AL hebben wy gethoont, hoe dat de Schepsels prijsen Den Schepper van den Al die sy ons wel aen-wijsen,
Ghelijck een belt verbelt, in eenen spiegehel slaet; Maer dese kennisse, die niet te boven gaet, De paelen van natuer, kan niet genochsaem wesen, Om daer de hooge Deught, verdienstigh uyt te lesen
Tot onse Saelicheydt; die niemandt en verstaet, Dan die daer toe verlicht alleen wordt, door genaedt Vyt 't wel-behaegen Godts: waer in hy 't meest' doet blijcken Sijn on-gemeten goedt, waer mè hy komt verrijcken
Ons Ziele met de gunst; dat hy haer alder-meest, Geeft boven het verstandt; dat sy door kloecken geest, Vyt al de Schepselen van hem te konnen weten:
Maer het geheym, van Godt, in het Gheloof geseten, Heeft mild'lijck me-gedeelt, en soo ghewesen aen, 'T welck boven de natuer, moet hooger sijn verstaen: En dat soo claer beproeft, met sulcken wonder teeck'nen, Die d'on-geletterde, oft wel de slechte leeck'nen,
Licht lesen konnen, en bevatten met verstandt, Al hadden sy neyt School oft Meester aen-gerandt. 'T Gheloof dan sonder't welck, noyt jemandt sal behaegen+ Aen Godt, en van 't Geloof de glori'-Croon me-draegen.
Tot sijn verdienden loon, noch oyt met het getal, Van Godes kinderen, erff-deeligh wesen sal.
Seght Paulus wel te zijn: den onder-standt van saecken,+ Daer wy wel met ons hoop' verlangende naer baecken,
Die noch niet blijck'lijck zijn: waer aen dat ons verstandt, Sich heel ten onder geeft, verwonnen sonder schandt, Ten dienste van't geloof; soo dat hen wordt ontnomen De Saeligheydt, dit niet tot dit Gheloof en komen..
+ Haebr. 1.
Al had ghy door het licht des redens uyt natuer, De kenisse van Godt, die ghy beminde puer,
Om dat sijn goedtheydt ons begunsticht met wel-daeden, Waer mè de vlacke aerd' al-om wordt over-laeden,
En dat ghy daerom hem heel toe genegen waerdt Met vriendelijcke liefd', en dat ghy uyt den aerdt, Hem eer, en loff, en dienst gewilligh op wouwt draegen Noch waer dit alom niet, ghy sout hem niet behaegen:
Want die hem niet en kent, van Godt veropenbaert, Is buyten het Geloof, Godts zegen oock niet waert. Wie sal dan Socrates en Plato g'luckigh achten, Om dat sy door verstandt, tot kennis konden trachten
Van 't Godd'lijck wesen self, daer sy diep-sinnigh af Veel hebben voort geleert, naer dat de rêen hun gaf, Beproeft en houwen staen: want Godt en kan niet vvesen Geheel verholen, aen die niet goedt oordeel lesen
In's werelt open boeck al waer geschreven staet, Hoe machtigh, dat hy is, die 't al te boven gaet, Die van al't sienn'lijck moet het wesen eerst beginnen, Oock sonder sijn begin: oft anders soutmen minnen
Een Schepsel voor een' Godt: want dat beginnen heeft, 't Is seker dat het niet uyt eygen cracht en leeft. Soo hebben sy verstaen, dat daer jet moeste wesen, Self-standigh, sonder eyndt, daer't al komt uyt geresen,
En kende dat voor Godt; maer daerom niet te min, Heeft Godt ghelevert hun, tot den verworpen sin,+ Die in gedachten soo zijn eyndelijck verdwenen,
En 't licht des waerheyts heeft hun dwaes hert niet beschene: Als sy wel kende Godt: maer soo ons Paulus leert, En hebben, niet als Godt, hem dwaeselijck ge-eert,+ 't Is waer, 't voor-worpsel van't Geloof: ick moet beleyden, Dat het heel duyster is: maer om dat te verbreyden
De heele wereldt door, stort Godt soo groote licht In dese duysternis; dat hy oft van't gesicht
+ Rom. 1.
Moet wesen heel berooft: oft weygert sijne oogen Te op'nen aen de Son, en niet en wilt gedoogen:
Dat hem, die 't doncker mindt, den al te claeren schijn, Aen sijn verslapt gesicht, wel schaedelijck moght zijn. Sulcx zijnde Heydenen, en kettersche dwael-geesten, Die onder mensch-gelaet, hier leven als de beesten,
En weygeren het jock van Christus voor-geset; Om dat het strijdigh is aen d'in-geboren wet Van vleeschelijcken drift, die ons leert het onthouwen; En leven naer den geest, en al de sonden schouwen.
Maer die gelettert zijn, die heeft Godt doen verstaen, Door veel voor-seggingh, al wat Christum raeckte aen, Aen Abraham belooft, van David voort gesproten, En door den Heyl'gen Geest, als eenen douw' gegoten,
Ontfangen van een Maeght, in onbevleckten schoot: Al waer het leven ons, gewisselt met de doodt, Gebaert wordt en gevoedt van sijne lieve Moeder MARIA, en versien van IOSEPH den behoeder,
Die ons geworden is, den hoeck-steen van sijn Kerck; Hoe wel d'ouvv-leeraers hem verworpen uyt het werck.+ Wiens ampt te bouwen is, en 't volck te onder-rechten In zedigheydt en deught, en het verstandt te hechten
Aen der Propheten leer, en schriftlijcken sin, En Christum soo herkent, doen hy nam sijn begin In Bethléem Konings stadt, soo naer hun by-gelegen, Soo claerlijck uyt-gedruckt, dat niemandt kan daer tegen,
Soo sy ons lesen self: en uyt Michaeas boeck Herodem, heel ontstelt, vol- deden sijn versoeck:+ Waer de geboorte plaets van Christus moeste wwesen? Soo hebben sy de stadt van Bethlêem daer gelesen:
Het welck Matthaeus ons oock van gelijck vermelt,+ Als hy den letter-sin aldus heeft voor-geftelt:
Ghy Bethleem Iudaas aerd',ghy moght niet zijn gehouwen, Voor d'alder-minste stadt, die Iudâas Princen bouwen:
+ Ps. 11.
+ Mich. 1.
Vyt u den Leyts-man sal voort-komen, langh verwacht Die 't Israelsche volck, beheerschen sal met macht. Wat kander claerer zijn? doch even wordt verlegen: Om dat hy was den steen daer sy hun quetsten tegen,
En heel verergert zijn, dat hy de waerheydt seght: Dat sy aen valschen schijn en eygen baet geheght, De volck'ren sopen-uyt, de waerheydt niet en leerden, En de geschreven wet, op valschen sin verkeerden:
Hier om soo riepen sy, diên steen en dient ons niet, Hy is een toet steen die niet als de waerheydt biedt, En die maer Koper is, sal hy voor Goudt niet thoonen, Noch dat maer Ten en is, voor Silver doen verschoonen.
Hy is den toet-steen die, het zijn scheydt vanden schijn, Die proef van waerheyt geeft, daergeen bedrogh kan zijn. Dit is den hoeck-steen, die de twee vervalle mueren, Van 't Ioodts en Heydens doet in eenen bouw vervueren,+
En t'saemen sluyten doet, en maeckt van twee maer een, Een al-gemeyne Kerck, Hy is den rechten steen, Die dient tot Saelicheydt, die nergens wordt gevonden, Als in het waer Geloof van Godt ons toe-gesonden,
Vyt sijn mil-daedigheydt, en liefde sonder endt: Oock eer hy eenigh goedt in ons verdienstigh kent, Hier blijckt den zegen Godts, by ons van hem genoten, Die uyt het heydendom, verlegen zijn gesproten,
En soo verkosen zijn, uyt soo een on-getal, Van Ioden, Heydenen, en die door droeven val, Van Christum wijcken af, door kettery bedrogen, De waerheydt laeten staen. en hangen aen de logen;
Die oock ontellijck zijn: om soo besonder 't woordt, Dat Lauter is, en komt self vande waerheydt voort, Te hooren en gehoort, recht-sinnigh te ontfangen, Om door het waer Geloof, met liefde te verlangen,
En trachten met betrouw', naer 't toe-beloofde goedt; Dat ons, hier in 't gemoedt met vaste hope voedt.
't Geloof dan, dat ons wordt door zegen Godts gegeven, Gegrondt-vast self op Godt, de waerheydt self, en't leven;
Moet soo on-roer'lijck zijn, dat daer geen twijfel aen, Oft Godt gesproken heeft: magh met den toe-stant staen, Die boven de natuer, wordt heyligh aen-genomen,
En is den in-gangh, om tot Saeligheydt te komen. Al waer 't een' Engel self des lichts, en hy my wou,+ Aen-dienen tot geloof, jet anders, als ick hou, Veropenbaert van Godt: ick sou hem vlugs versaecken, Als eene geest vervloeckt, en schandelijck uyt-maecken,
En geven geen gehoor: Wij moeten dan soo vast, En on-beroer'lijck staen; dat ons gemoedt niet past, Op reden oft besluyt, hoe crachtigh dat sy binden, En niemandt in 't geloof, ons wanckelbaer magh vinden;
Maer Abraham gelijck; die niet en heeft mis-trouwt,+ Maer heeft oock tegen hop', door vast geloof gebouwt Op hope, in een saeck, die strijdigh sich verthoonde, Van Godt hem toe-belooft: en soo de waerheydt woonde
In Godt, die niet en lieght oft immer liegen kan, Waer door hy wordt geacht, een vast-geloovigh man, Een Vaeder des gloofs, maer soo, dat hy door wercken, De cracht van sijn geloof, noch meerder doet verstercken:
Want hy vermeten is die waent dat saligheydt, Alleen in het geloof, en niet in wercken leyt. Die 't lichaem vande Ziel eens wilde gaen herooven, En seyde, dat het leeft: ick soude eer gelooven,
Dat hy waer self berooft van reden en verstandt: Als, dat in sulcken man jet wijss'lijckx waer geplant. Gelijck dan door de Ziel, het lichaem blijft in 't Leven, Soo moet oock aen't geloof het wercken, leven geven:
't Geloof dan in-gangh is, tot onse Saeligheydt,+
Maer 't werck, dat is den wegh, die ons daer henen leydt. De duyvels selver, die gelooven ende vreésen,
Maer sullen sy daerom, noch wel eens Saeligh wesen?
+ ad Gal. 1.
+ Rom. 4.
'T is seker, neen: soo dan, is't dat ghy Godt bemindt? Siet dat ghy met 't Geloof, oock deughdigh u bevindt.