GIDS VOOR DEN LEZER VAN HET GOEDE BOEK 177 risico Het was dan ook zaak de grens tussen kritiek en journalistiek te

bewaken, zo schreef hij aan Van Tricht:

wij [moeten] er eeuwig voor op passen dat die beknoptheid niet in een zekere journalistieke oppervlakkigheid ontaardt, want dan zouden wij juist datgene kwijtraken wat ons van de Litt. Gids [De Litteraire Gids] onderscheidt, meer diepgang, geen vlot praatje over het boek met een paar citaten maar een gefundeerd oor- deel.66

Boekenlijsten zonder enige duiding waren voor Donker dan ook uit den boze: ‘Voor een lijst van nieuwe uitgaven voel ik niet, dat gaat in de richting van GW [Den Gulden Winckel] en Boekennieuws. Iedere vermelding in het CB moet een onderscheiding zijn.’67 Donker wilde zijn streven naar professio- nele, hoogstaande literatuurkritiek dus combineren met de aantrekkelijkheid en leesbaarheid van de journalistiek. Overigens werden er in Critisch Bul-

letin als gezegd wel degelijk zeer korte recensies opgenomen, die nauwelijks

diepgaand te noemen zijn.

Ondanks de gevarieerde groep medewerkers was het Critisch Bulletin eerst en vooral Donkers tijdschrift. Hij was als criticus prominent aanwe- zig in het blad: hij verzorgde de meeste recensies over Nederlands proza en nam regelmatig stelling in het kritische debat. Als enige redacteur voerde hij bovendien een nogal sturend redactiebeleid: Donker bepaalde hoogst- persoonlijk welke boeken er in het Critisch Bulletin besproken werden en door wie. Van Tricht vroeg vervolgens de benodigde recensie-exemplaren aan bij de uitgevers en stuurde deze door naar de beoogde recensenten.68

Op die manier werd voorkomen dat de redactie overstelpt zou worden met ongevraagde recensie-exemplaren en hield Donker controle over het aantal en de kwaliteit van de bijdragen. Daarover schreef hij aan Van Tricht: ‘Daar komt het vooral op aan: het rechte boek bij den rechten man! Bij een tac- tische werkverdeeling kunnen we zeer interessante bijdragen krijgen en het publiek groote diensten bewijzen.’69 Bovendien was het uit praktisch oog- punt en vanwege de portokosten natuurlijk handiger dat Van Tricht deze boekenstromen vanuit Nederland coördineerde, aangezien Donker in Zwit- serland woonde. Naast de contacten met uitgevers droeg Van Tricht zorg voor onder meer de financiën, reclame, de productie en de verspreiding van het Critisch Bulletin.70

Donker had grootse plannen met zijn tijdschrift. Getuige zijn veelvuldig uitgesproken wens een ‘centraal’ of ‘leidend’ tijdschrift te creëren,71was het

66_{Brief Anthonie Donker aan Jan van Tricht, 3 december 1930.} 67_{Brief Anthonie Donker aan Jan van Tricht, 4 februari 1932.}

68_{Vergelijk: brief Anthonie Donker aan Jan van Tricht, 26 oktober 1929.} 69_{Brief Anthonie Donker aan Jan van Tricht, 11 oktober 1929.} 70

Zie de correspondentie tussen Donker en Van Tricht.

71_{Vergelijk onder meer: brieven Anthonie Donker aan Jan van Tricht, 17 augustus 1929} en 11 oktober 1929.

521877-L-bw-Keltjens 521877-L-bw-Keltjens 521877-L-bw-Keltjens 521877-L-bw-Keltjens Processed on: 15-8-2018 Processed on: 15-8-2018 Processed on: 15-8-2018

Processed on: 15-8-2018 PDF page: 184PDF page: 184PDF page: 184PDF page: 184

de bedoeling dat het Critisch Bulletin uiteindelijk een absolute autoriteit zou worden op het gebied van de literatuurkritiek. Als nationale literaire smaakmaker zou het blad zich gaan meten met illustere buitenlandse voor- beelden als The Times Literary Supplement en The New York Times Book

Review.72 _{Mede geïnspireerd door deze buitenlandse bladen wilde Donker}

bovendien de focus van het Critisch Bulletin, die zich nu nog tot de litera- tuur beperkte, verbreden tot de andere kunsten:

Mijn illusie voor later is niets meer of minder dan een algemeen, centraal critisch tijdschrift voor litt, tooneel (Mevr van Schaik, Scholte, Top Naeff), film (Ter Braak), beeldende kunst (Plas- schaert) en muziek (Pijper, Vermeulen). Dat moet het worden en zoo’n tijdschrift moet voor ons land gevormd kunnen wor- den.73

Opnieuw wijst Donker hier gespecialiseerde critici aan om met zijn tijdschrift de verschillende artistieke domeinen te kunnen beslaan. Om deze plannen te kunnen uitvoeren, drong hij er bij Van Tricht op aan het aantal pagina’s van het Critisch Bulletin zo snel mogelijk te verhogen.74 _{Van Tricht voelde}

zich als uitgever echter genoodzaakt Donkers enthousiasme in dezen wat te beteugelen. Zo lang de kosten nog niet gedekt waren, was een uitbreiding nog niet aan de orde:

Breiden wij nu te vroeg uit, dan moeten wij òf de prijs onmiddel- lik verhogen, waar allerlei bezwaren aan vast zitten, òf er wordt teveel op verloren, waardoor het bestaan ervan direct in gevaar wordt gebracht. ‘t Meest wenselike lijkt mij, eerst een soliede basis te vormen, zowel in finantieel als in moreel opzicht, waarop er dan weer opnieuw iets te wagen valt.75

Hoewel Van Tricht dus terughoudend op Donkers herhaalde verzoek rea- geerde, had hij wel degelijk vertrouwen in de levensvatbaarheid van het

Critisch Bulletin. Toen zich eind 1930 de mogelijkheid voordeed tot samen-

werking met Vlaanderen, schoof hij het nog jonge Critisch Bulletin naar voren. Het was de Mechelse uitgever Korneel Goossens (1900-1971) die zich eind 1930 bij Van Tricht meldde met het voorstel om een Vlaams-Nederlands weekblad op te richten, een plan waarvoor hij tegelijkertijd Doeke Zijlstra (1889-1940) benaderde, de directeur van de Rotterdamse uitgeverij Nijgh &

72_{Vergelijk: brieven Anthonie Donker aan Jan van Tricht, 4 maart 1931, 17 juni 1931} en 7 juli 1931. Vergelijk: Keltjens: ‘Evenknie van de buitenlandsche organen’ (zie v. 99, p. 51), p. 23-24.

73_{Brief Anthonie Donker aan Jan van Tricht, 27 maart 1930.}

74_{Zie onder meer: brieven Anthonie Donker aan Jan van Tricht, 14 januari 1930, 14} februari 1930 en 9 maart 1930.

75_{Brief Jan van Tricht aan Anthonie Donker, 11 april 1930. Vergelijk ook: brief Jan} van Tricht aan Anthonie Donker, 19 februari 1930.

521877-L-bw-Keltjens 521877-L-bw-Keltjens 521877-L-bw-Keltjens 521877-L-bw-Keltjens Processed on: 15-8-2018 Processed on: 15-8-2018 Processed on: 15-8-2018

Processed on: 15-8-2018 PDF page: 185PDF page: 185PDF page: 185PDF page: 185

4.2. GIDS VOOR DEN LEZER VAN HET GOEDE BOEK 179