Echt ‘Straat’

Allereerst is het belangrijk te benadrukken dat straatvoetballers zich identificeren met de ‘straat’. Ook het begrip ‘straat’ bevat een notie van authenticiteit Wat is dat, Echt ‘straat’?

Ik stel de ‘straat’ voor als een embodiment van The Real. Verderop in deze scriptie zal ik uitgebreid ingaan op de betekenis van The Real maar voor nu is het belangrijk uit te leggen dat er een puurheid besloten ligt in het leven van ‘de straat’, die jongeren die daar opgroeien herkennen. Het stelt ze in verbinding met een deel van zichzelf en ze geven er een positieve betekenis aan. Dit kan zich uiten in de veelgehoorde opmerking, ‘Die jongen is Echt ‘straat’’. De identificatie met de straat houdt ook in dat de jongens onder elkaar waarden delen die ze impliciet hebben aangenomen en die ze constant heroverwegen. De straat is de plek waar ze zijn opgegroeid, het is hun thuis en in die zin biedt de ‘straat’ ze een gevoel van

‘belonging’. Echtheid schuilt voor straatvoetballers ook in dit gevoel, dat ze er thuis horen.

Hieronder bespreek ik de belangrijkste waarden van de ‘straat’. Ik laat zien hoe deze waarden zowel op straat als in het straatvoetbal belangrijk zijn. De cultuur van de straat is verbonden aan het voetbal dat de jongeren spelen op de pleintjes in deze wijken. Dat is door een onbewust proces tot stand gekomen. Dat wil zeggen dat de jongens dit niet hebben afgesproken. Hieraan wil ik niet de conclusie verbinden dat straatvoetbal de manier is waarop jongeren leren hoe ze met het leven op straat om moetengaan. Straatcultuur kan niet verklaard worden als strategie om te gaan met moeilijke leefomstandigheden, racisme en uitsluiting. Alhoewel het misschien een rol speelt, is deze essentialistische benadering van cultuur niet passend. Er bestaat geen authentieke straatcultuur waarin een enkele waarheid ligt besloten. Zo’n benadering gaat voorbij aan wat het betekent voor de jongens zelf (Kelley 1997: 35).

De straat is voor mij de school geweest waar ik mijn levenslessen heb geleerd. Edje De straat is de plek waar de jongens hun stijl hebben gevormd en hun identiteit vorm hebben gegeven. Het is een harde wereld waar andere (ongeschreven) wetten gelden dan in het beschermde, meritocratische deel van de Nederlandse samenleving waar vele burgers zich makkelijker kunnen verstoppen achter papieren status. Op straat moet je vaak ook fysiek je mannetje kunnen staan om je te handhaven. In zijn boek Code of the Street laat Elijah Anderson zien hoe dit in achterstandswijken in de

Verenigde Staten gebeurt. Informele regels bepalen daar de gedragscodes en die draaien alle om het afdwingen en behouden van respect. Dat is dé voorwaarde om hier te kunnen ‘overleven’. De stadswijken in Amsterdam waar jongeren op straat

voetballen zijn in vele opzichten niet te vergelijken met de getto’s in de V.S. maar de informele ‘codes van de straat’ zijn vergelijkbaar. Op wat voor manier dan ook moet je je hoofd boven water houden. Dit kan op vele manieren waarvan straatvoetbal er één is en die allemaal hetzelfde doel hebben: het verwerven van status en respect (Maxwell 2003: 186).

Binnen de stad vinden jongeren elkaar in straatvoetbal en voelen zij zich verbonden met de ‘straat’. Criminoloog Jan Dirk de Jong heeft jarenlang onderzoek gedaan in Amsterdam-West naar straatjongeren. Hij definieert straatcultuur als:

Alle gedeelde ervaringen, kennis, betekenissen en symbolen die relevant zijn in het dagelijkse doen en laten van straatjongens die samen hun vrije tijd doorbrengen in de publieke ruimte …. Ze ontwikkelen hun collectieve morele opvattingen vanuit individuele behoeften aan veiligheid, vertier en status die zij op straat met behulp van elkaar moeten bevredigen (De Jong 2007: 149).

Er bestaat echter niet een enkele straatcultuur. De straatjongens vormen geen

homogene groep die duidelijk afgebakend is. De collectieve morele opvattingen zijn waarden die op straat belangrijk zijn en hun gedrag in de groep bepalen. Wat ze onderling goed of slecht vinden, is afhankelijk van de situatie en tijd. Straatvoetbal heeft een zelfde dynamisch karakter dat mede door wisselende opvattingen over stijl door de tijd verandert. Hieronder bespreek ik welke waarden binnen de straatcultuur de straatvoetballers aannemen en die bepalend zijn voor het vormen van hun identiteit als Echte straatvoetballer. Zo verbinden de jongens de ‘straat’ met de vorm van straatvoetbal zoals ze die uitvoeren op de playgrounds.  

Kijk, op het veld heb je een coach … op straat ben je je eigen baas. En daar moet je zeker zijn van jezelf. Dat als je een fout maakt, je zegt, 'Ik herstel hem straks'. Ik herken hem aan zijn comfortabele houding. Jongens die forceren en balen van 'Shit, het gaat niet’? Dan ben je het nog niet … En het zit ook in karakter. Je moet er ook bij horen .... Dat je ziet hoe hij zich gedraagt, hoe hij speelt .. en dan zie je, ‘Zo hij kan wel voetballen! En hij praat ook gewoon stoer .. hij pept ook op zoals wij ...’ Dat zijn allemaal kleine aspecten. Je kunt het niet beredeneren, je moet het aanvoelen.

Op straat ‘overleef’ je door het afdwingen en behouden van respect. Dit is tevens de kernwaarde binnen straatvoetbal. Om dit te bereiken moet je je gedragen volgens de ongeschreven wetten in de straatcultuur van Amsterdam. Daarnaast noemt Rico impliciet het belang van een eigen stijl, een ‘comfortabele houding’, en een aantal karakter eigenschappen die ik onderverdeel in loyaal zijn, stoer doen, en cool zijn.