Ideaal of noodzaak? Een politiek-maatschappelijk perspectief

Museum Catharijneconvent wil met de tentoonstelling Feest! de band met de samenleving

benadrukken: “begrip, kennis en respect voor elkaars cultuur is de enige sleutel tot een harmonieuze samenleving”.146 _{Uit dit citaat zijn tevens de concepten ‘contact zone’ en ‘soft power’ af te leiden: men} gelooft, dat het museum een belangrijke rol kan spelen in het bevorderen van sociale cohesie. Het Catharijneconvent stelt dan ook, dat zij niet onder andere tradities en religies uit kan: de komst van nieuwe Nederlanders brengt ook nieuwe feesten en tradities ons land en onze cultuur binnen. Haverkamp benadrukt, dat men kennis moet verkrijgen van elkaars tradities om tot een respectvolle relatie te komen.147 _{Ze brengt tevens een maatschappelijk vraagstuk aan het licht: moeten wij als} Nederlanders onze tweede paas- kerst- of pinksterdag dan niet inruilen voor een nationale viering van bijvoorbeeld het Suikerfeest om ook recht te doen aan de tradities van ‘nieuwe Nederlanders’? Dergelijke vragen worden vaak gesteld, maar de meeste Nederlanders blijken teveel waarde te hechten aan de traditionele vieringen. Daarnaast zijn veel van de traditionele feesten ondertussen van betekenis veranderd. Zo wordt Pasen steeds meer als een viering van de lente gezien.148 _De tentoonstelling kan op deze wijze aanleiding geven tot discussie over bepaalde vraagstukken waar het museum meer aandacht aan zou kunnen besteden.

Voordat iedere nieuwe subsidieperiode aanvangt publiceert de Raad voor Cultuur een advies voor deze subsidietoekenning voor de basisinfrastructuur. Hiertoe behoort onder andere Museum Catharijneconvent. Het museum heeft sinds 2012 ieder jaar een lichte stijging in de

overheidssubsidie mogen ontvangen.149 _{Ondanks dat de toekenning die de Raad adviseert enigszins} lager uitvalt dan de aanvraag, is er ook dit jaar een lichte stijging waarneembaar. In het advies voor de Raad voor Cultuur spreekt men onder andere de waardering voor het project Feest! uit. De Raad stelt dat het een sterk concept is wat het Catharijneconvent op slimme wijze geëxploiteerd heeft. Wel is men benieuwd naar de volgende stap binnen de educatie, die met name gericht op het voortgezet onderwijs zou moeten zijn.150 _{De punten die de Raad aanhaalt komen sterk overeen met de}

146 _{Van den Hout e.a. 2012: 5.}

147 _{Ibidem. 10. Zie hiervoor ook het interview met Anite Haverkamp.} 148 _Ibidem.

149 _{Cultuur in Beeld 2015: 118.}

kanttekeningen die ik in dit onderzoek plaats, met name de vraag hoe men het maatschappelijk draagvlak van het Catharijneconvent, en specifieker de tentoonstelling Feest!, kan vergroten. Andere punten die de Raad benoemt zal ik in de komende paragrafen aanstippen.Ondanks deze waardering voor het project, wordt het niet direct gesubsidieerd door de overheid. Feest! wordt namelijk gefinancierd door verschillende fondsen (zoals het Mondriaanfonds en het VSB fonds) en private schenkers: in totaal zijn er 19 financiers. Dit maakt het coördineren ervan vrij lastig. Dimphy Schreurs, programmaleider van Feest! in het Catharijneconvent vertelde mij ook, dat de financiële aanvragen nog door geen enkel fonds zijn afgewezen, mede door een uitvoerig vooronderzoek: past ons project binnen dit fonds? Daarnaast zien veel schenkers en fondsen mogelijkheden en belangrijk maatschappelijk belang: allereerst vinden ze het belangrijk dat het project zich richt op het

ontwikkeling van respect en begrip voor elkaar, en daarnaast is het een landelijke aangelegenheid met een lange looptijd van in ieder geval 10 jaar. Dit biedt de schenkers dus enige stabiliteit.151 In hoeverre kunnen we Feest! nu werkelijk beschouwen als een multireligieus platform? Ik ben ervan overtuigd dat het Catharijneconvent al vroeg een bewustzijn heeft ontwikkeld ten aanzien van onze pluriforme maatschappij. Het erkent de veranderende rol van het christendom en

daarnaast de invloed van nieuwe tradities. Toch wil het Catharijneconvent benadrukken dat de Nederlandse cultuur sterk verbonden is met het christelijk erfgoed.152 _{Dit is onbetwijfelbaar, maar ik} denk ook dat het museum hiermee de eigen benadering probeert te legitimeren. Zolang zij stellen zich bewust te zijn van de hedendaagse pluriformiteit, hoeven zij hier binnen de collectie weinig aandacht aan te besteden. Gedurende mijn onderzoek werd ik steeds meer gesterkt in mijn mening dat Feest! zeker een ontwikkeling is die wij kunnen beschouwen in het licht van de veranderingen, zowel binnen de samenleving als in de politiek, en die ook binnen de museumwereld, hebben plaatsgevonden. Het museum wil enerzijds mensen informeren over het christelijk erfgoed en deze behouden voor volgende generaties, en anderzijds wil het mensen bewust maken van het feit dat er binnen de religieuze pluriformiteit ook veel eenheid bestaat.153 _{Ik vind het opvallend, dat het} museum in de communicatie vooral spreekt in termen van: ‘samen vieren’, ‘herkenning’, ‘respect’ en ‘wederzijds begrip’. Het museum mag naar mijn mening sterker bijdragen aan het maatschappelijk debat. Waarom is het precies belangrijk om elkaar binnen deze context op te zoeken? Op welke manier kunnen we de informatie die wij hier opdoen meenemen om beter ‘samen te leven’? Hoe functioneert onze multireligieuze samenleving op dit moment? Wat is de rol van het christelijk erfgoed binnen de moderne samenleving? Feest! is een idealistisch project met een multireligieus focuspunt, maar zoals de tentoonstelling zich binnen het Catharijneconvent presenteert, voelt het aan als een moderne benadering waar het museum zelf nog een balans in moet gaan vinden. De presentatie van de tentoonstelling is op veel vlakken sterk te noemen: het kleurgebruik creëert een sfeer die past bij het onderwerp. Daarnaast trekken de vele schilderijen, die afwisselend genoeg zijn,

151 _{Dimphy Schreurs. Vragenlijst als toevoeging op het interview met Haverkamp. 7 juni 2016.} 152 _{Conclusie naar aanleiding van zowel het interview als de website van het Catharijneconvent.} 153 _{Anite Haverkamp. Interview. 20 mei 2016.}

de aandacht van de bezoeker. Men heeft ook rekening gehouden met de verschillende kijkhoogtes: de vitrines met voorwerpen en beknopte, aansprekende teksten zijn allemaal op ooghoogte geplaatst. De volwassen bezoeker vindt verdiepende teksten hoger op de muur. De bezoeker kan in de tentoonstelling meer te weten komen over de achtergronden van de verschillende christelijke feesten, maar ook over de relaties tot andere religieuze feesten. Volgens Haverkamp zijn de interactieve schermen ook geschikt voor de volwassen bezoeker. De spellen die hier zijn te vinden, geven de volwassen bezoeker echter geen toegevoegde informatie: ze dagen de bezoeker niet uit en weten niet zijn aandacht vast te houden. De documentaire die te zien is, richt zich ook enkel op de jonge bezoeker. Beeldmateriaal is ook een aansprekend medium voor volwassenen: het museum zou er goed aan doen om de volwassen bezoeker meer verdieping te bieden.