3. Methoden
4.11 Knelpunten en oplossingen
4.11
4.11
4.11 Knelpunten en oplossingenKnelpunten en oplossingenKnelpunten en oplossingen Knelpunten en oplossingen
Volgens de uitzendbureaus is het grootste knelpunt in het nationale beleid de aanpak van malafide uitzendbureaus. Dit is ook niet verwonderlijk, de uitzendbureaus die ik heb gesproken zijn 'schone' uitzendbureaus en ondervinden concurrentie door de malafide uitzendbureaus. Dit lijkt sterk op het verdringingsverhaal waarbij Nederlanders door 'oneerlijke concurrentie' weggedrukt worden uit de arbeidssector. Zoals al eerder is aangegeven wordt dit gerechtvaardigd door te stellen dat 'Nederlanders het werk toch niet willen doen'. Binnenlandse werkzoekenden kunnen niet gedwongen worden, dit terwijl Poolse arbeiders vrijwillig in de sector zitten. Een kritische opmerking hierbij is dat de uitzendbureaus die ik gesproken heb zich vooral in de land- glas en tuinbouw bevinden. In andere sectoren kan er een ander beeld zijn. Ook de ABU deelt de mening dat het grootste knelpunt de aanpak van malafide uitzendbureaus zijn, het handhaven gaat wat hen betreft niet goed. Wel merken de uitzendbureaus op dat het uitzendwerk beter geregeld wordt en dat het door de jaren heen strikter is geworden. De ABU controleert zijn eigen leden zelf op huisvesting en Cao-voorwaarden. Wanneer een lid hier niet aan voldoet kan deze zijn lidmaatschap verliezen, dit zijn er zo'n vijftig á zestig per jaar. De gegevens van deze ondernemingen worden gedeeld met de overheid, maar:
A ls wi j a lle rlei gegeve ns a a nle v e re n v a n fout e pa rti je n i s he t nog ondui de li j k wat da a rme e ge da a n wordt . Nu k ri j g j e da t we ui t ze ndonde rnem i nge n e ruit donde re n e n v a st ge ste ld heb b e n ze he t fout doe n.
Ve rv ol gens zi e j e de zel fde o nde rne mi nge n we er e e n ui t ze ndb ure a u opri c ht e n.147
Om zo efficiënt mogelijk dit probleem aan te pakken moet er volgens de ABU verandering komen in de handhaving. De overheid zou meer met private instellingen moeten werken om zo de slechte bureaus eruit te pikken. Ook zouden zij beter moeten controleren in de wijken waar veel arbeidsmigranten wonen. Vaak zijn het in deze wijken dat malafide bureaus in de nacht mensen ophalen.
145 IDHEM
146 Gemeente Eindhoven 147 ABU
{59}
Daarnaast is er op het gebied van regelgeving ook een knelpunt. Volgens de ABU zijn er teveel regels in teveel Cao's zonder enige uniformiteit. In de praktijk is het te zien dat sommige regels nadelig zijn voor de Poolse werknemers. Zo is er afgesproken dat er meer vastigheid in de contracten voor werknemers moet komen. Volgens een directeur van een uitzendbureau in de omgeving Utrecht heeft dit een neveneffect:
Het wordt m.b .t . he t ui t ze ndwe rk v oor de me de we rke r s b e t e r gere ge ld. Na e e n k o rt e pe ri ode moet e n ze nu e e n c ont ra c t k rij ge n, di t leidt t ot mee r v a sti ghei d. Ma ar de prak t i j k i s dat de k la nt da n ze gt , 'o h st uur da n
ma a r we e r e e n a nder ' .148
Een ander veelgehoord probleem is de huisvesting van arbeidsmigranten. In de voorgaande analyse liet ik zien dat het steeds makkelijker wordt om voor grootschalige huisvesting te zorgen, bijvoorbeeld voor 'Polenhotels'. De visie op grootschalige huisvesting is divers. Zo stelt uitzendbureau uit Den Haag dat dit positief is:
Het is mak ke li j k b e rei kb aar e n wi j he bbe n v ee l hui s vest i ng nodi g. Wij probe re n hui ze n zo dic ht mogeli jk t e v i nde n da a r waa r ze we rke n. Of di t v oor de me nse n bev a lt ka n i k ni e t ze gge n, ma a r groot sc hali ge
hui sve sti ng k a n he e l m a kk eli j k zi j n, omda t j e he t v e rv o e r he e l ma kk e li jk k a n re ge le n.149
Vanuit het oogpunt van uitzendbureaus is het voordelig om werknemers grootschalig huis te vesten. Als er bijvoorbeeld zieken zijn kan dit gemakkelijk bij deze 'Polenhotels' opgelost worden. Niet elk uitzendbureau heeft echter deze visie, zo vindt een bemiddelaar voor uitzendbureaus juist dat dit ongewenst is:
I k pre fe ree r da t e r goe de hui sve sti ng i s, he t li e fst kl einsc ha l i ge . W a t ons be t reft zi e n wi j da t j e da a r het
me e st e rust he bt .150
Dit bemiddelingsbureau gebruikt als argument dat kleinschalige huisvesting voor meer sociale controle zorgt. Daarmee is er minder overlast in de buurt. Zij erkennen echter ook dat het organisatorisch een stuk moeilijker is voor uitzendbureaus om kleinschalige huisvesting te realiseren. In de gemeente Westland zijn er weinig problemen met betrekking tot huisvesting, huisjesmelkers en overbewoning komen volgens de informanten niet tot nauwelijks voor. Dit gebied bestaat uit elf kleine kernen en dus is de sociale controle hoog, hierdoor zijn er nauwelijks problemen. De huisvesting van arbeidsmigranten in het Westland wordt geregeld door middel van short-stay facilities:
Me nse n di e hie r ne t zi j n aa nge k om e n b e la nde n sne l le r i n grot e loc a ti es, de short -st a y fac i liti es. A ls ze
la nge r b li jv e n dan kun ne n z i j ook v er hui ze n na a r a nde r e wo ni nge n.151
Deze hotels worden dus bij deze werkgevers in het Westland als een startpunt gebruikt, hierna komen ze in reguliere woningen terecht. In Den Haag ziet IDHEM liever dat arbeidsmigranten gehuisvest worden in betaalbare sociale huurwoningen in plaats van grootschalige panden. Het
148 Directeur werving/selectie bureau omgeving Utrecht 149 Manager Uitzendbureau omgeving Den Haag 150 Directeur werving/selectie bureau omgeving Utrecht 151 Gemeente Westland
{60}
segregeren van bepaalde groepen in wijken of panden vindt IDHEM niet wenselijk. Het is echter moeilijk om dit te bewerkstelligen omdat de sociale woningen te duur zijn en het aanbod te laag is. Grootschalige huisvesting biedt volgens de gemeente Eindhoven wel enig voordeel:
I n he t k a de r v a n he t c onvena nt hui sv esti ng zi j n wi j be zi g m et ee n pa nd v rij t e m ak e n v oor MOE -la nde rs, wa a rb i j wi j ki jk e n hoe we de ze me nse n door bij v oorbe e ld di gi t a le progra mm a's op de PC t a al c ur susse n
k unne n la t en doe n.152
Het huisvestingsbeleid van de gemeenten kan sterk van elkaar verschillen, dit merkt ook de ABU op. Deze organisatie vindt dat er nog veel stappen gezet moeten worden om de huisvesting van arbeidsmigranten op orde te krijgen. Volgens de ABU is een groot knelpunt dat de gemeenten te veel de regie hebben als het gaat om huisvesting:
Het zou ons b e hoor li j k helpe n a ls ge me e nt e n mi nde r pla nologi sc he be v oe gdhe i d kri j ge n, wa nt j e me rkt da t e r t oc h op e e n of a nde re ma ni e r op ge me e nt elijk ni ve a u we l he e l v e el ruimt e b e st a a t om ne e t e
ze gge n.153
Zij zijn van mening dat veel gemeenten bang zijn om vergunningen te verlenen voor het huisvesten van arbeidsmigranten. De angst voor de geïnterpreteerde overlast en de vraag van bewoners 'waarom zij en niet de Nederlanders' speelt volgens hen een rol hierin.
W a t we i n ge sprekk e n met ge m ee nte n c onst a t e re n is da t omda t dit zo'n ge popul a ri see rde doel groe p de ge mee nt e hee l ve el randv oorwa a rden st e l le n, di e a l da n ni e t te rec ht zij n i n de v e rgunni ngsve rle ni ng.
Hi e rdoor ha k e n v e e l pa rt i j en a f e n d oe n ze het da a rna z oa l s ze he t a lt i j d a l ge da a n he bb e n.154
Op deze manier krijgen huizen, waarbij volgens nationale wetgeving alles goed geregeld is, geen vergunning doordat de gemeente dit niet toelaat. De ABU stelt dus dat de gemeentelijke visie op arbeidsmigratie soms niet aansluit op projecten die positief kunnen zijn voor de huisvesting van arbeidsmigranten. Volgens LTO-Noord Glaskracht is er ook een spanning geweest bij de 'nationale verklaring huisvesting'. Het opnemen van nog een certificering in de cao vonden werkgevers te veel:
Di e we rk ge v ers zegge n dat e r ge noe g wordt gec e rt i fic e e rd. Me n ze gt ei ge nlij k da t wi llen we ni et , he t
dra a gv l a k b le ek ni e t groot t e zi j n.155
Een ander knelpunt dat bij de gemeenten Den Haag en Eindhoven naar voren kwam is het gebruik van de term 'MOE-landers'. Vooral omdat deze term het gevoel oproept dat deze landen één cultuur zouden delen. Bij IDHEM in Den Haag en bij de gemeente Eindhoven zijn ze blij dat deze term in de loop der jaren veranderd is naar EU-arbeidsmigranten.
152 Gemeente Eindhoven 153 ABU 154 ABU 155 LTO-Noord Glaskracht
{61}
Wat voor inzichten geven de percepties en praktijken van betrokken?
Wat voor inzichten geven de percepties en praktijken van betrokken?
Wat voor inzichten geven de percepties en praktijken van betrokken?
Wat voor inzichten geven de percepties en praktijken van betrokken?
In het voorgaande stuk liet ik zien hoe dit onderwerp in de praktijk speelt bij de gemeenten, uitzendbureaus en organisaties die betrokken zijn bij Poolse arbeidsmigranten. De praktische uitwerking van beleid kan onbedoelde gevolgen hebben en er zijn zeker nog knelpunten waar in de toekomst naar gekeken moet worden. Toch moet ik wel benadrukken dat dit de visie is van slechts enkele betrokkenen, het veld is groter dan de tien interviews die ik heb gehouden en is dus niet representatief voor het gehele land. Dit is slechts het 'tipje van de sluier'. De wijze waarop er in het beleid gesproken wordt over 'de Pool' lijkt niet voor te komen bij de informanten. Er wordt dan ook expliciet aangegeven dat het een gevarieerde groep is. De gegevens van het SCP bevestigen dit beeld ook. Volgens sommigen vindt er op dit moment wel een verjonging plaats, dit kan ik echter niet met statistische gegevens bevestigen. Het 'probleem van de Polen' heerst niet bij de betrokkenen. De problemen die er zijn worden aangepakt, maar over het algemeen wordt de mening gedeeld dat het probleem in de media overdreven wordt. De overlastproblematiek valt mee en volgens hen is er niet of nauwelijks sprake van verdringing. De betrokkenen hebben allen een goede relatie met de politiek en volgen de meeste debatten over Poolse arbeidsmigranten. Veel van hen hebben directe relaties met ministeries en geven praktisch advies aan de overheid. De gemeenten geven vaak zelf invulling aan het nationaal beleid om zo problemen op te lossen. Dit is te zien in de wijze waarop de gemeenten omgaan met huisvesting, de participatieverklaring en dakloosheid. De verschillende visies die gemeenten hebben op het gebied van huisvesting zorgt volgens de ABU voor problemen. Ook het nationale beleid kan voor knelpunten zorgen in de praktijk. Zo zorgde de wijziging van de WMO voor problemen bij dakloosheid en worden malafide uitzendbureaus volgens de informanten niet goed genoeg aangepakt. Nationaal beleid wordt door de gemeenten met een eigen visie uitgevoerd, deze visies kunnen botsen met de belangen van de uitzendorganisaties. Het beleid dat op nationaal niveau besloten wordt krijgt geregeld een eigen invulling op lokaal niveau. Hierdoor heeft de gemeente genoeg discretionaire ruimte om het vraagstuk op te lossen. Deze ruimte heeft echter wel de keerzijde op het punt van huisvesting. De ruimte geeft mogelijkheden, maar zorgt ook voor onduidelijkheid voor andere betrokkenen.