160. In België is er vooralsnog geen sprake van zo’n sandbox. In plaats daarvan hebben de Belgische financiële toezichthouders, de NBB en de FSMA, in 2016 een innovation hub opgezet via hun gezamenlijk FinTech-contactpunt. Met deze hub tracht men de interactie met innovators te institutionaliseren. Daarbij is FinTech een belangrijk punt waar de focus op wordt gelegd in het toezicht. Het contactpunt richt zich op start-ups of gevestigde bedrijven die gebruik maken van technologie om innovatieve processen, producten of diensten in de financiële sector aan te bieden. Bedrijven kunnen ook rechtstreeks in contact komen met de toezichthouder en daaraan vragen stellen, waarop de NBB en
407 J. LATUI en E. PONNET, ”From Sounding Board to Sandbox – The Case for a Regulatory Sandbox in Belgium”, BFR 2018, afl. 2 (86) 93, nrs. 26-27. 408 EC, ”FinTech Action Plan: For a more competitive and innovative European financial sector”, 8 maart 2018, http://eur-lex.europa.eu/legal-
content/EN/TXT/?uri=CELEX:52018DC0109, 9.
409 J. LATUI en E. PONNET, ”From Sounding Board to Sandbox – The Case for a Regulatory Sandbox in Belgium”, BFR 2018, afl. 2, (86) 93, nr. 27. 410 D. W. ARNER, J. N. BARBERIS, R. P. BUCKLEY en D. A. ZETZSCHE, ”Regulating a Revolution: From Regulatory Sandboxes to Smart Regulation”,
EBI Working Paper 2017-006, http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3018534, p. 14.
de FSMA binnen 3 werkdagen trachten te antwoorden. Daarnaast komt de hub goed van pas voor de toezichthouders, omdat deze hierdoor gelijke tred kunnen houden met de innovatieve ontwikkelingen in de markt, potentieel nieuwe risico’s kunnen opsporen en de digitale geschiktheid van het regelgevend kader kunnen beoordelen. In ruil ontvangen de bedrijven advies over de regels die van toepassing zijn en de vergunning die ze eventueel moeten aanvragen om de beoogde activiteit of dienst uit te oefenen. Het is echter niet de bedoeling dat bedrijven louter gratis juridisch advies aanvragen, want dan worden ze uit de hub geweerd. Dit is ook het geval wanneer het businessmodel van het bedrijf niet voldoende doordacht is. Het is tevens raadzaam om een zekere basiskennis te hebben van de regelgeving, aangezien dit de uitwisseling met de toezichthouder vergemakkelijkt.412 De initiatieven die reeds hebben plaatsgevonden in de contacten met de FinTech-spelers behandelden verschillende onderwerpen zoals blockchain, robo-advies en virtuele munten. Deze initiatieven hebben verschillende niveaus op vlak van maturiteit.413
161. Naast de innovatiehub zijn de NBB en de FSMA tevens betrokken in een breder strategisch actieplan over de toekomst van de Belgische financiële sector dat ook in 2016 gelanceerd werd. Op initiatief van de minister van Financiën werd door een High Level Expert Group (HLEG) een SWOT-analyse opgemaakt van de Belgische financiële sector. Door deze HLEG werden 10 aanbevelingen opgemaakt die een reeks acties steunen met als voornaamste doelen stabiliteit en groei. Deze doelen zijn gebaseerd op een robuust financieel systeem en een competitieve en efficiënte financiële sector die het vertrouwen van de beleggers geniet. Eén van de aanbevelingen had als onderwerp de digitale transformatie van financiële diensten en het promoten van de groei van FinTech. Deze aanbeveling leidde tot een actieplan dat het ministerie van Financiën, de federaties van de Belgische financiële sector, de academische wereld en de financiële toezichthouders samenbracht.414
162. Vooralsnog is er geen indicatie in de Belgische wetgeving of in de praktijk van de financiële toezichthouders dat er een meer gestructureerde aanpak met betrekking tot financiële innovatie tot stand zou komen. Hierdoor kan men zich afvragen of het huidige regelgevend kader wel ruimte voorziet voor een meer gestructureerde aanpak. Andere interessante vraagstukken die zich stellen zijn de reikwijdte van een grotere flexibiliteit per geval en of een vorm van meer gestructureerd experimenteerwerk via een regulatory sandbox realistisch is zonder dat hiervoor een expliciete wettelijke basis voorhanden is.415
163. Momenteel kan de FSMA op grond van artikel 63 WFT een schriftelijk akkoord verlenen voor zaken die bij KB worden geregeld.416 Daarnaast is er de adviesprocedure waardoor een FinTech-bedrijf aan
412 J. LATUI en E. PONNET, ”From Sounding Board to Sandbox – The Case for a Regulatory Sandbox in Belgium”, BFR 2018, afl. 2, (86) 91-92, nrs.
19-20.
413 Annual report FSMA 2016, p. 106; Annual report FSMA 2017, p. 142; Annual report BNB 2016, p. 15; Annual report BNB 2017, p. 12. 414 J. LATUI en E. PONNET, ”From Sounding Board to Sandbox – The Case for a Regulatory Sandbox in Belgium”, BFR 2018, afl. 2, (86) 92, nr. 21. 415 J. LATUI en E. PONNET, ”From Sounding Board to Sandbox – The Case for a Regulatory Sandbox in Belgium”, BFR 2018, afl. 2, (86) 92, nr. 24. 416 KB 23 augustus 2004 tot uitvoering van artikel 63, §§ 1 en 3, van de wet van 2 augustus 2002 betreffende het toezicht op de financiële sector
de FSMA kan vragen om een interpretatie van de wet en de toepassing van die wet op de specifieke activiteiten die het FinTech-bedrijf wenst te ondernemen. Hetzelfde is mogelijk voor een gevestigde financiële instelling die zijn activiteiten wil uitbreiden. Hiervoor moet het bedrijf dat de aanvraag doet, een gedetailleerde aanvraag doen met een beschrijving van het onderwerp, de betrokken partijen en andere informatie die relevant kan zijn voor de FSMA om een geïnformeerde beslissing te nemen. Binnen 45 dagen nadat de volledige aanvraag is ingediend, is de FSMA verplicht om een beslissing te nemen. Het verzoek van de aanvrager om een uitspraak schorst de toepassing van de regels die het onderwerp van de aanvraag vormen niet. De uitspraak zelf wordt anoniem gepubliceerd. Deze procedure is echter niet al te succesvol en stuit voornamelijk op kritiek dat ze te complex en belastend is. Daarenboven vereist ze uitgebreide juridische steun en is er een beperkte praktische begeleiding voorhanden die de ontwikkeling van de activiteit van de verzoeker zou kunnen helpen.417
164. Er is echter ruimte voor verbetering mogelijk. Dit mechanisme kan immers ook op een flexibelere manier gebruikt worden die op maat is van de aard van de producten of diensten van het FinTech-bedrijf en de huidige staat van ontwikkeling van dit product of deze dienst. Zo zouden bijvoorbeeld een gevestigde kredietinstelling en een provider van FinTech-diensten de FSMA kunnen aanspreken over de ontwikkeling van een toepassing met robo-advies die aanvankelijk louter als een middel ter ondersteuning voor het gereguleerd beleggingsadvies van de kredietinstelling gezien werd. De FSMA zou dan met de aanvragers overeenstemming kunnen bereiken over een gepaste omgeving waarin deze toepassing getest zou kunnen worden. Het gaat hierbij om een omgeving die het mogelijk maakt om de kwaliteit van het geautomatiseerd advies die door het onderliggende algoritme gegenereerd wordt te controleren, terwijl de rechten van gebruikers die betrokken zijn in het experiment gevrijwaard blijven en de veiligheid van de dienst bewaard blijft. Desalniettemin kan de benadering van de FSMA hierbij beperkt blijven, omdat de kredietinstelling daadwerkelijk de beleggingsdienst voorziet en reeds onder toezicht van de FSMA staat omdat ze hiervoor gemachtigd is. In een volgende fase, wanneer de initiële testen succesvol blijken te zijn, kan het FinTech-bedrijf mogelijk plannen hebben om de activiteit onder haar eigen naam op de markt te brengen of voort te zetten. Hiervoor kan ze advies vragen aan de FSMA over de regelgevende perimeter van de beoogde activiteiten en de eventueel vereiste vergunning. Dit kan ondersteund en versneld worden via een online interactief platform. De toepassing van een restrictief regime met betrekking tot vergunningen voor beleggingsadviseurs in combinatie met een toepassing op maat van de organisatorische vereisten zou zo de toegangsdrempels kunnen verlagen voor de FinTech- dienstverlener terwijl de toezichthouder een evenwicht kan zoeken voor concurrerende doelstellingen zoals innovatie promoten, de financiële stabiliteit waarborgen en de beleggers beschermen. Dit opent perspectieven voor een betere toepassing van de regelgeving.418
417 J. LATUI en E. PONNET, ”From Sounding Board to Sandbox – The Case for a Regulatory Sandbox in Belgium”, BFR 2018, afl. 2 (86) 94-95, nrs. 32-
33.