Uit San Francisco
E. J.F. VAN HANSWIJK PENNINK
Van de Boeken-Commissie.
Adres vnn den 1e Secretaris: 206 Mathenesserlaan, Rotterdam.
Adres voor toezending van boeken: Hoekenhuis, 63 van der Duynstraat, Roterdam Tot onze groote blijdschap begint - zeker niet 't minst ten gevolge van de verschijning van ons Jaarverslag - de stroom van boeken, zij 't nog slechts in bescheiden mate, te vloeien. Tevens worden nieuwe sub-commissies opgericht. 't Spijt ons, dat
verscheidene afdeelingen in geen enkel opzicht eenig teeken van belangstelling in onze commissie geven... Moge dit weldra anders worden. Wij zijn bereid tot 't geven van alle gewenschte inlichtingen, ook mondeling.
Wat onze c o n t r i b u a n t e n betreft - reeds hebben we er, sedert de verschijning van 't Jaarverslag, 11 bij gekregen, zoodat wij nu 16 vaste bijdragers hebben, waaronder 5 afdeelingen, nl. Arnhem, Delft, Leiden, Rotterdam en Den Haag. De afdeelingen verbonden zich soms niet tot dezelfde bijdrage als zij ditmaal gaven, doch wenschten zich in dat opzicht haar vrijheid voor te behouden. Onder de leden-contribuanten bevinden zich reeds buitenlandsche. Wij zouden leden en afdeelingen wel willen toeroepen: als Gij eens wist, hoezeer wij reeds gesteund worden door een jaarlijksche bijdrage van f 2.50 of f 5. -! Immers koopen wij daarvoor al niet minder dan 50 of 100 ex. van voor ons doel uitnemend geschikte, aardige boekjes! Hoe goed ook bedoeld, zendt men ons vaak kisten boeken toe, waaruit wij (voor evenveel kosten voor afzender en ons) niet zooveel goeds putten. De geschikte zendingen niet te na gesproken - ontvangen wij dan ook hoe langer hoe liever geld dan boeken. Mogen wij dit nogmaals leden en vooral afdeelingen op 't hart drukken? Kan niet iedere afdeeling van haar inkomsten ieder jaar een sommetje besteden om ons te steunen? Ons dunkt van wel en daarmede verricht zij, als zij bovendien
verhinderd is ons goede boeken te zenden en een subcommissie op te richten, een uiterst belangrijk werk...
***
Met 't oog op de De Ruijter-feesten hebben wij de gelegenheid, die ons hiermee geboden werd om onze krachten voor een nationaal doel in te spannen niet willen laten voorbijgaan, en niet minder dan 100 gedenkplaten aan Zeemanshuizen, Nederlandsche kolonies, Groepsbesturen, verschillende Zuid-Afrikaners en
61
enkele verspreid wonende landgenooten, die daarvoor in aanmerking kwamen, toegezonden.
***
Opnieurw geven ons de Jaarverslagen der consulaire ambtenaren, die dezer dagen gezonden werden, de ondubbelzinnigste bewijzen, hoezeer wij met onze wekelijksche couranten-zendingen en onze boeken en tijdschriften naar 't hart onzer zeelieden handelen. Verreweg de meeste consuls spreken van de groote belangstelling, die de zendingen der B.-C. van het A.N.V. ondervinden van de zijde der zeelieden. Mochten wij vroeger reeds eenmaal vernemen, dat ook Duitschers meelazen, nu werd door een verslaggever gemeld, dat ‘voor zoover zij de Nederlandsche taal machtig zijn, evenzeer Denen en Scandinaviërs de boeken met vreugde ter lezing ontvingen’. De 1e Secretaris,
VAN EVERDINGEN. R o t t e r d a m , 6 April '07.
Noord-Nederland.
Alg. Verg. van Groep Nederland, gehouden te Dordrecht op Zaterdag
30 Maart.
Deze achtste jaarvergadering mocht zich in vrij groote belangstelling verheugen. Van de 24 afdeelingen waren er 18 vertegenwoordigd, terwijl 7 bestuursleden en ook eenige dames, alsmede twee heeren uit Gouda met het oog op de voorbereiding eener Afdeeling aldaar, de vergadering bijwoonden.
De voorzitter. Dr. H.J. Kiewiet de Jonge, heette allen welkom en herdacht verschillende feiten uit de geschiedenis van het afgeloopen jaar, welke men ook in het verslag van den Secretaris vermeld vindt.
Vooral prees hij de werkzaamheid der Studenten-Afdeelingen, die tot een vruchtbare samenwerking zijn gekomen door het houden van geregelde gemeenschappelijke samenkomsten.
Hij heette den heer Blommestein in het bijzonder welkom als afgevaardigde der nog jongeren, die zich weldra bij het Verbond zullen aansluiten.
Uit de openingsrede worde nog aangestipt de verheugende mededeeling, dat voorzitter en onder-voorzitter van het A.N.V. in de Holl. Belg. Commissie zitting namen en daarmee de Nederlandsche en Vlaamsche belangen gewaarborgd zijn.
Aan het slot bracht spr. een krachtige hulde aan den heer P.J. de Kanter, die zich door zijne benoeming tot wethouder der gemeente Dordrecht, genoodzaakt ziet ontslag te nemen als Alg. Secr.-Penningmeester, een verlies, dat moeilijk te vergoeden zal zijn.
De Vergadering toonde door toejuiching, hoezeer ook zij het aftreden betreurt. In de middag-bijeenkomst vond de heer De Kanter gelegenheid te getuigen, hoezeer
het ook hem speet een betrekking te moeten neerleggen, die hem lief was geworden. Het Verbond kon echter op zijn onverzwakte sympathie blijven rekenen.
Uit de rekening en verantwoording over 1906 bleek, dat de inkomsten f 11730.10½ hadden bedragen en er een batig saldo was van f 7064.91.
De Begrooting voor 1907 sluit in uitgaaf en ontvangst met een bedrag van f 11661.37½, batig saldo f 8611.37½.
Het Jaarverslag van den Secretaris (zie hieronder) was tijdig ter kennis der afgevaardigden en Bestuursleden gebracht, werd dus niet voorgelezen, wel in behandeling genomen en met enkele wijzigingen goedgekeurd.
Over de beroeps-propaganda van den heer Post ontspon zich een persoonlijke gedachtenwisseling, waaraan tenslotte een eind werd gemaakt door den Voorzitter, die nadere overweging door het Bestuur toezegde over de wenschelijkheid of de beroeps-propaganda bestendigd moet worden.
Voorstellen van het Groepsbestuur.
I. Het reglement voor de J o n g e l i e d e n -A f d e e l i n g e n werd aangenomen met het amendement der Leidsche Studenten-Afdeeling, dat studenten van rechtswege tot de aan H.S. bestaande Afdeeling zullen behooren. Ook werd toegevoegd het voorstel der Afdeeling Haarlem: ‘Wederkeerig deelen de Afdeelingen der jongeren en ouderen elkaar de genomen besluiten mee, vóór de ten uitvoerlegging’.
Nog werd bepaald, dat de minimum-jaarbijdrage 59 ct., de laagste leeftijdgrens voor toetreding 15 jaar zal zijn.
II. Bevordering der briefwisseling in het Nederlandsch tusschen Noord- en Zuid. Na een toelichting van den Voorzitter, waarin hij wijst op de artikelen van den heer Leo Meert in de Antwerpsche Standaard, en gedachtenwisseling van
verschillende afgevaardigden, wordt besloten het Bestuur op te dragen verder maatregelen te nemen, welke voornamelijk zullen bestaan in aanschrijving der handelaars en neringdoenden. Kamers van Koophandel, Spoorwegen, de Middenstandsbond en de Pers en de invoering van briefzegels, zooals reeds in Vlaanderen in gebruik, waarop het verzoek vermeld is in het Nederlandsch te antwoorden.
III. Commissie tot samenstelling van een vreemde woordenlijst met vertaling of passende omschrijlving.
Alleen Prof. Salverda de Grave had zijn benoeming aangenomen. De andere voorgestelde leden, ‘de heeren Marc. Emants en Dr. A. Kluyver, wenschten niet in aanmerking te komen; de eerste om plaats te maken voor een dame, de laatste, omdat hij voor geringe uitkomst der onderneming vreest en zelfs de bekwaamste commissie op onbekendheid met de praktijk zal stuiten.
Aan het Bestuur wordt overgelaten de commissie aan te vullen.
Voorstellen der Afdeelingen.
Dat der Afd. Amsterdam om de Alg. Verg. telkens te laten bepalen waar de volgende zal gehouden worden, werd verworpen. Aangenomen de wijziging, voorgesteld door Dr. Sormani, dat dit alleen in de oneven jaren geschiedt.
Het tweede voorstel der Afd. Amsterdam, aanschrijving aan onderwijzers en leeraars om lid te worden enz., vond niet veel steun.
Besloten werd aan het Bestuur over te laten wat in de praktijk voor dit doel kan worden gedaan.
't Voorstel Afd. 's Gravenhage om de vaderlandsche spelen te bevorderen, werd aangenomen.
De Jongelieden-Afdeelingen zullen hier reeds een veld van werkzaamheid vinden. 2e voorstel 's Gravenhage: benoeming eener commissie tot onderzoek der
wenschelijkheid van de afschaffing der kennis van 't Fransch als eisch van toelating op de H.B.S. en Gymnasia, werd aangenomen.
Voorstel Haarlem om halfjaarlijksche contributie in te voeren voor toetreders na 1 Juli, werd na bestrijding door den Penningmeester ingetrokken.
Voorstel Utrecht betreffende handhaving van een n a t i o n a l e n t i j d werd na toelichting door den heer Tjabring, die tegen verduitsching waarschuwde, tot nader onderzoek aan het Bestuur opgedragen.
Voorstel Studenten-Afdeeling Utrecht, gesteund door de andere Stud.-Afd. om Coers’ Liederenkoor ook aan te stellen tot koor van 't A.N.V., werd ingetrokken, omdat het te laat was ingekomen en de
af-62
gevaardigden dus in dezen geen mandaat hadden.
Voorstel Zaandam werd aangenomen. Dienvolgens zal het Bestuur beproeven de afvallige leden der N.Z.A.V. voor 't A.N.V. te winnen.
Ve r k i e z i n g .
Tot afgevaardigden van Groep Nederland in het Hoofdbestuur werden herbenoemd Dr. H.J. Kiewiet de Jonge en J.D. Baron Wassenaer van Rosande, terwijl werd benoemd mej. E. Baelde, die door den Voorzitter als eerste vrouw in het Hoofdbestuur werd begroet.
Als lid van het Groepsbestuur werd herkozen Jhr. Mr. O.F.A.M. van Nispen tot Sevenaer en gekozen de heeren Dr. W. van Everdingen, Jhr. Mr. H. Smissaert en Mr. A.B. Cohen Stuart.
Allen hebben hunne benoeming aangenomen.
In de middagvergadering hield de heer J.S.M. Havermans uit Rotterdam een zeer toegejuichte voordracht over den Volkszang, voor de opheffing waarvan hij een vereeniging heeft gesticht, die hij in den steun van allen aanbeval.
Aan het slot der vergadering werden nog verschillende behartigenswaardige wenken door eenige afgevaardigden gegeven, welke het Bestuur ter harte zal nemen.
De gemeenschappelijke maaltijd welke vereerd werd door de tegenwoordigheid van een vijftal damesleden, was bijzonder gezellig.
Aan H.M. de Koningin en Z.K.H. Prins Hendrik werd een telegram van hulde gezonden.
Met het oog op de beperkte ruimte is bovenstaand verslag zoo beknopt en zaakrijk mogelijk opgesteld; kunnen de Afdeelingsverslagen niet worden opgenomen en volgt ook hier slechts een
Uittreksel uit mijn Jaarverslag.
Het is een aangename taak verslag uit te brengen over het afgeloopen jaar, omdat Groep Nederland zich opnieuw in een flinken vooruitgang mocht verheugen. Haar ledental, zoowel als haar geldmiddelen, haar beteekenis, zoowel als haar invloed namen krachtig toe.
L e d e n t a l . Telde zij op 1 Jan. 1906 3801 leden, op 1 Jan. 1907 bedroeg dit aantal 5124, terwijl het thans op ruim 5500 kan geschat worden, Telt men daarbij het getal algemeene leden buiten onze landgrenzen, niet tot een andere Groep of Zelfstandige Afdeeling behoorend, die volgens de Statuten onder Groep Nederland gerekend worden, dan telt zij bijna 6000 leden.
P r o p a g a n d a . Deze vermeerdering mag beschouwd worden als de vrucht van stage propaganda, zoowel uitgaande van het Dagel. Bestuur als van den propagandist, die ofschoon als ambtenaar van het Verbond door het Hoofdbestuur aangesteld toch uitsluitend in Nederland werkt.
Vooral daar waar Afdeelings-Secretarissen hem een lijst van inwoners verschaften, die geacht werden lid te kunnen zijn van het A.N.V. - o.a. te Dordrecht, Rotterdam, Nijmegen, Leiden, Arnhem - werd een degelijke aanwinst verkregen. Ook bezocht
de heer Post dit jaar het Noorden, waardoor ook in Friesland het A.N.V. meer bekend werd.
Over het algemeen kan de ijver van den heer Post geroemd worden.
Hij aanvaardde zijn taak half Mei 1905. Tot heden, dus in 22 maanden, werden 1850 leden aangebracht, waarvan 250 bedankten.
De besturen van verschillende Afdeelingen en verscheiden leden maakten zich mede verdienstelijk voor de uitbreiding van het ledental.
N i e u w e A f d e e l i n g e n . Het aantal Afdeelingen steeg van 21 tot 24. Die te Delft danken we hoofdzakelijk aan het werken der heeren Van Everdingen en Waltman en de rede van Dr. Kiewiet de Jonge op 29 Maart 1906.
Te Leeuwarden maakte zich vooral de heer A. de Weerd voor de oprichting verdienstelijk, terwijl de heeren E. Besse en A. Loosjes Sneek bewerkten. In beide Friesche plaatsen hield Dr. Schepers een lezing over het Verbond. Dat Friesland, door velen als een taalparticularistisch gebied beschouwd, voor het Verbond gewonnen is, mag wel als een der heuglijkste gebeurtenissen van het afgeloopen jaar worden aangemerkt.
Met groote ingenomenheid boeken we de toetreding van Mgr. Callier, Bisschop van Haarlem, tot het A.N.V. Zijn H.E.W. schonk een som geld waarvan de rente als jaarbijdrage strekt. Zijn voorgaan moge velen in de Zuidelijke provinciën, die met Drente nog onontgonnen zijn, doen toetreden.
Ve r h o o g i n g j a a r b i j d r a g e . Van offervaardigheid gaven verscheiden leden blijk. Aan alle leden, die nog de vroegere minimum-bijdrage van f 1.50 betaalden, werd verzocht deze ten minste tot het thans geldend minimum f 2.50 te verhoogen.
Bijna 200 voldeden aan dien oproep.
B e s t u u r . Het onderging in zijn samenstelling weinig verandering. Alleen werd in de plaats van Luit. Eekhout, die bedankte, tot bestuurslid gekozen, de heer Mr. A.H. Brandt, burgemeester van Rheden (Gelderland).
S a m e n w e r k i n g . Groep Nederland stond gedurende 1906 in het teeken der s a m e n w e r k i n g .
De belangen van het Ned. volk, zijn zoo vele en velerlei, dat wij op den weg ter verbetering natuurlijk in aanraking komen met vele andere vereenigingen, die ons kunnen steunen en wederkeerig steun van ons kunnen ontvangen.
We noemen in de eerste plaats Vo l k s w e e r b a a r h e i d , wier belangen evenwijdig loopen met de onze en wier samengaan met het A.N.V. zoo welsprekend door Prof. Kalff op onze Alg. Verg. werd bepleit. Sinds werd Dr. Kiewiet de Jonge in het Hoofdbestuur van Volksweerbaarheid benoemd, waardoor het Bondgenootschap bezegeld werd.
Aan de oprichting der Vereeniging tot Verbetering van den Vo l k s z a n g verleende het Bestuur eenige medewerking.
De Vereeniging H e t N e d e r l a n d s c h L i e d , de stichting van den heer Coers, werd gesteund door haar een jaarbijdrage toe te kennen van f 50. -, terwijl ook toegezegd werd de uitvoeringen van zijn Liederkoor te bevorderen.
Aan Tiels Mannenkoor werd voor een wedstrijd, ter gelegenheid van zijn 10-jarig bestaan een penning geschonken, uit te loven als prijs voor de beste uitspraak van het Nederlandsch. Dit aanmoedigingsvoorbeeld werd door sommige afdeelingen voor plaatselijke doeleinden nagevolgd.
Besloten was nog met de Vereeniging van Letterkundigen samen te werken tot verkrijging der aansluiting van Nederland bij de B e r n e r -C o n v e n t i e . Toen echter
bleek, dat van de regeering beslist geen meewerking te wachten was, besloot men de zaak voorloopig te laten rusten.
Met V r e e m d e l i n g e n v e r k e e r werd wel samenwerking gezocht, maar weinig verkregen. Deze vereeniging kan alleen haar werkzaamheden uitbreiden door geldelijken steun en die kunnen wij vooralsnog niet geven, waar onze buitenlandsche Groepen en Afdeelingen voor haar bestaansstrijd in de eerste plaats onze hulp eischen. Wat in de bedoeling van sommige bestuursleden lag, om n.l. boekjes voor de vreemdelingen uit te geven met allerlei inlichtingen in woord en beeld over ons land, bleek reeds door genoemde vereeniging gedaan in de drie moderne talen. Op ons verlangen zegde zij toe de landkaarten, die de boekjes bevatten, zoo in te richten, dat ook de Nederlandsche namen bij herdruk onder de vreemde zullen komen.
Door de nog steeds aanhangige beweging ter bestrijding van de T u c h t e l o o s h e i d kwam de Groep in aanraking met vele algemeene en plaatselijke vereenigingen.
ge-63
maakt met het opstellen van een algemeen rapport uit de inderdaad belangrijke gegevens. Het lijvig algemeen rapport zal de volgende maand worden rondgezonden en de bijeenroeping der vereenigingen, die hun medewerking toezegden, nog in deze lente plaats hebben.
J o n g e l i e d e n A f d e e l i n g e n . Een gewichtige samenwerking werd verkregen met de Ned. jongelingschap, de ontbonden vereeniging ‘Jong Nederland en
Zuid-Afrika’
De instelling van Jongelieden-Afdeelingen, is het resultaat onzer bemoeiingen in dezen.
Voor Zuid-Afrika werd middellijk veel gedaan door het Zuid-Afrikaansche kwartet, dat in 13 plaatsen van ons land optrad en met de Afrikaansche zaak zeker de belangen van het A.N.V. heeft gediend.
Luitenant Vogel, de bekende voordrager, maakt thans de Nederlandsche en Vlaamsche letterkunde in Zuid-Afrika en Indië bekend.
Het bestuur van het A.N.V. steunde zijn verzoek aan den Min. van Oorlog om een jaar verlof. Eveneens werkte het mede tot het welslagen der kunstreis van het Hollandsch Tooneelgezelschap naar de West.
Krachtig werd de uitwisseling van zangers, sprekers en voordragers tusschen Noord- en Zuid-Nederland bevorderd. De samenwerking met Groep België en haar onvermoeiden Secretaris, den heer Meert, was steeds aangenaam en komt meer en meer tot haar recht.
In het bijzonder willen we nog wijzen op den heer Hullebroeck, die onze herlevende Noordnedertandsche muziek door voordracht op voordracht in Vlaanderen heeft bekend gemaakt en nu weer Afrikaansche versjes op muziek zet.
B o e k e n -C o m m i s s i e . Wat de Boeken-Commissie te Rotterdam voor onzen stam in het algemeen en voor Zuid-Afrika in het bijzonder doet, is boven onzen lof verheven. Al staat zij onder het Hoofdbestuur, toch wordt hier met dankbaarheid vermeld hoe deze werkzame Commissie aan Groep Nederland den noodigen luister bijzet.
W.D. Wijzen we ten slotte nog op de instelling Wederkeerig Dienstbetoon door drie jonge Nederlanders te Dordrecht gesticht en onder de hoede van het A.N.V. gebracht om den band tusschen de leden over heel de wereld te versterken, dan meenen wij ten volle bewezen te hebben, dat er een heilzame arbeidsverdeeling is gekomen, zonder welke het bestuur aan den wassenden stroom van werkzaamheden zeker niet het hoofd zou kunnen bieden.
I n l i c h t i n g e n o p h a n d e l s - e n a n d e r g e b i e d . Meer en meer begint men het Verbond als een vraagbaak te beschouwen. Nu eens zijn het Nederlanders in den vreemde, die inlichtingen vragen op handels- en ander gebied of het Verbond als bemiddelaar voor bestellingen in het vaderland verzoeken op te treden. Dan weer komen Nederlanders onze medewerking inroepen voor het verkrijgen van een betrekking in het buitenland. Het Bestuur verleent aan dezen gaarne steun, indien ze dien waardig blijken, want de ontwakende zucht der Nederlanders om zich weer te werpen in den vredelievenden geestes- en handelsstrijd der natiën verdient
aangewakkerd te worden. Nadrukkelijk zij echter vermeld, dat het Bestuur noch tegenover den plaatszoekende noch tegenover den plaatsbiedende eenigszins ook maar de minste verantwoordelijkheid op zich neemt.
Nog dient vermeld, dat enkele aanvragen inkwamen van vreemdelingen, die door bemiddeling van het Engelsch of Fransch Nederlandsch wenschten te leeren. Hun werden daarvoor dan enkele geschikte boeken verschaft.
Het Dagel. Bestuur verleende ook zijn medewerking bij de geslaagde poging van den heer Le Bouvier te Smyrna om voor de herstelling van het Ned. hospitaal aldaar, de gelden bijeen te krijgen.
C o n g r e s . Groep Nederland werd op het XXIXste Ned. Taal- en Letterkundig Congres te Brussel vertegenwoordigd door haren Secretaris, die tevens in plaats van den verhinderden Alg. Secretaris verslag uitbracht over den toestand van het Alg. Ned. Verbond gedurende de laatste twee jaren.
Het Congres droeg het Bestuur onzer Groep op de plaats te willen bepalen, waar het XXXste Congres zal worden gehouden.
Uit de drie plaatsen, die in aanmerking kwamen - Haarlem, Leiden en Maastricht - werd de oude academiestad gekozen en aan de Leidsche leiders verzocht voeling te willen houden met het Hoofdbestuur van het A.N.V., omdat de Congressen reeds driemaal besloten, dat de leiding voortaan bij het A.N.V. zou berusten, maar telkens van dit besluit werd afgeweken.
T a a l s t r i j d . Aan den strijd tegen de vreemde woorden bleven het Bestuur en de Afdeelingen hun aandacht wijden, vooral 's Gravenhage hield er de hand aan en meent zelfs, dat de andere Afdeelingen wel wat beter mochten helpen.
Het Bestuur waakt tegen overdrijving in dezen. Neerlandia komt er meer en meer van terug de vaak onbewuste taalverknoeiers op de kaak te stellen.
Door briefwisseling met dagblad-redacties, vereenigingen of neringdoenden werd reeds meermalen ondervonden, dat een vriendelijk verzoek meer uitwerkt dan een openlijke tenspotstelling.
Een handelsfirma verzocht zelfs uit eigen beweging aan het Bestuur een omzendbrief van vreemde woorden te willen zuiveren.
Van enkele ministeries kwamen brieven in, waarbij verklaard werd, dat zooveel mogelijk zou gestreefd worden naar zuiverheid van taal en stijl in de uitgaande stukken.
Eenige dagblad-redacties verklaarden openlijk hun medewerkers te zullen aansporen, toch vooral ook in Nederland te waken voor de zuiverheid onzer taal, die in het haastig perswerk van den dag zoo vaak in het gedrang komt.
Allerwege dus belangstelling voor ons streven.
Velen, die vroeger schouderophalend of glimlachend over het Verbond spraken, beginnen nu den ernst onzer werkzaamheden in te zien en spreken herhaaldelijk hun