Periode 1998-2002: herijking wijkvisie

De renovatiemaatregelen uit de wijkvisie gaan in deze periode gestaag door en enkele sloop- en nieuwbouwprojecten worden verspreid uitgevoerd en voltooid. De beoogde maatregelen in de wijkvisie van 1992 zijn nagenoeg volgens afspraak en binnen de gestelde tijd uitgevoerd (Huys, 2002).

In 1998 ontstaat het besef dat de wijkvisie van 1992 door de tijd is ingehaald. BOZ geeft aan behoefte te hebben aan een actualisering van de wijkvisie van 1992. De tendensen, reeds gesignaleerd in de wijkvisie 1992, zetten zich versterkt door in de delen van de wijk die niet ingrijpend zijn aangepakt. Er is eind jaren negentig niet alleen meer sprake van voornamelijk fysieke problemen in de woningvoorraad, maar ook worden sociale problemen duidelijk zichtbaar en nemen een steeds grotere omvang aan. Ondanks de inspanningen in het kader van de wijkaanpak zet de uitstroom van oude Zuidwijkers en midden- en hogere inkomensgroepen zich voort, deels door overlijden, deels doordat huishoudens elders geschikte huisvesting zoeken: grotere woningen en koopwoningen. Veel lage inkomensgroepen stromen de wijk binnen. Deze nieuwe instroom wordt voor een belangrijk deel gevormd door etnische minderheden, waaronder, volgens zeggen, groepen uit de deelgemeente Hoogvliet, waar grootschalige herstructureringsmaatregelen plaatsvinden. Deze groepen hebben veelal geen enkele binding met Zuidwijk wat leidt tot een verslechtering van het sociale klimaat. Deze veranderende bevolkingssamenstelling gaat gepaard met de verzwakking van de sociaal-economische situatie van de bevolking. Detailhandel en onderwijsvoorzieningen komen hierdoor onder steeds grotere druk te staan (Deelgemeente Charlois, 2000).

Eind jaren negentig wordt ook op gemeentelijk niveau nagedacht over de koers die moet worden gevaren in het Rotterdamse woonstadbeleid. In het kader van het woonstadbeleid worden de Rotterdamse wijken onderverdeeld in strategische wijkaanpak gebieden en overige wijkaanpak gebieden. Zuidwijk valt binnen deze laatste categorie.

Kader Woonstadbeleid Gemeente Rotterdam

De visie van de gemeente Rotterdam ten aanzien van de woningmarkt is eind jaren negentig uiteengezet in verschillende beleidsnota’s (Visie 2010, Rotterdam op Koers (1999), Ruimtelijk Plan

Rotterdam 2010 (1999) en Notitie Woonstadbeleid Rotterdam (1999). De gemeente constateert dat

de Rotterdamse woningvoorraad te eenzijdig is samengesteld en dat deze samenstelling tot gevolg heeft dat de midden- en hogere inkomensgroepen in grote getale de stad uittrekken. De oplossing wordt gevonden in het differentiëren van de woningvoorraad. Enerzijds wordt deze differentiatie beoogd door verdichting in het stadscentrum met dure huur- en koopwoningen en anderzijds middels een gebiedsgerichte wijkaanpak: een integrale aanpak op sociaal, economisch en ruimtelijk gebied. Er zijn wijken aangewezen als Strategisch Wijk Aanpakgebied (SWA) en wijken als Overig Wijk Aanpakgebied (OWA). SWA’s zijn buurten met een concentratie van sociale, economische en fysieke problemen en deze wijken maken onderdeel uit van het Ontwikkelingsprogramma Stedelijke Vernieuwing. Bij de OWA’s ligt het initiatief bij de deelgemeenten. In samenwerking met de corporaties en andere partijen worden plannen ontwikkeld die de dreigende verpaupering van de wijken moeten tegengaan. Ingrepen in de woningvoorraad, economische structuurverbetering, verbeteren van de buitenruimte, als ook het ontwikkelen van sociale programma’s vallen hieronder.

In 2000 wordt een nieuwe wijkvisie voor Zuidwijk opgesteld in opdracht van de deelgemeente Charlois en woningcorporatie Estrade Wonen48_{. De wijkvisie Charlois}

2000-2010 dient als onderlegger voor de nieuwe aanpak in Zuidwijk.

Kader wijkvisie Charlois 2000-2010

In de wijkvisie Charlois 2000-2010 zijn de ambities en voor de zeven wijken van Charlois vastgelegd. De ambities hebben niet alleen betrekking op fysieke aspecten als het wonen en de woonomgeving, maar ook op aspecten als veiligheid, recreatie, voorzieningen, sociale samenhang, economie en werkgelegenheid. Op basis van deze ambities zijn voor de periode 2000-2003 per wijk concrete uitvoeringsprogramma’s gemaakt en gegroepeerd in de speerpunten fysiek, sociaal, economie en veilig. Eind 2002 worden nieuwe uitvoeringsprogramma’s voor de komende jaren vastgesteld.

De keuze voor een wijkgerichte wijkaanpak heeft te maken met het strategische wijkaanpak beleid van de gemeente Rotterdam. Via dit beleid, dat een voortzetting is van het grote stedenbeleid, krijgt de deelgemeente extra middelen ter beschikking voor wijkgerichte investeringen op het gebied van stedelijke vernieuwing, sociaal investeren en economische ontwikkeling.

Onder de deelgemeente Charlois vallen de volgende zeven wijken: Pendrecht, Zuidwijk, Heijplaat, Oud Charlois, Tarwewijk, Carnisse, Wielewaal. Voor de wijken Zuidwijk en Pendrecht geldt een andere werkwijze omdat beide wijken in het kader van het project De Zuidelijke Tuinsteden van begin jaren negentig een wijkaanpak hebben ondergaan. Deze andere werkwijze komt tot uitdrukking in een nadrukkelijke regierol van de in de wijk opererende corporatie (Deelgemeente Charlois, 2000).

48 _{Estrade Wonen is voortgekomen uit een fusie van Woningstichting STZ en de corporatie}

Onderzoeksinstituut OTB 139

De doelstelling van de wijkvisie Zuidwijk is het creëren van een wijk waar verschillende bevolkingsgroepen kunnen wonen in een woonomgeving waar veel rust, groen en ruimte aanwezig is; een wijk die kan concurreren met de omliggende woongebieden als de Vinex-locatie Carnisselande en het revitaliseringsgebied Kop van Zuid. Het grote verschil met de wijkvisie in 1992, waar de aandacht voornamelijk gericht is op de ruimtelijk-fysieke veranderingen, is de integratie van drie verschillende invalshoeken, namelijk de sociale, de economische en de ruimtelijk fysieke invalshoek.

De wijkvisie bevat een pleidooi voor de sloop van ruim 2.500 woningen en nieuwbouw van circa 2.000 woningen in verschillende prijsklassen in onder andere de buurten de Burgen, de Velden en de Lo’s. De wijkvisie bouwt hiermee verder op de wijkvisie uit 1992, waarin voor deze buurten beheer-plus ingrepen zijn voorgesteld in afwachting van sloop. De vervangende nieuwbouw zal vooral bestaan uit eengezinswoningen en woningtypes voor gezinnen. Deze verandering van de woningvoorraad zal gepaard moeten gaan met forse inspanningen op sociaal en economisch gebied. Op sociaal niveau worden de pijlen gericht op versterking van de samenlevingsopbouw, de begeleiding van het vernieuwingsproces, veiligheid en allerlei projecten voor kwetsbare groepen, jongeren en ouderen. Investeringen op economisch niveau richten zich op werkgelegenheidsprojecten, herpositionering van het wijkwinkelcentrum en verplaatsing van buurtwinkelstrips.

Aan de wijkvisie is convenant gekoppeld, waarin de afspraken over de uitvoering, planning en beschikbaarheid van de middelen zijn vastgelegd (Deelgemeente Charlois, 2000).

In de periode 2000-2002 zijn veel van de maatregelen van de Wijkvisie 2000 reeds uitgevoerd. De sloop- en nieuwbouwprogramma’s voor de verschillende buurten worden de komende jaren vormgegeven. Het betreft hier onder andere grootschalige fysieke maatregelen in de buurten de Burgen en de Velden.

Figuur 8.5 Maatregelen wijkvisie 2000 (Eerste uitvoeringsschema 2000-2003) Fysiek

Buurt/Project Ingreep Jaartal De Burgen Sloop complexen Drakenburg, Nijenburg, Schuilenburg 2001/2002

Nieuwbouw in uitvoering

Sloopterrein Credokerk Nieuwbouw Scherpenhoek (2 appartementcomplexen) 2002

Mare’s en Rode’s Stimulering VVE-beheer 2002

Van Tijenplantsoen Sloop schoolgebouw 2002/2003

De Kampen Nieuwbouw Aldekamp 64 woningen 2003

De Gaarden Herinrichting Oldegaarde 2003

De Steinen Nieuwbouw 25 eengezinswoningen (Drakenstein) 2004 Slinge/Langenhorst Verkeersmaatregelen en herinrichting 2002/2005 Trampluslijn Aanleg trampluslijn Kop van Zuid-Carnisselande

in uitvoering. Gestart in 2003

Sociaal

Project Omschrijving Jaartal Interculturalisatie Leren omgaan met verschillende culturen 2001

Groene Tornado Schoonmaakactie de Velden 2001

Openleercentrum Leer- en studeerplek jongeren en ouderen 2001 Thuis op Straat (TOS) Speelproject voor kinderen op straat 2002

Economie

Project Omschrijving Jaartal Werkgroep detailhandel Ontwikkelen toekomstvisie winkelgebied 2001

Vooruit-vestiging Arbeidsbemiddelingsbureau 2002

Veilig

Project Omschrijving Jaartal

Steinenbuurt Woningen keurmerk veilig wonen 2000

Buurtpreventie Horsten Melden van onveilige situaties 2001 Buurtbemiddeling Oplossen conflicten tussen buren 2001

Thuis in evenwicht Ouderenproject 2001

Lokaal Zorgnetwerk Coördinatiepunt bewoners meerdere problemen 2001 Bron: Deelgemeente Charlois, Wijkkrant Kijk op de wijkaanpak Zuidwijk, februari 2002.