Handel met China

China wordt door Nederland met name gezien als land van mogelijkheden, met name wat betreft

zijn continuerende economische groei. Nederland heeft echter vele concurrenten die net als Nederland de handelsbetrekkingen met China trachten te intensiveren.

87

Tweede Kamer, Verslag van een Algemeen Overleg, Kamerstuk 21501-02 nr. 594

88 Koenders en minister van Buitenlandse Zaken, Vragen en antwoord over het wapenembargo tegen China (2004) Aanhangselnummer 544 [https://zoek.officielebekendmakingen.nl/ah-tk-20042005-544.html] geraadpleegd op 26-03-2011.

89

Minister van Buitenlandse Zaken, Reactie op AIV-advies 90 Ibidem

Handel tussen Nederland en China

Sinds 2006 heeft China de plaats van de VS als grootste exporteur naar de EU overgenomen. De totale invoer van goederen uit China bedroeg in 2006 5% van de totale invoer van de EU. Voor Nederland bedroeg deze invoer 7,7%, wat zich in 2006 vertaalde naar ruim €23 miljard.⁹¹ De oorzaak van dit hoge percentage is dat Nederland met zijn gunstige geografische ligging doorvoerland is voor het Europese achterland. Tweederde deel van de Nederlandse invoer uit China wordt opnieuw geëxporteerd.⁹² Zo was in 2006 maar liefst 85% van de invoer van computers en

computeronderdelen bedoeld voor wederuitvoer.⁹³

De samenstelling van de ingevoerde producten vanuit China verschuift steeds meer van arbeidsintensieve producten, zoals kleding en schoeisel, naar technologie-intensieve producten. China ontwikkelt zich van ‘werkplaats van de wereld’, naar een kenniseconomie die hightech onderzoek uitvoert.⁹⁴ De grote omvang van de buitenlandse investeringen in China en de vestiging van buitenlandse bedrijven hebben hier volgens de AIV veel invloed op.⁹⁵ De Nederlandse import uit China bestaat voornamelijk uit computers en computeronderdelen, tv’s en radio’s,

telecommunicatietoestellen, elektrische apparatuur, speelgoed en textiel.

De uitvoer naar China blijft vooralsnog beperkt. In 2006 bedroeg de uitvoer naar China €3 miljard, slechts 1% van de totale uitvoer van Nederland. ⁹⁶ Voor de EU is dit percentage 1.7%. Nederland heeft daardoor een handelstekort op zijn handelsbalans met China. Hoewel de

Nederlandse uitvoer beperkt blijft, is Nederland binnen de EU de tweede handelspartner van China.⁹⁷ Nederland exporteert voornamelijk grondstoffen, als metaalertsen en metaalafval, en

investeringsgoederen naar China. Laatstgenoemde zijn goederen die China in zijn eigen productieproces inzet, zoals gespecialiseerde machines en elektrische apparaten.⁹⁸

Nederland heeft belang bij goede handelsbetrekkingen met China. Niet alleen omdat hier nog vele kansen liggen voor het Nederlandse bedrijfsleven wat betreft de uitvoer naar China en

investeringen in China, maar ook wegens de voordelen die het Nederland biedt, zoals de relatief lage prijzen van de import uit China die in Nederland de inflatie helpen drukken en de werkgelegenheid

91

Marjolijn Jaarsma, Handel met China blijft toenemen, Centraal Bureau voor de Statistiek (2007) [http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/internationale-handel/publicaties/artikelen/archief/2007/2007-90056-wk.htm#] geraadpleegd op 03-05-2011.

92Wim Suyker en Henri de Groot (editors), China and the Dutch Economy; Stylised facts an prospects, CPB Document No. 127 (Den Haag, 2006) p 79.

93

Jaarsma, Handel met China blijft toenemen. 94 Minister van Buitenlandse Zaken, Advies aanvraag. 95

Adviesraad Internationale Vraagstukken, Met het oog op China, p 17. 96

Ibidem 97

Postennetwerk China, MJSP Nederland-China. 98 Jaarsma, Handel met China blijft toenemen.

door de toenemende export en import, die zo’n 23.000 banen in Nederland biedt.⁹⁹ Ook versterkt deze handel de rol van Nederland als doorvoerland naar het Europese achterland en helpt het het concurrentievermogen van Nederland te versterken. De negatieve effecten zoals de mogelijke delokalisatie van Nederlandse bedrijven naar China blijven vooralsnog beperkt.¹⁰⁰ Delokalisatie heeft voor sommige bedrijven echter wel gezorgd dat Nederland concurrerend kan blijven, mede door de lage productiekosten in China.

Investeringen

Een andere prioriteit naast het bevorderen van handel is het aantrekken van investeringen om zo onder andere de concurrentiepositie van Nederland te versterken. Hoewel China, als grote ontvanger van buitenlandse investeringen, zichzelf nog altijd kenmerkt als ontwikkelingsland, is het tegelijk een netto-kapitaalexporteur door zijn buitenlandse directe investeringen, leningen en andere vormen van kapitaalexport.¹⁰¹ De Chinese investeringen in Nederland zijn echter beperkt. In 2005

investeerden Chinese bedrijven voor €5 miljoen in Nederland. De Nederlandse directe investeringen in China in 2005 bedroegen weliswaar €264 miljoen, maar bedroegen slechts een fractie van de totale €96 miljard die Nederland dat jaar in het buitenland investeerde.

Het Nederlandse beleid is onder meer gericht op het aantrekken van Chinese investeringen in de vorm van kapitaaloverdrachten, maar ook in de vorm van samenwerking tussen Chinese en Nederlandse bedrijven en het binnenhalen van Chinese bedrijven naar Nederland.¹⁰² Versteviging van de positie van Nederland als “Gateway to Europe”, ofwel als doorvoerland, is één van de mogelijkheden om Nederlands concurrentiepositie te versterken. Hiervoor zijn echter investeringen benodigd. Chinese investeringen in Nederland zorgen tevens voor meer balans in de bilaterale investeringsstromen en de investeringen in het algemeen zorgen voor meer ruimte voor innovatie. Het aantrekken van Chinese investeringen is een taak van het postennet in China en de Directie Buitenlandse Investeringen in Nederland (DBIN).

Nederlandse beleidsvoornemens

De beleidsvoornemens wat betreft de handel met China focussen zich op het bevorderen van deze handel en op het meer in balans brengen van de bilaterale handelsbalans. Ten eerste wil Nederland door middel van het creëren van een gelijkwaardig speelveld voor Nederlandse bedrijven in China de handel bevorderen.¹⁰³ China heeft zich door zijn toetreding tot de Wereldhandelsorganisatie (WTO)

99 Adviesraad Internationale Vraagstukken, Met het oog op China, p 17. 100

Suyker en de Groot, China and the Dutch Economy, p 73. 101

Adviesraad Internationale Vraagstukken, Met het oog op China, p 17-18. 102

Minister van Buitenlandse Zaken, Reactie op AIV-advies 103 Postennetwerk China, MJSP Nederland-China, p 6.

gecommitteerd aan de afspraken die in dit verband zijn gemaakt, alleen voldoet het op sommige punten nog niet aan zijn verplichtingen. Zo is de toegang tot de Chinese markt op sommige terreinen nog steeds beperkt, met name op het gebied van financiële dienstverlening, en worden de

intellectuele eigendomsrechten minimaal gerespecteerd. Door China meer bij het WTO-systeem te betrekken, probeert Nederland hervormingen in China te stimuleren. Door hervorming van de Chinese financiële markt, die de markt toegankelijker en transparanter maakt, probeert Nederland kansen te creëren voor Nederlandse banken en verzekeraars om hun positie in China te versterken. Ook is het van belang dat China wat betreft de arbeidsrechten tenminste aan de minimumnormen van de Internationale Arbeidsorganisatie voldoet, om eerlijke concurrentie te waarborgen en mensenrechten te eerbiedigen.¹⁰⁴

Een tweede beleidsvoornemen van de Nederlandse regering is het aanbieden van een hoogwaardiger exportpakket aan China om zo de uitvoer naar China te vergroten en zijn positie als tweede handelspartner van China binnen de EU te behouden. Nederland wil zijn exportpakket aan China beter aanpassen aan de Chinese ambities om een innovatiegedreven economie te worden.De nadruk zal komen te liggen op kennisuitwisseling, innovatiesamenwerking en ontwikkeling van nieuwe technologieën van gemeenschappelijk belang, ofwel de terreinen waar Nederland sterk in is.¹⁰⁵ Nederland speelt hierbij in op de niches waar het China iets te bieden heeft en waar in China vraag naar is, zoals transport en infrastructuur, waterbeheer en landbouw. China is erg

geïnteresseerd in versterking van de betrekkingen op het gebied van landbouw met Nederland, daar Nederland wereldspeler op dit gebied is en deze sector cruciaal is voor de Chinese

voedselvoorziening en werkgelegenheid op het platteland. In Kunming heeft Nederland zelfs een Netherlands Agri-Business Support Office opgezet om ondersteuning te bieden aan de Nederlandse landbouwsector in China, maar ook aan de handel in plantaardige dierlijke uitgangsmaterialen, melkveehouderij en vleesproductie.¹⁰⁶ Volgens het Nederlandse postennet liggen er kansen voor Nederland in de ontwikkeling van verschillende technologieën, als productietechnologie en de ontwikkeling van energietechnologie.

Een derde voornemen is het creëren van nieuwe openingen voor het Nederlandse bedrijfsleven in China. Het Nederlandse postennet en meer specifiek de Netherlands Business Support Offices (NBSO’s), die ondersteuning bieden aan Nederlandse bedrijven in China, kunnen hier een grote rol bij spelen. Daar de handelsmissies goede mogelijkheden bieden voor het aangaan van bilaterale handelsovereenkomsten zullen deze worden voortgezet. De Dutch Trade Board zal in

104 De vaste commissie voor Buitenlandse Zaken, Jaarverslag en slotwet ministerie van Buitenlandse Zaken

2006. Lijst van vragen en antwoorden (2007) Kamerstuk 31031-V nr. 5

[https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-31031-V-5.html] geraadpleegd op 07-05-2011. 105

Postennetwerk China, MJSP Nederland-China. 106 Ibidem.

samenwerking met het Ministerie van Economische Zaken en het Nederlandse bedrijfsleven, zorg dragen voor betere coördinatie en een beter op elkaar afgestemde integrale missiekalender.¹⁰⁷Een ander voornemen is om samenwerking op te zetten tussen de Nederlandse koepelorganisatie Midden- en Kleinbedrijf (MKB) en zijn Chinese tegenhanger om ‘het zo voor innovatieve starters en MKB-bedrijven mogelijk te maken elkaars markt te betreden.’¹⁰⁸

Voor de daadwerkelijke uitvoering van deze beleidsvoornemens is niet alleen betere coördinatie nodig, maar ook benadrukt de regering de noodzaak van betere samenwerking tussen verschillende Nederlandse bedrijven, ook wanneer deze op nationaal niveau elkaars concurrenten vormen. Dit geeft Nederland een sterkere positie in de handel met China.

Hoewel Nederland duidelijk toenadering zoekt tot China, kent het een zekere ambivalentie wat betreft de bilaterale handel. Enerzijds wil het graag profiteren van de economische groei van China, van de goedkope Chinese producten en van de mogelijkheden die de toenemende import uit China biedt, zoals werkgelegenheid en het verstevigen van de positie als doorvoerland. Anderzijds worden wel Chinese producten geweerd onder het mom van antidumpingmaatregelen om de eigen

economie te beschermen. Nederland weert zich echter ook vaak tegen de protectionistische maatregelen tegen China. Dit zal in de paragraaf over het multilaterale China-beleid worden

toegelicht. Los van de wapenhandel spelen mensenrechten geen grote rol in de handelsbetrekkingen met China.

China wordt in handelsopzicht steeds belangrijker voor Nederland. Nederland zet daarom in op handelsbevordering in de relatie met China en probeert Chinese investeringen aan te trekken. Op multilateraal niveau, met name binnen de WTO, bestaan er een aantal voorwaarden die volledige ongeremde vrijhandel verhinderen. Het mensenrechtenvraagstuk, dat voor Nederland van groot belang is, toont geen duidelijke relatie met de handel met China.