Organisatie Stichting Parkmanagement Waarderpolder (SPW)
Functie Bestuurslid SPW vanuit de Ondernemersvereniging Industriekring Haarlem
Datum Dinsdag 16 oktober 2018
Introductie
- Bedanken voor het vrijmaken van tijd voor het interview - Scriptie Master Management van de Publieke Sector - Interview wordt opgenomen
- Tijdschema interview
Centraal
Voor mijn masterscriptie onderzoek ik samenwerkingsverbanden die gesloten zijn tussen gemeenten en het lokale midden- en kleinbedrijf voor het thema duurzaamheid. Deze samenwerkingsverbanden beschouw ik in mijn onderzoek als cross-sectorale samenwerkingsverbanden. In de wetenschappelijke theorie wordt een cross-sectoraal samenwerkingsverband aangeduid als “een samenwerkingsverband waarin twee of meer autonome organisaties, vrijwillig samenwerken aan een gemeenschappelijk doel waarbij zijn gebruik maken van elkaars kennis, materialen en relaties”.
Doelstelling interview
Het doel van dit onderzoek is te verklaren welke factoren bijdragen aan succesvolle cross- sectorale partnerschappen. In de wetenschappelijke theorie heeft Van Vught (2015) acht succesfactoren beschreven voor interorganisationele samenwerkingsverbanden. Getoetst wordt of deze succesfactoren ook van toepassing zijn op cross-sectorale samenwerkingsverbanden. De vraagstelling van dit onderzoek luidt: “Welke factoren dragen in welke mate bij aan een verwachte, succesvolle cross-sectorale samenwerking en in hoeverre kan dit worden verklaard?”
Wetenschappelijk kader
Van Vught (2015) concludeert in haar onderzoek dat er acht succesfactoren van invloed zijn op interorganisationele samenwerking. De aanwezigheid van de succesfactoren hebben een positieve invloed op de samenwerking.
Van Vught (2015) beschrijft in haar theorie de volgende acht succesfactoren: 1. Wederzijdse afhankelijkheidsbesef; 2. Concretisering; 3. Onderlinge verhoudingen; 4. Coördinatie/bestuurlijke kracht; 5. Stabiliteit, 6. Continuïteit, 7. Externe druk/dwang 8. Randvoorwaarden. Algemene vragen
1. Voor welke organisatie bent u werkzaam en wat is uw functie binnen deze organisatie? In Haarlem werken de gemeente en de ondernemers op bedrijventerrein Waarderpolder samen in de Stichting Parkmanagement Waarderpolder (SPW). Het stichtingsbestuur bestaat uit twee vertegenwoordigers van de gemeente Haarlem en twee ondernemers namens de ondernemersvereniging Industriekring Haarlem (IKH). Ik ben vanuit de ondernemersvereniging IKH benoemd als bestuurslid in de Stichting Parkmanagement Waarderpolder. Oftewel, ik vertegenwoordig het bedrijfsleven in de Waarderpolder in de stichting. Dit is een onbezoldigde functie. Daarnaast ben ik ondernemer en is mijn bedrijf gevestigd op bedrijventerrein Waarderpolder.
2. Op welke wijze werkt uw organisatie samen met de gemeente Haarlem op het gebied van duurzaamheid?
De SPW is voor het bedrijfsleven een succesvol vehicle om samen te werken met gemeente Haarlem aan verschillende thema’s. Een van de thema’s waar wij ons op richten is de verduurzaming van het bedrijfsleven. In het bestuur van SPW hebben we een gezamenlijk plan van aanpak opgesteld met als doel om de duurzaamheidstransitie bij bedrijven te versnellen. Deze afspraken zijn vastgelegd in het convenant ‘Samen Doen’ dat is gesloten tussen de IKH en gemeente Haarlem.
3. Welke positie of functie heeft u in dit samenwerkingsverband?
De ambities om het bedrijfsleven te verduurzamen zijn vastgelegd in het project Groene Connecties. Groene Connecties is het project waarin de gemeente en het bedrijfsleven ten doel hebben gesteld om gezamenlijk bedrijven te helpen met besparen van energie, het zelfstandig opwekken van duurzame energie en het hergebruiken van grondstoffen. Het project Groene Connecties behoort binnen het bestuur tot mijn portefeuille. Door de jaren heen ben ik vanuit SPW een beetje de ambassadeur geworden van de Groene Connecties naar de andere bedrijven op het bedrijventerrein.
4. Wat vormde de aanleiding om samen te gaan werken tussen uw organisatie en de samenwerkingspartner?
De gemeente Haarlem heeft het thema duurzaamheid al in een vroeg stadium op de kaart gezet. Dit komt voort uit landelijk beleid waarbij alle gemeenten in Nederland in 2030 klimaatneutraal moeten zijn. De IKH heeft ook ambities als het gaat om verduurzaming van de bedrijven. Daarbij onderhoudt zij het contact met de bedrijven die gevestigd zijn op het bedrijventerrein. Dit vormde de aanleiding om samen te gaan werken aan verduurzaming van de Waarderpolder. Er is gestart met het project duurzaamheid wat tot doel had om duurzame initiatieven in de Waarderpolder van de grond te krijgen. Zo is er in 2011 met subsidie van de provincie Noord-Holland twee jaar lang een energiecoach benoemd die energiescans uitvoerde bij de bedrijven. Dit vanuit de gedachte dat het SPW de bedrijven kan ontzorgen in thema’s die niet tot hun dagelijkse kerntaak behoren. Dit is ook vastgelegd in het convenant dat met de gemeente is gesloten waarin staat dat we verplicht zijn om als bedrijventerrein te vergroenen. Als pilot heb ik in mijn eigen fabriek alle verlichting vervangen voor Ledverlichting en vervolgens andere bedrijven uitgenodigd om te komen kijken naar het resultaat. Later is gezamenlijk met de gemeente het loket Groene Connecties opgericht waarbij er door beide organisaties budget vrijgemaakt is om het project duurzaamheid in de Waarderpolder verder uit te bouwen. Een van de mooiste resultaten die we tot nu toe hebben behaald is het plaatsen van 32.000 zonnepanelen op 23 bedrijfsdaken. Dit zal in 2019 worden gerealiseerd.
Gespreksverslag
• Wederzijds afhankelijkheidsbesef
De samenwerking met de gemeente aan het thema duurzaamheid is essentieel en noodzakelijk om onze eigen doelstellingen te behalen. Niet alleen onze eigen IKH-doelstellingen, maar ook de gemeentelijke doelstellingen van 2030. We zijn zeer gelukkig dat de samenwerking zo prettig verloopt. Ik werk ook regelmatig met andere gemeenten samen, maar dat is niet vergelijkbaar met de samenwerking zoals we die in SPW hebben met de gemeente Haarlem.
In Haarlem is het uniek dat er actieve ondernemers zijn die zich onbezoldigd in een bestuursfunctie willen inzetten voor bedrijfsoverstijgende thema’s zoals duurzaamheid. Het is dan prettig als er gemeenteambtenaren in de samenwerking zitten die betaald worden. Zij houden de rode draad van het project vast en hebben er ook respect voor als wij een keertje afwezig zijn bij een bestuursvergadering. Dat geeft ons zoveel morele verplichting dat we de volgende keer weer op tijd komen. Zo houd je elkaar bij de agenda en ik denk dat dit in deze samenwerking zeer essentieel is. Een van de belangrijkste assets in de samenwerking met de gemeente zijn de korte lijnen zijn. Wanneer er een probleem is dan weten we bedrijven met ondersteuning vanuit SPW snel bij het juiste loket te krijgen.
De samenwerking is urgent omdat door de samenwerking ook de doelstellingen van de IKH kunnen worden behaald. De organisaties maken gebruik van elkaars kennis en de bedrijven zijn zeer tevreden over de kennis die wordt overgedragen en/of gefaciliteerd door de gemeente Haarlem.
• Concretisering
De samenwerkingsdoelen van gemeente Haarlem en IKH zijn vastgelegd in een convenant. In het convenant ‘Samen Doen’ staan de gemeenschappelijke doelen van de thema’s in de Waarderpolder. De duurzaamheidsdoelstellingen in het convenant zijn niet alleen iets van het bedrijfsleven of iets van de gemeente. Het is zowel van de ondernemer, van de werknemer als van de inwoner van de stad en dus is het een maatschappelijk doel dat we gezamenlijk nastreven. Om deze doelen te bereiken is de rol en taakverdeling vastgelegd binnen het SPW. Een projectleider is dagelijks bezig met de uitvoering van het plan van aanpak en zorgt dat alle betrokkenen worden geïnformeerd. Sinds deze projectleider is aangesteld door het bestuur en optreedt als groene ambassadeur vanuit SPW naar de bedrijven is er meer aandacht voor duurzaamheid en kan het bestuur concrete besluiten nemen ten behoeve van de voortgang van het project. De voortgang wordt besproken tijdens de maandelijkse SPW- bestuursvergaderingen waarbij gemeente en bedrijfsleven gezamenlijk aan tafel zitten.
• Onderlinge verhoudingen
De werksfeer in de samenwerking ervaar ik als ontzettend goed en dat vind ik opmerkelijk positief. Het is gewoon leuk, de vergaderingen zijn leuk en als er een keer een probleem is dan proberen we elkaar daarin te ontlasten. Dat komt ook door de ambtenaren die aan tafel zitten. Daar zijn wij zeer tevreden over en dat zegt ook wel iets over de cultuur bij de gemeente. Het lukt ze kennelijk om de mensen die goed met het bedrijfsleven overweg kunnen op de juiste posities zetten. Ondanks de fijne samenwerking met de ambtenaren, vind ik de gemeente als organisatie niet altijd betrouwbaar. Door de bril van de ondernemer krijg je snel het gevoel
dat ze niet betrouwbaar zijn en daarom is het SPW zo belangrijk, omdat die het gebrek aan vertrouwen snel weg kan nemen. Dat blijft een strijd waar we aan moeten werken, zodat onze achterban ook weet waarvoor ze SPW kunnen benaderen. In de samenwerking SPW vind ik de gemeente(ambtenaren) wel betrouwbaar. De gemeente komt haar afspraken na en houdt zich aan de vooraf gestelde deadlines van het project Groene Connecties. Ook is er sprake van gezamenlijke communicatie in de vorm van een wekelijkse nieuwsbrief, een website en sociale media en bijeenkomsten voor de bedrijven. De communicatie die je niet ziet is minstens zo belangrijk want de twee ambtenaren die in ons bestuur zitten hebben dagelijks overleg met hun achterban in de gemeente. Die communicatie is een voortdurende pleitbezorging van waar we in de Waarderpolder mee bezig zijn en dat is zeer belangrijk! Ondanks de diversiteit in afdelingen weten de bestuursleden van de gemeente altijd de juiste partijen (bestuur en ambtenaren) aan tafel te krijgen bij het SPW en IKH.
• Coördinatie/bestuurlijke kracht
Binnen de overlegstructuur SPW ervaar ik dat er een gelijke verhouding is tussen de gemeente en het bedrijfsleven. Ik vind dat de gemeente veel rekening houdt met de ondernemers. In mijn ogen is er geen dominante partner in de samenwerking, al is het uiteindelijk wel de gemeente die bepaalt. We kunnen als lokaal bedrijfsleven veel masseren en inspreken en daar wordt ook zeker naar geluisterd. De verhoudingen zouden anders liggen als de gemeente dingen probeert af te dwingen. Dat is nu niet aan de orde, want het is zelfs zo dat de bedrijven die nu zonnepanelen op hun dak leggen minder te vrezen hebben van de Omgevingsdienst IJmond (toezichthouder in opdracht van de gemeente). Dat gebruiken we ook in de communicatie naar de bedrijven. Ik ben mij ervan bewust dat de gemeente dwang en/ of regulering kan toepassen, maar er zijn mij geen excessen bekend in de Waarderpolder waar de gemeente dwang heeft toegepast vanuit haar duurzaamheidsbeleid.
De gemeente heeft de bedrijven ook nodig om haar duurzaamheidsdoelstellingen te behalen. Ondanks dat er gezamenlijke doelen zijn vastgesteld, is er lang niet altijd sprake van een gelijke verhouding. De ambtenaren die niet aan tafel zitten, kunnen nog wel eens afstandelijk of arrogant doen naar bedrijven. Daarom is die samenwerking juist zo belangrijk, zodat de ambtenaren die bij ons aan tafel zitten dat door kunnen geven aan de eigen organisatie. Dat werkt in veel gevallen positief. In een eerder stadium ervaarde ik dat de daadkracht in de samenwerking aan het thema duurzaamheid soms ontbrak. Sinds de komst van de projectleider is er sprake van aanpakken en worden concrete doelstellingen behaald. Ondanks dat zakendoen met de gemeente soms langzaam kan gaan, is de bestuurlijke kracht van de samenwerking groot.
• Stabiliteit
In mijn ogen is de samenwerking stabiel, omdat er in het bestuur vaste vertegenwoordigers zitten vanuit de gemeente en IKH. Ik sta zelf op het punt om het bestuur te verlaten en ik merk al hoeveel voeten dat in de aarde heeft. Met name omdat men het belangrijk vindt dat de stabiliteit behouden blijft. Vanuit de gemeente was er even sprake dat er na de reorganisatie mogelijk andere ambtenaren vanuit de gemeente in het bestuur zouden komen. Dat is gelukkig niet gebeurd. Het is noodzaak om knelpunten in de samenwerking tijdig te adresseren en dat gebeurt dus ook. De financiering blijft wel een knelpunt in onze samenwerking. De gemeente lijkt ook hierin haar verantwoordelijkheid voor de komende jaren te nemen. Ook partijpolitiek van wethouders die duurzaamheid in hun portefeuille hebben kan van invloed zijn op de samenwerking. Een voorbeeld luidt dat bedrijven die zich willen vestigen in de Waarderpolder moeten voldoen aan duurzaamheidseisen, zoals circulair bouwen. Daar kan de gemeente best dominant in zijn. Het is dan de taak van de SPW om dat bij de bedrijven zo goed mogelijk te laten landen. Ook kan de ondernemersvereniging IKH hier voor lobbyen bij de politiek.
• Continuïteit
Ik verwacht, en hoop, dat de samenwerking op deze wijze nog lange tijd wordt voortgezet. Het enige risico dat we lopen is dat de financiering onvoldoende is, maar dat ziet er tot nu toe redelijk gunstig uit. De wijze van financiering zal altijd een belangrijk onderdeel blijven in de samenwerking tussen gemeente en bedrijfsleven. Een ander belangrijk aandachtspunt is dat de achterban (bedrijven in de Waarderpolder) ons blijft waarderen om wat we doen. Als dit niet gebeurt dan hebben we een stukje informatie naar onze achterban laten liggen. Ik zeg niet dat het gebeurt maar het zou in de toekomst kunnen gebeuren.
• Externe druk/dwang
Ik zie de samenwerking als een vrijwilligheid, maar niet zonder commitment. De samenwerking geeft wederzijds een zware verantwoordelijkheid. Deze samenwerking wordt ook onderschreven door alle betrokkenen binnen SPW. Ik sluit niet uit dat een dergelijke samenwerking in andere gemeenten ook bestaat, maar ik heb het nog niet gezien. Ik vind het al jarenlang een hele prettige en zeer effectieve samenwerking. Dit heeft ook geresulteerd in landelijke en provinciale prijzen. Het zou nog beter zijn als we hier aan de lokale bedrijven prijzen kunnen uitreiken, want voor hen doen wij het uiteindelijk.
Er zijn wel consequenties verbonden als de doelstellingen van het project Groene Connecties niet worden behaald. Dit kan negatief afstralen op de samenwerking tussen gemeente en bedrijfsleven. Als de rendementen van de zonnepanelen lager liggen dan begroot, dan kan dit
gevolgen hebben voor de samenwerking en is het bestuur hiervoor verantwoordelijk. De gemeente is hierin ook kwetsbaar omdat de gemeente zelf ook zitting neemt in het bestuur.
• Randvoorwaarden
In de samenwerking is sprake van een gelijke verdeling van personeel en financiën. Wat een knelpunt kan zijn, is het draagvlak van bedrijven in de Waarderpolder. We moeten ons continue de vraag stellen of dat wat we doen van belang is voor de Waarderpolder. En ziet de ondernemer het belang; vindt hij het van belang dat we aan duurzaamheid geld uitgeven. We moeten kunnen verantwoorden naar de ondernemer wat we doen, want die betaalt een belangrijk deel van wat we doen. De verantwoording naar de ondernemer is soms mager, maar dat komt ook omdat de belangstelling soms beperkt is.
Afronding
Wij hebben zojuist acht succesfactoren van samenwerking besproken. Dit zijn: wederzijds afhankelijkheidsbesef, concretisering, onderlinge verhoudingen, coördinatie/bestuurlijke kracht, stabiliteit, continuïteit, externe druk/dwang en randvoorwaarden.
5. Mist u nog factoren die van belang zijn voor een succesvolle samenwerking? En zo ja welke?
Ik doe al deze dingen met een zekere relativiteit en humor. Dus als we gewoon aan tafel gaan zitten en we laten zien dat we allemaal met dezelfde persoonlijke problemen zitten en dat we met een beetje humor en relativiteitszin problemen kunnen oplossen wordt het voor iedereen prettiger. Ik vind het altijd prettig als mensen zeggen ‘ik heb een prettige vergadering gehad’ of ‘het is leuk om naar jullie vergaderingen te gaan’. Dat zegt iets, daarmee vang je in één keer vertrouwen, een zekere productiviteit en een motivatie om de volgende keer weer naar de vergadering te komen.
6. Heeft u nog aanvullingen of kanttekeningen op de inhoud van dit interview? Nee.