand Maart het spaar- bedrag bij de algemene spaarbanken is toege- nomen en wel met f 2.665.927. Ook over het eerste kwartaal van dit jaar was een toeneming der spaargelden te zien en wel met f 19.481.161.

Een geheel ander beeld dus, dan vlak na de be·

vrijding. In zekere zin een onbegrijpelijl<' beeld ook, maar niettemin een sterk vcrheugend beeld, dat de gunstige kwaliteiten van ons volk nog eens extra onderstreept. Deze feiten zijn wel enigszins in tegenspraak met de wel zeer som·

bere rede die dr. G. A. Kohnstam de vorige week te Maastricht hield. Zeker, ons volk moet tot nog meer soberheid en spaarzaamheid kunnen geraken, doch tenslotte is alle theorie grauw en wij menen in de cijfers van de Nederlandse Spaarbankbond in ieder geval toch een aanwij·

zing te mogen zien, dat er een begin is. Een be•

gin, dat werd bereikt onder voor velen wel zeer moeilijk economische omstandigheden. Zeker, wij willen aan deze cijfers geen overdreven waarde toekennen, doch een feit blijft, dat wij als volk een eerste stap op de goede weg hebben gezet.

Dit feit kunnen wij o.i. slechts aanmoedigen door onze verheuging erover uit te spreken en niet door pessimistische redevoeringen af te steken die in plaats van stimulerend, slechts destruc~

tief in hun uitwerldng kunnen zijn.

Goed zo, Utrecht!

U

trecht heeft zijn eerste Burgerdag gehou•

den, een initiatief waarover wij reeels eer•

der schreven en dat wij thans ook nog even on- der de loupe nemen, omdat wij van de waaruc van een dergelijk initiatief zeer zijn overtuigd.

Een vr\j groot aantal jonge kiezers en ldeze·

ressen heeft te Utrecht aan de oproep van het gemeentebestuur gehoor gegeven om te worden ingelicht over de rechten en plichten die zij als een oprecht en verantwoordelijk staatsburger en burgeres hebben te vervullen.

Niet ten onrechte verklaarde burgemeester, jhr. mr, C. J. A. de Ranitz, een beetje trots te zijn, dat Utrecht de eerste grote stad in ons land is, waar de kiesgerechtigde burgers en burge- ressen tezamen officieel werden ontvangen en waar een poging werd gedaan· om het burger·

schap een meer wezenlijke inhoud te geven. Dit initiatief kan nuttig zijn in het belang van stad en land, aldus zeide de burgemeester. En hij vervolgde o.m.:

,.Wij willen U aansporen tot bezinning op de staatsrechterlijke mondigheid van ieder uwer.

Anderzijds willen wij U hier geen zweem van politieke scholing geven, welke immers niet op de weg ligt van de overheid".

Welnu, w~i schreven het reeds eerder. Een uit·

stekend initiatief, dat in alle gemeenten, groot en klein in ons land, navolging verdient. Opvoe- ding van de massa, ook in polltieke zin, is o.i.

één van de eerste grondbeginselen van een waar democratisch stelsel. Vanzelfsprekend kent de democratie aan een ieder toe mede te bepalen hoe het land zal worden bestuurd. Dit is een onvervreemdbaar recht. Doch tegenover dit recht staat een plicht. De plicht zich te ver·

diepen in en kennis te nemen van de problemen waarover men zal hebben te oordelen.

Nog te vaak wordt de macht van het stem•

biljet als wapen in clc hand van de burger of niet gebruikt, of door onverstand volkomen miS•

bruilü. Vlij zullen dit als democraten n~oeten

tegengaan met alle ons ten dienste staand<' mid- delen. Daarom is de te Utrecht gehouden b\jeen·

komst zo zeer toe te juichen en daarom vel-elient dit initiatief op gTote schaal navolging·.

YltUBEID. EN DEMOCRATIE

Qllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll

TEXTIEL

•

TRADE·MARK

Dieselmotoren

25-1400 P.K.

N.V

RIGTERSBlEEK I

N.V. Machinefabriek

I

§] _~

_{" o} B L nes "

^§] ~

E

^{v.h. J.} H. v. Cappellen

E

voorheen

G. J, Van Heek & Zonen

ENSCHEDE

•

~ te Bolnes ~

~llllllllllltltllltltltltltltlllltllllllllllllllllllllllllllltllltllltlllllllllllllllllll~

KATOENEN EN KUNST- ZIJDEN WEEFSELS

1111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111

'I

Adverteert

·in dit blad

lllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllltltltlllliHUIIIIIIIIIIIIIIIllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllltllllllllllllllllltltltlllllllllltllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll

.N.V. CORNs. SWARTTOUW'S STUWADOORS MAAl'l!lClli\Pt'l.J

Rotterdam

Lossen en laden van zeeschepen en alle verdere werkzaamheden.

Bijkantoren te:

Opslag van alle soorten goederen.

Het hoofdkantoor, Willeroskade 21, vf!r!'trf'kt gaarne op aanvraag inlichtingen.

AMSTERDAM - ANTWERPEN - GENT.

.I

IIIIHIIIIItiiiiiiiHIIII!IIIIIItiiiHIIIIIIHIIIIIIII11111111111111111111111111111111HIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII

H.P. Geldermatt&Zonen N.V.

OLDENZAAL

fabrikanten van

ruwe-, geverfde-, gebleekte- en bedrukte katoenen-, celvezel- en kunstzijden manufacturen

11111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111

Scheepswerven en Machinefabriek

BOLHES

( )

NIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIRIIItiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMIIIIIIIIIItllllllllltlllllllllltlll

J. en K. SMIT's

KINDERDIJK

SCHEEPSWERVEN EN MACHINEFABRIEKEN

lS MEI 1941 - Par. I

'

GBOENEWEGEN'S MOTORBOOTDIENSTEN

& TRANSPORTONDERNEMING - LEIDEN

Geregelde dienst Leiden-Amsterdam v.v.;

speciale transporten.

Hoofdkantoor Leiden, Ut.r.Veer 6, tel. 21738

111111111111!111111111111111111111111111111111111111111111111111 1111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111!11!11111111111111

N.V. Nederlandsche Caoutchouc- en Gutta- Perchafabriek

v.h. Bakker &Zn.

Ridderkerk

• Technische rubberartikelen

L. :;mit & Zoon

KINDERDIJ I\

Baggermateriaal Zeesleepboten

Passagiets!chepen Machines

Motoren Ketels

IIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIItlniiiiiiUHIIIIII

~liiiiiiiiiiiHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIItllllllllllllllllllllllllllllllllllllll

I

^{N. V.}

^{s c}

^{H E E p}

^{s w}

^{E R V E N}

I P ^~ ... r . ·~ ~ ~ '"~ ~~~

In • .: r•c•,

~ DWARS::::E:E~n PAPENDRECHT

I

DROOGDOK : : :

~~!r ^MMer

~ = ._:,

I I

I

_~

i

H llllllllllllllllllltiiiiiiiHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII i llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllfil

Aan de Administratie van "Vrijheid en Democratie", Postbus 43, Amersfoort.

Ondergetel{ende wenst zich te abonneren op "Vrijheid en Democratie"

als

• kwartaalabonné à J 1.90 per kw.

• jaarabonné · à f 7.50 per jaar.

• Doorhalen wat niet gewenst is.

Naam:

Adres:

Plaats: ... •"1• •• ,,, ••••• , ••••• ~ •••••••••••••••••••.•••••••••••••••••••••••••••••• , •••••••••••·

Handtekening: