3 Interne analyse
4.2 Van idee tot televisieformat
4.4.4 Motieven om naar reality-tv te kijken
Reality-tv is de afgelopen jaren in korte tijd heel erg populair geworden en het genre is niet meer weg te denken van de Nederlandse televisie. Dit is te zien in het toenemende reality- aanbod van verschillende productiebedrijven. De eerste vraag die daarbij opkomt: waarom kijken mensen naar reality-tv?
Een theorie die gebruikt is om deze vraag te beantwoorden is de ‘Uses and Gratifications theory’. Hierin wordt onderzocht wat de motieven zijn om reality-tv te kijken, de
veronderstelling is dat mensen bepaalde media gebruiken om hun wensen en behoeften te bevredigen (Papacharissi & Mendelson, 2007). Papacharissi en Mendelson (2007) komen tot de conclusie dat gewoonte en entertainment de belangrijkste motieven zijn. Het motief gewoonte stelt dat reality-tv geldt als leuk tijdverdrijf wanneer er niets anders te doen is. Bij het motief entertainment is de reden van het kijken naar realityprogramma’s vermaak, iemand kijkt het omdat hij/zij dat leuk vindt.
De volgende motieven uit het onderzoek zijn: sociale interactie, voyeurisme, ontspanning en kameraadschap. Uit hetzelfde onderzoek dat Nabi et al. (2003) gedaan heeft met deze theorie komen ook voyeurisme en entertainment als motieven naar voren. Hij voegt daar persoonlijke identiteit nog aan toe als motief. Bij Sociale interactie gaat het om de interactie die er ontstaat met mensen die ook realityprogramma’s kijken. Het kan hierbij gaan om het samen kijken of het napraten over de programma’s. Met voyeurisme wordt er plezier beleefd aan het kijken in andermans privéleven. Bij het motief ontspanning gaat het erom dat reality- tv een rustmoment kan zijn op een bepaald moment, er hoeft even niet nagedacht te worden over zaken als school. Wanneer iemand zich alleen voelt en deze eenzaamheid wordt gevuld door het kijken naar reality-tv, dan is er sprake van kameraadschap. Als laatste draait het motief persoonlijke identiteit om de herkenning die de kijker heeft als er naar reality-tv wordt gekeken. Er wordt in het programma meegeleefd met de ‘gewone mens’ en de kijker kan zichzelf hierdoor beter gaan voelen (Papacharissi & Mendelson, 2007).
Ook Aimeé Kersten geeft ongeveer dezelfde motieven waarom het genre zo populair is, zij heeft het naast entertainment, ontspanning en herkenning (persoonlijke identiteit), ook nog over spanning. Door bepaalde spelelementen wordt reality-tv spannend, zo creëer je als programmamaker bepaalde conflicten en emoties (Kersten, 2007).
4.5 Conclusie
Een format kan gezien worden als ‘de beschrijving van een televisieprogramma waarin bepaalde, vaste, terugkerende elementen zijn opgenomen. Op basis van zo’n format kan een onbeperkt aantal afleveringen worden gebaseerd. Bovendien is een format uniek en reproduceerbaar: het moet verkocht kunnen worden.’
Bij het bedenken van een nieuw reality-format is het belangrijk om rekening te houden met de succesfactoren en kijkmotieven, welke zorgen voor meer slagingskans. Tevens moeten er op z’n minst spelregels en spanning aanwezig zijn in het programma, omdat dit voor conflicten kan zorgen waardoor interessante verhalen gecreëerd worden. De spelelementen in het format moeten niet te ingewikkeld zijn. Ook moet het thema in het nieuwe programma duidelijk zijn, samengaand met een goede structuur die het programma houvast geeft, wat prettig is voor de kijker. Door in het programma grenzen te verleggen en risico’s te nemen zullen Nederlanders minder snel verveeld raken, wat moet zorgen voor meer kijkers.. Realityprogramma’s zijn een representatie van de werkelijkheid, maar in de montage wordt veel gestuurd. Door het programma op te nemen in een bijzondere omgeving, waar speciale opdrachten uitgevoerd worden, zullen emoties en conflicten eerder ontstaan. Op deze manier hoeft er minder gespeeld te worden in de montage, omdat de originele beelden al entertainend genoeg zijn.
5 De doelgroep
In dit hoofdstuk staat de doelgroep van RTL 5 centraal, mannen en vrouwen in de leeftijdscategorie 20 t/m 34 jaar. Er wordt onderzoek gedaan naar hun kenmerken,
mediagebruik en hun wensen en behoeften wat betreft realityprogramma’s. Deze informatie kan helpen bij de invulling van het nieuwe format.
5.1 Kenmerken
Op 1 januari 2015 is de bevolking geteld op 16.902.146 mensen, daarvan vallen 3.133.352 personen binnen de leeftijdscategorie 20-34 jaar (CBS, 2015).
RTL 5 heeft meer vrouwelijke dan mannelijke kijkers. In het jaarrapport van 2014 van Stichting Kijkonderzoek werd bekend dat 52,6% van de RTL5 kijker vrouw was en 47,4 % was mannelijk (SKO, 2014). Met programma’s als Holland’s Next Top Model, Project Catwalk en Modepolitie 2.0 richtte RTL 5 zich van het begin af aan op deze doelgroep. Deze programma’s hebben ervoor gezorgd dat de zender een meer vrouwelijk profiel heeft gekregen. Van alle kijkers die in 2014 naar RTL 5 keken, viel 23,1% daarvan in de doelgroep 20-34 jarigen en 28,6% in de leeftijdscategorie 35-49 jarigen. Dit is opmerkelijk, aangezien de zender zich op de leeftijdscategorie 20-34 jarigen richt (SKO, 2014).
In 2014 keken gemiddeld 66.000 mensen per dag naar RTL 5. Rond prime time, tussen 18:00 en 24:00, waren dit gemiddeld 230.000 kijkers. (SKO, 2014). Uit het rapport van Stichting Kijkonderzoek is bekend dat de hoogste kijkdichtheid tussen 21:30 en 22:00 uur is, rond dit tijdstip kijkt de doelgroep 20-34 het meest tv.
5.2 Mediagebruik
Uit een tijdsbestedingonderzoek van Media:Tijd, geproduceerd door Nationaal Luister Onderzoek (NLO), Nationaal Onderzoek Multimedia (NOM), Stichting KijkOnderzoek (SKO) en Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) is gebleken dat we gemiddeld 9 uur per dag besteden aan media. We kijken gemiddeld 200 minuten per dag televisie (Kijkonderzoek, 2014). Zondag is verreweg de best bekeken tv-dag. Op deze dag besteden we gemiddeld 198 minuten aan tv-kijken, ten opzichte van 160 minuten doordeweeks (Media:tijd, 2014).
Er wordt meer tv gekeken naarmate de leeftijd stijgt. In de leeftijdscategorie 20-34 jaar wordt er de meeste tijd besteed aan tv kijken, gemiddeld 158 minuten per dag. Hiervan worden ongeveer 100 minuten tijdens prime time (18:00-24:00) tv gekeken (Kijkonderzoek, 2014).