P. Corneille
Vertaald door: Thomas Arents
bron
P. Corneille, Sertorius (vert. Thomas Arents). Hendrik Bosch, Amsterdam 1722
Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/corn001sert01_01/colofon.php
© 2011 dbnl
Opdragt aan den heere myn heer Adriaan Lever.
te Amsterdam by HENDRIK BOSCH 1722.
ZIe hier, Sertorius, myn Heer, Van vrind en vyand fel bestreeden,
Die 't fiere Romen ging te keer, Om Sylla 's staatzucht te vertreeden,
Indien die slag aan U behaagd.
Wie kan hy zich ook meêr vertrouwen Dan U? wiens leeslust nooit verzaad, Reeds is gewoon den val te aanschouwen
Van Helden, hoog van roem en staat, Als 't duur geheugboek hunne daaden, Bekranst met frisse lauwerbladen.
Op wiens bescherming zou hy meér, En veiliger in 't Daglicht treeden,
Dan als gy hem beschermd, myn Heer?
Gy, die wel eêr door 't pit der reden Opsteigerde naar Helikon, En 't nat van Pindus Hengstebron;
't Zy dat gy, aan een beek gezeeten, Een laagen Veldtoon neurde, of dat Gy met een wel gerust geweten,
Om heil en gunst en zegen bad, En met een krans van lauwerieren, Kwaamt 't Vrinden-Egtaltaar te sieren;
Maar zints Merkuur door 't koopgewin U heeft God Febus dienst ontdraagen,
Kan noch de Dichtkunst aan uw zin, Schoon afgemat, op 't hoegst behaagen;
Dies werpt Sertorius, myn Heer!
Op hoop van hulp, zich voor u neêr;
Gelukkig zo in de ongelukken,
Hy, met uw braaven Naam op 't hoofd, Zig aan den laster kan ontrukken,
Die nimmermeer is afgesloofd;
Maar laat de nyd haar tanden wetten, Uw Naam zal al haar kragt beletten.
Sertorius lagt met de nyd, Indien hy aan u kan behaagen,
U, aan wien hy word toegewyd, En thans eerbiedig opgedragen,
Door my, die zich gelukkig roemd, Als hy zich zelf uw Dienaar noemt.
HENDRIK BOSCH.
Vertooners.
P
ERPENNA, Stedehouder van Sertorius.
A
UFIDIUS, Overste in 't Leger van Sertorius.
S
ERTORIUS, Generael van de zyde van Marius, in Spanje.
A
NTISTIA, Gemaelin van Pompejus.
V
IRIATA, Koningin van Lusitanien, nu Portugal.
T
HAMYRA, vertrouwde van Viriata.
P
OMPEJUS, Generael van de zyde van Sylla.
A
RKAS, vry gemaekte van Antistius, broeder van Antistia.
C
ELSUS, Oversteaen de zyde van Pompejus.
Het Tooneel is te Nertobriga, een Stat in Arragon, bemagtigt door Sertorius, nu
genaemt Catalyud.
Sertorius. Treurspel.
Eerste bedryf.
Eerste tooneel.
PERPENNA, AUFIDIUS.
PERPENNA.
Van waer, Aufidius, mag die ontroering koomen,
Die mynen wensch weêrstaet, en myne ziel doet schroomen?
De schrik, die het verraet, myns ondanks, aen my geeft, Maekt dat myn rede all' myn begeerte en hoop weêrstreeft.
De grootheit zelfs, die my door schennis staet te wachten, Wiens Denkbeelt tot nu toe gevleit heeft myn gedachten, Toont zich afgryslyk van gedaente aen myn gezigt, En maekt, dat al myn moet voor het volvoeren zwicht.
Vergeefsch koomt staetzugt, die het stuk my doet beginnen, Door eenen glimp van eer verblinden myne zinnen:
De wroeging, die myn hart, gelyk een worm, doorwroet, Verbande ik keer op keer vergeefsch uit myn gemoet, 't Geen, met zig zelfs oneens, daer van niet wordt ontslagen;
Maer onophoudelyk zich voelt op 't felst doorknaegen.
En 't groot geluk, het geen Sertorius verzelt,
Weêrhoudt een arm, waer door zyn doot was vastgestelt.
AUFIDIUS.
Welk eene ted're deugt, en welk een schand'lyk vreezen
Zoekt d'uitslag van uw hoop dus hinderlyk te weezen?
En keert het groot geluk 't geen thans Perpenna vleit?
Wie schroomt, wanneerby tracht na de oppermogendheit, Een weinig heilloos bloet te storten? Burgerkrygen Doen, als een ieder weet, en Recht, en Reden zwygen;
En daer de misdaet kan gebiên met volle magt, Wordt bloode onnoozelheit voor schandelyk geacht, De Deugt, en Eer zyn maer belachelyke naemen.
Karbo, noch Marius zag niemant zich ooit schaemen, Nooit Sylla schroomen, nooit....
PERPENNA.
Ik weet wel dat hun zwaert
Het bloet nooit heeft van hun verwonnenen gespaert, En dat zy elk op 't wreetste in hun verbolgenheden, Na de overwinning hun bloeddorstigheit voldeeden, En Romen, deerlyk door hun twist van een gescheurt, Met moort, en Tieranny vervulden, beurt om beurt.
Maer schoon die twist, waer door wy onze vryheit derven, Bloetrollen baerde, en 't volk door Beulen wreet deedt sterven, Nooit quam men onderling tot zulk een raezerny,
Van Moordenaers te zyn van die van zyn Party.
Men heeft hen nooit gezien hun hoofden zelf bespringen, Om zich door hunne doot in hun gebiet te dringen.
AUFIDIUS.
Gy wilt dan afstant doen, en belgt u langer niet, Dat u een minder, als gy zyt, als hooft gebiet?
Laet ons dan niet meêr in den krygons leeven waegen;
Maer, nevens 't gantsch Heelal, het juk van Sylla draegen.
Waer toe te stryden, en gevaeren uit te staen?
Lust ons verslaeft te zyn, laet ons naer Romen gaen.
Schoon 't geen Romein betaemt zich onder 't juk te geeven, Is 't beter daer, dan hier, in slaverny te leeven.
PERPENNA.
Let beter op het geen gy zegt, eêr gy dus spreekt.
De vryheit schept hier aêm, wordt hier nog aangequeekt;
En van 't Gemeenebest, te Romen gantsch verlooren,
Ziet men het edelste gedeelte hier herbooren.
Dees' schuilplaets, die voor de Uitgebannene openstaet, Veteenigt in haer schoot de leden van den Raet, 't Doorluchtig overschot der hoogberoemde mannen, Door Syllas razerny, verdrukt, vervolgt, verbannen.
Sertorius voert hier door hen het hoog gebiet, Beschermt de Romeren, die 't lot hun vryheit liet;
En wyl 'er geen party ooit zonder Hooft kan weezen, En dat zyn naem en daên de vyanden doen vreezen, Door 't onverwacht geluk, 't geen....
AUFIDIUS.
't Is die naem, myn Heer,
Dieuw Fortuin verbreekt, en u onrooft uwe eer.
Heugt u den dag niet meêr, toen gy vol ongenoegen Uw gantsche Krygsmagt zaegt zich by de zyne voegen?
PERPENNA.
Vergiftig niet het droef herdenken van dien dag.
Gy weet het, my quam toe het opperste gezag.
Hy moest in adeldom en magt ver voor my wyken, En zonder my had hem zyn zwakheit doen bezwyken:
Maer 'k zag (o spyt!) zo dra Sertorius verscheen, Dat hy straks meester was van 's volks genegenheen.
'k Zag myn velttekenen uitrukken, myn soldaeten Na hem toevliegen, en my van elk een verlaeten.
Ik, om te ontveinzen hoe die slag my trof't gemoet, Volg hen in spyt, en doe gelyk een ieder doet.
De nydige afgunst, steets zo krachtig van vermoogen, Heeft van dat oogenblik myn hart naer wraek doen poogen.
Een and're hartstocht, die my meer, dan de Eerzucht, plaegt, Heeft die ontsteeken' vlam ten hoogsten top gejaegt.
'k Min Viriata, de Prinses der Luzitaenen.
Haer Echt kan my den weg ter Heer schappye baenen;
Die 'k op myn eigen volk gedwongen af moest staen.
Maer zy, die door 't gerucht zyns naems is aengedaen, En als betovert door de Daên van hem bedreeven,
Spreekt daer alleen van, en schynt zich aen hem te geeven.
Hy, die 't vermogen van haer schoonheit kent noch voelt, Ontvreemt me een hart, daer noit het zyne op heeft gedoelt.
Zyn lukstar, tegens my gekant, heeft zulke krachten, Dat hy, zelfs zonder met zyn wil daer naer te trachten, My overal verdrukt: en tot myn zwaerste leet, Zyn Naem alleen verwint, zelfs zonder dat hy 't weet.
'k Weet wel dat hy ligt mint, en 't voor ons wil ontveinzen;
Maer 'k wil hem op dat punt ontdekken myn gepeinzen.
Zo hy my af wil staen den Troon, waer naer ik tracht, Vergeet ik al myn haet, en zal hem zyne magt,
En 't hoog gezag, 't geen hy hier inneemt, uiet benyden.
Dit volk, het welk door ons geoeffent is in 't stryden, Zyn, ik beken 't, myn vrient, Barbaeren wel van bloet, Maer al te samen reets Romeinen van gemoet.
AUFIDIUS.
Wordt in ontwerpen van zulke aengelegenheden 't Belang der Liefde nog in tegen wigt geleden?
Doch is u dat belang zo zoet, acht gy 't zo zeer, Wordt Viriata de uw' niet na zyn doot, myn Heer?
PERPENNA.
Ja, maer 't gevolg van zulk een doot maakt my verleegen.
Schoon ik zyn plaets bekleed, zal my, als hem, de zegen Verzellen, zullen zy, wiens harts genegenheit
Hy won, zo yverig zyn tot myn dienst bereit?
Niet staen, om wraek voor hem te neemen, namyn leeven, En aen Pompejus zich niet willig overgeeven?
AUFIDIUS.
Dat is te veel, en al te laet gevreeft: dees' nacht Hebt gy bestemt, dat hy zal worden omgebragt, In 't midden van het Feest. Al 't leger is gescheiden;
't Volk, door den stilstant, gaet zich overal verspreiden.
Die ons verzellen zyn van de onze. 't Goet geluk Begunstigt ons; stel toch niet uit dit wigtig stuk.
Of ziet gy daer van af, zo tracht hen voor te koomen, Die weeten wat van u, myn Heer, was voorgenomen,
Eêr dat zy u verraên by onzen Dwingelant.
Sertorius, of al uw' aanhang, moet van kant.
Indien gy vreezen wilt, gy moet al verder vreezen;
Want moog'lyk zullen 'er by onzen aenhang weezen, Die ook door wroegingen, als gy, zyn aengedaen, En zo gy 't uitstelt... maer, hy zelf treedt herwaerts aen:
Ziet of gy zo veel kunt op zyn gemoet verwinnen, Dat hy u afstant doe van 't voorwerp uwer zinnen;
Tet wyl ik ga voor u afsmeeken van de Goôn, Dat hy zich weigerig voor uwe Bede toon'.
Tweede tooneel.
SERTORIUS, PERPENNA.
SERTORIUS.
Myn Heer, ik heb terstont een wond're zaek vernomen.
Weet dat Pompejus in twee uuren hier zal koomen, Om wegens ons verschil met me in gesprek te treên;
En tot verzekering eischt hy myn woort alleen.
PERPENNA.
By ed'le zielen heeft het woort volkomen krachten, En 't uwe is zekerder, dan duizent Borgen, te achten.
Dit schynt niet vreemt; doch 't geen me op 't hoogst verwond'ren moet, Is dat hy, die zich thans den Grooten noemen doet,
Aen uwen naem alhier zelfs Eerbiet op koomt draegen, Ja zelfs geen vrygelei tot dit gesprek doet vraegen.
't Is veel dat gy zo ver den Hoogmoet hebt gebragt Van Sylla's Helden, en zyn dwingende oorlogs magt.
SERTORIUS.
Heeft hy mêer magts, dan wy, 't is niet in deeze Ryken, Daer wy de zyne doen voor ons ten velde uit wyken, En zich versterken in het wankelent gebiet
Van een gewest of twee, 't geen hen nog overschiet;
Vol vrees, dat zulks door ons hen ook zal zyn ontnomen,
Zo dra het einde van 't bestant zal zyn gekoomen.
Ik ben door uwe hulp tot dit geluk geraekt;
Door u ben ik dus sterk, en zegeryk gemaekt.
Ik ben aen u verplicht de lauw'ren, die my kroonen, En zal in alles u myn dankbaer heit betoonen.
Maer, wat Pompejus raekt, ik raem in myn gemoet Wat de oorzaek is, die hem hier by ons koomen doet.
Hy, geene hoop ziende om alhier te triomfeeren, Ja dat hy naauw'lyks zich kan tegensons verweeren, Wil thans door een verdrag, 't zy vordelyk, of niet, Zich zelf ontslagen zien van zulk een zwaer gebiet,
't Welk al zyn roem verdooft. Ook streelt de hoop zyn zinnen, Dat hy meêt voordeel zal op Mithridates winnen.
Hy brandt naer Rome, om daer van Sylla de oppermagt Te ontfangen tot dien togt.
PERPENNA.
Voor my, ik hadt gedacht,
Dat zyne Antistia, die hier gevlugt moet leeven, En die hy moest door last des Dwingelants begeeven, Hem herwaerts koomen deedt, in eenen anderen schyn, Om voor het laetst hier by zyn Gemaelin te zyn:
Want Sylla's wreet bevel deedt hem zyn trouw verbreeken, Zelfs zonder dat hy haer eens mogt tot afscheit spreeken.
SERTORIUS.
't Kan zyn; ik weet dat zy zich krachtig onderling Beminden; maer hy vindt hier ligt verandering.
Die bitse hoon heeft zo geraekt haer hart en zinnen, Dat zy hem nu meêr haet, dan zy hem ooit kon minnen:
En minder dryft haer hier de vrees voor een Tieran, Dan wel eene ed'le drift tot een do orluchtig man.
Dus spreckt Antistia, en koomt my daer en boven Van de voornaemste der Romeinen hulp belooven;
Ja van haer maegschap wordt my alles toegezegt, Zo ik besluiten kan met haer te treên in d'Echt.
Ik heb door haer, myn Heer, hun' brieven vol van Eeden.
Nu oordeel of my hier staet verder in te treeden, Dewyl 'k my t'eenemael daer van aen u gedraeg.
PERPENNA.
Zoudt geu een oogenblik beraeden? welk een vraeg!
Indien geen af keer heerscht, myn Heer, in uw gedachten, Waer door gy haere trouw u tot een straf zoudt achten, Moet gy, aenschouwende wat Rome aen haer komt biên, Tot Bruidschat, in dit stuk niet eens te rugge zien.
SERTORIUS.
Perpenna, 'k moet u voorts nog naeder openbaeren Het geen ik peins, en vrees dat my zal wedervaeren.
'k Min elders. 'k Weet my voegt zo weinig 't minnen meêr, Dat ik het zelfs verberg voor haer, die my zo zeer
Bekoort heeft; maer, hoe out ik weezen mag van dagen, Ik wordt bemint, en kan een Koningin behaegen.
'k Zie Viriata naer myn Trouw met hart en zin Verlangen; zy begeert door zulk een groot begin Ons Roomsche volk nog meêr aen 't haere te bevrinden, Op dat zy onderling door d'Echt zich t'saem verbinden, En dus hun beider bloet en 't voordeel van 't Gemeen Vermengt worde, en maek' dees' twee Volkeren tot één.
Zy wil, dat wy hier meê de trouwe hulp beloonen, Die ze ons tot heden zo stantvastig quam betoonen;
Dewyl zy goet noch bloet spaert van haer onderdaen, Tot steun van 't geen wy zo eêlmoedig onderstaen.
Tot nog toe is men my hier van niet koomen spreeken;
Doch ik zie dagelyks daer van een zeker teken.
Zo 'k met Antistia treede in den Echtenstaet,
Vrees ik haer toornigheit te ontsteek en door die smaet.
Haer Volk, wanneer zy dus haer Koningin zien hoonen, Zal zich terstont gereet om haer te wreeken toonen, Zich keeren tegens ons, en na dat ongeval,
Voor ons zo doodelyk, Perpenna, zeg, wat zal,
Als wy ons van haer magt en krygsvolk zien verlaeten, 't Geen voor Antistia beloofdt wordt, kunnen baeten?
Ligt dat een valsche hoop ons vleit door deeze trouw, Met hulp, die, nam men ze aen, ons slechts verzwakken zou;
Zie daer de redenen van myne onzekerheden.
'k Schroom niet in 't huw'lyk met Antistia te treeden;
Ook is myn hart zo niet in Viriatâs dwang, Of ik kan alles doen voor het gemeen belang.
PERPENNA.
De vrees, myn heer, waer door gy uw gemoet voelt quellen, Moet u geen oogenblik dit huw'lyk uit doen stellen.
De Koningin, 't is waer, wordt daer door ligt ontroert, Maer wat heeft gramschap ooit, die kracht'loos is, volvoert?
Gy hoeft haer jalouzy, noch dreigen niet te vreezen, Zo lang gy meester zult van haere Sterktens weezen.
En wat haer volk betreft, myn heer, vreest daer voor niet.
Heeft iemant van hen in uw heir wel 't minst gebiet?
Zyn hunne zoons u in Hueska niet gelaeten
Tot Borgen? kunt ge u op hun hoofden niet verlaeten, Die al Romeinen zyn, vol edelmoedigheit?
Hun krygsliên, die alom zyn door ons Heir verspreid, Zyn zo gewoon met ons vereent te zyn in 't stryden, Dat hun genegenheit geen scheiding ooit zal lyden.
Waerom hen dan gevreest, en waerom weigert gy...
SERTORIUS.
Gy zelfs Perpenna, zeg, waerom veinst gy voor my?
Men heeft my waer gezegt, gy zyt in min ontsteeken Tot Viriata, 'k weet, ik merk het aen u spreeken:
Maer veele red'nen zyn hier nodeloos, myn Heer;
Zeg, dat gy haer bemint, en ik min haer niet meêr.
't Geen ik u schuldig ben is reets zo hoog gereezen, Dat myne erkentenis nooit groot genoeg kan weezen.
PERPENNA.
Het geen gy van my vergt is myne ziel zo zoet, Dat ik aen u den gront van myn verlieft gemoet....
SERTORIUS.
Het is genoeg, myn vrient. ik zal al myn vermogen By Viriata doen, op dat zy word' bewogen.
PERPENNA.
Myn Heer, gy toont te veel...
SERTORIUS.
'k Bid stel u slechts te vreên.
Myn ziel bemint voortaen Antistia alleen.
Ik zal haer trouwen, mits dat ook de Koninginne Bewogen werde, om tot vergelding uwer minne, Met u den zelven dag te treên in d'echten staet;
Want, wat ge ook zegt, ik heb te vreezen voor haer haet;
En eer 'k tot voorwerp van haer toorn en wraek zou strekken, Zou 'k liever d'echt nooit met Antistia voltrekken.
Daer koomt ze. Laet me alleen beweegen haer gemoet, En lees vry onderwyl wat men my weeten doet.
Derde tooneel.
ANTISTIA, SERTORIUS.
ANTISTIA.
't Mishaege u niet, myn Heer, dat in myne ongevallen My myne zwakheit dwingt u moeielyk te vallen.
Niet om myn Huwelyk; 't gevolg van eenen Echt, Verdient wel meêr dan eens te worden overlegt.
Maar gy kunt by de hoop, die ge in my hebt doen leeven, My tegens nieuw gevaer op nieuws verzek'ring geeven.
'k Hoor dat Pompejus, die ontrouwe, eertyts myn man, Hier met u spreeken koomt: 't bevel van zyn Tieran, En de onrust, die zyn min geduurig hem doet lyden, Die zullen de eer ligt van myn schuilplaets my benyden.
Zy hebben allebei hun reên van staet; de een ducht Voor het gevolg daer van, en de and're voor 't gerucht.
Ik bidde u dan, myn Heer, om volle zekerheden, Zo tegens het gewelt, als tegens de gebeden, Zo door die middelen hy weêrzoekt, 't geen hy niet Kan by een ander zien, dan met groot zielsverdriet.
SERTORIUS.
Verdienste en deugt, als deuw', die schynen aen te groeien, Als ons 't gewelt die in ons hart wil uit doen roeien.
Maer volle zekerheit wordt hier aen u vergunt, Mevrouw zo tegens u gy die slechts vinden kunt, En een' ondankb're, maer u eertyts zo genegen, Wanneer hy met u spreekt, uw hart niet zal beweegen.
't Valt zwaer te haeten 't geen men eertyts heeft bemint;
Een half gebluschte vlam wordt door den minsten wint Ontvonkt.
ANTISTIA.
Hy heeft my om Emelia verdreeven,
En gantsch Italien daer door ten spot gegeeven.
Gy weet hoe fel hy heeft myn groots gemoet gehoont.
Doch zo hy my berouw van zyne misdaet toont, Emilia verstoot, myn' plaets my weêr wil gunnen, Zou 'k hem bezwaer'lyk myn genade weig'ren kunnen.
Zo lang ik van myn trouw meestres zal zyn, 'k bely, 'k Zal heel de zyne zyn, keert hy weêr heel tot my.
SERTORIUS.
Ik hoop dan te vergeefs, vergeefs vlei ik myn zinnen Dat ik de minste plaets in uwe ziel zal winnen.
Pompejus heerscht volmaekt op u genegenheên, En uw getergt gemoet biedt my uw hant alleen;
En als ik die zal, na zyn weig'ring, eischen mogen,
Zal 't hart hem steets geneigt, Mevrouw, zulks niet gedoogen.
ANTISTIA.
Wat raekt u toch myn hart, als ik myn plicht betracht, En door myn huwelyk vermeerd'ren doe uw magt.
Zou u verheeven' ziel, myn heer, zich zo verneêren, Dat gy weêr tederheên zoudt van dit hardt begeeren?
Neeu: 't zy u grooter vreugt te zien welk een gewelt Ik op my zelf doe om me in staet te zien herstelt, In spyt myns Dwingelants. Laet kleine zielen zuchten.
En klaagen van verdriet; en liefdes ongenuchten, Maer wy, verbinden we ons om onzen vryen staet
Te redden, daer 't helaes! te Rome op 't eint meê gaet.
Laet ons myn wraek en uw staetkunde t' samen paeren, Zo zal men 't vaderlant voor ongeval bewaeren.
Die beide kunnen niet vereent zyn, dan door d'Echt.
'k Beken, myn zinnen heb ik op iets grootsch gelegt;
Maer in de Ballingschap, die 'k door myn' Dwing'lant lye, Heeft een versinaede van Pompejus nog waardye;
En welken naem men geeve aen 't geen myn hart thans voelt, Het is Sertorius alleen, waer op het doelt.
Ja Romes grootste Helt kan my alleen behaegen.
SERTORIUS.
Mevrouw, 'k heb niet verdient dien grooten naem te draegen ANTISTIA.
Gy hebt door uw beleit myn Heer, en dapp're daên Het geen gy [...] aen al de werelt doen verstaen:
Doch schoon die naem u zelfs te hoog scheen te verheffen, Ten minste kunt ge myn' ontrouwen overtreffen.
Hy dient slechts, gy gebiedt. Gy hebt zelfs de oppermagt By de uwe, en hy wordt daer als onderdaen geacht;
En zyne Echtscheiding, die zyn trouw my quam ontrukken, Zal by den Dwingelant hem veel meêr, dan my hier, drukken, Wanneer uw Echt my stelt in zo verheeven rang,
Terwyl een and're trouw als slaef hem houdt in dwang.
Maer 'k voel myn hart door dit geluk zo zeer ontsteeken Dat gy daer van, myn heer, my te yverig hoort spreeken.
Myn groost geluk zie ik nog in de onzekerheit.
En 'k voel my ongerust, hoe zeer ook 't lot my vleit.
Ik zal steets dat ik al te veel begeert heb vreezen, Tot ik door u zal van myn wensch verzekert weezen.
Gy kunt me van die zorg ontlasten met één woort.
SERTORIUS.
Mevrouw, hoe kan ik u antwoorden zo 't behoort?
En waer van kan ik toch aen u verzeek' ring geeven, Daer ge in onzekerheit wordt heen en weêr gedreeven.
Ik weet wat voordeel ik verwacht uit uwe trouw.
'k Eer de ed'le naemen, die u borgen zyn, Mevrouw.
Ik zie wel dat hun hulp kan onzen moet doen groeien, En dus in korten tyt de dwinglandye uitroeien.
Maer al die groote hoop gaet ligtelyk te niet,
Als ge aen Pompejus weêr uw hant ten trouwe aenbiedt;
En 'k ducht, daer nog uw hart voor hem is ingenomen, Dat gy my veel belooft, maer om niets naar te komen.
ANTISTIA.
Indien ge uit keur van 't hart myn trouw zocht, niet om de eer, 'k Zou tot u zeggen: daer, daer is myn hant, myn Heer.
Wat ook Pompejus doe, hy zal op my niets winnen.
Maer nu ons huw'lyk niet geschiedt uit zugt tot 't minnen, En om belang van staet alleen wordt aengegaen,
Zo weet, opdat ik u myn meening doe verstaen,
Dat schoon myn Echt u tot het hoogste heil kon strekken, Ik u nog meerder schenk, zo wy dien niet voltrekken.
Kan ik Pompejus zo ver brengen dat hy my Herstelle, Emelia verstoot' van zyne zy,
Zal hy daer Sylla 't hoogst gebiet voert, zich te Romen Of in Italie aen zyn toorn opoff'ren koomen?
Neen, neen, zo ik zoo veel vermag op zyn gemoet, Is 't zeker dat hy zich hier by u voegen moet.
Denk vry, als gy my hebt tot u gemael genomen, Dat veel Romeinen tot u over zullen komen;
Maer zo ik weder met Pompejus my vereen', Wint gy die dappere Romeinen niet alleen;
Maer ook Pompejus zelfs en zyn voornaemste vrinden.
Zelfs Sylla's meeste macht zal zich aen u verbinden, En volgen naer 't geen zy hun Veltheer zien bestaen.
Dan kunt ge, met malkaer vereent, na Rome gaen.
Dan zal 't, ô Sylla! ook uw beurt eens zyn te vreezen.
Ja, beef vry, want uw val zal haest gekoomen weezen.
Ik zie uw Tierranny, en hoogmoet haest verdooft, Zo 'k u ontrukken kan 't geen gy my hebt ontrooft.
Gy hebt Pompejus om hem u verwant te maeken,
Zyn woort, zyn Trouw, zyn Eer, en deugden doen verzaeken;
Maer, zo hy wederkeert tot my als Bruidegom, Krygt hy zyn Trouw, zyn Eer, en Deugden wederom.
Om weêr aen my te zyn, zal hy uw' banden breeken.
Te samen zullen we u verdelgen, en ons wreeken.
Maer 'k zie, 'k misbruik uw tyt, die kost'lyk is, te zeer:
'k Heb uw belangen u getoont, kies nu, myn Heer.
Zo uwe min te vroeg uw zege wil weêrstreeven,
Zal ik, 'k zeg 't andermael, myn hant ter trouwe u geeven.
Neem dit in uw beraet, myn Heer; maer 'k bid, bedenk Dat ik getrouwt moet zyn, of myneglorie krenk, Die niet gedoogt dat ik hier ongehuwt zal leeven, En, als gevangene, steets vooor Verwis'ling beeven.
'k Wil, dat een roemryk Helt myn hantten trouwe aenvaert.
Gy, of Pompejus, zytaleen die eere waert.
SERTORIUS.
Gy zult hem zien, Mevrouw, en naer, hy schynt genegen...
ANTISTIA.
Vaar wel, myn Heer, myn legt daer 't meest ook aen gelegen.
'k Zal hierom't overschot vergad'ren van al 't geen Ik ooit op hem vermogt.
SERTORIUS.
Ik ga hem tegen trêen.
Goôn, wien allen 't geheim bekent is van myn harte, Wat baert het minnen uit staetkunde bitt're smarte, En wat stelt dat belang ons in een droeven stant Wanneer men 't hart niet mag ontfangen met de hant!
Einde van het eerste Bedryf.
Tweede bedryf.
Eerste tooneel.
VIRIATA, THAMIRA.
VIRIATA
Ja, Thamira, 't is tyt te spreeken nu van Romen My in myn muuren zelfs is een Meestres gekomen.
Antistia, schoon een Gebannene, vol druk,
Zal meêr vermoogen, dan myn Liefde, en myn geluk.
'K heb vrucht'loos door myn oog gezocht zyn min te ontdekken, En myn bemindens hart getracht tot my te trekken.
Vergeefs heb ik om hem zelfs Koningen veracht, En dus den hoogmoet van een grooter keur getracht Aen elk tetoonen. Hy alleen, ondanks myn poogen,
Durit zulks niet zien, naer 't schynt, of blyft gantsch onbewogen.
Dit brengt ver warring in myn ongerust gemoet, Daer de eigenliefde me aen de weig'ring twyff'len doet.
Ga, spreek hem, om my voor die schande te bewaeren, Gy kent dien waerden helt, ga, wil 't hem openbaeren.
Wie anders kan myn Troon en Ryken doen bestaen?
Om wien zou ik de Trouw der Koningen versmaên?
Sertorius kan myn gemoet alleen behaegen;
En hy verdient alleen, dat wy hem Liefde draegen.
Ga, doe hem weeten wat myn hart beslooten heeft;
Hoe 't zich, en mynen Troon, geheel hem overgeeft.
Ga, zeg hem... maar ik doe u onrecht dus te spreeken;
Uw yver en vernuft zyn my te klaer gebleeken.
THAMIRA.
't Is waer, Mevrouw; gy mint een groot, doorluchtig Helt, Maer ik beken 't, uw Min maekt echter my verstelt.
't Is vreemt, dat hy, een man van zulke hooge Jaeren, In zulk een jeugdig hart kan minnelusten baeren,
Het dunkt me iets nieuws, dat u een rimplig hooft bekoort.
VIRIATA.
Uit geene dart'le lust koomt myne Liefde voort.
'k Min uit belang van staet, geen laffe minne smarte, Noch driften hebben ooit gehuisvest in myn harte.
'k Min in Sertorius dien moet, die dapperheên, Dat Krygsbeleit, waer door een Balling hier alleen,
Zich tegens't gantsch heel al verweert; daer door zyndaeden Zyn kruin versiert wordt met onwelkbre Lauwerbladen.
Ik min dien arm, die steets de zege met zich draegt, Dat voorhooft, 't geen den schrik in 't hart der Helden jaegt.
Alwie de deugt bemint, slaet op geen Jaeren de oogen.
Verdienste heeft altyt een even groot vermogen, En een, die al kan doen, wat hy zich onderwint, Is altyt minnelyk, en wordt van elk bezint.
THAMARIA.
Maer ziet men dan, Mevrouw, geen deugden zich vertoonen In onze Koningen, wier min u schynt te hoonen?
Is 't moogelyk, dat gy hen alle kunt versmaen?
En is 'er geen van hen beroemt door braeve daên?
Kan Turditanens Vorst, Mevrouw, u niet behaegen?
Is Celtiberens Prins niet waert uw' Troon te schraegen.
VIRIATA.
Zy waren 't waerdig, was het tegens huns gelyk, Maer tegens 't Roomsche Volk, zo groot, zo zegenryk, Is hun vermogen niets; neen Rome, alleen kan Romen In zyn verwinningen, en Dwing'landy betoomen.
Het moet ons zelfs een Helt verschaffen die 't bevecht, En onze en haer' Fortuin dus in de weegschael legt.
Van dat ons Rome quam door zyne magt verweeren.
En onze Koningen met zyne vrientschap eeren, Zyn zy, door zulken bant in schyn vereent, al t'saem Maer onderdaenen, schoon hun vleit een and're naem.
En wat die Koningen zich immer onderwonden, Tot breeking van hun Juk, zy hebben steets bevonden Dat hunne slaeverny daar door slechts is verzwaert.
Wat heeft Mandonius, hoe dapper, hoe vermaert, Wat heeft Indibilis gewonnen dan hun Staeten Te gront te helpen, en in slaeverny te laeten, En al' hun heerlykheit, hun grootsheit, al hun'magt Door eenen enk'len slag tot niets te zien gebragt?
Vorst Viriatus, waar van ik den naam, en 't leeven Ontfing, door het geluk ten hoogsten top verheeven, Zag op de zelve wys zyn zege en roem vergaen, Na dat hy op zyn Steên hun stormen uitgestaen,
Drie Roomsche Schouten na malkand'ren had verslagen, Ja zelfs de zege hadt tot tien mael weggedraegen:
Want door Servilius geluk nam zo veele eer, Zo veel verwinning in een oogenblik een keer.
Die groote Koning moest al strydent 't leeven laeten, En liet in slaeverny voor eeuwig al zyn' Staeten, Zo Romen niet, tot ons onmeetelyk geluk, Dees' ed'len Balling had gezonden om ons Juk Te breeken. 't Sedert hy 't bewint heeft aengenomen Van onze Wapenen, is onze magt gekoomen Tot zulk een staet, dat wy ons Ryk verzekert zien Voor hen, die over zo veel Koningen gebiên:
En na dat tien Jaer hier was tegens hen gestreeden, En dat hoogmoedig Volk veel afbreuk hadt geleeden, Zyn zy gedwongen door zyn moet en dapperheên, Te wyken heel tot aen de steile Pyreneên.
De nyt zou zonder hem op onze Vorsten woeden, Die, van verdeelden zin, vervoert door quaat-vermoeden, Malkander zonden steets verraeden in den noot,
Ja nimmer leden zy tot hooft hun metgenoot.
THAMIRA.
Maer zullen ze een Romein dan tot hun hooft wel lyden?
VIRIATA.
Hy pronkt niet met den naem, en om hun haet te myden,
Zo handelt hy, als zyns gelyk, hen altemael;
Maer inderdaet is hy nochtans hun Generael.
Zy stryden onder hem, en volgen zyne Vaenen.
In schyn zyn 't Vorsten, maer in waerheit Onderdaenen, Hoewel zich elk van hen nog met de schaduw vleit Van een gedroomde magt, en even waerdigheit.
THAMIRA.
Na zo veel waerdigheên zal 'k anders van hem spreeken;
Maer evenwel, mevrouw, zyn tyt is haest verstreeken.
Die Helt heeft al te lang verwonnen om nog lang Te zegepraelen, en zyn doot voor uw belang...
VIRIATA.
Laet ons, al zou de Nyt zich zelf te barsten knaegen, Genieten 't overschot van zyn doorluchte dagen.
Zyn schim, en groote naam alleen, die zullen my Handhaeven na zyn doot in myne Heerschappy;
En, als myn Troon daer van slechts ondersteunt mag weezen.
Behoef ik voor geen magt van vyanden te vreezen.
'k Mag zekerder op hem, als hondert Vorsten, gaen, 'k Zal op een ander tyt u 't ov'rig doen verstaen, 'k Zie dat zy her waarts treedt.
Tweede tooneel.
SERTORIUS, VIRIATA, THAMIRA.
SERTORIUS.
Mevrouw, wat zult gy zeggen
Van 't geen myn stoutheit u thans durft te vooren leggen?
Vergeet ik de achting niet en de eer, die 'k u moet biên, Wanneer ik cischen durf den gront uws harts te zien?
VIRIATA.
Zo weinig veinst myn hart, dat het u kan verklaeren Meêr, dan ik zelf misschien zou kunnen openbaeren.
Wie oogen heeft, ziet ligt den gront van myn gemoet.
SERTORIUS.
'k Wensch echter, dat gy my wat meêr ontdekking doet.
Ik zie veel Vorsten naer uw Echt om 't yv'rigst haeken.
En wyl uw' Goetheên ons geluk en welstant maeken, Bezweer ik u daer by dat ge onzer niet vergeet, Als gy die groote keur zult doen. Mevrouw, gy weet Wat ons weêrvaeren kan, indien ge een onbedreeven En onstandvastig Prins koomt uwe hant te geeven, Een trouwelooze, of een, die flaauw is voor 't Gemeen.
Bedenk eens in wat staet ik zyn zal, en waer heen Ge ons voeren zult; en of 't meêr in myn magt zal weezen Om door myn arm....
VIRIATA.
Myn Heer, dat gy dus schynt te vreezen, Verwondert my op 't hoogst; ik heb in u gewelt Al myn vermogen en myn Staet zo ver gestelt, Dat, als ik eenmael heb een Bruidegom verkooren, Hy, wie 't ook weezen mag, naer u zal moeten hooren.
Maar om geheel u van die yd'le vrees te ontslaen, Kies, kies hem zelf, myn Heer, 'k laet alles op u staen.
Wie van hun alle is by u buiten achterdenken,
En wien durft gy den naem van mynen Bruigom schenken?
Spreek vry u hart recht uit; zeg my hoe 't by u leit.
Ik ben om hem van u te ontfangen gantsch bereid.
SERTORIUS.
Ik wenschte een keur te doen, die u ook mogt bevallen;
Maer, zo ik 't zeggen mag, 't schynt dat ge in geen van allen Belang neemt, wyl ge ontrent hen u zo koel gedraegt.
VIRIATA.
Misschien is 't om dat geen van allen my behaegt, En dat de hooge rang, en magt, waer meê zy pryken, Moet op 't gezigt alleen der Roomsche grootheit wyken.
SERTORIUS.
Indien ik een Romein u koos tot Bruidegom?
VIRIATA.
Wat gift van u zou my niet weezen wellekom?
SERTORIUS.
Ik biede u, na dat woort, een Man aen, door zyn daeden En dapperheit gekroont met Eer, en Lauwerbladen, Een Helt die uit het outste en edelst Roomsche bloet Gesprooten is, die, door zyn deugt, en Heldenmoet, Zich door heel Spanje doet van ieder een beminnen;
Mildadig, heusch, vol moet, en van stantvaste zinnen, Perpenna, in één woort, Mevrouw, die u zo acht...
VIRIATA.
'k Hadt na die Tytelen, myn Heer, uw naem verwacht.
Ik dacht niet, toen ik u dien Helt zoo hoorde roemen, Dat, tegens myne hoop, gy zoudt iets minders noemen, Die omweg waerelyk gaet boven myn verstant.
Gy geeft een Koningin aen uwen Lieutenant!
Men zal, zo 't Roomsche volk aldus tracht voort te vaeren, Uw Krygstribuinen nog zien met Princessen paeren.
SERTORIUS. Mevrouw, ik....
VIRIATA.
Stellen we eens onz' beider harten bloot.
Ben ik voor u te kleen? zyt gy voor my te groot?
Dit 's my u aangeboôn, en wie dit ook mispryze 't Staet myns gelyke vry te minnen op die wyze.
Ook wil ik wel, myn Heer, dat al de werrelt weet, Dat ik in 't geen ik doe my zelve niet vergeet.
Nog eens, ik wil my wel aen een Romein verbinden, Maer 'k wil dat hy gebied'. 'k Zou myner waerdig vinden De Vorsten, die ge me zo ner versmaeden ziet,
Zo 'k hen niet minder zag bequaem tot 't Ryksgebiet, Dan tot gehoorzaem zyn. Is u hunn' magt gegeeven, Hen is nogtans de naem van Koningen gebleeven:
En schoon myn ed'le drift u hooger acht, als hen, Weet dat ik buiten u geen, hen gelyk, erken.
'k Moest om myn troon en myn geboorte niet te hoonen, Een Vorst van naem, en magt met myne liefde kroonen;
Maer wyl 'er geen meêr zyn, zo koomt my een van tweên,
't Vermoogen, zonder naem, of wel de naem alleen.
SERTORIUS.
'k Aenbid uw groots gemoet, waer door gy steets doet blyken, Dat ge u doorluchtig bloet nooit zult verongelyken;
Die ed'le Hoogmoet past u we groote ziel, Mevrouw, Die, zo ge iets minders dacht, uw stam verneed'ren zou.
Maer wyl ge met een man uit Vorsten Stam wilt paeren, Die u in bloet, in magt, en naem kan evenaeren, Zie 'k niemant waerdig om uw' zyde te bekleên, Als wel Perpenna, vol van deugt en dapperheen.
Hy is een braeve Telg van onzer Vorsten looten.
Ik, die uit eenen Stam, min edel, ben gesprooten, Durf, om een weinig naems, niet denken om een Kroon Te onteeren, door my zelf te dringen op uw Troon.
Beledig hem niet meêr door al te hoog my te achten.
'k Zal nooit na grooter naem als van uw Dienaer trachten;
Een naem die my verëert, en myne ziel verrukt, Waer door myn Lauwerblaên zyn in uw dienst geplukt.
En, hoe gering my 't lot ook deêdt ter werrelt koomen...
VIRIATA.
Neemt gy dien Tytel aen, zo moet ge uw' magt betoomen, Of my doen zien, myn Heer, door welke reden gy My niet durft trouwen, en doet wat gy wilt met my.
Breng overeen't ontzag, 't geen u myn Troon moet geeven, Myn Heer, met 't geen door u wordt ontrent my bedreeven.
Ondanks all' de achting, die 'k u draeg, en zo veel gunst, Aldus te hand'len, zulks verbloemt men door geen kunst.
Acht my zoo hoog dan niet, zulk achten is my hoonen.
Zyt gy myn Dienaer, wel, wil met de daet zulks toonen.
Hoor me als uw Koningin, en wederstreef my niet;
Maer draeg uw hart my op, vermits ik zulks gebied'.
Perpenna, die gy zegt zo hoog te zyn gebooren, En echter moet, myn Heer, naer uw beveelen hooren, Zal nimmer zyn geplaetst in myn te fier gemoet, Al was hy alzo wel van Goôn, als Konings bloet.
'k Weet de Adeldom maekt nooit geen Romeren tot Grooten.
Uw groote Marius, uit slechten Stam gesprooten, Is nogtans de eenigste geweest, die 't Volk wel eêr Tot zevenmael verkoor voor hunnen Burgerheer.
Dus ziet men ieder Lant zich voegen naer zyn wetten.
'k Zou in een Spanjaert meêr op zyn geboorte letten;
Maer 'k wil in een Romein niet zien op zyn geslacht, Dewyl de Deugt alleen hem eêl maekt en geacht.
Haet gy myn Tytel, en den naem van Koninginne, Zo zie my aen, myn Heer, als eene Romeininne.
Het Roomsche Burgerrecht, deez' volkren toegestaen, Wordt door myn Kroon geen schande of kleinheit aengedaen;
En daer'k ben 't geen gy zyt, behoef ik niet te vreezen, Dat ik zal minder als myne onderdaenen weezen.
Of, hebt ge uw zin gestelt op eene Romeinin, Ik ben al wat zy is, daer by een Koningin.
Ligt is uw groots gemoet geraekt met mededogen Tot eene....
SERTORIUS.
Ik zal voor u niets te verbergen poogen;
'k Beken, Antistia.
VIRIATA.
Zy heeft ons reets gezegt
Wat u geschreeven wordt, en waer haer hoop op legt.
Wil, zonder tyt verlies, my uw besluit doen hooren.
SERTORIUS.
Om 't algemeen Belang heeft ze onze zy verkooren;
Maer wyl we, gy en ik, byzond're wegen gaen, Om Spanje van het juk der dwing'landy te ontslaen, Zo denk op 't voordeel van ons allen eens ter degen.
Wil wat eene ed'le ziel verplicht is, overweegen.
Mevrouw, 'k verried u en uw Staeten, zo ik niet De hulp aenvaerdde, die men my op heden biedt.
Maer 'k weet ook dat die hulp my ten verderf zou strekken, Indien gy u we hant ons daerom wilde onttrekken;
Of zo een nydig lot ons bragt in misverstant, En gy uw' magt en kroon stelde in een quaede hant.
'k Zie Syllareets verdelgt, indien gy uwe Staeten Met deeze nieuwe magt slechts wilt vereenigt laeten.
Doch gy kunt eindelyk af hangen van een man;
En wyl Perpenna my alleen verzek'ren kan Van u, en ik hem nooit naer waerde kan beloonen, Durf ik u bidden hem wat meerder gunst te toonen.
VIRIATA.
Zyt gy zo veel aen hem, my niets verplicht, en moet 't Geen gy hem schuldig zyt, betaelt zyn uit myn goet?
Benik, na dat myn kroon beschutte u aller leeven, Onwaert, dat gy me in uw verwinning deel zoudt geeven Heb ik u niet gedient, dan om in eeuwigheit
Te dienen? Heb ik zelf myn boeijens dan bereid!
Zo ik Perpenna trouw zult gy u zien bedroogen:
Ik zal, naeryverig van 't opperste vermogen, Hem zelfaenmoedigen, dat hy niet meêr gedoogt, Dat gy een Koning zoudt gebiên als Ondervoogt.
Ik zeg u alles: wien ik ook mag Koning maeken, 'k Zal nooit den luister van het hoogst gezag verzaeken.
En dit is 't, dat my u myn Troon aenbieden doet, Uit vrees van alles, zo 'k my van u scheiden moet, Te zullen missen. 'k Weet geen ander Heltte vinden, Die onder één Banier heel Spanje kan verbinden.
Maer 't middel om daer toe te koomen is onze Echt.
En wat Perpenna ook voor u heeft uitgerecht, Wat onderstant hy u ook immer heeft gegeeven, Hy is genoeg beloont door 't bergen van zyn leeven.
Zyn zaeken waren in zo slecht een stact gebragt, Dat hy verlooren was geweest, hadt hy zyn magt By de uwe niet gevoegt; en naer ons quam ter ooren, Zyt gy zyns ondanks door zyn Heir tot Hooft verkooren.
Van Rome, schryft men u, wordt hulp u toegezeit;
Maer schoon 't geheel zich tot uw bystant hadt bereid, Wat hoeven wy in deeer aen and'ren deel te gunnen, Daer wy de zege alleen genoeg verkrygen kunnen?
Als door ons leger nog één' velttocht wordt gedaen,
Doen wy all' Syllas magt 't gebergt' weêr overgaen.
En zouden dan die laetstgekoom'ne zich beroemen, En zich van ons Gebiet deoprechters mogen noemen?
Laet ons naeryv'rig zyn van zo veel roem en eer, En alles aen ons zelf verschuldigt zyn, myn Heer.
SERTORIUS.
Mevrouw, hoe zeker ons de zege ook toe mag schyn en, Een welgegronde hoop kan haest in rook verdwynen.
'k Geluk neemt van tegroot vertrouwen dikmaels wraek.
Niets dient te leur gestelt in zulk een groote zaek.
Zal dan de jalouzy ons hart zo zeer vervullen, Darwe onze vryheit in de waegschael stellen zullen?
Zal Rome nooit verlost zyn van dien Dwingelant?
Ligt kiest de Hemel tot dat groot bestaen hun hant.
'k Weet onze glori zal op alle tongen zweeven, Indien we alleen 't Heelal zyn vryheit wedergeeven:
Maer zo ons onver wacht 't geluk den nek eens biedt, Wat hartszeer zullen wy niet voelen, wat verdriet!
Zie boven dat hoe ge aen Perpenna kunt behaegen;
Dat hy is waert, of't meent te zyn, een kroon te draegen.
Denk wat hy hier vermag, ook weetge dat altyt, Hoe wel men ook regeer', men echter wordt benydt;
Dat uw' verachting hem ligt op het hoogst zal hoonen, En hem...
VIRIATA.
Spreek, spreek recht uit, 'k moet my gehoorzaem toonen, Myns ondanks, en in spyt van myn genegenheên.
Dit is 't besluit, myn heer, van alle deeze reên.
Doe, doe dien braeven Helt vry aenstonts herwaerts treeden Gy zult hoe zeer ik u gehoorzaem, zien op heden.
Maer zo ge voor hem vreest, vrees meêr voor 't naberouw Dat u ligt treffen zal na zulk een dienst.
SERTORIUS. Mevrouw, Zoudt gy gelooven...
VIRIATA.
'k Heb u niets meêr voor te leggen;
'k Versta wat men my zegt, en wat men my wil zeggen.
Ga, maek hem plaets, gy zult haest zien wat hy vermag.
SERTORIUS.
'k Spreek voor een ander wel ('t is waer Mevrouw) maer ach!
Indien gy weet...
VIRIATA.
Myn Heer, wat wilt gy me openbaeren!
En wat wilt gy me door die bange zucht verklaeren?
SERTORIUS.
Deez' tweede zucht...
VIRIATA.
Houd op; gy zult in dit geval
Mêer zyn gehoorzaemt, dan u ligt behaegen zal.
Derde tooneel.
VIRIATA, THAMIRA.
THAMIRA.
Zyn hardigheit onstelt me, en ik kan niet bevroeden...
VIRIATA.
Hy mint my in zyn ziel meêr dan ge ooit zoudt vermoeden.
THAMIRA.
Hoe, daer hy weig'ren durft de hant, die gy hem biedt, En zyn meêminnaar u aanpryzen, schoon hy ziet...
VIRIATA.
Meent gy, dat hy my raedt dat ik hem trouwen zoude?
Sertorius wil slechts dat ik hem gaende houde.
Vierde tooneel.
VIRIATA, PERPENNA, AUFIDIUS, THAMIRA.
VIRIATA.
Naer my Sertorius te kennen heeft gegeeven,
Zo wordt uw hart door min te my waerts aengedreeven.
'k Geloof 't Perpenna, maer 'k wil dat gy me eens verk laert Waer door gy meent te zyn een Koninginne waert.
Op welk een wys ge u denkt van haer te doen beminnen, En waer door u we liefde ooit haere kroon zou winnen?
PERPENNA.
Door myne oprechte trouw, gestaege dienstbaerheit, Hoogachting, en ontzag, Mevrouw, zie my bereid Om u te toonen door...
VIRIATA.
Wat blyken zult gy geeven?
PERPENNA.
Ik offer u, Mevrouw, myn goet, myn bloet, myn leeven.
VIRIATA.
Wilt ge in een jalouzy my wel ten dienste staen?
PERPENNA. Mevrouw...
VIRIATA.
Vergeefs wordt gy hier door dus aengedaen;
Het is een jalouzy van staet, en niet van minne.
Weet dat een edele en grootmoed'ge Koninginne Niet zonder hartenleet kan zien, dat, tot haer hoon, Eene and're in haer gezigt zich stelle op haeren Troon.
Sertorius heeft hier het opperste vermoogen,
Geeft wetten met myn wil, en 'k heb my niet bedroogen In hem zulks toe te staen; 't berouwt my niet, myn Heer.
Ik dank den Hemel, die hem gunstig is, veel eer.
Maer hoor de zorgen, daer myn hart door wordt bestreeden.
Antistia tracht hem te krygen tot haer man,
En 't geen zy hem belooft, geeft daer verzek'ring van.
Doe die Gebannene, die ons hier koomt ontrusten, Vertrek ken uit dit Ryk, en zoeken and're kusten.
Dwing haer bedektelyk om elders heen te vliên, Op dat ik van die vrees my mag ontslagen zien.
Zy zal by andere verblyfs genoeg bekoomen.
PERPENNA.
Wat gy my ook gebiedt, 't wordt aenstonts ondernomen:
Maer schoon Sertorius met haer niet trouwt, mevrouw, Dezelve moeilyk heit geeft u een and're trouw.
En wat kan 't scheelen, of haer min hem heeft ontsteeken, Of dat eene and're....
VIRIATA.
Laet, laet ons dien Echt fluks breeken!
Men zal in 't geene alhier staet wyders te geschiên, Naer tyts gelegenheit, met overleg, voorzien.
De tyt schikt alles. 'k Wordt door minnenydigheden Ontrust, Perpenna, en zeg u daer van de reden.
Wilt gy my dienst doen?
PERPENNA.
Hoe, ik willen? 'k vlieg 'er heen:
Al myn begeerte is om u dienst te doen alleen.
Maer durf ik hoopen dat u zulks niet zal mishaegen?
En dat een gunstig oog op my zal zyn geslaegen?
Dat ook uw hart, geraekt, my eenmael....
VIRIATA.
Vaer niet voort:
Uw drift vervoert uw ziel veel verder, dan 't behoort.
'k Verzeker u dat my uw dienst niet zal mishaegen;
Maer, 'k bid u, laet my zorg voor uw' belooning draegen.
Nooit heeft één mensch geklaegt van myne ondankbaerheit, En dit zy u genoeg voor de eerste mael gezeit.
Vaer wel.
Vyfde tooneel.
PERPENNA, AUFIDIUS.
AUFIDIUS.
Gy ziet, myn Heer, hoe gy hier wordt bedrogen.
Haer hart, 't geen elders mint, blyft voor u onbewogen, Sertorius bekent zulks zelf, en wil in schyn
Hier een Meêminnaer vol gedienstigheden zyn, Terwyl de Koningin....
PERPENNA.
'k Wil beter van haer hoopen.
Zy stelt een weg om haer te dienen voor my open, Dien 'k insla, vol van vreugt, tot troosting van myn smart.
AUFIDIUS.
Merkt gy dan niet, dat zy, in jalouzy verwart, Zich tegens u van u bedienen wil? Door 't weeren Van deeze Trouw, zult gy hem weêr tot haer doen keeren.
PERPENNA.
Ik moet, op dat ik my haer liefde waerdig maek,
Haer dienst doen; hoont ze my, 'k zal zorgen voor de wraek.
Ik hoop, en op die hoop wil ik wat tyts nog waegen, Al zoude ik end'lyk haer alleen den naem doen draegen Van eene Ondank'bre.
AUFIDIUS.
Maer bedenk u wel, myn Heer.
PERPENNA.
Uw' red'nen zyn vergeefs, dies wederstreef niet meêr.
Haer dienst te doen heeft al' myn zinnen ingenomen.
Maer nademael men reets Pompejus aan ziet koomen Van onze Muuren, koom', gaen wy hem te gemoet, Dewyl Sertorius my zulks verzoeken doet.
Einde van het tweede Bedryf.
Derde bedryf.
Eerste tooneel.
SERTORIUS, POMPEJUS, Gevolg.
SERTORIUS.
Myn Heer wat sterff'lyk mensch hadt immer denken kunnen Dat my de stilstand zou zo groot een' glorie gunnen, En dat een naem, te veel geroemt om krygsbedryf, Meêr luister krygen kon in schaduw' van de olyf!
Ik twyffel waerlyk of 't gezigt me ook heeft bedroogen, Nu ik zo groot een Helt hier zien mag voor myne oogen.
Ik bid, Pompejus, doe de red'nen my verstaen, Zeg my door welk geluk my wordt deeze eer gedaen.
POMPEJUS.
Twee redenen, myn Heer; maer doe uw volk vertrekken, Op dat ik u die beide in vryheit mag ontdekken.
Schoon onze vyantschap ons van malkand'ren scheidt, Vernietigt zy den plicht niet van eerbiedigheit,
De waere deugt heeft zulk vermogen op de zinnen, Dat zy den felsten haer is magtig te over winnen:
Zy wordt van elk geroemt, geen vyant, hoe verwoet, Die haer niet hoog waerdeert, niet pryst in zyn gemoet.
Zulk eene erkentenis wordt heden opgedraegen Aan uwe dapperheit, vermaert door zo veel slagen, En my zo wel bekent. Dit heeft my hier gebragt.
'k Was ook belust te zien een Helt, zo hoog geacht, In eenen andren staet, dan, als ge ons koomt bespringen Met wap'nen, en vol moet door onze Benden dringen.
'k Ben jong reets door 't geluk van myn bedreeve daên Zo hoog verheven, dat myn hart misschien van waen Niet vry is; maer ik durf vrymoedig lyk belyden, Dat ik meêr heb geleert met tegens u te stryden, Schoon tot myn nadeel, dan ik immer heb geleert In zo veel stryden, daer 'k ver winnaer ben gekeert.
Door 't zien van 't geen gy doet, zie 'k wat men moet verrechten.
't Belegeren van Steên, 't bestormen, of tot vechten Zich een bequaeme plaets te kiezen; ieder een, Naer zyne waerde, met krygsampten te bekleên;
Of, als 't de noot vereischt, met kunstte rug te trekken;
Uw voorbeelt kan alzins my tot een les verstrekken.
Ach! welk een groot geschenk zou Rome van myn hant Ontfangen, schonk ik u eens weêr aen 't vaderlant, En wat zou ik met vreugt my naer die Stat begeeven, Mogt ik ze slechts in hoop tot een verdrag doen leeven!
Kan ik by Sylla niets verrichten t' uwer baet?
En zal ik niets van u verwerven voor den Staet?
SERTORIUS.
Gy zoudt my kunnen van wat moeilykheit verschoonen, Indien ge u inderdaet een recht Romein woudt toonen.
Maer eêr wy verder in die zwarigheden treên, Zo sta my toe, myn Heer, op uw beleefde reên
Te antwoorden. Wat ge in my dus waert acht hoog te roemen, Bezit ge reets, (hoewel 't uw' heusheid wil verbloemen) Tot in den hoogsten top. U we eerste heldendaên, Op 't heerelykst gekroont met eer, en Lauwerblaên, Een zegewagen, daer men u heeft op zien steig'ren, In jaeren en in staet, die 't onze wetten weig'ren, Doen al te wel verstaen welk een eerbiedenis Aen uwe waerde, en deugt de werrelt schuldig is.
Weet ik wat meêr als gy des Lants gelegenheden, En plaetsen tot myn nut en voordeel te besteeden, En heb ik boven u wat meêr ervarenheit,
Door d' ouderdom vermeêrt in ons somtyts 't beleit.
De groote kunst des krygs wacht dik wils na de jaeren,
En 't is de tyt, die ons in alles maekt ervaren.
Zo gy myn krygsbedryf die eer hebt waert geacht, Dat ge onderrechtingen daer uit te neemen dacht, Wanneer myn voorbeelt zal verdwynen met myn leeven, Zult gy 't geen ik u leer, ten les aen and'ren geeven;
Aan myn navolgers zyn een voorbeelt, daer uit zy Zich scherpen tegens u, gelyk gy tegeus my.
Aengaende Sylla, 'k zal daer van niet met u spreeken:
'k Heb u geleert hoe zyn vermoogen is te breeken.
Zo door een nieuwe les gy u genootzaekt vondt Te rug te keeren, ik beloofu, 'k zal terstont,
Om zonder Tolk met hem te spreeken, der waerts wenden, En aan des Tybers boort hem, oorzaek van de elenden Die ieder zuchten doen, den degen in de hant, Zelf reden eisschen voor 't verdrukte vaderlant.
POMPEJUS.
Zo hooge lessen zyn vervult met zwaerigheden, En gy zoudt mogelyk uw tyt vergeefsch besteeden, Zo gy ze my zo lang, myn Heer, voor leggen woudt, Tot dat gy my die in het werk doen stellen zoudt.
SERTORIUS.
Gy zoudt me ook kunnen van wat moeilykheit verschoonen, Indien gy u, myn Heer, een waer Romein woudt toonen Ik heb 't u reets gezegt.
POMPEJUS.
Die zaek ten twedemael
Te roeren, zou een deugt, hoe streng, door dit herhael Vermoeien. Ik voor my, die alle reên tot klagte Ontwykend' my bedwing, ten teken hoe 'k u achte, Begeer niets te verstaen van die geheimenis.
SERTORIUS
'k Weet wel dat zulk een tael gantsch niet behaeglyk is;
Maer moet, terwyl we alleen hier zyn, vrymoedig spreeken;
Gy hebt het my vergunt, 't volk is te rug geweeken, En 'k draeg me tegens u, zo vry en onbevreest, Als of uw Sylla nooit op aerde was geweest.
Zeg, past het een Romein het heilloos hooft te weezen Van hen, die 't Roomsche volk, (van elk geacht voor deezen Als meesters van 't Heelal) nu slaen in boeije en bant?
Die naem quam ons nog toe, zo ons die Dwingelant, En gy met hem, daer van niet schandlyk quaemt berooven.
En zulken Heldenmoet door Tieranny verdooven.
Zy waren onlangs meêr dan Koningen geroemt, En nu tot slechter staet, als Slaeven zelfs, gedoemt;
Hun onheil is de vrucht van uwe zegepralen, Die hen nog dieper in dien jammerpoel doen daelen;
En echter waent gy nog, door eenen valschen schyn Bedrogen, in uw hart een waer Romein te zyn.
Gy hebt die naem geërft van uw door luchte vad'ren;
Maer zo hun edel bloed noch speelde door uwe ad'ren, En was in u, als hen, en naem, en daet gepaert,
Gy zoudt 'er meer voor doen, en hieldt ze meerder waert.
POMPEJUS.
'k Doe daer genoeg voor, naer my dunkt, wyl myn gedachten Steets speelen, en al myn genegenheden trachten,
Om eenmael wederom 't verdrukte Vaderlant Vry, en herstelt te zien in zyn voorgaenden stant.
'k Zal alles doen om 't eens te ontlasten van de plaegen, En oorlogsrampen, die 't dus lang heeft moeten draegen.
Gy oordeelt van het hart naer d'uiterlyken schyn, Schoon 't anders meenig mael bevonden wordt te zyn.
Wanneer een Staet verdeelt wordt door oneenigheden, Zo volgt men blindelings het onrecht, of de reden, Naer tyts gelegenheit, of de nootzaeklykheên, Die ons tot de eene zyde, of de andere doen treên.
't Heeft moeite inde Party, daer 't Recht voor pleit, te vinden, En ieder kan zich des waer 't hem behaegt verbinden.
Doch na gedaene keur, zo wankelt men niet meêr.
'k Heb Sylla al gedient, toen Marius wel eêr Zich kantte tegens hem, en zal hem niet begeeven, Zo lang ik nog een vonk van de oude twist zie leeven.
Maer, wyl ik niet kan zien den gront van zyn gemoet,
Weet ik de aenslagen niet, die hy in 't harte broedt.
Doch als zyn Heerschzucht zich te wyt schynt uit te strekken, Laek ik hen zelf, en zal nooit euveldaên bedekken.
Ik dien hem met myn arm, maer 't hart blyft altyt vry:
Dat wenscht steets 't vaderlant te redden, schoon ik my, Naer 't schynt, heb t'eenemael aen zyn geluk verbonden.
Dit doet me een plaets bekleên, daer and're reets naer stonden, En de onrechtvaerdigheid zich in te dringen dacht;
Op dat, na Sylla, die gevaarelyke magt Niet worden zoude van onwaerdige bezeten.
Ik heb myn oogwit, en gy moet het u we weeten.
SERTORIUS.
Maer onderwyl, myn Heer, men ziet nochtans dat gy Hem dient, als and're doen. Vind dan niet vreemt dat wy Van u oordeelen, naer 't getuig'nis onzer oogen,
En laeten aen de Goôn, wiens oog nooit wordt bedrogen, 't Oordeelen van het hart. 't geen thans door u geschiedt, Uw voorbeelt geeft ons vrees; wy twyf'len of gy niet Het volk te Rome leert vrywillig zich te bukken Voor 't juk, dat Sylla hen poogt op den hals te drukken;
En dat uw Dapperheit voor u te maeiën tracht
Het geen gy zaeit, myn Heer, staende onder Syllas magt 'k Wil wel, u achtende gelyk ik doe, gelooven,
Dat gy in uwe ziel de vryheit schat ver boven Den hoogsten roem; en dat ge oprecht, en ongeveinst, Niet anders spreekt, als 't geen uw hart inwendig peinst.
'k Wil van u niet, als veel wantrouwende, gevoelen, Die waenen, dat ge alleen naer hooger staet zoudt doelen;
En dus met overleg het volk eens proeven doet
Hoe't juk eens meesters smaekt, daer't onder bukken moet, Op hoop 't u beter zou gehoor zaem zyn, na deezen, Als gy in Syllas plaets eens zoudt verheeven weezen.
POMPEJUS.
De tyt zal aen dat Volk het tegendeel doen zien:
Maer zal ze ontschuldigen 't geen men hier ziet geschiên?
Vergun my dat ik u myn hart ook mag ontdekken;
Uw voorbeelt noopt me, en kan aen my tot leering strekken, Ik oordeel naer den schyn, als gy op heeden doet,
En laet de Goden ook oordeelen van 't gemoet.
Is hier elk niet verplicht uw wetten naer te koomen?
Gebiet gy hier ook niet als Sylla binnen Romen?
Zyt gy hem niet gelyk, myn Heer, in moogentheit?
Gy heerscht zo wel als hy. Wat geeft het onderscheit Dertytels, die gy voert? en is zyn haet te vreezen, Men zou niet veilig hier u ongehoorzaem weezen.
Voor my, zo 'k eenmael word' het geen gy heden zyt, Zal ik ligt doen, als gy nu doet, en tot dien tyt...
SERTORIUS.
't Is nog te vroeg, myn Heer, daer 't vonnis van te stryken.
Gy kost met Sylla me ook wat minder vergelyken.
De Raet begeert dat ik hier voer' het hoogst gebiet;
Maer hier vermoordt men door myn wetten niemant niet.
Ik heb geen vyanden, als hen, die 't recht vertreeden:
Zy worden, voor de vuist, in 't open velt bestreeden.
Niet één van hen, die, door myn last, met koort of zwaert Wordt heimlyk omgebragt, of vogelvry verklaert.
En myn gebiet kan hen alleen tot schuilplaets strekken, Die voor de doot vlien, of zich Syllâs juk onttrekken.
En daer men zekerheit door myn vermogen vindt, Wordt ik gehoorzaemt, naer dat ieder my bemint.
POMPEJUS.
Te meêr staet uw gebiet den volkeren te vreezen, Om dat van elk u wordt eerbiedigheit beweezen;
En dat gy, onder schyn dat gy hun banden slaekt, Uwe opperheerschappy elk zoet, en smaek'lyk maekt, En, daer zich elk vergaept aen uw verheven' gaeven, En zich waent vry te zyn, hen alle maekt tot slaeven.
Hoe zal de Vryheit ooit verbreeken zulk een juk, Dat van een ieder wordt geacht voor een geluk!
Dit zeggen eenige van u met schyn van reden.
Maer, spreeken wy niet meêr van zulke moeilykheden, Noch ook of hen de naem voegt van den Roomschen Raet,
Die hier gevlugt zyn, en Gebannene van Staet.
Nog eens, myn Heer, is dan geen middel uit te denken,
Waer door ik, met myn komst, kan vreugde aen Rome schenken?
Hoe aengenaem zou 't zyn, wat was 't genoegen groot, Mogt Romen u eens weêr ontfangen in zyn schoot!
't Is zoet het Vaderlant eens weder te betreeden;
Het roept u door myn mont, myn Heer, het bidt u heden;
't Is Rome...
SERTORIUS.
't Is de stoel van Syllâs dwing'landy,
Die geen Staets reeg'len kent, dan zyne raezerny.
Ik noem geen Rome meêr een ommekring van muuren, Daer zulk een Monster heerscht, en daer men niet dan vuuren Van droeve lyken ziet, door Beulen omgebragt.
Die muuren, eertyts zo geroemt, geëert, geacht, Zyn Rome niet. O neen: het zyn alleen spelonk en
Der moordenaers, van 't bloet der Roomsche Burgers dronken.
't Is de gevangenis der Roomsche moogentheit;
Of liever 't graf, waer in haer roem begraeven leit, Maer om eens elders 't hooft met magt weêr op te steeken, En haer verbont met dat verbasterde te breeken:
En, wyl men rondom my de waere zuilen ziet, Is Rome daer ik ben, maer in zyn' muuren niet.
Om kort te gaen, 'k weet maer één middel te bedenken, Het geen aen ons, met eer, die vreugt zou kunnen schenken.
Voeg u by my, en 't is met dien Tieran gedaen.
Met opene armen zal heel Romen ons ontfaên.
Dan zullen we de zucht, die wy de Vryheit draegen, Waer in een groots gemoet zyn uiterst' welbehaegen, En hoogste vreugde stelt, doen zien aen ieder een;
Elk toonen dat we zyn gebooren voor 't Gemeen,
En voortaen 't dierbaer bloet der Roomsche Burgers spaeren, Dat door uw en myn arm gessort wordt alle jaeren.
POMPEJUS.
Zou dit ontwerp, zo vol van luister, en van eer,
Voor u, niet schand'lyk zyn, en laf voor my, myn Heer?
Zal ik, die zelf gebied', naer uw' beveelen hooren!
SERTORIUS.
Ontbreekt 'er anders niet? dat kan de Vreê niet stooren;
'k Zal nooit jalours zyn om het voeren van den staf, Hy's my slechts toevertrouwt, 'k sta dien gewillig af.
Met myn Persoon alleen wil 'k in uw dienst niet koomen, Myn Heer, o neen, 'k heb nog iets grooters voorgenomen;
'k Stel in uw hant al wat in myn vermogen is.
Maer zult gy weigeren, by die verbintenis, Dat ik als Lieutenant u dienen mag na deezen?
POMPEJUS.
Steêhouderen als gy wordt meêr ontzag beweezen, Dan aen het opperhooft, 't geen slechts in schyn gebiedt.
En schoon men hen de magt quansuis neêrleggen ziet, Zy derven slechts de schaêuw van 't opperste vermogen, En doen zich, als voorheen, van ieder zien naer de oogen.
Men mag niets doen, 't en zy men eerst hun oordeel vraegt.
Geen aenslag wordt gevolgt, ten zy die hen behaegt.
Ik weet een and'ren weg, bequaemer voor ons beiden, Die zekerder zal gaen om ons verschil te scheiden.
Sylla, zo gy 't begeert, verlaet zyn waerdigheit, En had ze van zich zelf voorlang reets neêrgeleit, Hadt hy in dit gewest geen Vyant meêr te schroomen.
Legt gy de wapens neêr, zo is de Vreê bekoomen.
Indien gy 't uw my geeft, zo geef ik u myn woort.
Zyt gy nu een Romein, betracht zulks, zo 't behoort, En laet dees' goeden kans, myn Heer, niet gaen verlooren.
SERTORIUS.
Myn Heer, ik laet my door dat lokaes niet bekooren;
Ik ken den Dwingelant. Dit zoet steekt vol venyn.
Wat hy belooft, hy zal altoos de zelve zyn.
Gy, die zyn wantrouw hebt op 't bitterst moeten proeven, En uwe Antistia...
POMPEJUS.
Ach! wil my niet bedroeven.
Dat woort baert myn gemoet een' doodelyke smart;
Die lieve naem snydt my gelyk een zwaert door 't hart.
Dit is het eenigste, daer 'k over heb te klaegen.
Myn waerde Antistia kon my op 't hoogst behaegen, Hy heeft ze my ontrukt, ik ben die Waerde quyt.
Myn hartverschrikt, wanneer 't myne ontrouw my verwyt, En doet gestaeg' naer myn verlooren schat my trachten.
'k Zal my, voor haer, altoos aen u verschuldigt achten, En dank uw eêl gemoet, 't geen haer in haeren noot,
Een schuilplaets gunde, en de eer van uw bescherming boot.
SERTORIUS.
Verdrukte deugt met magt voor onheil te behoeden Is de allerminste plicht van edele gemoeden.
Ook doe 'k nog meêr; zy krygt een Bruidegom door my, POMPEJUS.
Wat hoor ik? Goôn! wie is die Bruigom?
SERTORIUS. Ik.
POMPEJUS. Hoe, gy!
Myn Heer, zy heeft altyt van haere kintsche dagen, Aen my haer hart en zin volkomen opgedraegen.
Volg Syllâs wreetheit niet, mag ik u bidden. Ach!
Myn leet is groot genoeg, al voegt gy zulk een slag By myne elenden niet. Wil my niet meêr bezwaeren.
Ach! laet die waerdige niet met een ander paeren.
SERTORIUS.
't Hoort alles u nog toe. Mevrouw, koom, doe elk zien Hoe zeer 'k my tegens u van myn vermogen dien';
En laet, zo 't moog'lyk is, het gantsch Heelal beschouwen Hoe men u dwingt om met Sertorius te trouwen.
POMPEJUS.
O Hemel! ze is het zelfs.
SERTORIUS.
'k Laet haer met u alleen,
En ik verzeker u van haer getrouwighe ên.
Neem haer nu wederom, of wil u niet beklaegen, Zo ik een schat aenvaerd', die u niet kan behaegen.
Tweede tooneel.
POMPEJUS, ANTISTIA.
POMPEJUS.
Mevrouw, is 't moog'lyk 't geen my werdt bekent gemaekt?
Zoudt gy...
ANTISTIA.
O ja, 't is waer, ik voel myn hart geraekt.
Naer men my haet of mint, gevoel ik haet of minne, Op myne beurt, myn Heer, beheerschen mynen zinne;
Myn glori ondersteunt myn liefde, en mynen haet.
Maer schoon myn min geheel in haer vermoogen staet, Zy kan nochtans altyt myn haet zo niet bedwingen, Of ik gevoel ze vaek uit haere boeijens springen;
Ik ben ze zelf geen voogt; ja 'k haet somtyds, myn Heer, Min als ik hoor te doen, en als ik zelf begeer.
POMPEJUS.
Uw' haet schynt tegens my, Mevrouw, nochtans volkomen, Het mededoogen kan haer krachten niet betoomen, Noch d'edelmoedigheid heeft ze in het minst verzoet.
ANTISTIA.
Kunt gy niet zien, dat zy met moeite wordt gevoed?
En dat de vlam, die ik door dwang heb moeten smooren, Myns ondanks de uwe zoekt, en weder wordt herbooren?
'k Voel een verborgen kracht, die myne gramschap breekt;
Zy wankelt, zwymt, en sterft, terwyl gy tot my spreekt.
Mint gy me nog? myn Heer, zou ik u nog behaegen?
POMPEJUS.
Zou ik Pompejus zyn, en u geen liefde draegen!
Vraeg of ik leef, Mevrouw, niet of ik u bezin.
Ik heb geen leeven, dan alleen door uwe min.
Wykt dochters van de spyt, bedwelmsters van de reden, Benydsters van myn roem, bronaders van verdriet:
Wykt eeuwig uit myn ziel, 'k geloof u langer niet.
Weg met Sertorius, 'k wil van zyn Trouw niet hooren;
Ik ben Pompejus Vrouw, zyn liefde is weêr herbooren.
Hy geeft aen my zyn hart, en ik hem 't myne weêr;
'k Aanbid hem wederom. Maer wat weêr houdt myn Heer Te antwoorden? Laet het hart, dat gy me weêr komt geven, Toch spreeken. Ach, myn ziel, waer wordt gy heen gedreeven!
Schoon gy Sertorius en zyne min verzaekt, Pompejus antwoordt niet, helaes! Pompejus blaekt Nog voor Emilia. Hoe zou hy u beminnen, Zo lang hy haer niet wil verbannen uit zyn zinnen!
Koom weder in myn ziel, verheven minnenyt, Koomt dochteren van de Eer, koom adelyke spyt;
Op uw getuigenis wil ik me alleen verlaeten.
Pompejus wil niet dat ik hem niet meêr zal haeten.
Die wreede kan nog niet verdraegen dat myn ziel Myn haet en minnespyt dus lang noch wank'lend hiel!
Hy stelt ze vast voor my. Koom, koom in myne zinnen Sertorius; hy wil dat ik u weêr zal minnen.
't Stilzwygent weig'ren is daer van een krachtig blyk.
Laet hy getuige zyn van dit groot huwelyk,
't Welk hem geen smarte noch ontsteltenis zal geeven, Dewyl zyn hart en zin wordt elders heen gedreeven.
Die hartheit van zyn ziel, die de onvermurwste tart, Zal Silla roemen, als een recht grootmoedig hart.
POMPEJUS.
Hy heeft ons allebeî gehoont, 'k wil 't niet verschoonen.
Ik min u meêr dan ooit, maer kan 't u niet betoonen.
Gy, zo myn vlam u ooit vermaek gegeeven heeft, Beklaeg u, haet my, maer, ik bid, zo lang gy leeft, Blyf toch in staet om my weêr als uw Man te minnen.
Behoud tot aen het graf't gebiet op myne zinnen.
De tyt van Silla slyt, hy is reets oud en zwak;
't Is haest, of nu ligtal, met hem gedaen; het pak
Van zulk een groot gebiet valt hem te zwaer te draegen, En hy wenscht reets zelf zich van dien last te zien ontslagen.
Ik heb 't Sertorius gezegt, en nu, mevrouw, Verzeker ik het u. 'k Bid, blyf me toch getrouw.
Haet my, maer wil uit spyt niet met een ander paeren.
Wilt gy myn hand, zo moet gy de uwe my bewaêren.
ANTISTIA.
Hoe! zyt gy dan niet met eene andere getrouwt?
POMPEJUS.
Ik zie 't geheim, Mevrouw, moet aen u zyn ontvouwt.
Emilia is tot dit huwelyk gedwongen
Door Sylla, die 't me ook heeft myns ondanks opgedrongen Doch schoon die Dwing'lant haer met my in d'echt deedt treên, Hy was geen meester van haer zielsgenegenheên.
Haer eerste man, Mevrouw, kan haer alleen behaegen.
Zy was bewangert, en de vrucht, byna voldraegen, Zal 't licht haest zien. Zy blyft haer Glabrio getrouw, En draegt slechts uiterlyk den naem van myne Vrouw.
ANTISTIA.
Het is die naem alleen, dien ik van u begeere;
Geef my dien wederom; herstel my in myne eere.
Ik schiep behaegen in uw' min, maer myn gemoet Bindt zich daer geenszins aen; en alles zal myn zoet En lieff'lyk zyn, zo ik, eêr dat ik 't leeven derve,
Den grooten naem weêr van Pompejus Vrouw verwerve;
En zo die tytel, als myn lichaem rust in deaerd', Doe blyken op myn graf, dat ik hem heb bewaert.
Hy is alleen myn roem. O naem vollekkernyen!
Een oogenblik verlies baert my een doodlyk lyên.
Wreek my van Sylla, en zyn wreede Tieranny, Die my dien naem ontrooft; of wel lyd dat men my Van u, en ook van hem mag wreeken t'u wer schanden, En dat ik word' herstelt in eer door 's huwlyks banden.
Niet dat ik minnen kan een ander Bruidegom;
Maer'k wreek my door dien Echt, en kryg myn roem weêrom.
Hy is alom befaemt...
