TABEL 5.3A MAATLAT VOOR ABUNDANTIE VAN GROEIVORMEN (BEDEKKINGSPERCENTAGE VAN HET BEGROEIBAAR AREAAL OF MAXIMALE DIEPTE VAN VOORKOMEN IN METERS)

Slecht Ontoereikend Matig Goed Zeer goed Referentiewaarde Submerse vegetatie 0-1m 1-2,5m 2,5-4m 4-6m 6-7,5m 7,5m Drijvende vegetatie <0,1% 0,1-0,5% 40-100% 0,5-1% 30-40% 1-5% 20-30% 5-20% 10% Emerse vegetatie <1% 1-3% 3-5% 5-10% 10-75% 15% Oevervegetatie 0-20% 20-40% 40-60% 60-80% 80-100% 100% SOORTENSAMENSTELLING

De scores voor de deelmaatlat soortensamenstelling worden gegenereerd op basis van de waar- den van de afzonderlijke soorten in bijlage 6 en de formule zoals beschreven in hoofdstuk 2.

VALIDATIE EN TOEPASSING

Momenteel komen referentiesituaties van type M20 in Nederland in het geheel niet meer voor. Validatie van de maatlatten heeft plaatsgevonden in de intercalibratie (Pot, 2012).

5.4 MACROFAUNA

ABUNDANTIE EN SOORTENSAMENSTELLING

In diepe meren zoals wielen en diepe geïsoleerde rivierarmen kan zich een spronglaag ont- wikkelen met in het diepe, het profundaal, een vrij soortenarme macrofauna vanwege lage zuurstofomstandigheden. De meer karakteristieke soorten komen voor in de oeverzone en de bodem van het door licht beïnvloede deel van de plas, het epilimnion. De beoordeling van de diepe meren is hier alleen uitgewerkt voor het litoraal en de ondiepe zone. Indicerende taxa die vooral op niet te grote diepte aanwezig zijn, zijn soorten van zandbodem (psammofiele soorten), van groot water met open bodem en van de golfslagzone (oxy- of rheofiele soorten). Ook soorten van voedselarm water (oligotrofe soorten) kunnen vertegenwoordigd zijn, als de plas sinds lange tijd geïsoleerd is. Daarentegen ontbreken van nature de soorten die duiden op aanvoer van oppervlaktewater van elders (bijvoorbeeld exoten) of soorten met voorkeur voor harde oeverbescherming (lithofiele soorten).

STOWA 2012-31 REFERENTIES EN MAATLATTEN VOOR NATUURLIJKE WATERTYPEN VOOR DE KADERRICHTLIJN WATER 2015-2021

Met de scores voor de negatief dominante indicatoren (DN %), de kenmerkende en positief dominante indicatoren (KM % + DP %) en het percentage kenmerkende taxa (KM %) wordt in een formule de EKR uitgerekend zoals in hoofdstuk 2 is uiteengezet. De lijst van indicator- soorten is opgenomen in bijlage 8. Bij dit watertype geldt KMmax = 34.

VALIDATIE EN TOEPASSING

De toetsing van de maatlat van type M14, geldt ook voor diepe meren. Dit omdat gegevens uit de Limnodata Neerlandica met de aanduiding wielen/kolken of zand/grindputten zijn opgenomen (mits een standaardbemonstering beschikbaar was of een samenstelling van meerdere deelmonsters). Het beoordelingssysteem voor zand- grind- en kleigaten (STOWA, 1994) kon niet gebruikt worden, omdat deze de macrofauna niet behandelt. Vervolgens zijn de monsters geselecteerd waarvan in de literatuur een expertoordeel over de toestand van de plas kon worden achterhaald. In de dataset zijn van de diepe wateren 45 monsters van verschillende locaties vertegenwoordigd. Het expert oordeel van de plas kan betrekking heb- ben op plankton, waterkwaliteit, waterplanten, macrofauna of een combinatie. Daarnaast kan een disharmonie in tijd d.w.z. in moment van oordeel en van bemonsteringsdatum aan de orde zijn. In een onbekend deel van de dataset is dus een afwijking te verwachten tus- sen expertoordeel van de plas en de toestand van de macrofauna in het monster. Daarnaast is bij de validatie een tweede dataset onafhankelijk van de eerste gebruikt, met gegevens van macrofauna in het litoraal van 40 niet of weinig beïnvloede zandwinputten, d.w.z. van diepe wateren. De maatlat is dus van toepassing voor macrofauna van ondiepe zones in matig grote, diepe meren en plassen.

50

Score van de soortensamenstelling voor het Volkerak komt uit op 20/44 = 46% (toestand jaren negentig vorige eeuw). Deelmaatlatscore EKR = 0,6+((46-40)/(70-40))*0,2 = 0,64 (goed).

Het gemiddelde van de beoordeling van abundantie en soortensamenstelling in de jaren 90 vorige eeuw: EKR = (0,79 + 0,64) / 2 = 0,72 ofwel een goede toestand.

4.4 MACROFAUNA

ABUNDANTIE EN SOORTENSAMENSTELLING

In diepe meren zoals wielen en diepe geïsoleerde rivierarmen kan zich een spronglaag ontwikkelen met in het diepe, het profundaal, een vrij soortenarme macrofauna vanwege lage zuurstofomstandigheden. De meer karakteristieke soorten komen voor in de oeverzone en de bodem van het door licht beïnvloede deel van de plas, het epilimnion. De beoordeling van de diepe meren is hier alleen uitgewerkt voor het litoraal en de ondiepe zone. Indicerende taxa die vooral op niet te grote diepte aanwezig zijn, zijn soorten van zandbodem (psammofiele soorten), van groot water met open bodem en van de golfslagzone (oxy- of rheofiele soorten). Ook soorten van voedselarm water (oligotrofe soorten) kunnen vertegenwoordigd zijn, als de plas sinds lange tijd geïsoleerd is. Daarentegen ontbreken van nature de soorten die duiden op aanvoer van oppervlaktewater van elders (bijvoorbeeld exoten) of soorten met voorkeur voor harde oeverbescherming (lithofiele soorten).

Met de scores voor de negatief dominante indicatoren (DN %), de kenmerkende en positief dominante indicatoren (KM % + DP %) en het percentage kenmerkende taxa (KM %) wordt in een formule de EKR uitgerekend zoals in hoofdstuk 2 is uiteengezet. De lijst van indicatorsoorten is opgenomen in bijlage 8. Bij dit watertype geldt KMmax = 34.

Kokerjuffer op kranswieren is dubbel positief: de aanwezigheid van kokerjuffers wordt voor de macrofauna positief gescoord en de aanwezigheid van kranswieren voor de planten (foto John van Schie).

Kokerjuffer op kranswieren is dubbel positief: de aanwezigheid van koker- juffers wordt voor de macrofauna positief gescoord en de aanwezigheid van kranswieren voor de planten (foto John van Schie).

5.5 VIS

ABUNDANTIE EN SOORTENSAMENSTELLING

De visstand van deze plantenarme wateren wordt gekarakteriseerd door de eurytopen baars en blankvoorn en een gering aandeel plantminnende vis. De visgemeenschap in de referen- tietoestand is baars-blankvoorn met de volgende waarden voor de indicatoren op basis van relatieve biomassa:

• ‘aandeel brasem’: maximaal 15%;

• ‘aandeel baars+blankvoorn in % van alle eurytopen’: minimaal 45%; • ‘aandeel plantminnende vis’: minimaal 15%;

• ‘aandeel O₂-tolerante vis’: minimaal 3%.

Uitgaande van de referentie (baars-blankvoorn) zal de visgemeenschap van een meer bij een toename van de menselijke beïnvloeding (eutrofiëring) veranderen via blankvoorn- brasem naar brasem-snoekbaars. Tabel 5.5a geeft de klassengrenzen en weegfactoren weer. De klassengrenzen zijn zoveel mogelijk gebaseerd op ecologisch relevante grenzen (overgang visgemeen schappen); expert opinion heeft hierbij echter een belangrijke rol gespeeld.