In 2016 vraagt de Zwitserse Bondsraad om onderzoek te doen naar de uitwerking en mogelijkheden van het Verdrag van FARO. Uit dit onderzoek bleek dat het Verdrag van FARO past binnen de doelen en strategieën van de overheid. De volgende overwegingen worden genoemd:141
FARO past bij de meerjarenstrategie van de Zwitserse wetgeving.142
Het draagt wezenlijk bij op het gebied van Zwitsers cultureel erfgoed door ‘cultuur’ te integreren in de context van duurzame ontwikkeling en de Verenigde Naties 2030 Agenda voor Duurzame Ontwikkeling.
Het benadrukken van culturele deelname, erkenning van culturele veelzijdigheid en respect voor culturele minderheden zijn belangrijke uitgangspunten voor de saamhorigheid en ‘sociale vrede’ in Zwitserland.
Zwitserland zet zich in om economische en sociale duurzaamheid internationaal te promoten.
In januari 2018143 heeft de Bundesrat een aanbeveling gedaan om het Verdrag van FARO te ratificeren. Hierbij is aangegeven dat ratificatie en implementatie van het Verdrag geen extra wetgevende maatregelen vereisen en geen extra geld/middelen vragen. Implementatie kan worden vormgegeven binnen de bestaande wetgeving Veiligheid- en Ruimtelijke Ordening.
In 2019 heeft Zwitserland het Verdrag geratificeerd.
Juridische en/of beleidsimplicaties
Volgens de Zwitserse regering zijn er geen wijzigingen in het Zwitserse recht vereist (Schweizerische Eidgenossenschaft 2019, p. 2). Ze noemt enkel de punten waarop het Verdrag van FARO huidige in wet- en regelgeving vastgelegde begrippen van cultuur of cultureel erfgoed uitbreidt, maar koppelt daar geen concrete juridische betekenis aan.
Projecten en programma’s in het kader van FARO
Zwitserland heeft twee prioriteiten gesteld: het promoten van participatie en het promoten van een breed begrip van cultureel erfgoed in een raamwerk van duurzaamheid. De uitvoering gebeurt met het Baukultur-beleid. Hiervoor is een (concept-)actieplan opgesteld waarin centraal staat dat men zich bewust wordt van gebouwde leefomgeving en daar interesse in toont. Activiteiten hieromtrent vinden plaats in 11 thema’s (uitgebreide maatregelen; gebouwen en voorzieningen; energie; cultuur; landbouw; natuur, landschap en omgeving; ruimtelijke ordening en stads- en dorpsuitbreiding; landencommunicatie; toerisme beleid;
141 Schweizerische Eidgenossenschaft. (2019) Botschaft zur Genehmigung des Rahmenübereinkommens des Europarats über den Wert des Kulturerbes für die Gesellschaft (Konvention von FARO). Pagina 17.
142 In het Duits: “Legislaturplanung 2015-2019”.
143 Schweizerische Eidgenossenschaft. (2019) Botschaft zur Genehmigung des Rahmenübereinkommens des Europarats über den Wert des Kulturerbes für die Gesellschaft (Konvention von FARO).
transport en mobiliteit; onderzoek en innovatie). Uit de breedte van onderwerpen blijkt de brede interpretatie van Baukultur. Enkele activiteiten die hier rondom plaatsvinden zijn onder andere144:
Sector- en (bonds)staatoverstijgende samenwerking versterken.
Verrichten van onderzoeken en het verankeren van Baukultur in de wet.
Het uitwerken van een nationaal opleidingsprogramma en het bevorderen van Baukultureel onderwijs op scholen.
Het actief communiceren van de Baukultur-strategie.
Het integreren van Baukultur-duurzaamheidseisen in Zwitsers bouwbeleid.
Het promoten en faciliteren van Baukultur bij overheden en burgers.
Deelconclusie
Zwitserland heeft geconstateerd dat de invoering van het Verdrag van FARO geen implicaties heeft op bestaande wet- en regelgeving. Zwitserland heeft ervoor gekozen om de implementatie van FARO te verbinden aan de implementatie van het Baukultur-beleid en daarmee ligt de nadruk op cultuur en ruimte, ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid. De uitvoering hiervan ligt op het niveau van de kantons in
samenwerking met regionale uitvoeringsorganisaties.
7.2.4 Finland
Nationale context
De Finse Grondwet schrijft voor dat iedereen verantwoordelijk is voor het behoud van cultureel erfgoed.
Vanuit administratief oogpunt is de verantwoordelijkheid verdeeld over verschillende onderdelen van de overheid. Het ministerie van Onderwijs en Cultuur is primair verantwoordelijk voor aangelegenheden betreffende musea, cultureel erfgoed en onderwijs. Cultuur en erfgoed in relatie tot omgeving vallen onder de verantwoordelijkheid van het ministerie van Milieu. Erfgoedbeleid krijgt ook aandacht in andere
beleidsdomeinen en de bijbehorende ministeries. Het ministerie van Land- en Bosbouw bij bijvoorbeeld gebouwde omgeving van het platteland en het ministerie van Werkgelegenheid en Economie bij beleid ten aanzien van toerisme als onderdeel van het economisch beleid (Eduskunta, paragraaf 2.4).145
Binnen de Finse overheid is het Finnish Heritage Agency (Museovirasto) verantwoordelijk voor de bescherming van het volledige spectrum van cultureel erfgoed. Het valt onder het Ministerie van Onderwijs en Cultuur.146
144 Voor een volledig overzicht, zie: Bundesamt für Kultur BAK. (2019). Strategie Baukultur (Entwurf).
https://www.bak.admin.ch/bak/de/home/kulturerbe/zeitgenoessische-baukultur.html. Laatst geraadpleegd: 27 november 2019.
145 Eduskunta [Parlement]. (2017) Bestuursvoorstel HE 87 2017 vp.
https://www.eduskunta.fi/FI/vaski/HallituksenEsitys/Sivut/HE_87+2017.aspx#SisaltoKuvaus. Vertaald uit het Fins door Google Translate. Geraadpleegd 15 augustus 2019.
146 De juridische grond waarop het agentschap opereert zijn de Antiquities Act; Act on the Protection of Buildings; Act on the Restrictions to the Export of Cultural Goods, Land Use and Building Act; Church Act. Finnish Heritage Agency. Website:
https://www.museovirasto.fi/en/. Geraadpleegd 28 juli 2019.
De Finnish Local Heritage Federation (Suomen Kotiseutuliitto) is een NGO die in de praktijk de rol heeft van centrale organisatie voor de promotie van lokaal cultureel erfgoed147 en werkt hierin samen met ministeries, regionale en lokale overheden en een verscheidenheid aan verenigingen.
Op het gebied van de vijf domeinen van cultureel erfgoed kunnen we de volgende kenmerken onderscheiden:
Archeologie: in Finse wet- en regelgeving is vastgelegd148 hoe er met deze vormen van materieel erfgoed omgegaan dient te worden – het doel is om dit erfgoed zo goed en origineel mogelijk te behouden en te beschermen (Palang & Fry 2013, p. 263149). Verantwoordelijkheid voor deze bescherming ligt bij het Fins Erfgoed Agentschap. Finland kent zeven UNESCO World Heritage Sites.
Collecties en musea: de Finse overheid subsidieert 40% van de kosten die worden gemaakt door musea met rijkscollecties. Verantwoordelijkheid voor beleid en regelgeving hiervan ligt bij het Ministerie van Onderwijs en Cultuur. Dit ministerie heeft een afdeling voor Cultuur en Kunstbeleid, en is verantwoordelijk voor musea en zaken aangaande cultureel erfgoed. Naast de ongeveer 175 professioneel gerunde musea kent Finland bijna 1.000 musea die hoofdzakelijk worden onderhouden door vrijwilligers: Deze musea worden beheerd door private ondernemingen, particulieren, verenigingen, stichtingen of gemeenten.150
Landschap en leefomgeving: het beleid van de Finse overheid om archeologisch erfgoed te beschermen (Palang & Fry 2013, p. 263, zie ook hierboven bij Archeologie) heeft ook betrekking op bescherming bij ontwikkelingen in de leefomgeving. Finland kent 156 nationaal waardevolle landschapsgebieden, die samen een representatief beeld vormen van het Finse platteland en de Finse natuur. De natuur en het platteland worden beschouwd als een belangrijk onderdeel van het Finse cultureel erfgoed. De aangewezen gebieden worden meegenomen in provinciaal beleid om ze te beschermen tegen veranderingen in het landschap door landbouw, nieuwbouw, natuurlijke erosie en verval. Finland kent tien landschapsprovincies. Deze provincies zijn verdeeld op basis van de regionale verschillen in natuurlijke en culturele kenmerken (Ymparisto 2018).
Monumenten: geen gegevens beschikbaar.
Immaterieel erfgoed en taal: Verhalen, plaatsnamen en taal zijn belangrijke dragers van Fins cultureel erfgoed. Dit is o.a. zichtbaar in de officiële status van minderheidstalen, ongeacht het (bijzonder) kleine aantal sprekers hiervan (zie ook Paikkala 2009, p. 69). In 2013 ratificeerde Finland het UNESCO-verdrag ter Bescherming van het Immaterieel Erfgoed. In het kader van dit verdrag is Finland ook gestart met het opstellen van een nationale inventaris van immaterieel erfgoed.151
147 Suomen Kotiseutuliitto. Website: https://kotiseutuliitto.fi. In het Fins, vertaald door Google Translate. Geraadpleegd 29 juli 2019.
148 Antiquities Act: https://www.finlex.fi/en/laki/kaannokset/1963/en19630295.
149 Palang, H. & G. Fry. (2013) Landscape Interfaces: Cultural Heritage in Changing Landscapes. Springer Science & Business Media.
(https://books.google.nl/books?hl=nl&lr=&id=ocR9CAAAQBAJ).
150 Op de website van Museotilasto is o.a. precies te zien hoeveel uren vrijwilligers besteden aan de verschillende musea, alsook de operationele kosten van musea. Website: https://www.museotilasto.fi/. Selectie: 2018; Work contribution of volunteers in hours per year. Geraadpleegd 28 juli 2019.
151 Finnish Heritage Agency (2020). https://www.museovirasto.fi/en/about-us/international-activities/international-conventions.
Geraadpleegd 26-08-2020.
Het geregistreerde cultureel erfgoed van Finland representeert de verschillende bevolkingsgroepen van het land. Finland benadrukt dat ze behalve de gedeelde Europese en Noordse culturen, ook diverse
minderheidsgroepen kent zoals de inheemse Sami, Zweedse Finnen, Roma, Joden en Tataren. Het gebied was tot 1809 deel van het Zweedse Rijk en viel daarna, tot de revolutie van 1917, onder Russisch bewind.
Ook andere bevolkingsgroepen zoals de Balten hebben sporen achtergelaten op het Fins culturele landschap.
De Association of Cultural Heritage Education is een kennisorganisatie en heeft als missie zich in te zetten als ‘promotor, beïnvloeder, ontwikkelaar en communicator van cultureel erfgoededucatie en de educatie voor culturele duurzame ontwikkeling’152. Het doel is de culturele competenties van vooral kinderen en jongeren te versterken – kennis, vaardigheden en ervaring ten aanzien van cultureel erfgoed en het
ondersteunen van ontwikkeling van identiteit, deelname aan cultuur en maatschappij en het uitoefenen van je culturele rechten.