DOOR
M.
D e n lOen December 1665 werd op voorstel van den Raadpensionaris J o h a n de W i t t en op advies v a n den Admiraal M. A. de R u y t e r door de S t a t e n van Holland het besluit genomen tot oprichting v a n een Marine R e g i m e n t . W e l h a d d e n tevoren soldaten v a n h e t leger aan boord der schepen gediend m a a r tijdens den eersten E n g e l s c h e n oorlog bleken deze v a n twijfelachtige strijdwaarde te zijn geweest, vermoe-delijk omdat- het leger afstond w a t het kwijt wilde zijn m a a r ook om-d a t om-de solom-daten n i e t om-door eigen Officieren werom-den aangevoerom-d.
H e t nieuwe R e g i m e n t bestond uit 19 Compagnieën en werd onder h e t bevel gesteld van den Kolonel B a r o n van G h e n t .
Dit feit werd den lOen December 1925 h e r d a c h t , w a n t v a n d a f t i j d -stip af tot den huidigen dag hebben steeds „ s o l d a t e n de M a r i n e ' ' , , . m a r i n e r s " , „ m a r i n e s " , „soldaten ter z e e " , „ m u s k e t i e r s te w a t e r " ,
„ s o l d a t e s q u e te w a t e r " , „ m a r i n e g r e n a d i e r s " , „ z e e s o l d a t e n ' , '„scheepssoldaten" .en „ m a r i n i e r s " , zooals zij in den loop der jaren hebben geheeten, aan boord der schepen gediend en u i t hen is h e t huidige Korps Mariniers voortgekomen.
De geschiedenis van h e t Korps is m e t de oprichting v a n het Marine R e g i m e n t aangevangen en o m d a t de o m s t a n d i g h e d e n m h e t jaar 1915, toen dit 250 jaar geleden was, n i e t t o t feestvieren s t e m d e n , heeft m e n t h a n s d a a r a a n m e e r a a n d a c h t geschonken dan m e n bij een gewoon decennium (260) pleegt te doen.
Aan de feeistelijkheden, welke te R o t t e r d a m zouden worden gehou-den en eerst zougehou-den b e s t a a n uit een schietwedstrijd, een militaire t a p t o e , een parade en een feestavond en w a a r a a n alle in Nederland aanwezige Officieren, Onderofficieren en M a n s c h a p p e n , voor zooverre zulks m e t de belangen v a n den dienst kon worden overeengebracht, zouden deelnemen, werd een belangrijke uitbreiding gegeven toen er zich uit de Burgerij van R o t t e r d a m een eerecomité h a d gevormd onder
103
voorzitterschap v a n den B u r g e m e e s t e r en een uitvoerend comité aan welks hoofd de H e e r Hanegraaff zich h a d gesteld, welke comité's zich t e n doel stelden den Mariniers, die vanaf 1869 te E o t t e r d a m h e t eenige garnizoen h a d d e n gevormd, blijken van h u n belangstelling in h e t jubileum te geven. D a t zij daarin op bizondere wijze zijn geslaagd is wel gebleken u:it de gulle, hartelijke wijze waarop de Mariniers zijn gehuldigd en w a a r o m t r e n t de couranten en tijdschriften in woord en beeld uitvoerig hebben uitgewijd.
Ook h e t G e m e e n t e b e s t u u r gaf blijk vam bizondere belangstelling door de Officieren en deputation van de Onderofficieren en m a n -schappen op het E a a d h u i s t e m i d d e n van een uitgelezen schare D a m e s en H e e r e n feestelijk te ontvangen.
De taptoe, welke op h e t voorplein v a n het E a a d h u i s werd uitge-voerd en w a a r a a n behalve door het Stafmuziekkorps v a n de M a r i n e door 40 tamboers e n pijpers werd deelgenomen, t r o k tienduizenden belangstellenden en bleek nog niets v a n h a a r aantrekkelijkheid t e hebben verloren. De B u r g e m e e s t e r vergezeld v a n den Vice-Admiraal, C o m m a n d a n t der Marine te Willemsoord, den I n s p e c t e u r v a n het Korps Mariniers, den C o m m a n d a n t v a n de Afdeeling te E o t t e r d a m , hoorden de taptoe op h e t balcon v a n h e t E a a d h u i s aan.
De p a r a d e , op den lOen December, welke des v . m . te 11 u u r aan-ving, m o c h t zich n i e t t e g e n s t a a n d e h e t regenachtige dooiweer, dat h e t terrein in een modderpoel had veranderd, in de Hooge belangstelling verheugen v a n H . M, de Koningin, door de afvaardiging Hoogstder-zelver Adjudant-Generaal en Chef van h e t Militaire H u i s , den Vice-Admiraal B a u d u i n , in de tegenwoordigheid van Z . K . H , den P r i n s der Nederlanden, v a n den Minister van Marine, a.i. i n de vertegenwoor-diging van den Minister van Oorlog, door den L u i t e n a n t - G e n e r a a l Com-m a n d a n t v a n het Veldleger Muller Massis en in de aanwezigheid van t a l van andere militaire en burger-autoriteiten en d e p u t a t i e s van Korp-sen en militaire inrichtingen.
N a d a t de troep, welke ,,en b a t a i l l e " was opgesteld, door Z . K . H , den P r i n s was geïnspecteerd, werd een open carré gevormd en hield de I n s p e c t e u r van h e t Korps eem t o e s p r a a k welke eindigde m e t h e t voor-lezen v a n een telegram v a n hulde welke aan H . M . de Koningin zou worden gezonden.
D a a r n a werd door den troep een ordeoefening gehouden en voor-Z . K . H , gedefileerd; h e t trok de a a n d a c h t dat .een en ander op onbe-rispelijke wijze en m e t groote opgewektheid werd uitgevoerd, door een troep die vanaf des v . m . half 9 in den regen en in de m o d d e r h a d gestaan.
De door de-Burgerij aangeboden Gala voorstelling i n den schouw-burg w a a r h e t t o o n e e l s t u k „Krelis L a u w e n " v a n P i e t e r Langendijk werd opgevoerd, was een succes. De Minister v a n Marine en t a l v a n
•
autoriteiten waren aaawezig en h e t was van het Comité een goede gedachte om ook op dien avond, welke toch gewijd was aan de huldi-ging v a n het Korps Mariniers ook Onderofficieren en m a n s c h a p p e n m e t h u n d a m e s te noodigen. E e n zeer geanimeerd „ n a d a n s j e " waarbij de K o t t e r d a m s c h e d a m e s de Mariniers aanmoedigden h a a r t e n dans te noodigen, besloot dien succesvollen avond.
Des avonds v a n den volgenden dag h a d wederom een feestavond p l a a t s en wel in het gebouw Odeon, eveneens door de burgerij aange-boden, alwaar door het Marine Staf muziekkorps eenige n u m m e r s strijkmuziek werden t e n gehoore gebracht, de prijzen bij de schietwed-strijden werden uitgereikt en een bizonder verzorgd p r o g r a m m a van variëteiten werd uitgevoerd. Tot laat in den n a c h t werd door de Offi-cieren, de Onderofficieren en de Mariniers m e t h u n d a m e s gedanst.
H e t zou te veel p l a a t s r u i m t e vorderen als alle bewijzen van waar-deering, welke de Mariniers in die dagen van de Burgerij m o c h t e n o n t v a n g e n , de geschenken welke het Korps zijn aangeboden werden genoemd en de faciliteiten h u n v a n vele zijden gedurende de feest-dagen verleend. K o t t e r d a m stond in die feest-dagen ,,in h e t teeken van h e t Korps M a r i n i e r s " , hetgeen het Korps op bizondere wijze heeft weten t e w a a r d e e r e n .
Zelfstandig hebben de Mariniers n i m m e r gestreden, doch steeds a a n boord der schepen of i n vereeniging m e t h e t leger t e land of m e t d a t in de koloniën. ,,Per m a r e per t e r r a m " , om de woorden te ge-bruiken welke i n h e t vaandel van de Koninklijke Engelsche Mariniers s t a a n aangegeven.
I n het voor ons land zoo rampspoedige jaar 1672 b.v. k w a m h u n n e amphibische b e s t e m m i n g wel zeer duidelijk uit toen na; een belang-rijke uitbreiding te hebben ondergaan een groot deel h u n n e r aan den tegen de vereenigde Engelsche en F r a n s c h e vloten geleverden zee-slag bij Solebay d e e l n a m , waarin onze schepen de overwinning be-haalden, terwijl zij kort daarna h e t slechts 9000 m a n sterke gedemo-raliseerde leger konden versterken en de gevaarlijkste posten van de N . H . Waterlinie betrokken, n a d a t de aanvallen der E r a n s c h e n , P r i n s W i l l e m I I I m e t zijn weinige m a n n e n op H o l l a n d h a d d e n doen terug-trekken waar h u n een ,,tot hiertoe en n i e t v e r d e r " kon worden toe-geroepen.
H e t veelzijdige gebruik dat van de Mariniers werd g e m a a k t bleek in die dagen nog m e e r toen bij het uitbreken v a n den Spaanschen Successieoorlog 4000 Mariniers n a a r Spanje werden gezonden, i n de baai van Vigos landden en in vereeniging m e t de E n g e l s c h e n tot h e t einde v a n den oorlog s a m e n w e r k t e n m e t de Engelsch-Nederlandsche vloot, waarop zich 2 r e g i m e n t e n onzer Mariniers bevonden. De in-n e m i in-n g vain-n G i b r a l t a r ; welke rotsvestiin-ng „ s t o u t m o e d i g door Ein-ngel-
Engel-•no
sehe en Hollandsche Mariniers werd b e k l o m m e n " , de inneming van Barcelona, de intocht in Madrid, de bestorming v a n Alicante, de ver-dediging van Saragossa., de slag bij Brihuija, waarbij een groot carré s t a n d hield, bestaande uit 2 bataljons Nederlandsche en 2 v r e e m d e bataljons, zijn wapenfeiten welke de vermelding waard zijn.
Ook in de koloniën hebben de Mariniers steeds een belangrijk aan-deel gehad in de krijgsverrichtingen. Zij n a m e n aan-deel aan de expedities n a a r P a l e m b a n g (1821), n a a r Celebes (1824—1825), aan den J a v a oorlog (1825), aan de expedities n a a r Bali (1846—1849), Boni (1860), Bamdjermasin (1859—1863), S u r i n a m e (1862), Celebes (1868), de K u s t van Guinea (1869), Atjeh (vanaf 1873), L o m b o k (1894) en aan t a l van excursieën. Vooral de expedities tegen het Bijk van Atjeh tijdens de jaren 1874—1876, hebben een schoone bladzijde gevoegd aan de geschiedenis der Mariniers, toen een 700-tal h u n n e r t e r ver-sterking van het Nederlandsch-lndische leger daarheen werd ge-zonden.
H e t deed ons goed om tijdens de receptie, welke op den lOen December j . 1 . door den I n s p e c t e u r v a n het Korps en de Officieren in de Marinierskazerne te R o t t e r d a m werd gehouden, de navolgende woorden uit den mond v a n den oud Opperbevelhebber van land- en zeemacht, den Generaal Snijders, te m o g e n hooren.
„Mijnheer de Inspecteur, Mijnheer de C o m m a n d a n t der Afdeeling
„ R o t t e r d a m , H e e r e n Officieren v a n h e t Korps Marniers.
„Ofschoon ik aanvankelijk h a d b e d a n k t voor de gewaardeerde
uit-„noodiging de plechtigheden v a n heden morgen bij te wonen, wegens
„verplichtingen, welke/ik elders 4e vervullen h a d , zoo heb ik bij nadere
„overweging gemeend mij hiervan t e m o e t e n vrij m a k e n , teneinde
„ n i e t de gelegenheid te verzuimen, U en U w Korps mijn hulde en
„gelukwenschen aan te bieden op dezen gcdenkwaardigen
herinne-„ringsdag.
„ H e t is een voorrecht voor een Korps, w a n n e e r het zulk een ge-d e n k ge-d a g m a g vieren onge-der h e t terugzien op een zoo schoon verlege-den
„ a l s d a t van h e t Korps Mariniers. H e t is mij gegeven geweest eene
„épisode uit dat verleden m e e te m a k e n , toen ik als jong Officier in
„1874 en 1875 op Atjeh aanwezig was, terwijl de Mariniers aldaar
„deel n a m e n aan de krijgsverrichtingen. E n het s t a a t mij nog
leven-„ d i g voor den geest hoe wij, mijne k a m e r a d e n en ik, hoog op zagen
„ t e g e n dat Korps, o m d a t wij wisten, d a t m e n er op kon r e k e n e n in
„ d e moeilijkste o m s t a n d i g h e d e n ; o m d a t wij h a d d e n ondervonden,
„hoe de aanwezigheid v a n de Mariniers bij eene u i t r u k k e n d e kolonne
„ e e n gevoel v a n v e r t r o u w e n gaf en een waarborg voor het succes opl e v e r d e door h u n n e degeoplijke mioplitaire eigenschappen e n h u n n e r u s -t i g e dapperheid.
„ G e d u r e n d e de vier jaren van den wereldoorlog heeft het Korps
„Mariniers onder mijne bevelen gestaan en als Oud-Opperbevelhebber
„ v a n L a n d - en Z e e m a c h t zie ik m e t waardeering terug op de goede
„ d i e n s t e n , door h e t Korps bewezen bij de gewapende handhaving
„onzer onzijdigheid.
„ E n ondanks alle lotgevallen en proefnemingen, w a a r a a n het
„ K o r p s heeft blootgestaan, v a n opheffen, uitsterven, weder opleven
„ e n opnieuw bedreigen, zijn daarin onverzwakt blijven leven de
„hooge traditiën v a n zijn eervol verleden, de voortreffelijke militaire
„eigenschappen van t u c h t , geoefendheid en plichtbetrachting,
waar-„door het zoo lang is geweest en steeds blijven zal een sieraad onzer
„ w e e r m a c h t . Mijne H e e r e n . Ik spreek den wensch uit, d a t U w Korps
„ z a l blijven voortgaan op dezen w e g ; dat het zijne eervolle p l a a t s in
„onze krijgsmacht zal blijven vervullen en daar moge blijven uit-b l i n k e n door die militaire deugden, waardoor het zich sedert zijn
„oprichting steeds heeft onderscheiden".
I n de oorspronkelijke b e s t e m m i n g der Mariniers aan boord der schepen is door de veranderde strijdwijze veel gewijzigd.
De schepen zullen elkaar in den strijd niet m e e r k u n n e n naderen, h e t „ e n t e r e n " en dus h e t h a n d g e m e e n is uitgesloten en n u tengevolge van het verdragende geschut de beslissing buiten den afstand wordt verkregen waarop m e t succes van h a n d v u u r w a p e n e n gebruik zou k u n n e n worden g e m a a k t , k o m t de Marinier als Infanterist aan boord n i e t meer zoo tot zijn recht als vroeger.
Ook het verdwijnen der zeilschepen, eerst door het bouwen van schepen met' hulpstoomvermogen, later door stoomschepen zonder zeiltuig, w-as van invloed op den werkkring der Mariniers a a n boord, o m d a t m e n de M a t r o z e n , die grootendeels voor de bediening v a n h e t tuig b e s t e m d waren, m e e r dan vroeger voor directe gevechtsdoel-einden ging gebruiken.
M e n gaf toen ook den Matrozen een m e e r militaire opleiding en m e n oefende h e n m e e r d a n vroeger in het gebruik van h a n d v u u r -wapenen en in infanteriehandelingen, teneinde v a n h e n ook bij lan-dingen in de koloniën m e e r partij t e k u n n e n trekken. D e n Officieren en Onderofficieren der Mariniers bleef echter, zooals t h a n s nog h e t geval is, speciaal de t a a k opgedragen v a n de militaire en infanteris-tische opleiding zoomede van de lichamelijke opvoeding der M a t r o z e n .
Hoewel echter de diensten aan boord der schepen a a n de Mariniers en aan de m a t r o z e n opgedragen, hoe langer zoo meea* m e t elkaar over-eenkwamen, is er door verschillende omstandigheden toch een kenmer-k e n d verschil i n militair gehalte t u s s c h e n h e n blijven b e s t a a n en wel:
door de speciale opleiding welke dö recruten bij h e t Korps aan den wal krijgen, door den m a a t r e g e l , dat zij, die geruimen tijd aan boord hebben gediend of uit de koloniën terugkomen, eenigen tijd bij de Afdeelingen Mariniers aan den wal ( t h a n s alleen te B o t t e r d a m ) onder
112
h u n eigen Officieren worden geoefend, o m d a t aan den wal de krijgs-t u c h krijgs-t , m e krijgs-t de middelen welke daar bekrijgs-ter uikrijgs-tvoerbaar zijn, op de oude, beproefde wijze w o r d t gehandhaafd, de traditiën v a n h e t Korps volgd blijven en eenheid van opvatting en van beginselen wordt ge-huldigd; het gevoel v a n saamhoorigheid, de Korpsgeest blijven daar-door bewaard en h e t zijn die eigenschappen waardaar-door de Mariniers
zich van de andere schepelingen blijven onderscheiden. Door h e t eigenaardige van het scheepsleven wordt n u e e n m a a l veel v a n die eigenschappen ingeboet. Ook bij de Engelsche Marine blijft m e n dat verschil gevoelen en n a den oorlog is m e n m e e r d a n vroeger overtuigd d a t de Mariniers behouden m o e t e n blijven.
E e n eigen I n s p e c t e u r die o.m. voor die eenheid m o e t w a k e n ; eigen Officieren en een Afdeelkig a a n den wal, m e d e door eigen Officieren geëncadreeird, zijn dus de voorwaarden waaronder de Mariniers h u n bizondere eigenschappen zullen behouden ; w o r d t d a a r a a n niet voldaan dan k a n er geen sprake zijn v a n een Korps Mariniers.
H e t zou d a a r o m te betreuren zijn als de omstandigheden er toe z o u d e n leiden, dat m e n voor de zooveelste m a a l zou t r a c h t e n de h a n d te leggen op h e t Korps, dat niet alleen bij de Marine m a a r ook dooi-d e vele m a l e n dooi-d a t h e t speciale opdooi-drachten buiten dooi-de Marino kreeg, bewezen heeft reden van bestaan t e hebben.