3. Methoden
4.2 Welke rol speelt de sociale zekerheid in het discours?
4.2 Welke rol speelt de sociale zekerheid in het discours?
4.2 Welke rol speelt de sociale zekerheid in het discours?
4.2 Welke rol speelt de sociale zekerheid in het discours?
De zorgen over de sociale zekerheid door de uitbreiding van de EU zijn al in 2005 aanwezig in het 'arbeidsmarktbeleid' debat. Zo spreek De Wit (SP) over de 'aanzuigende werking waardoor mensen massaal naar Nederland komen' en Varela (LPF) over de 'bedreiging voor ons sociale vangnet'68. Dat
het niet gemakkelijk moet worden om in de sociale zekerheid te komen is de focus van de meeste partijen. Alleen de SP stelt dat dit ongewenst is:
Het i s me rk wa a rdi g da t me nse n hi e rhe e n worden ge ha a ld om da t wi j he n nodig he b b en, ma a r da t zi j
v e rv olge ns, a ls da t nodi g zo u zi j n, ge e n b e roe p me e r k unne n doe n op de soc i a l e ze k erhei d.69
De andere partijen zien echter de sociale zekerheid meer als een nationaal privilege. De PVV spreekt in de Kamervragen over het 'profiteren' van de Nederlandse sociale zekerheid. Sociale zekerheid is een belangrijk punt in het debat over Poolse arbeidsmigranten in Nederland. Vooral de PVV en de VVD zijn tegen het verstrekken van uitkeringen aan Polen. De VVD is bezorgd over de aanspraak op sociale zekerheid door Polen en andere MOE-landers, terwijl zij wel voor het vrije verkeer van werknemers zijn. Als het gaat om het verkrijgen van een uitkering is Kamp (VVD) stellig:
A ls j e ni e t we rk t , moe t j e t e rug!70
67 Motie nr. 184, 29407
68 Kamerstukken II, Algemeen Overleg, 13-06-2005 69 Kamerstukken II, Algemeen Overleg, 13-06-2005 70 Kamerstukken II, Algemeen Overleg, 01-12-2008
{34}
De wens van de VVD om de sociale zekerheid af te breken voor MOE-landers verandert door de jaren niet. VVD'er Meeuwis zegt dan ook:
Me nse n zij n v a n hart e we l kom hun bi j dra ge a a n de a rbe i dsproduct ivi t ei t i n Ne de rla nd t e le ve re n e n al s ze
k la a r zi j n e n e r ge e n we rk me e r i s, ga a n ze ge woon we e r f i j n t e rug na a r hui s. E i nde prob le e m.71
Over de aanspraak op sociale zekerheid is de PVV stellig: Polen (en andere EU-onderdanen) mogen geen beroep doen op de openbare kas. Zoals te zien in de motie72 waar Fritsma (PVV) stelt dat het
'probleem' van verstrekking van duizenden bijstandsuitkeringen moet worden opgelost:
Di t prob lee m, b i j v oorb ee ld me t he t oog op he t t e ge ngaa n v a n ui t k e ri ngsmi gra ti e en he t t e ge nga a n va n v e rspi lli ng v a n bel ast i ngge l d, onm i dde lli jk moet wo rde n opge lost [..] om het ve rb li j fsre c ht v a n E U- onde rda ne n di e la nge r da n dri e ma a nde n i n Ne de rla nd zi j n, ma a r t oc h e e n b ij st andsui t k e ri ng k ri j gen, i n
t e t re kke n.73
De motie van Fritsma wordt ondersteund door de PVV, VVD en Verdonk. Het laat dus zien dat over de sociale zekerheid de PVV en de VVD bij elkaar staan. De rest ondersteunde deze motie niet en dus werd deze verworpen. Het laat wel goed het standpunt zien van de PVV, sociale zekerheid voor migranten leidt volgens hen tot uitkeringsmigratie en is verspilling van geld74. Staatssecretaris
Albayrak stelt dat deze motie de indruk wekt dat alle bijstandsuitkeringen ten onrechte aan EU- onderdanen verstrekt worden, terwijl de 'duizenden' waar Fritsma over spreekt ook migranten omvat die al twintig jaar in Nederland zijn. De groep waar Fritsma het over heeft is volgens de regering zeer klein, tevens werken zij aan het voorkomen van misbruik. Zoals zij zegt: 'het doel is niet Europese onderdanen uit Nederland wegpesten'75.
Het lijkt alsof er steeds meer gesproken wordt over het verminderen van het recht op sociale zekerheid door MOE-landers, te zien is dat de VVD stelt dat Nederland geen 'paradijs' moet worden voor migranten76. En zoals in 2013 te zien is in de Kamervragen van Azmani is de VVD bezorgd
over het 'toenemende' gebruik van de sociale zekerheid:
Dee l t u de me ni ng da t a rbe i dsmi gra nt en hi e r k omen om t e we rk en e n ni et om i n t oe nem ende mat e
ge b rui k t e m a ke n v a n soc i al e v oorzi e ni nge n?77
Daarnaast zijn zij ook van mening dat deze stijging onevenredig is met de stijging van arbeidsmigranten in deze periode. Dit staat volgens het kabinet wel in verhouding met de stijging van arbeidsmigranten. Ook wordt er gesteld dat dit er in absolute termen nog zeer weinig gebruik gemaakt wordt van de sociale zekerheid:
71 Kamerstukken II, Algemeen Overleg, 17-12-2009 72 Motie nr. 26 (29861)
73 Kamerstukken II, Plenair debat, 17-01-2008 74 Kamerstukken II, Plenair debat, 17-01-2008 75 Kamerstukken II, Plenair debat, 17-01-2008 76 Kamerstukken II, Algemeen Overleg, 15-03-2010 77 Kamervragen, Aanhangsel van Handelingen nr. 1977
{35}
Dee l t u de me ni ng da t de st i j gi ng v a n het a a nt al Roe m ene n, Bulga re n e n Pol e n i n de W W e n de b ij st and t usse n 200 7 en 2 0 11 zi c h t ot a a l ni et v e rhoudt me t d e st ij gi ng v a n het aa nt a l we rke nde Roeme ne n,
Bul ga ren e n Pol en?78
Ook in debat is de VVD vooral bezorgd over de sociale zekerheid en stelt dan ook dan de migranten 'niet naar landen gaan waar de sociale zekerheid op een veel lager niveau ligt dan Nederland'. Deze relatie, ook wel vaker uitkeringstoerisme genoemd in de debatten, ligt volgens GroenLinks genuanceerder:
Ne e, e n wi j zie n ook ni e t da t ze m a ssaa l hi e rop a fk ome n v a nwe ge de soc i a le ze k erhe i d ma a r v oora l om te
we rk e n.79
De zorgen over de sociale zekerheid lijken vooral te spelen bij de PVV, het CDA en de VVD. De rest van de politieke partijen uiten deze zorgen niet.
Om kort samen te vatten: over de aanspraak op sociale zekerheid liggen de PVV en de VVD zeer dicht bij elkaar. De PVV vindt dat Polen eigenlijk geen aanspraak mogen maken op het sociale stelsel, de VVD deelt deze mening. De SP is echter van mening dat wanneer Poolse werknemers hier zijn zij goed behandeld moeten worden. De debatten over de sociale zekerheid lijken net als het de rest van het politieke discours te verharden met als toppunt in 2011. In dit jaar zijn er meerdere partijen die stellen dat werkloze Polen maar weer terug naar huis moeten gaan. In de jaren die volgen zijn echter vooral de VVD en de PVV het meest tegen het verkrijgen van sociale zekerheid van Polen. De 'economische dreiging' door aanspraak op de sociale zekerheid heeft duidelijk een grote invloed op het discours en groeit ook met de jaren. Hoe dit uitwerkt op het daadwerkelijke beleid wordt weergeven in de beleidsanalyse. Allereerst bespreek ik nog de rol die geschiedenis speelt in het discours over Polen. Een grafisch overzicht van de partijen en de visie op aanspraak op sociale zekerheid is te zien in de onderstaande figuur.
Figuur 4: Standpunt van (politieke) partijen betreffende het recht van Poolse arbeidsmigranten op sociale zekerheid
78 Kamervragen, Aanhangsel van Handelingen nr. 1977 79 Kamerstukken II, Plenair debat, 08-10-2011