Straat en Straatvoetbal komen samen: De Panna

Zodra je een panna geeft gaat het hele pleintje plat van het lachen. Het is het dessert, het toetje. Het smaakt lekker, je krijgt er een heerlijk gevoel bij en je deelt hem nog uit ook, gratis, als een kadootje.

Djuke De panna is de grootste vernedering voor een straatvoetballer. Je geeft een

tegenstander een panna door hem de bal tussen de benen door te spelen. Al

voetbalgeneraties lang staat dit symbool voor vernedering maar in de huidige vorm van straatvoetbal is de panna een centraal element geworden in het spel.

‘Panna! Koekkoek’. Vernederen doe je bij jongens die de hele dag wild tegen je

spelen … Als je dat doet ga ik je wel mishandelen. De boodschap is: doe rustig en gedraag je. Je loopt nu dingen te doen waar je niet goed in bent en ik ga je laten zien hoe het moet. Die strijd gaat om wie gaat hem winnen. Wie komt er als winnaar uit, jij of ik. Hij is de vlieg die boven je bord hangt. Die ga je toch meppen?

Djuke Aan de hand van de panna kan ik laten zien hoe waarden die belangrijk zijn op straat terugkomen op het plein: status en respect, de loyaliteit, de eigen stijl. Ten eerste is het belangrijk dat je je niet laat gaan als je een panna krijgt. Te allen tijde straal je uit dat je alles onder controle hebt, ook als je verliest. Dit is een les die je moet leren.

Straatvoetbal is een machowereld. Op straat loop je met de borst vooruit, op het pleintje ben je kwetsbaar. Ieder moment kun je vernederd worden, net als in de gewone maatschappij. Op het pleintje leer je omgaan met vernedering en verlies.

Edje Je wordt dan wel vernederd maar dan moet je gewoon zorgen dat je hem ook straks vernedert … als je je dan laat gaan dan zet je jezelf nog meer voor schut. Dan hebben de mensen zoiets van, ‘Kijk hem nou. Je hebt hem echt geraakt!’. Mijn gevoel als iemand zich laat gaan is, ‘Was dan niet op het veld gestapt.’ Want dat is eigenlijk de reactie die jij wilt hebben. Als ik een tegenstander heb en die gaat tekeer, dan wordt het eigenlijk alleen nog maar makkelijker voor mij. Hoe harder hij erin gaat en hoe feller, hoe meer je diegene dan ook kunt vernederen.

Orry De allerbeste was Vaantje. Hij stond erom bekend dat hij iedereen op elk moment een panna kon geven. Het was zijn handelsmerk, zijn eigen stijl. En daarmee veroverde hij zijn status.

Ik vind Vaantje de beste alltime. Hij is de koning van de panna Ik weet dat nu omdat ik zelf hoog speel en hij was echt een andere level. Hij heeft een hele simpele

techniek, deed niks geks. Hij doet zodanig een trucje dat hij bepaalt hoe jij gaat staan. Hij neemt je helemaal mee en verandert je standbeen en dan .. panna! … Status komt met respect. De status van Vaantje is niet breekbaar. Niemand komt bij hem in de buurt. Dat is zijn status.

Issy

Eén van de belangrijkste groepswaarden is de loyaliteit van de leden. De band tussen straatvoetballers kan heel hecht zijn. Tijdens een gesprek tussen Orry en Issy wordt dit duidelijk. Ze dissen elkaar voor de grap over de komende wedstrijd die zij tegen elkaar zullen spelen in de zaal. Ze dagen elkaar vast uit voor die avond maar later in het gesprek laat Issy vallen dat hij Orry niet publiekelijk voor schut zal zetten. Als het zo uitkomt zal hij hem wel passeren maar dan ‘gewoon’, niet met een akka of een panna. Later als we samen naar een wedstrijd tussen twee andere teams zitten te kijken, herinner ik hem aan die opmerking. Waarom?

‘Onderling respect’. Zou je Edje een panna geven? ‘Nee’. En Djuke? Hij schudt zijn hoofd. Wie nog meer niet? Nabil, Taka? ‘Nee, die ken ik al zo lang, dat is bijna familie.’ En Rico? ‘Die gek uit Rotterdam? Die wel! Hij is geen goeie straatvoetballer. Hij heeft niks gewonnen, niet op straat en niet in de zaal. Geen enkel groot toernooi... En hij is gemaakt, hij is niet Echt. Hij vindt zichzelf wel een legend maar dat is hij niet.’

Wie geef je een panna en wie niet? Een voetballer die deel uitmaakt van de groep wordt door de overige leden van de groep ontzien. Ze zullen elkaar niet publiekelijk vernederen. Zo markeert de panna de scheidslijnen van de groep. Echter, wie er voor de één wel bij hoort, valt er bij de ander buiten. De groep Echte straatvoetballers heeft voor elk van de leden een andere samenstelling. Als ik Djuke vraag of hij Rico een panna zou geven, antwoordt hij ontkennend. Voor hem is hij wel een Echte

straatvoetballer.

Later, tijdens de trip naar de Antillen bevestigen Orry, Edje en Djuke dat ze elkaar niet zullen vernederen. Hun band is hecht, hun vriendschap gaat diep. Toch moet ik hier een kanttekening bij plaatsen. De jongens kennen elkaar van de straat. Vele vriendschappen op straat hebben een grillig karakter. De jongens zeggen elkaar blind te vertrouwen maar allemaal weten ze dat dit vertrouwen niet altijd veel waard is. Ze zijn vaak ‘genakt en geflest’ (belazerd) door vrienden en vertrouwen niet makkelijk anderen. Dit blijkt ook uit de reactie van Macka als ik hem vraag of hij andere straatvoetballers een panna zou geven.

Luister, iedereen die op mijn pad komt geef ik een panna .. Ik moet jou vernederen want anders doe je het bij mij. Als iemand de kans heeft en het kan voor hem een bepaalde shine zijn, een bepaalde bekendheid, dan laten ze het niet liggen .... Uiteindelijk is het iedereen voor zich. Zo hard is die wereld toch wel.

3.7 Conclusie

Een Echte straatvoetballer wil laten zien dat hij van de ‘straat’ is. Hij verbindt zijn identiteit met alles waar de ‘straat’ voor staat. In het begrip ‘straat’ schuilt dan een soort Waarheid. De straatvoetballers vertellen door middel van hun symbolen, gedrag en stijl een verhaal over zichzelf. Zo committeren ze zich aan de cultuur van

straatvoetbal en worden ze vertegenwoordigers van de cultuur. Een Echte

straatvoetballer voelt deze authenticiteit van binnen. Hij handelt zowel op het plein als daarbuiten volgens waarden die de groep vaststelt en van tijd tot tijd heronderhandelt en vernieuwt. Veel van deze waarden zijn zowel op straat als op het plein van belang en de jongens hebben deze straatwaarden geïntegreerd in hun voetbalstijl.

Ik heb beschreven hoe het straatvoetbal dat de jongens bij wie ik onderzoek heb gedaan als het Echte straatvoetbal zien, een ontstaansgeschiedenis heeft die er, mede door commerciële invloeden, toe heeft geleid dat straatvoetballers deze in hun hoofden als authentiek ervaren. Daarnaast moet een straatvoetballer aan een groot aantal regels voldoen om als Echt te worden geaccepteerd. Hij moet stoer doen, kunnen chillen, goed kunnen voetballen en een herkenbare stijl hebben. Dit zijn allemaal uitingen van stijl. Het zijn symbolen, gedeelde waarden, en uiterlijke kenmerken die moeten samenkomen in één persoon. Deze vertegenwoordigt dan het straatvoetbal. Want zo wil ik het zien. Straatvoetbal is een culturele essentie die in de hoofden van de spelers al bestaat en die vervolgens Echt moet worden gemaakt. Dit gebeurt tijdens performances, zoals ik die tijdens de tour naar de Antillen heb meegemaakt.