Externe verantwoording

Het afleggen van externe verantwoording over de ICT behoort onderdeel te zijn van de IT-governance van een organisatie. Dit kan bijvoorbeeld door in het jaarverslag van een organisatie aandacht te besteden aan de organisatie van de ICT, de kosten van ICT en aan de voortgang van belangrijke ICT-projecten.

De verschillende politiekorpsen brengen jaarverslagen uit en het Ministerie van BZK publiceert een overkoepelend jaarverslag voor de Nederlandse politie. Daarnaast brengt vtsPN afzonderlijk jaarverslagen uit, waarin onder andere de ontwikkelingen rond de ICT van de politie aan de orde komen.

Wij hebben de jaarverslagen bestudeerd van de Nederlandse politie over 2008 en 2009 en de jaarverslagen van de 26 korpsen over 2009. Ook hebben we alle jaarverslagen van vtsPN vanaf de oprichting in 2006 tot en met 2009 in het onderzoek betrokken. Hieronder beschrijven we onze bevindingen. We sluiten de paragraaf af met een samenvattend beeld.

Jaarverslagen Nederlandse politie

In de door het Ministerie van BZK gepubliceerde jaarverslagen van de Nederlandse politie komen de ICT-ontwikkelingen op landelijk niveau summier aan de orde. Het jaarverslag 2008 refereert aan een rapport van de Inspectie Openbare Orde en Veiligheid (IOOV 2008), waarin is vermeld dat de samenwerkingsafspraken over de basisvoorzieningen niet geheel zijn gerealiseerd. In het jaarverslag 2009 zijn alleen enkele ontwikkelingen rond de informatievoorziening geschetst. Volgens het jaarverslag heeft de invoering van de basisvoorzieningen tot een tijdelijke trendbreuk in de gegevens geleid. Vooral korpsen die voorheen met het Bedrijfsprocessen-systeem (BPS) werkten hadden hier moeite mee. Bovendien hebben de opleidingen van medewerkers tot een tijdelijk lagere capaciteit geleid.

Meer exacte gegevens over de aard en omvang van de problemen met de BVH en de invloed daarvan op de prestaties en informatiepositie

ontbreken.

De jaarverslagen van de Nederlandse Politie en de daarbij behorende kerngegevens geven beperkte informatie over de ICT-kosten van de politiekorpsen. In een overzicht van verschillende kostencategorieën zijn de kosten van verbindingen en automatisering afzonderlijk per korps gepresenteerd. In totaal gaat het om ruim een half miljard euro. Dit bedrag omvat echter niet alle ICT-kosten van de korpsen, omdat bijvoor-beeld de kosten van ICT-personeel van de korpsen niet zijn inbegrepen (zie ook § 3.2.1).

Jaarverslagen korpsen

De jaarverslagen van de politiekorpsen bieden de mogelijkheid om extern verantwoording af te leggen over de ontwikkelingen op het terrein van ICT en de daarmee gemoeide kosten. In de jaarverslagen over 2009 besteden verschillende korpsen aandacht aan de ICT. De invoering van de BVH en de gevolgen daarvan komen in de jaarverslagen van negen korpsen aan de orde. Deze korpsen melden in hun jaarverslagen ontevredenheid onder gebruikers van BVH, forse inspanningen voor de invoering en productie-verlies, onder andere door tijdrovende opleidingstrajecten. De korpsen maken ook melding van verstoringen in de managementinformatie en (onverklaarbare) trendbreuken in de statistische informatie. Het korps Groningen meldt bijvoorbeeld dat het aantal geregistreerde incidenten is teruggelopen van 152 254 in 2008 tot 83 444 in 2009. Oorzaak daarvan is dat in BVH meldingen niet meer automatisch als incident worden geregistreerd, maar afzonderlijk moeten worden «overgehaald».

Uit de jaarverslagen van de politiekorpsen over 2009 komt onzekerheid naar voren over de verwerking van het exploitatieverlies van vtsPN over 2009. Dit verlies van ongeveer € 27 miljoen zou in beginsel verdeeld moeten worden over de korpsen. Uiteindelijk is dit verlies vanuit de reserves van vtsPN opgevangen en niet doorbelast aan de korpsen.

De jaarverslagen van de korpsen geven informatie over de kosten van verbindingen en automatisering. Deze kostencategorie omvat niet alle ICT-kosten. In verband daarmee heeft het Ministerie van BZK een model ontwikkeld om de korpsen de ICT-kosten meer volledig in kaart te laten brengen. Negen van de 26 korpsen rapporteren in hun jaarverslag volgens het standaardmodel (zie ook § 3.2.1).

Jaarverslagen vtsPN

De jaarverslagen van vtsPN vanaf 2006 geven een beschrijving op hoofdlijnen van de ontwikkeling van de ICT bij de politie. Ook de

ontwikkelingen binnen de ICT-organisatie van vtsPN komen aan de orde.

Zo gaat het jaarverslag 2007 in op de samenwerkingsafspraken met de ministeries van BZK en Justitie en de implementatie van de basisvoorzie-ningen. Volgens het jaarverslag verloopt de implementatie volgens plan, met uitzondering van de BVH. Eind december 2007 was de invoering in het eerste korps (Limburg-Zuid) namelijk uitgesteld, omdat bij eindtesten technische fouten werden geconstateerd. Verdere informatie over deze fouten en de invloed daarvan ontbreken in het jaarverslag. In het jaarverslag 2007 is verder vermeld dat in dat jaar een normkostenon-derzoek is gehouden. Uit de onnormkostenon-derzoeksrapportage was onder andere naar voren gekomen dat de ontwikkeling van de ICT-kosten politieke en bestuurlijke aandacht vroegen. Ook hierbij ontbreekt een nadere

toelichting. Het jaarverslag 2007 geeft ook een beschrijving in hoofdlijnen van de ontwikkelingen en voortgang. Zo wordt onder andere vermeld dat

de consolidatie en concentratietrajecten in de verzorgingsgebieden, die van belang zijn voor de uitvoering van de strategie Wenkend Perspectief, voor meer dan de helft zijn gerealiseerd en volledig op schema liggen.

Het jaarverslag 2008 van vtsPN geeft een schets van de voortgang van de samenwerkingsafspraken met de ministeries. Zonder in te gaan op de achtergronden, vermeldt het jaarverslag dat er vertraging is opgetreden bij het BVH-project.

In het jaarverslag van vtsPN over 2009 is aangegeven dat de samenwer-kingsafspraken zijn gerealiseerd. Verder is een beeld gegeven van de ICT-ontwikkelingen en is vermeld dat de consolidatie- en concentratietra-jecten op twee na zijn afgerond.

Het jaarverslag 2010 besteedt uitvoerig aandacht aan de problemen die begin 2010 speelden in het verzorgingsgebied Noordoost. Ook gaat het jaarverslag uitgebreid in op de interventies die in 2010 in gang zijn gezet om de bedrijfsvoering te verbeteren (zie ook § 3.3.1). Volgens de directie van vtsPN is fors ingezet om het «huis op orde» te krijgen en zijn er op dat punt resultaten geboekt. Het beeld dat de bedrijfsvoering verbetering laat zien, komt ook naar voren uit het rapport van de externe accountant over 2010 en uit het onderzoek dat een extern bureau begin 2011 heeft verricht met het oog op de overdracht van de financiële bedrijfsvoering door het Kbb aan het ministerie. In zijn rapportage geeft de accountant overigens aan dat een verbetering van de interne bedrijfsvoering weliswaar zichtbaar wordt, maar aandacht blijft vragen.

In de tabel hieronder staat een overzicht van de exploitatieresultaten van vtsPN volgens de jaarverslagen van vtsPN.

Exploitatieresultaten vtsPN (bedragen x € 1 000)

Jaar Exploitatieresultaat vtsPN

2007 – 878

2008 – 991

2009 – 27 391

2010 – 7 543

Bron: jaarverslagen vtsPN.

Het negatieve exploitatieresultaat over 2009 bestaat uit een verlies van

€ 3,8 miljoen op de reguliere bedrijfsvoering en verder uit incidentele resultaten, waaronder een aantal afwaarderingen op vorderingen en projecten. Dit omvat onder andere hogere lasten voortvloeiend uit contracten met leveranciers en een afschrijving op investeringen in een uitwijkvoorziening voor meldkamers. De negatieve exploitatieresultaten zijn gedekt uit de reserves van vtsPN.

Samenvattend beeld externe verantwoording

In de door het Ministerie van BZK uitgegeven jaarverslagen Nederlandse politie over 2008 en 2009 komen ICT en de (problemen bij) invoering van de basisvoorzieningen slechts summier aan de orde. De jaarverslagen van de korpsen over 2009 gaan soms uitvoeriger in op de ervaren problemen met de invoering van de BVH. Korpsen maken melding van de grote inspanningen om de BVH in te voeren, van productieverlies en van verstoringen in managementinformatie. De jaarverslagen van vtsPN over

2007, 2008 en 2009 gaan ook in op (de invoering van) de basisvoorzie-ningen, maar een uitvoerige toelichting op de knelpunten ontbreekt. De omvang en ernst van de problemen komen daardoor niet tot uitdrukking.