2 Feest! in Museum Catharijneconvent: een multicultureel festijn?
2.3 De toekomst van Feest!: Nieuwe ideeën voor een nieuw decennium
In deze paragraaf wil ik het voorgaande enigszins samenvatten en een visie formuleren hoe Museum Catharijneconvent zich sterker zou kunnen profileren als een ‘contact zone’ en meer gebruik kan maken van haar ‘soft power’. In deze paragraaf wil ik benadrukken hoe het museum op dit ogenblik
161 Eigen interpretatie van de uitspraken van Haverkamp in het interview. 162 Ching Lin Pang e.a 2014: 32-34.
functioneert en hoe het haar eigen functie zou kunnen versterken. Door enkele nieuwe ideeën en aanpassingen in het huidige beleid zou dit naar mijn idee al bereikt kunnen worden. Een van de interessante ideeën die ik tijdens mijn onderzoek tegen ben gekomen wordt aangereikt door de overheid en richt zich op het vergroten van de culturele diversiteit in musea, dat volgens de overheid bereikt kan worden door kunstenaars te betrekken met een meer diverse achtergrond. In dit plan doelt men met name op kunstenaars, die niet in een hokje zijn te plaatsen, maar zich tussen tradities, culturen of religies in voelen staan. In de moderne kunst is er geregeld een kritisch geluid vanuit deze hoek te horen.163 Het Catharijneconvent maakt in de huidige opstelling van Feest! ook gebruik van moderne kunstwerken om aan te sluiten op de moderne belevingswereld. Ondanks dat het museum stelt geen niet-christelijke objecten daadwerkelijk aan te schaffen, is het wellicht wel een idee om meer aan te sluiten op dit idee van interculturele kunst. Het is dan ook een mogelijkheid om meer moderne kunstwerken te incorporeren die meer focussen op niet-christelijke tradities. De overheid benadrukt tevens het belang van samenwerking tussen culturele instellingen.164 Een samenwerking die op dit ogenblik in de bespreekfase zit, is een samenwerking tussen het Catharijneconvent en het Nationaal Museum voor Wereldculturen. Dit museum, bestaande uit het Tropenmuseum, Museum Volkenkunde en het Afrikamuseum, beschikt over een immense collectie afkomstig uit verschillende culturen.165 In het interview met Anite Haverkamp stelde zij dat het lastig is om in te spelen op religieuze pluriformiteit voor een museum met een christelijke identiteit: het is immers geen wereldmuseum. Dit bewijst des te meer dat een dergelijke samenwerking met eerdergenoemde musea een positieve uitwerking kan hebben op het multireligieus karakter van het
Catharijneconvent.166 Wellicht leidt een dergelijke samenwerking ook tot een scherper
maatschappelijk debat, hetgeen ik in deze scriptie wil bepleiten. Door middel van samenwerking kunnen musea van elkaar leren en kan men in gesprek gaan over hoe musea met verschillende karakters en identiteiten in kunnen spelen op de pluriforme samenleving.
Zoals Haverkamp al zei is het een kwestie van wikken en wegen: hoeveel aandacht kan een museum als het Catharijneconvent besteden aan andere religies? Het museum bezit ten eerste al niet de collectie, de kennis en de achtergrond om hier aandacht aan te besteden, maar voelt wel de maatschappelijke noodzaak.167 Het is dan ook heel begrijpelijk dat het uitgangspunt van de tentoonstelling christelijke feesten zijn. Doordat Feest! doorverkocht is aan andere instellingen, is het project aan te passen aan het karakter van de diverse musea. Het Openluchtmuseum in Arnhem heeft de tentoonstelling dan ook omgedoopt tot Feest! In Nederland, wat veel meer ruimte biedt voor een multireligieuze interpretatie.168 Er valt dan ook te benadrukken, dat het Catharijneconvent dicht
163 Ruimte voor Cultuur 2015: 16. 164 Ibidem: 3-5.
165 Culturele Basisinfrastructuur 2017-2020. Raad voor Cultuur. Den Haag 2016. 166 Ibidem. Komt ook naar voren in het interview met Anite Haverkamp. 167 Anite Haverkamp. Interview. 20 mei 2016.
168 Wat vieren we en hoe doen we dat? <www.openluchtmuseum.nl>. Ontdek het museum. Activiteiten. Feest! in Nederland.<http://www.openluchtmuseum.nl/ontdek-het-museum/activiteiten/feest-in- nederland/>. Versie 12 juni 2016.
bij haar missie als hoeder van het christelijk erfgoed blijft. Toch speelt het museum hiermee wellicht niet genoeg in op de wensen, die er ten aanzien van musea zijn ontstaan: om te fungeren als een belangrijke spil binnen de pluriforme samenleving. Zoals ik al zei kan het museum vanuit het gedachtegoed van Feest! dat in essentie is ontstaan vanuit dit besef, deze tentoonstelling nog scherper maken. Ik doel dan met name op jongeren en volwassen, die bereikt kunnen worden door meer het debat te voeren en een platform te bieden voor ideeën, vragen en interesses vanuit de maatschappij. Het gaat hierbij om het creëren van maatschappelijk bewustzijn en het versterken van het idee van de ‘contact zone’. Deze exploitatie van Feest! is succesvol, maar het zorgt er ook voor dat het Catharijneconvent zelf de ‘wrijving’ met andere religies niet teveel hoeft op te zoeken: andere musea waar Feest! te zien is, lenen zich hier wellicht beter voor.
De Raad voor Cultuur bespreekt het Catharijneconvent, en specifiek het project Feest!, uitvoerig in het advies voor de periode 2017-2020. Allereerst beschrijft de Raad dat het museum zichzelf als doel stelt een diverser publiek te bereiken, wat men wil bereiken middels
partnerschappen. Deze samenwerkingen acht ik dus ook van belang voor het museum als men zich maatschappelijk nog relevanter wil maken.169 Daarnaast uit de Raad zich positief over het
educatieprogramma van het museum, met name over Feest! Weet wat je viert. Wel worden er ook enkele punten genoemd waar het Catharijneconvent een slag heeft te slaan. Zo zou het museum meer aandacht kunnen besteden aan het voortgezet onderwijs en aan het algehele doelgroepenbeleid.170 Ook de Raad voor Cultuur bepleit dat het museum het maatschappelijke debat meer zou kunnen opzoeken, wat niet betekent dat men de eigen identiteit uit het oog hoeft te verliezen. De missie van het museum is dan ook open voor meerdere interpretaties die onder andere in kan houden dat men door middel van kennis over het christelijke geloof meer inzicht wordt gegeven in de eigen
leefwereld.171
In dit hoofdstuk heb ik ideeën geopperd waarmee het Catharijneconvent zich sterker zou kunnen profileren als een ‘contact zone’, onder andere door beter gebruik te maken van haar ‘soft power’. Lord en Blankenberg bieden enkele interessante uitgangspunten waar het Catharijneconvent baat bij zou kunnen hebben. Een daarvan is het idee dat musea te weinig risico nemen. Zij stellen dat musea meer moeten zijn dan plekken waar ‘veilige ideeën’ worden gepresenteerd. Zij zijn juist de aangewezen plek om ‘contested ideas’ te bespreken.172 Als we het bijvoorbeeld hebben over de sinterklaasviering is de tentoonstelling Feest! wellicht de aangewezen plek om discussies die bestaan omtrent zwarte piet te bespreken en de nuances hiervan te tonen. Zeker met het oog op
doelgroepenspreiding en een aantrekkelijk programma rondom Feest! voor volwassenen zouden gevoelige onderwerpen binnen de museummuren een bepaalde aantrekkingskracht kunnen hebben.
169 Culturele Basisinfrastructuur 2017-2020. Raad voor Cultuur. Den Haag 2016. 170 Culturele Basisinfrastructuur 2017-2020. Raad voor Cultuur. Den Haag 2016.
171 Missie en doelstellingen. <www.cathatrijneconvent.nl>. De organisatie. Missie en doelstellingen. <https://www.catharijneconvent.nl/de-organisatie/missie-en-doelstellingen/>. Versie 29 mei 2016. 172 Lord en blankenberg 2015: 229.