Siviele sake

In die 14de eeu het daar reeds in Londen ’n jurie, die sogenaamde

Special Jury, bestaan.31 Hierdie jurie het gewoonlik uit welgestelde persone, of persone wat oor opleiding beskik het, bestaan. So het daar

28

Ward 2001:106-108.

29

R v Esdaile and Others (1858) 1 F. & F. 213:230, 175 ER 696:705 – The witness was called to show that the investment of money in landed property was not a legitimate part of the business of banking. Lord Campbell CJ: The proper way of putting the question is to ask the witness, as an ‘expert’, whether mines are convertible securities; Dwyer 2007:96.

30

Dwyer 2007:96; Stockton and Darlington Railway v John Brown (a lunatic) (1860) 9 HCL 246,

11 ER 724.

31

byvoorbeeld ’n jurie bestaan wat saamgestel was uit vooraanstaande kokke om te oordeel of ’n beskuldigde skuldig was aan ’n misdryf deurdat hy bederfde voedsel aan ’n persoon verkoop het.32

Golan33 meen dat die Special Jury uit drie groepe bestaan het:

Juries of goldsmiths, booksellers, wine merchants, attorneys, and fishmongers, to name but a few, were often summoned to investigate and decide whether a specific guild’s trade regulations had been violated. A second class of expert juries came to be defined under the writ de medietate linguae (of the half tongue), which secured the right of a foreigner to request a trial where at least some of the jurors were from the defendant’s own country and were able to understand his or her point of view and explain it to the rest of the jury. A third class of expert juries included all- female juries summoned as experts in cases involving sexual assault, pregnancy, and childbirth. Of these, the most common was the jury of matrons, which was usually impanelled in criminal trials and consisted of married women or widows experienced in childbirth. Another, less common jury of this class came to be defined under the twelfth-century writ de ventre inspiciendo (to inspect the belly).

Die Special Jury se funksie was om regters tydens die verhoor te adviseer.34 32 Dwyer 2007:101. 33 2004:19. 34 Dwyer 2007:101.

Dwyer35 meen dat ’n studie rakende die siviele prosesreg in Engeland gedurende die 16de en 18de eeu ingewikkeld is vanweë die verskeidenheid van howe36 en jurisdiksie37 wat gedurende bogenoemde tydperke in werking was.

In 1555 is in die beslissing van Buckley v Rice Thomas 38 na deskundiges se interpretasie van ’n Latynse dokument verwys.39 Die kerklike howe, oftewel die ecclesiastical courts,40 het vanaf 1570 van deskundige getuienis gebruik gemaak. Dit was veral vakmanne wat verslae sou voorberei rakende die herstel van enige skade as gevolg van verwaarlosing.41 Dit was ’n vereiste dat twee getuies hul opinies moes lewer rakende die herstel wat nodig was, synde dat een getuie onvoldoende was. 42

35

2007:97-98 - The main jurisdictions were common law (King’s Bench, Common Pleas, and

Exchequer), equity (the Court of Chancery, and some of the work of the Court of Exchequer), and the Ecclesiastical and Admiralty courts. This multiplicity was finally rationalized by the Supreme Court of Judicature Acts of 1873 and 1875.

36

Court of Chancery, The High Court of Admiralty.

37

Dwyer 2007:104 - The Ecclesiastical courts had jurisdiction not only over ecclesiastical

matters, but also over family matters.

38

Buckley v Rice Thomas 1555 1 Plowden 118 75 ER 182; Baker en Lavers 2005:ix; Dwyer

2007:97. 39 Nokes 1956:160. 40 Dwyer 2007:104. 41 Dwyer 2007:104. 42 Dwyer 2007:104.

In die saak van Alsop v Bowtrell43 en beslis gedurende 1619 is van geneeshere gebruik gemaak om te getuig dat indien ‘n kind op veertig weke en nege dae gebore word ná die afsterwe van vermoedelik sodanige kind se vader, die kind geag word die kind van die oorledene te wees.44

In 1621 is die redes vir verwerping van opiniegetuienis in die beslissing van Adam v Canon45 uiteengesit. Die vernaamste redes hiervoor was

eerstens dat die uitspraak en vonnis van die voorsittende beampte op feite gegrond moes word, tweedens kon ’n getuie nie vir meineed aangekla word indien hy bloot ’n opinie gelewer het nie en derdens was voorsittende beamptes genoodsaak om uitspraak te gee op feite wat beweer en bewys is.46

Die High Court of Admiralty,47 oftewel die Admiraliteitshowe, het ‘n sterk sivielregtelike karakter gehad, alhoewel hul nie direk die Corpus Iuris

Civilis in hul substantiewe reg toegepas het nie.48 Die sivielregtelike karakter van die Admiraliteitshowe word in die internasionale sake wat deur hul aangehoor is, gereflekteer. Die verrigtinge was tot met 1733 in Latyn.49 Die Admiraliteitshof was die enigste hof waar deskundige

43

Alsop v Bowtrell Cro. Jac. 541; Dwyer 2007:98; Hand 1901:45 - Hierdie is die eerste geval

waar die gevolgtrekkings van opgeleide persone aan die jurie voorgehou is.

44

Hand 1901:45; Dwyer 2007:98.

45

Adams v Canon (1621) Dyer 53 b n.15; Dwyer 2007:111.

46

Dwyer 2007:111.

47

Dwyer 2007:106.

48

Visagie 1967:9; De Vos 1992:238 - In 1797 is ‘n Admiraliteitshof in die Kaap ingestel.

49

getuies ampshalwe toegelaat is. Hierdie hof het as die sogenaamde

Trinity House bekend gestaan en het uit ’n meester, die master, en ouer

broeders, die elder brethren, bestaan.50 In die beslissing van Pickering

v Barkley51 in 1658 is vir die eerste keer melding van die Trinity Master52 gemaak:

... the Trinity Master is named as an authoritative though not definitive source of information about nautical usage.53

Ingewikkelde feitedispute is deur twee Trinity Masters beslis en indien hierdie Trinity Masters nie eensgesind was nie, sou een of meer broeders se hulp ingeroep word.54 In die saak van Dale v Hall55 is bogenoemde praktyk bevestig.

Soos reeds hierbo genoem is, is ’n studie na die historiese ontwikkeling met betrekking tot deskundige getuienis in die Engelse reg problematies aangesien daar verskeie howe was. Een so ’n hof was die Court of

50

Dwyer 2007:106 - The origin of this practice is unclear. Trinity House was established by a

royal charter of Henry VIII in 1514 as a guild of mariners, with a virtual monopoly on pilotage of all vessels passing between the port of London and the open sea.

51

Pickering v Barkley Sty. 132,82 ER 587; Dwyer 2007:106.

52

Dwyer 2007:106 - Although Trinity House is made up of one master and a number of

brethren, the elder brethren who assist the courts as assessors are often referred to by lawyers as Trinity Masters.

53

Dwyer 2007:106.

54

Dwyer 2007:107.

55

Dale v Hall (1765) Burrell 323, 167 ER 592 - The Trinity Masters declared their opinion concerning the situation and position of the ships at the time of the damage in question, and of their behaviour relative to the accident, and, having differed in their judgment, the Judge, by consent of the parties, gave leave to the assessors to consult a third Brother, and make their report by the next Court, with the other Trinity Master; Dwyer 2007:107-108.

Chancery56 waar partye submissies aan die kanselier voorgehou het. Die partye is in die Court of Chancery verbied om getuies te kruisondervra. Kruisondervraging is blykbaar wel by geleentheid toegelaat. 57 Indien daar ’n feitegeskil ontstaan het, is dit na die spesiale jurie verwys.58 Deskundige getuienis is in 1698 vir die eerste keer in die

Court of Chancery gebruik. Dit was in die beslissing van Foubert v de Cresseron59 waar die vraag na die korrekte uitleg van ’n Franse

testament was. Na hierdie beslissing word eers weer in 1724 melding van deskundige getuies in ’n Court of Chancery gemaak.60 In 1730 is getuienis van ’n geneesheer aangaande die geestesvermoëns van ’n beskuldigde tydens ’n verhoor toegelaat.61

Die tipe vrae waarmee deskundiges gekonfronteer was, het mettertyd meer gekompliseerd begin word. Die tipe vrae wat aan deskundiges gestel was, het ontwikkel van eenvoudige vrae met betrekking tot die uitleg van ’n begrip aan ’n taalkundige tot meer gevorderde vrae aan die deskundige. In die 17de eeu is deskundiges gewoonlik na die vakgebied self uitgevra, byvoorbeeld hoe ’n soortgelyke begrip in die praktyk deur

56

Dwyer 2007:102; Anon 1902:374 - The practice which prevailed in the English Courts of

Chancery until within the last fifty years, has been compared to that of the civil law of which Roman-Dutch law is a branch; Erasmus 1991:267 - The Court of Chancery administered equity in Lincoln’s Inn and the courts of common law administered law in Westminster Hall.

57

Anoniem 1902:374 - For many centuries the Court of Chancery decided cases upon affidavit

evidence with occasional oral cross-examination.

58

Dwyer 2007:102.

59

Foubert v de Cresseron (1698) Shower PC 194, 1 ER 130; Dwyer 2007:102.

60

Dwyer 2007:102; Brereton v Cowper (1724) 1 Bro. PC 211. 1 ER 521.

61

die deskundige uitgelê sou word.62

Vanaf 1730 is geneeshere en ander wetenskaplikes se getuienis aangaande ’n persoon se geestesvermoëns in Britse hofsake gerapporteer.63 Sover dit die bewysreg aangaan was dit ‘n positiewe ontwikkeling deurdat deskundiges nou gevra is om hul kundigheid op individuele gevalle toe te pas en nie om bloot in die algemeen ’n opinie te lewer nie. Die deskundiges het gewoonlik die opdrag vanaf die partye ontvang om te getuig en nie vanaf die howe self nie.64

Hofsake waarin een party opdrag aan ’n deskundige gegee het om te getuig, is vir die eerste keer in 1750 gerapporteer in die saak van

Fearon v Bowers.65 Dit wil voorkom asof hierdie deskundiges nie noodwendig met versigtigheid deur die opdraggewende party gekies is nie.

In die beslissing van Folkes v Chadd66 en beslis deur Lord Mansfield, is daar in 1782 ‘n nuwe verhoor toegestaan vanweë die uitsluiting van

62 Dwyer 2007:101. 63 Dwyer 2007:101. 64 Dwyer 2007:102. 65

Fearon v Bowers 1753 1 H. Bl. 365 126 ER 214; Baker en Lavers 2005:ix; Dwyer 2007:100.

66

Folkes v Chadd 1782 3 Doug. KB 157; Tapper 1990:493; Hand 1901:48 - In 1807 het Regter

Ellenborough in die beslissing van Bekwith v Sydebotham 1807 1 Camp 116 die getuienis van ’n persoon toegelaat omtrent die seewaardigheid van ’n skip; Dwyer 2007:93 - It

appears to be generally considered that Folkes is the leading authority on the admissibility of expert evidence relating to opinion; Golan 2004:6 - in the civil case of Folkes v Chadd 1782 3 Doug. KB 157, also known as the Wells Harbor case, litigants summoned to court several

getuienis wat deur ‘n ingenieur67 gegee is. Die ingenieur het getuienis gelewer aangaande die oorsaak van die opvulling van ‘n hawe, wat vermoedelik deur ‘n muur veroorsaak is.68 Dit wil voorkom asof die ingenieurs nie self die muur waargeneem het of die gevolge daarvan geëvalueer het nie. Hierdie was ’n belangrike uitspraak aangesien dit gehandel het met deskundige getuienis rakende die element van kousaliteit. 69 Lord Mansfield het die opinie van die deskundige (ingenieur) as toelaatbare getuienis aanvaar. In teenstelling hiermee het Lord Mansfield in 1766 die opinie van ’n makelaar verwerp.70

Handelaars, as deskundiges, is tot in die 18de eeu met praktyksgerigte vrae gekonfronteer.71 Gedurende die 18de eeu was daar ook ’n tendens onder deskundige getuies om tydens die verhoor van mekaar te verskil. In 1820 het voorsittende beamptes hul kommer hieroor uitgespreek en hul was van mening dat deskundiges bloot as weapons of combat deur partye gebruik is en hul eintlike doel, naamlik om ’n bron van inligting vir howe te wees, verval het.72

sorts of men of science, to testify before the jury as to what had caused the decay of a certain harbor on the Norfolk coast of England.

67

Dwyer 2007:109 - Folkes called a civil engineer, Robert Mylne FRS, to testify as to his

‘opinion’ on the cause of the silting; Kenny 1983:199.

68

Hand 1901:48; Tapper 1990:493; Nokes 1956:163.

69

Dwyer 2007:102,110 - It was held that a civil engineer’s opinion, formed on facts, was very

proper evidence since in matters of science, no other witnesses can be called.

70

Carter v Boehm (1766) 3 Burr. 1905, 97 ER 1162 - But we all think, the jury ought not to pay the least regard to it. It is mere opinion which is not evidence. It is opinion after an event. It is opinion without the least foundation from any previous precedent or usage.

71

Dwyer 2007:101.

72

Die Judicature Acts het ’n reorganisasie van Britse howe tussen 1873 en 1875 teweeggebring. Sodoende het die Court of Chancery en die

Courts of Common Law saamgesmelt.73

Teen die middel van die 19de eeu blyk dit dat regslui, in die algemeen, van mening was dat deskundiges se getuienis onbetroubaar was vanweë die partydige aard van sodanige getuienis.74

Die verskillende ontwikkelingsfases van deskundige getuienis reflekteer die ontwikkeling in die samelewing. Die samelewing het vertroud geraak met spesialiteitsberoepe. Dit is vanweë die groter bewuswording van hierdie spesialiteitsberoepe dat die individu oortuig is dat sekere geskille alleenlik deur die advies van spesialiste opgelos kon word. Derhalwe het ’n groter behoefte aan deskundiges ontstaan om getuienis in howe te lewer.

Deskundige getuies het vroeër in die Britse straf- en siviele sake getuienis gelewer.75 Die rede hiervoor is dat gedurende of voor die toelating van deskundiges se getuienis in 1670 in strafsake, die toelaatbaarheid van deskundige getuienis nooit werklik bevraagteken is nie.

Die waarde wat die howe aan sodanige getuienis sou heg, was egter bevraagteken. Toe deskundige getuienis ’n eeu later in siviele verhore gebruik is, was dit dus ’n algemene verskynsel om die toelaatbaarheid

73 De Vos 1988:216. 74 Dwyer 2007:118. 75 Dwyer 2007:113.

van getuienis te bevraagteken en nie net die waarde wat aan sodanige getuienis geheg moet word nie.

In document 'n Regsvergelykende studie van deskundige getuienis in straf- en siviele verhore (pagina 30-39)