Koude Oorlog: de Cubacrisis

Deze concurrentiestrijd kreeg een heel andere dimensie toen in oktober 1962 één van de grootste crises van de Koude Oorlog uitbrak. Om Cuba te beschermen tegen Amerikaans imperialisme en om de balans tussen de twee grootmachten weer te herstellen, besloot de Sovjet-Unie om tweeënveertig middellangeafstandsraketten op Cuba te plaatsen. Toen de Verenigde Staten dit ontdekten, eiste president Kennedy de ontmanteling van alle raketbases en legde hij een militaire blokkade op om verdere toevoer naar het eiland af te sluiten. Uiteindelijk, na ruim een week, besloot de Sovjet-Unie de raketten terug te trekken.213 _De

relatie tussen de IUS en de ISC was al gespannen, deze rakettencrisis zette de verhoudingen helemaal op scherp. De concurrentiestrijd werd meer dan ooit politiek gemotiveerd en in het kader van de Koude Oorlog geplaatst. Wie zou er als eerste bij zijn om zijn solidariteit te betuigen? Welke partij zou de actie het scherpst veroordelen?

Wat opvalt is dat de reactie van de ISC genuanceerder was dan die van de IUS. [zie bijlage 7] In een verklaring aan alle aangesloten studentenunies veroordeelde zij ‘in the strongest terms’ de agressieve actie van de Verenigde Staten en noemde zij het een flagrante schending van de zelfbeschikking van Cuba. Zij eiste onmiddellijke stopzetting van de blokkade en andere militaire en economische acties tegen Cuba. Tegelijkertijd echter wees zij de Sovjet-Unie terecht om de plaatsing van de raketten, zij het in minder scherpe bewoordingen. Verdere toevoer van offensieve wapens moest stopgezet worden. De verklaring propageerde verder nog een doorgaande dialoog tussen de drie partijen, om de spanningen te beperken.214 _{FEU’s acties op de laatste congressen hadden blijkbaar kwaad}

bloed gezet: de Sovjet-Unie, Cuba’s bondgenoot, werd niet gespaard. Toch had COSEC

212 Ibidem; dezelfde conclusie wordt getrokken door de Deense vertegenwoordiger, Mailand Christensen, in haar artikel van een maand later: Mailand Christensen, ‘The prospects for world student unity in the light of the 7th Congres of the International Union of Students’, The Student 6, nr. 11 (November 1962) 5-12.

213 Dominguez, ‘Cuba since 1959’, 464. Deze samenvatting van de Cubacrisis is slechts een zeer beknopte en algemene weergave van de crisis. Voor meer nuance en achtergronden, raadpleeg de volgende publicaties: Michael Dobbs, One minute to midnight, Kennedy, Krushchev and Castro on the brink of nuclear war (London 2008); Aleksandr Fursenko en Timothy Naftali, ‘One hell of a gamble’, Krushchev, Castro, Kennedy and the

Cuban missile crisis (New York 1997); Sergo Mikoyan, The Soviet Cuban Missile Crisis: Castro, Mikoyan, Kennedy, Krushchev and the missiles of November (Washington 2012); Cold War International History Project

Bulletin ‘The Global Cuban Missile Crisis at 50’, nr. 17/18, najaar 2012.

besloten om zich uit te spreken tegen de Verenigde Staten, om haar geloofwaardigheid te behouden. Dat was waarschijnlijk ook de reden dat de verklaring geplaatst werd in The Student, omdat dat extra aandacht zou genereren.215 _{In het bericht werden de kracht en de}

snelheid van de boodschap benadrukt, om zo COSEC’s waarde te etaleren. Wellicht hebben IUS’ en FEU’s eerdere kritiek op de te late en te beperkte reactie van COSEC op de Varkensbaai-invasie hier toch een rol gespeeld.

De toon en inhoud van de verklaring verschilde in grote mate van die van de IUS. Die boodschap was eenzijdig gericht tegen de Amerikaanse blokkade en de solidariteit was vooral bedoeld om het Cubaanse volk te steunen in hun strijd tegen de ‘yankees’: [The IUS] appeals to all students and their organisations to rally to the defence of Cuba’216 _{[zie bijlage 8] Om}

tentoon te spreiden welk effect deze oproep had stond er in de eerstvolgende World Student News een overzicht van maar liefst vijf pagina’s van alle solidariteitsbetuigingen en veroordelingen van studentenunies. [zie bijlage 9] Op het voorblad stond: ‘Cuba si! US action arouses worldwide indignation; students stand by Cuba.’217 _{De verklaringen van de}

studentenkoepels en – unies kwamen overigens niet uit de lucht vallen. De Cubaanse studentenunie had, net als bij eerdere crises en momenten, zeer actief steun geronseld bij beide koepels. Op verschillende momenten tijdens en na de crisis stuurde het telegrammen en brieven aan zowel de IUS als de ISC met verzoeken om solidariteit, informatieverspreiding onder alle studentenunies, veroordeling van de Amerikaanse agressie en updates van de situatie.218 _{Ook deze oproepen waren slechts gericht tegen de Amerikaanse acties; de plaatsing}

van de raketten door de Sovjet-Unie werd nergens genoemd. En zo had de Koude Oorlog na een lange periode van afwezigheid toch nog vat gekregen op de internationale studentenpolitiek.

215 ‘Latest news in the student world: COSEC demands end to blockade’, The Student 6, nr. 11 (1962) 30. 216 Twee brieven van de IUS aan alle aangesloten studentenunies, 24 oktober 1962, IISG, Archief IUS, inv. nr. 123.

217 “Hands off Cuba”, World Student News 16, nr 11-12 (1962) 6-10.

218 Brief FEU aan COSEC, 30 oktober 1962; Telegram FEU aan COSEC, 3 november 1962; Telegram FEU aan COSEC, 5 november 1962, IISG, Archief ISC, inv. nr. 1376. Telegram FEU aan IUS, 24 oktober 1962; Brief FEU aan alle bij IUS aangesloten studentenunies, verspreid door IUS, 30 oktober 1962; Telegram FEU aan IUS, 2 november 1962, IISG Archief IUS, inv. nr. 123.