Eerste tooneel.
SERTORIUS, THAMIRA.
SERTORIUS.
Zal 't my geoorloft zyn de Koningin te spreeken?
THAMIRA.
Ze is voor een korten tyt in haer vertrek geweeken. Doch heeft aen my belast u te onderhouden.
SERTORIUS.
Weet
Gy niets van haer besluit? Wat heil, of wat voor leet Perpenna wachten moet? 'k bid, wil my zulks verl laeren.
THAMIRA.
Ze is spaerzaem in den gront haers harten te openbaeren; Maer ik geloof dat hy geen grooten tegenstant
Zal vinden, wyl hy aengeboôn wordt door uw hant. Gy kunt al wat gy wilt op haer gemoet verwinnen.
SERTORIUS.
Ach! myn vermoogen is gering op haere zinnen, Indien myn ongeluk haer met hem trouwen doet. 'k Vermag te weinig, en te veel op haer gemoet.
THAMIRA.
Zy meent dat zulks aen u op 't hoogste zal behaegen.
SERTORIUS.
My zulks behaegen!
THAMIRA.
Hoe, wat maekt u dus verslagen,
En wat ontroert een hart, het geen haer durft versmaên?
THAMIRA.
'k Weet niet waer voor men uw ontzag zal houden mogen, Zo lang ge alleen slechts voor een anders liefde pleit. Ik zou meêr houden van wat meêr vrymoedigheit, Dan met zulk diep ontzag te weezen overladen.
SERTORIUS.
Ik heb nog niets gedaen, bequaem om my te schaeden 't Geen niet behoort te zyn door eene zucht gesmoort; Maer, ach! de Koningin, door nieuwe min bekoort, Verstondt myn zuchten niet, maer vatte alleen myn reden.
THAMIRA.
De zuchten eens Romeins zyn vol verborgenheden, En wy verstaen daer van het recht beduit juist niet: Doch 'k zal, zo my wat meêr ontdekking noch geschiedt, U ligt meêr kunnen van haers harten gront verklaeren. Ik weet dat hier te lant, en onder onz' Barbaeren,
Gelyk ge ons noemt, de min wordt door een' zucht ontdekt; Maer de Eerzucht, die alleen uw' grootse zinnen trekt, Lydt die gedachten niet; die lafheit zou tot hinder...
SERTORIUS.
Alben ik een Romein, ik ben daerom niet minder Een mensch; 'k min, en ligt meêr, als immer is gedaen. Hoe out ik ben, ik voel myn hart in vlammen staen. 'k Heb tegens zulk een' drift myn ziel gezogt te sterken, Maer, ach! al myn bestaen doet my myn zwakheit merken. De redenen van staet, en vrientschap hebben my
In zulk een stant gebragt, dat ik, om 't geen ik ly, Beklaegens waerdig ben; en myn onzeker leeven Hangtaen een weinig hoops, die my is by gebleeven, Dat Viriata....
THAMIRA.
Heer, de Koningin is goet
Van aert, maer 'k zie haer zeer vergramt in haer gemoet; En, zo ge in 't spreek en my beveelt oprecht te weezen, 'k Zeg gy moogt hoopen, maer hebt echter ook te vreezen. Verlies geen tyt; maek dat geen kans verlooren gaet,
Wyl haer besluit misschien nog gantsch onzeker staet. Daer koomt ze; volg den raet, dien 'k u uit goetheit schenke, Maer zie wel toe dat zy daer van my niet verdenke,
Dat bid ik u.
Tweede tooneel.
SERTORIUS, VIRIATA, THAMIRA.
VIRIATA.
Myn Heer, my is bekent gemaekt, Hoe dat Antistia haer wit niet heeft geraekt,
Wyl haer (is 't anders waer) Pompejus heeft verlaeten.
SERTORIUS.
't Is waer, Mevrouw; maer denk niet dat hy haer kan haeten. Hy mint haer in zyn hart, schoon zy hem wederstreeft, En zeit my dat, indien zy haere hant my geeft, Hy morgen zelfs met ons den stilstant zal verbreeken.
VIRIATA.
En gy ontstelt u niet hem dus te hooren spreeken?
SERTORIUS.
'k Verklaer, Mevrouw, dit maekt my t' allerminst ontstelt. 'k Ben meêr bekommert waer uw' neiging heenen helt, En wat Perpenna heeft te hoopen, of te vreezen. Wat 's uw besluit?
VIRIATA.
Myn Heer, 'k zal u gehoorzaam weezen; En zo uw hart nog naar een waenbelofte hoort, En een' versmaede van Pompejus u bekoort,
Zo weet ik niemant meêr, die langer kan weêrhouden, Dat wy niet, gy met haer, ik met hem, trouwen zouden. Schoon hy den stilstant zelfs verbrak van nu af aen, En zyne minnenyt dorst alles onderstaen.
SERTORIUS.
VIRIATA.
Ja, van stonden aen my binden
Aenhem; geen traegheit zult ge ooit in myn plicht bevinden. 't Is geen gehoorzaemheit, wanneer men langzaem gaet, Wyl al haer luister in de vaerdigheit bestaet.
SERTORIUS.
Zo groot een vaerdigheit is niet altyt van nooden, En myn gebeden....
VIRIATA.
'k Zal die altyt als geboden
Ontfangen. Iemant, die zo groot een magt bezit, En doen kan wat hy wil, gebiedt, wanneer hy bidt: Ook mint Perpenna my, gelyk gy weet, volkomen.
Zyn min, en 't bloet, waer uit hy oorsprong heeft genomen, Zyn Vorstelyke stam, en groot vermoogen zyn
Ruim waerdig eenen troon, die 't niet is, dan in schyn; Die zonder u al lang ter neder was geslagen,
En die niet kan bestaen, als door u te behaegen.
SERTORIUS.
Het vonnis van myn doot heb ik dan end'lyk uit Uw eigen mont verstaen, door zulk een wreet besluit. 'k Merk gy hebt vast gestelt, in uw' verheeven zinnen, Van geen Romein, ten zy hy voer 't gebiet, te minnen, En dat Perpenna nooit aen u behaegen zal,
Noch uwen troon bekleên, 't en zy door mynen val. Uw hant hem geeven, is my klaerlyk te doen blyken, Dat ik voor hem in 't Velt, en in uw hart moet wyken. Welaen, 't is tyt, dat hy, na zulk een groot geluk, My nevens u, Mevrouw, ook de oppermagt ontruk'. 'k Gehoorzaem met gedult, en wil wel dat myn leeven...
VIRIATA.
Ik moet, myn Heer, eêr dat u myn besluit doe sneeven, My ook beklaegen, wylik heden ondervindt,
Dat ge een Meêminnaer eêr te zyn schynt, dan een Vrint. Myn gunst acht gy te groot, te schielyk opgereezen, En myne trouw schynt u ondraegelyk te woezen;
In 't kort, gy spreekt als of gy door my waert bekoort.
SERTORIUS.
Gun dat ik sterve voor uw' voeten na dat woort. Ik wil al myn geluk wel om het uwe derven; Maer kan niet zien dat u een ander zal verwerven. Dit 's u genoeg betuigt, doorluchte Koningin, Tot welk een uiterste ik gebragt ben door myn min. Schoon zulk een voorwerp al myn liefde kan verschoonen, 'k Vreesde echter, dat de min myn gryze kruin zou hoonen. Dit 's de oorzaek, dat ik u myn hart niet hebt ontvouwt, Wyl 'k vreesde dat gy vast myn min verachten zoudt: Maer anders heb ik uw eêlaerdig hart bevonden, En myn verlooren hoop gevest op vaster gronden. 'k Beloofde my meêr gunst, dan al uw Vorsten, toen Ik merkte dat de Min die keur niet zoude doen. Hadt my Antistiâs aenbieding niet weêrhouden,
Ik hadt me ontdekt. Zy deedt myn liefde niet verkouden; Maer 'k stelde vast, Mevrouw, dat een doorlucht' gemoet Steets alles aen 't gemeen belang opoff'ren moet. Perpennâs min heeft zich gevoegt by die gepeinzen. Gy hebt gezien hoe ik myn liefde zocht te ontveinzen. 'k Verbeeldde my dat my dit ongeneugt, Mevrouw, Geene and're smert, dan slechts wat zuchten, kosten zou; En kittelde my zelf alreets met die gedachten
Dat dit Sertorius zou by elk een doen achten. Voor een trouwhartig vrint, en moedig opperhooft: Maer 'k voel, ik heb my meêr, dan ik vermag, belooft.
Mevrouw, ik geef my op; gebiedt, myn staet, myn leeven, En alles koom ik u op nieuw ten offer geeven.
Mint gy Perpenna?
VIRIATA.
'k Zal in 't geen ge my gebiedt,
Gehoorzaem zyn; maer weet van haet, noch liefde niet, En 't deel, dat u nog straks was in myn hart beschooren, Was uit een zucht tot Roem, en niet uit Min gebooren, Dewyl myn hart slecht op een man, geen minnaer, doelt.
'k Draeg hem geen liefde, en heb die niet voor u gevoelt. Ik eisch een Helt, die, door zyn huuwelyk, myn Staeten Beschermen kan, om aen deez' Ryken na te laeten, Uit zulk een braeven stam, en edelmoedig bloet, Manhafte Koningen van naem, en van gemoet. Zulk een' hadt ik in u volkomen kunnen vinden, Hadt uw' kleenmoedigheit ter gunst eens uwer Vrinden, Voor uw meêminnaer zich niet tegens u gekant, En een Verstootene zelfs in myn plaets uw' hant Geboden, daer 'k om u zelfs Vorsten durf verachten. 'k Vergeef 't u echter, en verban 't uit myn gedachten. Bemint gy my?
SERTORIUS.
Zou ik op uw' genegenheit Nog mogen hoopen?
VIRIATA.
Ja: maek morgen u bereid
Om me in Perpennas plaets, myn Heer, uw' hant te geeven.
SERTORIUS.
Een, die alleen door liefde, en wellust wierdt gedreeven, En die niet doelde, als op zyn zinlykheit, Mevrouw, Niet om uw waerdigheit te styven, ach! wat zou Die zich verblyden, en zich zelf gelukkig achten.
Maer, schoon myn reden reets, naer 't schynt, uit uw gedachten En zinnen zyn, moet ik niet zorgen voor uw staet?
Zou ik vergeeten met wat zucht gy zwanger gaet? Dat uw genegenheit alleen strekt tot regeeren?
VIRIATA.
U gunst doen, kan my dat in 't Ryksgebieden deeren?
SERTORIUS.
Mevrouw, is 't heden tyt my uw genegenheên Tetoonen?
VIRIATA.
SERTORIUS.
Wy zullen alles door te groot een haest verliezen. Perpenna zullen wy des vyants zy' doen kiezen. 'k Bid gun my dat ik hem ontzie een korten tyt, En dat een and're min zyn eerste liefde slyt. Laet ons Antistias aenbieding ons daer boven Verzekeren, en haer ophouden door belooven. De hoop vernietigen, die nog haer Vrienden voedt, Is hen verdelgen, en 't minnydige gemoet
Van haer Gemael, 't geen wy in onrust moeten houden, Van zorg bevryden, daer wy hem door winnen zouden. Kan Rome wraek door ons verschaft zyn, en 't Gemeen Bevryd van zo veel leets, als 't zo lang heeft geleên, Indien men hen verliest?
VIRIATA.
Myn Heer, wat raekt my Romen?
Als het zyn vryheit door myn hulp weêr hadt bekoomen, Zou ik den naem van haer Vriendin verkrygen, en niets meer. U zelf zou ik hier zien als zynen Burgerheer,
My wetten brengen, en als and'ren overheeren.
Neen, neen, gy moet, myn Heer, myn Ryk alleen begeeren. In Spanje kunnen wy genoeg gelukkig zyn,
Al zoeken wy geen roem ontrent den Aventyn.
Uw arm bescherm' dit Lant, deez' Bergen, deeze baeren. Bevryden wy den Taeg, en laet den Tyber vaeren. Is al de Wereld vry, wat is de vryheid dan? Maer zoet is 't vry te zyn, als onder een Tieran
De werelt zucht! 't Is schoon met dat sieraet te pronken, In 't oog van Romen, diep in slaverny verzonken; Te zien dat moedig volk door zulk een juk geprangt, Aen u benyden, 't geen uw deugt van 't lot ontfangt, Om uwe dapperheên, en braef beleit te kroonen. Vrees voor Perpenna niet; ik zal eerlang u toonen, Hoe ik een groots gemoet kan houden in zyn plicht.
SERTORIUS.
Ik weet het nevens u, en zie wel wat voor quaelen Zulk een verhaest besluit zal op ons hooft doen daelen. Men maek' geen Muiters, noch men terg' het los geval, Noch ook ons goet geluk. Voorzeker, Rome zal
Ons, zonder dat, Mevrouw, genoeg verdriet nog brouwen, Eêr 't my vergunnen zal een Koningin te trouwen; Ja 't nimmer toestaen, voor dat het aen u, en my, Zyn vryheit, en zyn roem geheel verschuldigt zy.
VIRIATA.
'k Zeg u nog meêr; ver van zulks aen u toe te laeten, Zal 't u, gelyk ik wensch, steets dood'lyk daerom haeten: Daer door zult gy zyn toorn behaelen, en zyn vloek. Maer, daer door is 't dat ik u hier te houden zoek. Wat gaet my Romen aen? Wat hoef ik te overweegen...
SERTORIUS.
Mevrouw, Romeinen zyn hun Vaderlant genegen. De hoop van 't weêr te zien, na dappere oorlogsdaen Maekt dat hun Dapperheit durft alles onderstaen.
VIRIATA.
Myn Heer, om Rome hen op 't felste te doen haeten Is 't noodig, dat wy Rome in slavernye laeten; Dan houden wy hen hier gebonden in ons Lant. Een Koning zal aen hen min dan een Dwingelant Mishaegen.
SERTORIUS.
Even zeer heeft deeze, en die te vreezen:
Een Koning zullen zy toch nooit gehoorzaem weezen.
VIRIATA.
Laet, laet hen landen dan gaen zoeken, daer geen Vorst Het hoog gebiet voert, geen Tieran de rykskroon torscht. Myn Spanjaerts, in den kryg naer uwe wys bedreeven, Die zullen, 't geen alhier nog is te doen gebleeven, Wel zonder hunne hulp verrichten kunnen. 'k Tracht Naer Syllâs val niet, noch ik sla op Romen acht.
Daer ieder van den bant des Echts kan zyn ontslagen, Kan my geen huwelyk, waer nae 'k hier tracht, behaegen; En van myn troon kan ik niet veel bekoorlyks zien In Rome, daer men slechts mag voor één jaer gebiên In 't kort, ik heb voor u veel meêr gedaen, als Romen; 't Heeft u gebannen; ik, u in myn schoot genomen. 'k Bescherm uw leeven, daer 't alleen tracht naer uw doot. Aenvaerd de kroon; verstoot de geen, die u verstoot. Myn Heer, 't is heerlyk naer iets ongemeens te poogen, Al zou men zich in zyn verwachting zien bedroogen. 'k Wil dat een groot Romein hier een groot Koning zy, Gy, zo men moet vergaen, myn Heer, verga met my. 't Is roemryk in den dienst van die men mint, te sneeven.
SERTORIUS.
Maar waerom straks zich tot het uiterst te begeeven? En zonder noot hen doen misnoegt zyn? om wat reên? Vertraegen we ons geluk, dat bid ik u, alleen
Op dat het langer duur. Ai, laat ik u verwinnen. Nog eene zege of twee, en wat....
VIRIATA.
Myn Heer, het minnen
Is 't niet, dat my dus sterk naer uwe trouw doet staen. Maer eindelyk (ik moet het aen u doen verstaen) Zo veele omzigtigheit begint my te mishaegen.
'k Ben Koninginne, en die een rykskroon weet te draegen, Bevalt geen tegenspraek, als zy zich heeft geuit.
'k Ga op my denken, neem terwyl ook uw besluit.
SERTORIUS.
Ach, zo ge uw gramschap hoort...
VIRIATA.
Geen toorn koomt my bestryden,
Maer myn gemoet kan geen onzekerheit meêr lyden. Gy moet op morgen my doen uw besluit verstaen. Doch 'k zie Perpenna, gy kunt u met hem beraên.
Derde tooneel.
SERTORIUS, PERPENNA, AUFIDIUS.
SERTORIUS.
Wat of de Koningin dus schielyk doet vertrekken?
AUFIDIUS.
Myn Heer, zyn wezen schynt iets moeielyks te ontdekken. Onze onverwachte komst maekt hem geheel ontstelt.
SERTORIUS.
Weet gy ook wat hier van Pompejus wordt gemeld, Myn Heer, en hebt gy hem ver van de Poort verlaeten?
PERPENNA.
Hy wierdt dicht voor den wal gewacht van zyn soldaeten, Dies heb ik hem, myn Heer, niet verder uitgeleid; Maer 'k heb uw hulp van doen in myn verlegenheit:
Want zulk een fierheit, zulk een grootsheit toont het wezen...
SERTORIUS.
Niets is 'er tusschen ons beslooten; wil niet vreezen. 'k Ben buiten schult; gy weet....
PERPENNA
In zulk een zaek, myn Heer...
SERTORIUS.
't Heeft my niet goet gedacht dat ik de wapens neêr Zou leggen; ook is 't nog geen tyt.
PERPENNA.
Al myn vertrouwen
Berust in u. Laet toch uw' vrintschap niet verkouwen.
SERTORIUS.
Uw voordeel en belang acht ik zo hoog als 't myn'. Indien 't my qualyk slaegde, u zou 't geen voordeel zyn.
Vreest u de Dwingelant het meest. Koom ik te sneeven, Myn val zal uwe kruin doen wankelen, en beeven. Best nog een jaer gewacht, de wapens in de hant.
PERPENNA.
Wat 's dit? wat spreekt myn Heer van kruin, van Dwingelant?
SERTORIUS.
Hoe, hoort gy niet dat wy te saem van Sylla spreeken?
PERPENNA.
'k Spreek van de Koningin, en 't vuur in my ontsteeken.
SERTORIUS.
Wy waren beide dan gelyk vervoert. 'k Bedacht In wat gevaer ik door de Vreê kon zyn gebragt, En vraegde wat 'er van Pompejus wierdt gesprooken En my, nu vruchteloos 't gesprek is afgebrooken. Weet gy 't, Aufidius, ik wensch het te verstaen.
AUFIDIUS.
Myn Heer, zyn volk heeft door hun tael ons quaet gedaen. 'k Vrees dat zulks de onze haest tot morren op zal wekken. Zy hebben uitgestrooit, om u 's volks gunst te onttrekken, Dat Sylla 't hoog gebiet wil afstaen; maer dat gy,
De rust verachtende, in des oorlogs razerny
Steets wilt volharden, en nooit tot de vrede koomen. Ons Krygsvolk schynt zelfs met Pompejus ingenomen; En zo die dwaeling, zo gevaerlyk, zich verspreidt Tot in de Steên, waer in bezetting van ons leit,
Ducht ik dat zulks voor ons iets schaed'lyks uit zal werken.
SERTORIUS.
Wy zullen tegens zulk gevaer en list ons sterken, En die vernietigen. De Hemel heeft me uit meêr Gevaer voorheen gered.
PERPENNA.
Maer zouden wy, myn Heer,
Niet beter doen, dat wy, om 't onheil voor te koomen,
De vrede omhelsden? Heeft men schande, of quaet te schroomen Door zulks te doen?
SERTORIUS.
ô Ja: schoon Sylla 't hoog gebiet
Koomt neêr te leggen, hoe! myn Heeren, weet gy niet Dat hy eerst naer zyn zin kan Burgemeesters maeken, Die slaeven zullen zyn, schoon zy in 't purper blaeken, En volgen de geboôn van hunnen Dwingelant?
Maer schoon geen quaet ons stondt te wachten van zyn kant, Zyn laffe Dienaers staen ons alzo zeer te vreezen:
Wy moeten in dit stuk niet ligtgeloovig weezen: Zulks is gevaerelyk voor Lieden als wy zyn.
Zyn staetkunde is het volk te blinden door den schyn, En hen verzekering van strafloosheit te geeven. Maer 't koste Marius, den Zoon, en Cinna 't leeven, Benevens Karbo. Doch, wat my belangt, dat my. Myn gantsche heir verlaete, en voeg zich aen zyn zy, 'k Wil liever eenzaem gaen in woeste landen zwerven, Ja daer elendig, en van elk verlaeten sterven,
Als 't Burgemeesterschap, terwyl die Dwing'lant leeft, Begeeren.
PERPENNA.
Weet dat my zulks geen bekomm'ring geeft. Indien uw' goetheit my kan zo gelukkig maeken, Dat ik mag tot de Trouw der Koningin geraeken, Zo weet ik wel, dat zulks my is verboôn, myn Heer, En ik begeer geen gunst noch eer van Rome meêr; En blyven de in dit Lusitanien gebannen,
Acht ik my zeker, en bevryd voor die Tierannen.
SERTORIUS.
Ja, maer ik zie nog geen volkomen zekerheit In 't geen 'er tusschen ons, myn Heer, was overleit. Gy weet de Koningin is van zeer fiere zinnen, Maer ligtelyk laet zy zich met 'er tyt verwinnen. Vaer wel; verschoon me meer te zeggen.
PERPENNA.
'k Bid vaer voort.
Is myn oprechte min zo quaalyk dan gehoort?
SERTORIUS.
Zy week, dat kan u meêr als ik te kennen geeven.
PERPENNA.
Zulks zegt my veel; maer 'k bid, verberg me niets van 't geen U is bewust, myn Heer, van haer genegenheên.
Hebt gy my slechts gepaeit met ongegront vertrouwen?
SERTORIUS.
Neen: 'k heb ze u afgestaen, en zal myn woort u houwen. 'k Bemin haer, evenwel geef ik ze u over, maer
Ik vrees, dat zulk een gift van my, geenszins door haer Zal worden toegestaen; doch ons haer haet doen winnen, Wat zal ik zeggen? daer zyn andere Koninginnen, Gy kost gelukkiger en zeker zyn, zo gy
Het geen ik heb gedaen voor u, woudt doen voor my. Kost u de Koningin der Vaceën behaegen,
Of zo ge uw liefde wilde aen de Ilergeetsche opdraegen;