4. Methodologisch kader
4.2 Methoden van dataverzameling
In dit onderzoek zijn twee methoden van dataverzameling gecombineerd: het half-gestructureerde interview en de member check focusgroep. Daarbij is in twee member check focusgroepen aan enkele respondenten die eerder waren geïnterviewd gevraagd om de bevindingen die uit de interviews naar voren waren gekomen te controleren. In deze paragraaf wordt stilgestaan bij de voor- en nadelen van de in dit onderzoek gehanteerde methoden van dataverzameling.
4.2.1 Half-gestructureerde interviews
De eerste dataverzamelingsmethode waarvan in deze masterthesis gebruik is gemaakt is het afnemen van half-gestructureerde interviews. Deze half-gestructureerde interviews zijn afgenomen bij de 20 jeugdbeschermers van JBG Nijmegen, JBG Arnhem en WSG Zwolle. Er is voor gekozen om jeugdbeschermers te interviewen, omdat zij de street-level bureaucrats zijn die beslissen over uithuisplaatsing. Jeugdbeschermers zullen zelf veel inzicht hebben in de factoren die een rol spelen bij de beslissingen die zij nemen over uithuisplaatsing. Om de anonimiteit van de jeugdbeschermers te waarborgen, worden zij in deze masterthesis niet bij naam genoemd. In plaats daarvan worden de jeugdbeschermers aangeduid met de afkortingen JB 1 t/m 20. Tabel 4 van Bijlage 1 bevat een overzicht van de respondenten. In deze tabel staat per geïnterviewde jeugdbeschermer weergegeven van welke GI hij afkomstig is en op welke datum hij is geïnterviewd.
Bij het half-gestructureerde interview is de formulering van de vragen voorafgaand aan het interview al vastgelegd. Deze vragen zijn in principe open (Bleijenbergh, 2013). De vragen die in dit onderzoek aan de respondenten zijn voorgelegd staan in de interviewhandleiding die is opgenomen in Bijlage 2. Er is voor gekozen om half-gestructureerde interviews af te nemen, omdat de respondenten met half-gestructureerde interviews in de gelegenheid worden gesteld om zelf hun antwoorden te formuleren (Bleijenbergh, 2013). Door jeugdbeschermers de ruimte te geven om hun antwoorden zelf te formuleren, kan een beeld worden verkregen van de factoren die werkelijk een rol spelen bij de beslissingen die jeugdbeschermers nemen over uithuisplaatsing.
4.2.2 Member check focusgroepen
Behalve half-gestructureerde interviews zijn er in dit onderzoek twee member check focusgroepen gehouden. De member check kan worden gedefinieerd als “een onderzoeksfase waarin het
voorlopige verslag wordt teruggebracht naar de locatie en wordt gecontroleerd door de personen die informatie hebben verstrekt” (Koelsch, 2013, p. 169). Tijdens dit proces krijgen de personen die informatie hebben verstrekt de mogelijkheid om te bepalen of de onderzoeker accuraat verslag heeft gedaan van hun verhalen (Koelsch, 2013). Als één onderzoeker de data verzamelt én analyseert bestaat er ruimte voor onderzoekersbias. De onderzoeker kan zijn persoonlijke opvattingen en interesses in alle fasen van het onderzoeksproces opdringen, waardoor de inbreng van de onderzoeker die van de deelnemers aan het onderzoek kan gaan domineren. Met een member check wordt de mogelijkheid tot onderzoekersbias gereduceerd doordat de deelnemers actief worden betrokken bij het controleren en bevestigen van de resultaten (Birt et al., 2016). Een member check kan een-op-een of in de vorm van een focusgroep worden uitgevoerd (Birt et al., 2016). Een focusgroep is een techniek waarbij meerdere respondenten worden bevraagd over een onderwerp, waarbij sprake is van een open discussie met respondenten onder leiding van een gespreksmoderator (Van Thiel, 2013, p. 112). Daarnaast kan er bij een member check gebruik worden gemaakt van interviewtranscriptdata of van geanalyseerde data en kan er gebruik worden gemaakt van data die betrekking hebben op individuele respondenten of van samengevoegde data (Birt et al, 2016).
Bij de member check die is gehouden in het kader van dit onderzoek is gebruik gemaakt van samengevoegde geanalyseerde data. Aan de respondenten is gevraagd of zij het eens zijn met de conclusies die zijn getrokken op basis van de interviewtranscriptdata. Verder hebben de member checks in dit onderzoek plaatsgevonden in de vorm van member check focusgroepen. Er is gekozen voor focusgroepen, omdat focusgroepen tot diepere inzichten leiden dan interviews. Doordat er bij een focusgroep discussie plaatsvindt, worden deelnemers bij deze methode meer dan bij interviews gedwongen om hun standpunten goed te beargumenteren (Birt et al., 2016). Bij de member check focusgroepen is gebruik gemaakt van een handleiding. Deze handleiding is opgenomen in Bijlage 3. In de handleiding voor de member check focusgroepen staan de resultaten die zijn getrokken op basis van de interviewtranscriptdata. Deze voorlopige resultaten zijn voorgelegd aan de deelnemers. Daarnaast is aan de jeugdbeschermers die deelnamen aan de member check focusgroepen het conceptueel model voorgelegd dat voortvloeide uit het theoretisch kader. Dit conceptueel model diende als ondersteuning bij het uitleggen van de gevonden resultaten en is opgenomen in Bijlage 4.
Er zijn in dit onderzoek in totaal twee member check focusgroepen gehouden met jeugdbeschermers van alle drie de GI’s. De deelnemende jeugdbeschermers zijn allen eerder al geïnterviewd. Zoals staat weergegeven in Tabel 5 van Bijlage 1 heeft de eerste focusgroep plaatsgevonden op 15 november 2018 met twee jeugdbeschermers van JBG Arnhem en één jeugdbeschermer van WSG Zwolle. De tweede focusgroep heeft op 13 december 2018 plaatsgevonden met twee jeugdbeschermers van JBG Nijmegen. Het oorspronkelijke idee was om aan elke focusgroep jeugdbeschermers van alle drie de GI’s te laten deelnemen, zodat eventuele instellingsgerelateerde verschillen in de wijze waarop de factoren die een rol spelen bij de beslissingen die jeugdbeschermers nemen over uithuisplaatsing optreden naar boven zouden kunnen komen. Door de beperkte beschikbaarheid van de jeugdbeschermers van alle GI’s is het niet gelukt om jeugdbeschermers van alle drie de GI’s gelijktijdig bij elkaar te krijgen. Wel is het gelukt om jeugdbeschermers van alle drie de GI’s aan één van de focusgroepen te laten deelnemen. Hierdoor konden de instellingsgerelateerde verschillen die naar voren waren gekomen uit de interviews alsnog worden gecontroleerd.