kan versoeten, en wenschelijck maecken.
WAt redelijck verstandt, vervremt soo vande reden,
Dat sijne liefde niet sal redelijck besteden,
Aen sijnen Heer en Godt? maer tegen sijn gemoedt, Sijn hert vast-hechten sal, aen 't wanckel werelts goet. Hy wordt recht-veerdelijck, tot t'eeuwigh vier verwesen, Die liever inden brandt, als in u liefd' sou wesen.
Hy is wel over-tuyght, ô Heer, dat hy u haet, Die sijn bederf bemindt, en uwe liefde laet. Wat heeft u Godt gedaen dat ghy hem wilt verlaeten, En self u luck en heyl on-sinnigh wilt behaeten?
En liever branden wilt, als in verkoelingh zijn, En voor de rust en vreught, soeckt arebeyt en pijn? Wat kander soeter zijn als 't lieffelijk beminnen? Wat stilt meer ons gemoedt van buyten en van binnen?
In tegen-deel, daer is niet, dat den mensch meer quelt, Als dat hy in't geluck van ander sich on-stelt
Ghedreven door den haet, om soo met traege beten, Te knabbelen sijn hert, sijn selven op-te-eten.
Van sulcken raeserny een weet de liefde niet,
Die 't goedt van d'ander acht als self aen haer geschiet. Hoe veel en zijnder niet, die 't hier soo boos aen-stellen, Als oft sy wilden doen hun proef-jaer vande hellen?
't Zijn menschen als een schuym, van't red'lijck, af-gebromt, 't Zijn menschen heel onnut, daer niet als quaet van komt, 't Zijn menschen van gebrek: maer dat is te beclaegen; Dat sy, oock tegen danck, soo veel elenden draegen.
Oock sonder hop' van loon: en onder Menschen schijn, Geen menschen, maer wel eer gebore duyvels zijn; 't Is boosheydt wat sy doen, 't is quaet wat sy bedrijven, Sy haeten als een spin, sy twisten en sy kijven,
Sy vechten lijf om lijf, sy slaan malcand'ren doodt, Sy zijn bedrieghelijck, sy stelen sonder noodt; Midts sy, uyt vaddigheydt sich tot geen wercken geven, En soecken maer alleen, een on-gebonden leven.
Men hoort uyt hunnen mondt, niet als een vloecken gaen, Oft lasteringh aen Godt, oft aen den mensch gedaen; 't Zijn duyvels martelaers, die naer soo bitter lijden, Verdienende de hel, hun saeligheydt vertijden:
En soo een dobbel quaedt doen sich de boose aen; Om dat sy levende-doodt sonder liefde gaen. De liefde die is soet en wilt haer leedt niet vreken,+ Die met goedt-hertigheydt bedeckt, al de gebreken,
Van haeren even-mensch, sy soeckt geen eygen baet, Sy is niet nijdigh, trots, oft spijtigh van gelaet. Sy wilt geen weerdicheydt van hoogen staet betrachten, Sy wordt niet of gehist tot gramschap in gedachten,
Sy denckt geen quaet, noch sy in on-recht sich verheught; Maer nemt al haer genoegh in waerheydt vande deught, Sy is van goeden aerdt, om alles te verdraegen,
Sy hopt, verwacht, gelooft, en niemandt sal sy claegen, Wie sou de liefde niet dan toe-genegen zijn,
Die 't hert soo seer verblijdt, en lost uyt droefheyts pijn? Daer liefd' en vrindtschap is by onderlinge vrinden, Daer laet sich Godt oock by, met rust en soetheydt vinden,
Daer Godt is, is de vreught des hemels voor een deel; Bemindt maer, en daer naer, ghy krijghtse in 't geheel: Soo konnen wy ons hier, door lieffelijck genoegen, Als inde voor-sael van den Hemel selver voegen.
Ick ben (seyd' David) bly om't gen' my is geseyt, Dat ons den in-gangh is van Godes huys bereydt.+
+ 1. Cor. 13. + Ps. 121.
Ons voeten staende zijn in't neer-hoff vande saelen, Van 't groot Ierusalem, om volle rust te haelen:
Daer sy als een schoon stadt wordt kostelijck gebouwt, Me-deelende haer vreught, met hop' ons onder-houwt. En soo ghy vraegen wilt, hoe dat het kan gebeuren, Dat in dit traenen-dal, sal jemandt sonder treuren,
Blij-hertigh duren, daer niet u als enckel quaedt, Dat ons aen allen kant gestaegh te lijden slaet? Ick antwoord': dat het niet al quaedt is, dat van quaede, Voor quaet geschouwt wordt, en gebonden tot hun schaede;
Noch oock, dat al het goedt, dat goedt is inden schijn, En wordt voorgoedt geacht, daer om oock goet moet zijn. Den Ecchel die ghy hier siet suyghen op mijn ermen, Die my het bloedt af-treckt, in sijne gragge dermen;
Wie sou niet achten, dat soo on-versaede beest, My dient tot achterdeel, en daerom wel het meest, Om dat hy ons het bloedt af-suyght, dat ons moet geven, De cracht en onder-standt, soo noodigh om te leven?
En siet, ô slechten mensch! hoe dwaes'lijck dat gy faelt, Daer dese vuyle beest, alleen' t quaedt bloedt af-haelt, Het welck seer licht'lijck had al 't ander bloedt onsteken; Waer door een heete korts, met brandt wel sou door-breken,
En komen on-voorsins te raecken aen het hert,
Het welck soo door dit quaedt, bevrijt van sieckte wert. Al-soo geschiet het meer, dat dieven u bestelen:
Eylaes! wat on-geluck? hier gaetmen droevigh quelen, Als oft 't grootste leedt met on-recht waer geschiet: Dat dit u voor-deel is; dat en verstaet ghy niet.
Siet hoe een mensch om't goedt bekommert, soo moet leven; Dat hy noyt sorge-loos sich kan te ruste geven:
Wat klaeght gy, dat een' dief, ont-draeght u 't lastig pack, Dat u verlossen sal van sorgh en on gemack?
Al watter komt van Godt, moet uyt de schat-kist komen, Van't alder-beste goedt, naer dat 't werdt aen-genomen,
Soo is het goedt oft quaet: noyt komt van Godt het quaet, Maer wel van onsen kant, al datter quaelijck gaet. Het quaedt, dat quaet is, en altijdt wordt quaedt bevonden, En nimmer goedt kan zijn: dat zijn alleen de sonden,
Die jeder als een pest der Ziele, schouwen moet. Al dat daer buyten, quaedt geacht wordt, is oock goedt. Ghy zijt dan seer verdoolt, wilt ghy uyt 't lijden meten, Dat ghy in 't liefde-boeck van Godt sout zijn vergeten:
Want hy sijn swaerste Cruys, leght meermael op het kindt Dat hy als Benjamin het alder-meest bemindt.
Al is de wereldt vol van lijden en verdraegen, Dat kan in wendigh niet de rust des hert verjaegen,
Een Ziel in wil en vrè, met Gode vast-gestelt,
En wordt, door al 't gewoel uyt-wendigh, niet gequelt: Dus dat het lijden, ons geen macht heeft te verdrucken, Noch tot kleyn-moedigheydt het hert kan nêer-doen hucken:
Ten sal geen droefheydt doen, aen een recht-veerdigh man Al wat hem over-komt, oft over-komen kan:+
Hy sal in sijn gemoedt noch on-beroert verblijven, Al sou, het onderste des werelts, boven drijven:
Want die met vast betrouw, op Godt geanckert staet, In 't stormen vande zêe niet licht ten onder gaet. Wat heeft d'Apost'len bewogen, als sy gingen,
Ten vier-schael waer den Raedt hun boos'lijck wou bedwingen Met laster ende smaedt te sweren Christum af,
Op beurte van hun lijf, door d'alder-vreedste straf. Die met een meer genoegh, wêer-keerde vande raeden, Hoe dat sy waeren meer, met lijden over-laeden,
En weerdigh waeren om vry-willigh en gemoedt, Voor IESUsoeten naem te storten al hun bloedt? Wat heeft Theresia, in liefde soo doen blaecken, Dat sy, oft lijden koos, oft wel een eynd' te maecken
Van 't leven, dat gerust, en sonder tegen-spoedt, Haer licht beletten moght, te soecken 't hooghste goedt?
VVat heeft Francisco dan al 't tijd'lijck doen verliesen, En nu geheel om-bloot, het lijden doen verkiesen?
En hy, die door de liefd' als eenen Seraph brandt, Die vondt sich over-last met quaelen t'allen kant: Soo dat sijn mede-broer; niet langer kost aen-schouwen, Het leet van sijnen Vader, en sich van traenen houwen,
Soo dat hy, tot hem sprack, uyt enckel mede-ly: Bid Vaeder dat Godts handt, u weynigh lichter sy.
Franciscus seer verstelt, van jever als gebeten,
Heeft sich soo daetelijck ter aerde nèer gesmeten: En sprack den broeder toe: dat ick niet seker wist, Dat u onnoselheydt in sulcken oordeel mist: Ick wilde my voort-aen, uyt u geselschap houwen, En u vermetentheydt als eene peste schouwen.
Dat ghy soo stoutelijck, hebt derven tegen-staen, Het oordeel Godts aen my, met volle recht begaen. Dit seggend' riep tot Godt, en wilt ô Heer! niet spaeren, Dit lichaem, dat verrot, maer doet mijn Ziel beswaeren.
Dat dese kranckheydt my gerechtigh aen-gedaen, My magh tot suyveringh van mijne sonden staen. Dit vat de werelt niet, die daer sal mede spotten, En achten, dat wy zijn, een deel verwaande sotten,
Dat wy verheugen ons, in veel verdriet gestelt, En meerder zijn getroost, hoe't lijden meerder quelt, En soecken maer verdriet, en trachten naer het lijden, Als oft in droefheydt waer gelegen, ons verblijden:
Maer wie en weet niet, dat het bitter inden mondt, Tot voor-deel dienen kan, en maeekt het hert gesont? De liefd' (seght Lullus) is, den boom van bitter vruchten, VViêns blaed'ren sijn verdriet, wiêns blommen sieck-versuchten,
Doch even wel daerom, magh niet verworpen zijn, Om dat de liefde groeyt in aen-genaeme pijn. Doen Lullus op den wegh eens luyd' had uyt-gesongen, Ghevraeght wat hem daer toe had geckelijck gedwongen?
En niet meer op-sicht had, tot sijne deftigheydt? Soo heeft hy lacchende, tot antwoordt, hen geseyt. Een minnaer heeft aen my, mijn willen afgenomen, En heeft mijn wijsheydt oock met mijnen danck bekomen
En ick hier anders niet als mijn geheugh behou, Van hem te kennen; om dat ick hem minnen sou: Dus 't Saeligh lijden dat ons nergens in kan letten, Doet vaster inde hop' haer vruchtbaer wortels setten.
En wat is 't lijden weert, ten opsicht van de Croon, Die Godt ons heeft bereydt tot een' verdienden loon? VVie sou dan't lijden niet om-helsen met behaegen, En hier, ter liefde Godts gewilllich niet verdraegen?
Daer onse quellingh is in't dueren kort en licht, En in ons, wercken kan, van glori' 't swaer gewicht. Daer lijden ende liefd' geluckigh t'saemen paeren,
Daer kan't recht-veerdigh hert in't minst' niet sich beswaeren: VVant al dat quaet, hier schijnt, werckt mede tot sijn goet Aen hem, die liefde Godts in sijne Ziele voedt.