‘InZicht’ licht u in over nieuwe boeken, congressen en lezingen in taalkundig Nederland en België. Vermelding in deze rubriek betekent niet dat de redactie ze aanbeveelt. Voor een zo volledig mogelijk beeld hebben wij ook uw hulp nodig. Weet u iets waarvan u denkt dat het in deze rubriek thuishoort, laat het ons dan weten. Verschijningsdata en prijzen onder voorbehoud.
Ondertitelmissers
Het maken van vertalende ondertitels bij films en tv-programma's is niet zo eenvoudig
als het misschien lijkt. Wie weleens een illegaal gekopieerde speelfilm met zelfgefabriceerde ondertiteling heeft gedownload, weet dat er veel fout kan gaan. Want behalve de brontaal correct vertalen, moet de ondertiteling ook nog eens in het beeld passen, lang genoeg leesbaar blijven, en geen storende elementen bevatten waar de kijker aan blijft ‘haken’. Goede ondertitels zijn als het ware onzichtbaar: de kijker merkt niet dat ze er zijn.
In zijn boek Zwanen paren bij het leven heeft ondertiteldeskundige Bartho Kriek een groot aantal ondertitelmissers verzameld, sommige hilarisch (‘twee jarige koeien’), andere onbegrijpelijk (Duitser als vertaling van dutchman) en sommige onnozel, zoals koolstofkopie als vertaling van carbon copy. Het is al met al een bonte
verzameling, die vooral de indruk wekt dat veel vertalingen onder tijdsdruk gemaakt worden, en dat niemand ze nog eens controleert. Missers als ‘Rust maar even uit’ voor ‘Rest in peace’ of ‘Mijn moeder was nooit thuis’ voor ‘My mother walked the streets’ (‘Mijn moeder tippelde’) maakt een vertaler alleen als hij geen tijd heeft om even te googelen of een woordenboek te raadplegen - en geen enkele redacteur zou dergelijke fouten laten staan.
De vele, vele voorbeelden in Krieks boek maken duidelijk hoe ongelooflijk veel er fout kan gaan bij het ondertitelen - met de nadruk op kan, want het overgrote deel is gewoon goed vertaald, natuurlijk. Dat weet iedere tv-kijker.
Zwanen paren bij het leven ... en andere instinkers en uitglijers in ondertitels is een uitgave van P2P Publishing en kost €12,95 (gelijmd,
166 blz.). Bestellen: www.barthokriek.nl. ISBN 978 90 819384 1 9
■ Afrikaans
Voor veel Nederlanders en Vlamingen is het Afrikaans in de eerste plaats leuk: een wat kinderlijk klinkende taal met koddige woorden. Maar als de gewenning is ingetreden, zo stelt Zuid-Afrika-kenner P.A.M.M. Dingemans in zijn boek Vir ons
mense wat Hollands praat, blijkt het een rijke taal die sterk verwant is aan het
17de-eeuwse Nederlands, maar die toch ook heel anders is. In zijn boek laat
Dingemans als een soort reisleider de lezer kennismaken met het land en vooral met de taal, via feiten en weetjes, een gedicht, een leestest, en allerlei anekdotische achtergrondinformatie. Het fraai verzorgde boekje is geïllustreerd met foto's van Afrikaanse teksten uit het openbare leven (zoals ‘Geen rook, dankie’ en ‘Voer van bobbejane verbode’).
Vir ons mense wat Hollands praat. Een kennismaking met het Afrikaans
is een uitgave van Trichis Publishing en kost €17,95 (gebonden, 94 blz.). ISBN 978 94 90608 47 7
■ Babygebarentaal
Al lang voordat een kind leert spreken, kun je met hem of haar communiceren via gebarentaal. Dat besef heeft de afgelopen tien à vijftien jaar geleid tot een groeiende populariteit van babygebarentaal - want welke jonge ouder wil nou niet weten wat er allemaal in dat bolletje omgaat. In haar boek Babygebarentaal Zwaai! Zwaai! doet Annette Saers uit de doeken hoe je met je baby kunt ‘gebaren’. Behalve een
doe-het-zelf-cursus en een overzicht van babygebaren bevat het boek ook veel achtergrondinformatie.
Babygebarentaal Zwaai! Zwaai! De complete doe-het-zelf-cursus is een
uitgave van Boekscout en kost €17,95 (gelijmd, 227 blz.). ISBN 978 94 6206 220 7
■ Evert Kwok
De cartoonisten Eelke de Blouw en Tjarko Evenboer tekenen sinds 2003 cartoons met taalgrappen en woordspelingen waarin vaak ene Evert Kwok figureert. Een typische Evert Kwok-grap is bijvoorbeeld een rookworst die zegt dat hij wil stoppen met roken, of een plaatje met twee klagende ‘verbitterballen’. De cartoons worden gepubliceerd op een eigen website (www.evertkwok.nl), en op Twitter en Facebook. Sinds 2006 verschijnt er iedere twee jaar een bundeling van de leukste grappen. In die reeks is eind vorig jaar deel 4 verschenen.
Evert Kwok 4 is een uitgave van Syndikaat en kost €7,95 (gelijmd, 48
blz.). ISBN 978 90 78403 19 7
■ Retorica
De Nederlandse belangstelling voor spreken in het openbaar en debatteren is iets van vrij recente datum. De Lage Landen hebben nauwelijks een traditie op dit gebied, en er zijn hier ook geen grote sprekers als Obama, King en Churchill. Een van onze bekendste redenaars is Multatuli (1820-1877). Hij is door Onze Taal-redacteur en retoricaspecialist Jaap de Jong gekozen als lichtend voorbeeld en inspiratiebron in
Spreken als Max Havelaar. Dit boek is een ‘spoedcursus retorica’, waarin in kort
bestek alle onderwerpen voorbijkomen die van belang zijn voor het houden van een
pakkend betoog: inhoud, structuur, presentatie en stijl - allemaal tegen de achtergrond van leven en werk van Multatuli. (Zie ook Onze Taal van november.)
Spreken als Max Havelaar. Hoe houd je een vlammende toespraak? is een
uitgave van Nieuw Amsterdam en kost €12,50 (gelijmd, 160 blz.). ISBN 978 90 468 1407 9
■ Taalcanon
In het novembernummer stond Onze Taal er al uitvoerig bij stil: het boek Alles wat
je altijd al had willen weten over taal, oftewel de Nederlandse taalcanon. Hierin
worden vijftig interessante vragen over taal op een boeiende en toegankelijke manier in circa duizend woorden uitgelegd. Onderwerpen
35
die behandeld worden, zijn onder meer dierentaal, dialecten, taalverandering, neurolinguïstiek, spraak, oertalen, lezen en schrijven, taalverwerving en taaltechnologie. Zie de aanbieding op blz. 26.
Alles wat je altijd al had willen weten over taal. De taalcanon van
Marianne Boogaard en Mathilde Jansen is een uitgave van Meulenhoff en kost €25,- (ingenaaid, 246 blz.)
ISBN 978 90
■ Taalverloedering
In het voorjaar van 2012 verzorgde taalkundige en Onze Taal-medewerker Marc van Oostendorp vier hoorcolleges voor het studium-generale-programma van de
Universiteit Leiden. Het overkoepelende thema was ‘taalverloedering’, en in de colleges werden verschillende onderwerpen uitgeplozen die hiermee te maken hebben: het oudste Nederlands en het ontstaan van de standaardtaal, taalnormen en
spellingregels, dialecten en taalvariatie, en ontwikkelingen in het modernste
Nederlands. De colleges zijn nu op cd verkrijgbaar, zodat ze ook thuis of in de auto te beluisteren zijn. Zie de aanbieding op blz. 27.
Taalverloedering. Een hoorcollege over veranderingen in de Nederlandse taal is een uitgave van Home Academy en kost €34,95. ISBN 978 90 8530
112 7
En verder
■ Het groot complimentenboek van Frank van Marwijk en Hans Poortvliet. Alles wat u altijd al wilde weten over de zin en het nut van complimenten, en over de kunst van het complimenteren. Haystack, €24,95 (gebonden, 288 blz.). ISBN 978 94 6126 037 6
Agenda
■ 22-26 januari, Utrecht. Nationale Onderwijs Tentoonstelling. Vakbeurs voor basisonderwijs, voortgezet onderwijs en mbo.
■ 25 januari, Leiden. Good Practice Day Talen. Docenten uit het voortgezet onderwijs verzorgen workshops, wisselen ervaringen uit met deelnemers en bediscussiëren met hen de didactische mogelijkheden van hun vak.
■ 25 januari, Groningen. Dag van Taal, Kunsten & Cultuur. Studiedag voor docenten uit het voortgezet onderwijs.
Voor meer evenementen en meer informatie zie www.onzetaal.nl/agenda.