Het gelijkheid-/ vrije meningsuitingdiscours

De Liberaal-democraat Evan Harris voert in het House of Commons op 9 januari 2008 aan dat het een hele oude en ouderwetse wet is. Hij is onnodig, omdat er al genoeg verboden zijn met betrekking tot de openbare orde. Voor wat betreft theater- en tv-voorstellingen geldt de wet niet. De Almachtige heeft de bescherming van de wet niet nodig. Het is onduidelijk wat precies is verboden en de straf is onbepaald. Deze laatste factoren maken dat het in strijd is met het Europese recht.187

Ook stelt Harris dat het verbod discriminatie oplevert:

‘The offence is discriminatory, in that it applies only to the Christian religion—and within that, only to the tenets of the Church of England188 _{...The only conceivable} justification which might be offered for such differential treatment on grounds of religion can be the historical one that the Church of England is the established church of this country, but in our view such a reason cannot be a sufficient justification even in a modern ethnically mixed society comprised of many people of different faiths and none. We note that even the established church itself does not apparently seek to justify the continued existence of the blasphemy laws. …The offence is also divisive in terms of social cohesion, partly because it is discriminatory. The corollary of that is that it raises a sense of unfairness among other religions, particularly those whose adherents are more sensitive than adherents to the Christian faith - a sense that they are being singled out because they are not protected.189 _{It raises the expectation,} which previous Governments may have sought to keep going, that they will be

187 _{HC Deb 9 January 2008 c443}

188 _{De Engelse rechter constateerde nog in 2001 (in het Rushdie proces) dat het verbod alleen dient ter bescherming}

van de Anglicaanse geloofsopvattingen.

189 _{Ook VVD-minister Verdonk liet zich uit over de gevoeligheid van moslims: ‘Ik heb gezegd dat de}

tolerantiegrens van moslims over het algemeen lager ligt dan die van andere Nederlanders.’ (..) ‘Ik merk gewoon dat zij gevoeliger zijn voor kritische uitlatingen. Zij zijn niet zo gewend aan debat over waarden en normen zoals wij dat doen. Dit geldt bijvoorbeeld voor onderwerpen als eerwraak, de positie van vrouwen als homo’s, maar ook voor religie.’vragenuur 16 november 2004 TK 23-1337

entitled to their own - Islamic, say, - version of a blasphemy law. The best way in which to make clear to the communities and people of this nation that we do not expect there to be protection of beliefs, is to abolish the existing blasphemy offences, and that is one of the strongest arguments for doing so.’190

In het debat op 8 mei 2008 noemt Harris het vrije meningsuiting-belang bij afschaffing: ‘the ridding from our case law of a law that is chilling of freedom of expression.’191

Sinds 1998 geldt in Engeland de Human Rights Act, waardoor de Engelse wetten door rechter zo geïnterpreteerd moeten worden dat ze met het EVRM overeenkomen. Omdat er in de Human Rights Act niets is bepaald over common law, is de vraag hoe een veroordeling op basis van het common law delict van godslastering zou moeten worden beoordeeld. Het lijkt in strijd te zijn met artikel 7 in combinatie met artikel 10 van het EVRM.192 _{Een burger moet van tevoren kunnen weten hoe de overtreding} luidt, zodat hij zich van de overtreding kan onthouden. Er mogen beperkingen aan de vrijheid van meningsuiting worden gesteld, mits dat is voorgeschreven bij wet. Elke lidstaat heeft tenslotte een “margin of appreciation”, een vrije beleidsruimte met betrekking tot de vraag of een beperking van de vrije meningsuiting is genoodzaakt om redenen van publieke orde.

Het Joint Committee on Human Rights verwelkomde het voorstel tot afschaffing met de overweging dat het bestaan van dit verbod het risico geeft op schending van het recht op vrije meningsuiting (s artikel 10 EVRM) en op non-discriminatie vanwege religie (14 EVRM juncto artikel 9).193

De Church of England, Ekklesia, een christelijke denktank, en de Humanist

Association zijn niet tegen afschaffing van het verbod op godslastering. Zij noemen

als argument expliciete gevallen in Soedan en Pakistan, waar mensen voor heel kleine vergrijpen worden gedood vanwege overtreding van blasfemie. Dat zijn echter geen vergelijkbare zaken. Maar politiek wordt het wel belangrijk gevonden, omdat men

190 _{HC 9 januari 2008 c 444} 191 _{HC 8 mei 2008 c 654}

192 _{art.7 EVRM: geen straf zonder voorafgaande wet en art.10 EVRM vrijheid van meningsuiting}

193 _{Joint Committee on Human Rights, Legislative Scrutiny: Criminal Justice and Immigration Bill, 25 January}

met een eigen blasfemiewet in Engeland andere landen niet goed kan aanspreken op hun blasfemieverbod.

Barones Andrews, Labour-staatssecretaris van het ‘Department for Communities and Local Government’ - het ministerie dat sociale cohesie en geloofszaken onder zich heeft - , introduceert het wetsvoorstel op 5 maart 2008 in het House of Lords. Zij citeert uit de brief van de Church of England aan het ministerie:

‘Having signalled for more than 20 years that the blasphemy laws could, in the right context, be abolished, the Church is not going to oppose abolition now, provided we can be assured that provisions are in place to afford the necessary protection to individuals and to society.” En “The real purpose of the offences is the preservation of society from civil strife, rather than the protection of the divine or any particular religous beliefs.’194

Daarna stelt Andrews over de inmiddels ingevoerde Racial and Religious Hatred Act

2006:

‘This context of stronger legislation weakens any argument to keep the status quo.’ (...) ‘the provisions within legislation on incitement to religious hatred protect all parts of all our communities. Whereas blasphemy seeks to protect Christianity and the Church of England - although some would argue that it covers all faiths - it certainly does not cover those of no faith; it does not cover atheism or humanism. However, these groups are protected within the incitement provisions. This legislation recognises a more complex and diverse society, which respects those of faith and those of none.’195

Tenslotte is een argument voor afschaffing dat internationale organisaties de regering regelmatig lieten weten deze wet discriminatoir te vinden.196

Conservatief Lord Elton is om pragmatische reden tegen afschaffing:

194 _{Deb HL 5 maart 2008 C 1118} 195 _{Deb HL 5 maart 2008 C 1121}

196 _{Deb HL 5 maart 2008 C 1121 ‘As signatory to a number of international conventions that commit us to tackling}

discrimination in all its forms, the UK is regularly criticised by international bodies for having these laws. As recently as February this year, the UN special rapporteur on freedom of religion expressed concern at the continuing existence of the blasphemy offences in this country. As such, their presence represents a blemish on what is otherwise an excellent record on combating discrimination and promotiong humans rights.’

‘It will greatly offend a large section of our society as a gesture towards secularism. Even if it is not that, that is how it will be seen. That is troubling the waters of our social life quite unnecessarily. The pragmaticthing is to let that sleeping dog lie.’197

De bisschop van Durham ziet in het evangelie een argument voor afschaffing. De kerk wordt zijn inziens belaagd door secularisten aan de ene kant en fundamentalisten aan de andere.

‘The secularists clearly want to abolish the blasphemy laws for the same reason that they want to abolish the establishment and lots of other things. The fundamentalists want to keep the blasphemy laws for the same reason; namely, in my view a mistaken belief that this forms an absolute linchpin of the Christian establishment and that if you pull it out the whole lot will come tumbling down. … But here is the paradox and it is the paradox of democracy itself; namely, that democracy has to tolerate some forces which might make for its overthrow, otherwise, it is not being true to itself as a democracy.’

Hij vergelijkt dat met de houding van Jezus die zichzelf niet wilde verdedigen en het niet erg vond om bespot te worden en roept op tot bescherming van kwetsbare minderheden.

‘Rather, what we need is protection for groups, communities and individuals who are at risk. We look to this Government to provide that as they have said. Some people are vulnerable in this respect. Public order is vulnerable when there is gratuitous and inflammatory material.’198