Dark Dragon Books

Adres: Zuringveld 14 4847 KS Teteringen

Website: www.darkdragonbooks.com

De in april 2009 door voormalig sales en marketingmanager Amin Gemei53 _{opgerichte uitgeverij Dark} Dragon Books specialiseert zich in het opnieuw uitgeven van populaire fantasy titels. Onder de meest populaire reeksen vallen Conan en Red Sonja, beiden gebaseerd op de pulpverhalen van Robert E. Howard die dateren uit de jaren dertig en, mede door de verfilmingen uit de jaren tachtig, inmiddels tot fenomeen zijn uitgegroeid. Ook de stripversie van de A Song of Ice and Fire boeken van George R.R. Martin wordt prominent geadverteerd, waarschijnlijk ook dankzij de populariteit van de HBO televisieserie Game of Thrones die vanaf April 2014 zijn vierde seizoen in zal gaan. Naast deze grote aandachtstrekkers bestaat het fonds ook uit meer obscure fantasy en science fiction reeksen als Verloren Paradijs, Zang der Elfen en Blackwood en videogame tie-ins zoals Assassin’s Creed en World of Warcraft. In alle gevallen zijn dit Nederlandse vertalingen van Engelse of Franse titels, de

Nederlanders die door Dark Dragon worden uitgegeven zijn enkel tekenaars, geen schrijvers.

In zekere zin kan Dark Dragon samengevat worden als het tegenovergestelde van uitgeverij Xtra. Xtra legt de nadruk op de inhoud van haar titels met als vorm vaak een ruwe doe-het-zelf tekenstijl in zwart-wit, getekend door de auteur zelf. In het fonds van Dark Dragon is geen enkele covertekening te vinden die niet uiterst professioneel en gedetailleerd uitgevoerd is met een vol kleurenpalet. Je hoeft geen kenner te zijn om dit soort tekeningen te waarderen, ze zijn commercieel. De nadruk lijkt bij Dark Dragon op presentatie te liggen en dit wordt ook opgemerkt: zo prijst een artikel uit de Metro van 12 Oktober 2010 de ‘met zorg samengestelde uitgaves van de jonge stripuitgeverij’54 _{en De Telegraaf van 25 Juni 2011 spreekt van een ‘luxe uitvoering voor een} schappelijk prijsje’55_{in een artikel over een nieuwe gebundelde uitgave van drie Robin Hood strips.} Zo’n ‘luxe uitvoering’ bevat dan naast het verhaal zelf een grote hoeveelheid conceptschetsen en ‘additional artwork’. Er mag geen twijfel over bestaan: de tekeningen zijn het grote ‘selling point’ van Dark Dragon. Het merendeel van deze tekeningen lijkt te bestaan uit gespierde mannen met ontbloot bovenlijf of middeleeuws harnas die een bijl of zwaard hanteren met een schaars geklede vrouw aan hun zijde.

Wie zijn de tekenaars waar Dark Dragon zijn succes aan te danken heeft? Grote Nederlandse namen zijn onder andere Chris Evenhuis en Romano Molenaar. Evenhuis (21 Juli 1978) is voormalig student milieuwetenschappen-biologie, zijn meest prominente werk en doorbraak als striptekenaar was de tweedelige mini-serie Snooze, een fantasy-thriller uitgegeven door een Franse uitgever over

53 Zie linkedin.

54 Amerikaanse fantasy met Nederlandse tint Metro (NL), 12 oktober 2010 dinsdag, Blz. 13.

een jongen die in coma ligt, die hij maakte met Franse scenarist Kid Toussaint Aphrodite IX.56_Naast zijn werk als striptekenaar werkt Evenhuis ook als concept-tekenaar voor pc-games. Molenaar (28 Januari 1971) is via Dark Dragon vooral bekend als de tekenaar van de serie Storm, maar kent ook buitenlands succes. Molenaar heeft als tekenaar bij DC Comics onder andere gewerkt aan het Batmanverhaal Batman: Scare Tactics en verschillende nummers van de reeks Birds of Prey,57 Molenaar werd hiermee de eerste Nederlandse tekenaar van Batman.58

Coverafbeeldingen uit de reeksen Conan en Game of thrones.

Dark Dragon Books is ook sterk vertegenwoordigd op bijna alle stripbeurzen en gelijksoortige festivals in Nederland. Omdat de uitgeverij zich specialiseert in fantasy is haar doelgroep ook te vinden op evenementen als de Elf Fantasy Fair, Castlefest en Summer Darkness, evenementen die in de eerste plaats bedoeld zijn voor liefhebbers van fantasy en gelijksoortige genres, niet per se stripboeken dus . Een volledige lijst met alle evenementen waar Dark Dragon vertegenwoordigd wordt staat op de website.59 _{Om aandacht te trekken wordt bij de stands af en toe gebruikt gemaakt} van vrouwelijke modellen in kostuum op een podium. Op de stripdagen 2014 in Gorinchem

56 Tekenaars met buitenlands succes Leeuwarder Courant, 24 oktober 2012 woensdag, Cultuur; Blz. 34. Anko de Jong

57 http://dc.wikia.com/wiki/Category:Romano_Molenaar/Penciler

58 Dag en nacht tekenen AD/Haagsche Courant, 27 November 2012 dinsdag, Blz 2. 451 woorden, NATASCHA FRENSCH

bijvoorbeeld waren twee modellen aanwezig, de één gekleed als Daenerys Targaryen uit Game of Thrones en de ander als Red Sonja uit de gelijknamige reeks. Dit jaar stonden er echter een paar stoelen om het podium gereserveerd voor amateurtekenaars die een poging wilden doen om de modellen te schetsen of zoals het programmaboekje van de stripdagen het beschrijft: ‘…dit jaar is er extra ruimte om ook zelf deze modellen te tekenen in je schetsboek. Je zit er dan met je neus bovenop!.’

Promotie

Het promotiemateriaal van Dark Dragon Books zet de uitgeverij en de auteurs op de achtergrond om zich volledig te focussen op het adverteren van de titels. Dit wordt gedaan door zoveel mogelijk gebruik te maken van het tekenwerk uit de boeken. Als voorbeeld bespreek ik de uitgave en promotie van de Conan serie. De reden dat ik een hele serie in plaats van een enkel album bespreek is omdat het beter samenvalt met hoe Dark Dragon de titels adverteert. Omdat Dark Dragon geen gebruik maakt van een aanbiedingscatalogus zal ik ten tweede één van de grotere recente folders van Dark Dragon bespreken, die van het najaar 2013. Als laatste zal ik bespreken hoe haar website en facebook account het imago van Dark Dragon beïnvloeden.

Titels: Net als Merlijn door Silvester verkoopt Dark Dragon de eerste twee delen van de reeks Conan: de weg der koningen gebundeld als voordeelpakket, of ‘promopack’ zoals op haar website vermeld staat. De individuele delen van Conan: de weg der koningen zijn softcovers en kosten 8,95 euro per stuk, ze zijn 29 centimeter lang, 22 centimeter breed en rond de 50 pagina’s dik. Het promopack kost 17, 95 euro, maar komt gebundeld met een prent van dezelfde afmetingen als de strip. Dit soort prenten zijn bedoeld als ‘gadgets’ of ‘collector’s items’ die bijvoorbeeld ingelijst kunnen worden. Weg der koningen is een spin-off van de hoofdreeks die simpelweg Conan heet. De individuele delen van Conan worden uitgegeven als hardcover, zijn 64 pagina’s dik en kosten 18,95 euro per stuk, meer dan twee keer zoveel als Weg der koningen.

In de webshop van Dark Dragon zijn ook Conan-verzamelcassettes, omhulsels waar drie delen uit de reeks in bewaard kunnen worden, verkrijgbaar. Een lege cassette kost 10 euro en één die gevuld is met de drie eerste delen uit de reeks kost 66,85 euro, er is dus geen financieel voordeel in het kopen van een gevulde cassette in tegenstelling tot het apart kopen van ieder onderdeel en de lege cassette. De verzamelcassettes komen voor de hoofdreeks in drie verschillende uitgaven. Het uiterlijk van iedere cassette correspondeert met de drie delen die erin horen (dus één cassette voor deel één tot drie, één cassette voor deel vier tot zes, etc.) Er is ook de spinoff-reeks Legendes van

Conan die zich afspeelt vóór de gebeurtenissen in de hoofdreeks. Legendes van Conan is verkrijgbaar in dezelfde prijzen en formaten als de hoofdreeks, inclusief de de verzamelcassettes. Er zijn ook twee delen verkrijgbaar van een reeks genaamd Kronieken van Hyboria, maar het eerste deel hiervan is een boek met coverafbeeldingen en prenten en het tweede deel is een stripbewerking van de bioscoopfilm Conan de barbaar in 3d. Beide delen zijn softcovers en verkrijgbaar voor 7,95 euro per stuk.

Dark Dragon verkoopt hier niet een enkele titel, of zelfs een enkele serie, ze verkoopt het fenomeen ‘Conan’. Door de individuele onderdelen van dat fenomeen in prijs en kwaliteit van uitgave te laten variëren wordt de kans groter dat iemand bereid is om uit nieuwsgierigheid één van de goedkopere delen te kopen en zo geïnteresseerd raakt in de andere delen en series. Wellicht is dit één van de hoofdverschillen tussen de meer literaire uitgeverijen en rechttoe rechtaan

stripuitgeverijen: de eerste moet de klant motiveren een enkele titel te kopen terwijl de tweede een klant moet motiveren om steeds terug te komen voor het nieuwe nummer van een reeks of het nieuwe onderdeel van een ‘fenomeen.’ Al deze reeksen zijn op de website ook te vinden op dezelfde pagina met enkel de noemer: Conan.

Veel van deze uitgaven worden in de webshop van Dark Dragon geadverteerd met de tekst ‘inclusief bonusmateriaal’ of ‘inclusief uitgebreid schetsdossier’ als onderdeel van de beschrijving. Overigens is de Conan-reeks hier geen uitzondering in, de meeste uitgaven van Dark dragon bevatten op zijn minst wat extra karakterschetsen naast het hoofdverhaal. Sommige uitgaven zijn bundelingen van hardcover albums met coverafbeeldingen die enkel voor die bundeling zijn gemaakt.60 _Dit bevestigt dat de titels van Dark dragon het tekenwerk als het sterkste ‘selling point’ hebben. Er lijkt echter minder aandacht te worden gegeven aan waar deze tekeningen vandaan komen. Dark Dragon Books heeft op haar website geen index-pagina wat betreft auteurs of tekenaars en ook in de

beschrijving van de individuele titels staat enkel een naam zonderextra informatie, zonder links naar persoonlijke websites of, bijvoorbeeld, een lijst van andere titels binnen het fonds waar diegene aan heeft gewerkt. Enkel iemand die op zoek is naar het werk van een specifieke auteur kan via de zoekfunctie alle titels vinden waar diegene aan heeft gewerkt.

Dark Dragon lijkt te functioneren als tussenpersoon in het uitgeven van buitenlandse titels in Nederland en zou dus een veel minder intieme relatie met de auteurs binnen het fonds hebben. Wel linken ze in de beschrijving van verscheidene titels (bijvoorbeeld Conan deel 161_{) naar youtube videos}

60 Zie bijvoorbeeld de Game of Thrones Hardcover Collection van €175,- in de webshop van Dark Dragon: http://www.darkdragonbooks.com/a-28592427/game-of-thrones/a-game-of-thrones-hardcover-collection-1-6/

waarin de auteur over de titel geïnterviewd wordt, maar die interviews lijken niet in opdracht van de uitgeverij te gebeuren. Er is dus een beslissing gemaakt om de titels voor zichzelf te laten spreken.

Aanbiedingscatalogus: Dark Dragon Books heeft geen aanbiedingscatalogus. Dat wil zeggen: in tegenstelling tot de andere uitgevers maakt Dark Dragon geen gebruik van een enkel boekwerk dat naar de verschillende boekenwinkels gestuurd wordt. In plaats hiervan staat het gehele fonds op de website en worden alleen dunne folders met een select aantal titels in grote aantallen naar de winkels gestuurd, maar deze folders zijn bedoeld voor zowel de consument als de winkeleigenaar. Toen ik eigenaar Amin Gemei aansprak tijdens de stripdagen Haarlem 2014 en hem vroeg hoe de boekenwinkels dan op de hoogte bleven van hun fonds antwoordde hij enkel: ‘die vinden ons wel.’ Bij gebrek aan een aanbiedingscatalogi bespreek ik hier de folder voor de titels van winter 2013.62

De folder bestaat uit achtkantjes waarin negen series geadverteerd worden. Er wordt weinig tot geen gebruik gemaakt van tekst, maar drie van de negen series hebben een korte samenvatting van het verhaal op de pagina. De lay-out van de folder is druk, met overal afbeeldingen van schaars geklede vrouwen, fantasy-monsters en gespierde, heldhaftig uitziende mannen. Deze afbeeldingen zijn allemaal wel afkomstig van de series die geadverteerd worden, maar er moet selectief gekeken zijn naar welke afbeeldingen wel en niet zouden worden gebruikt. Er wordt in de tekeningen ook een grote verscheidenheid aan kleuren gebruikt en er lopen veel verschillende tekenstijlen door elkaar omdat de verschillende titels van andere tekenaars komen. Het eindresultaat is sensationeel en trekt de aandacht, maar is ook enkel gericht op liefhebbers van fantasy en science fiction.

Online activiteit: De website van Dark Dragon Books is op zijn minst druk te noemen. Bovenaan de hoofdpagina staan meerdere coverafbeeldingen, aan de linker zijkant staan grote knoppen met strip- acties erop. Rood en oranje zijn de dominante kleuren en vele kopjes hebben vlammen als

achtergrond. Centraal staat een grote banner met erboven ‘welkom bij Dark Dragon Books’ en de tekst:

Als je gek bent op mooie strips, dan zit je hier helemaal goed. Zeker als je (net als wij) houdt van veel extra’s in je strip zoals ex-librissen,63 _{schetsen en extra} informatie. Veel blader, lees en bestelplezier!

61 Zie video ‘FANTASIC FORUM INTERVIEW WITH KURT BUSIEK’ op youtube: https://www.youtube.com/watch? v=nqWjw1YdcqQ

Deze tekst staat in het wit met fotorealistische vlammen op de achtergrond en rechts ervan een afbeelding uit de stripserie Game of Thrones. Deze lacherige spreektaal wordt overal op de website gebruikt. Bovenaan de pagina voor uitleg van de verzendkosten staat bijvoorbeeld een afbeelding van een tekenfilmkonijn uit de videogame reeks Rayman’s Raving Rabbits en tijdens de uitleg staan zinnen als ‘Tja, het wijst zich eigenlijk vanzelf!’ en ‘Slechts voor 99% tevreden? Laat het ons dan ook weten, wij vinden altijd een oplossing.’ Deze casual toon steekt raar af tegenover de vlammen en verscheidene serieuze taferelen op de afbeeldingen van de hoofdpagina. De houding van de

uitgeverij is wel klantvriendelijk, maar het gebrek aan tekst in de promotie van haar titels, gekoppeld aan de toon en de lay-out van de website suggereert dat haar doelgroep naast stripboeken niet geïnteresseerd is in andere vormen van literatuur.

Wat sociale media betreft heeft Dark Dragon Books twitter links laten liggen en zich volledig gericht op facebook. Met enig succes blijkbaar, want Dark Dragon heeft met ruim 1800 Vind-ik-leuks een hoger aantal volgers op facebook dan iedere andere stripuitgeverij in deze scriptie. Op de facebookpagina beschrijft Dark Dragon zich in dezelfde casual toon als op haar website. Ze zegt ook dat haar missie het maken is van ‘Mooie afgewerkte en betaalbare stripalbums die je al het andere even doen vergeten.’ De pagina wordt ook dagelijks bijgewerkt, meestal met tekeningen of schetsen van personages uit hun titels. De nadruk in dit alles ligt op escapistisch vermaak. Andere uitgevers in deze scriptie halen hun belang uit het engageren met de realiteit, terwijl Dark Dragon haar lezers ervan probeert af te leiden.

2.6 Uitgeverij L (imprint Luitingh-Sijthoff)

Adres: Leidsegracht 105a

Website: www.dromen-demonen.nl

Email: info@lsamsterdam.nl

Uitgeverij L is één van de vijf uitgeverijen die samen uitgeverij Luitingh-Sijthoff vormen, waarvan de wortels liggen in het jaar 1851. Van deze vijf specialiseert Uitgeverij Luitingh zich in het vertalen van populaire genretitels zoals de boeken van Dan Brown, Stephen King en Dean Koontz. Sijthoff geeft romans, thrillers en non-fictie uit waaronder titels van Patricia Cornwell, Iris Johanssen en Jonathan

63 Definitie ex-libris encyclo.nl: Eigendomsmerk in een boek, gewoonlijk aangebracht op de binnenzijde van het voorplat van de boekband. http://www.encyclo.nl/begrip/ex-libris. Een ‘gadget’ zoals dit speelt in op het ‘collector’s item’ aspect binnen de promotie van Dark Dragon.

Kellerman. Poema pockets geeft romans, ‘chicklit’ en thrillers uit zoals die van Danielle Steel en Erna Gianotten. Luitingh fanstasy is één van de meest prominente uitgevers van science fiction en fantasy boeken in Nederland en beleeft momenteel groot succes met de uitgave van de Een lied van ijs en vuur reeks van George R.R. Martin waar de populaire tv-serie Game of thrones op is gebaseerd (zoals eerder is besproken geeft Dark Dragon Books de stripbewerkingen van de boeken van Martin uit.) In tegenstelling tot Oog & Blik is Uitgeverij L dus een imprint van een uitgeverij die in de eerste plaats al bekend staat om het uitgeven van genretitels en een veel minder literaire reputatie heeft hoog te houden.

Wat voor soort titels geeft Uitgeverij L uit? Volgens catalogus Picarta gaf Uitgeverij L in 2012 22 titels uit.64 _{Qua genre bestonden 18 van de 22 titels uit fantasy/horror reeksen. Dit is in de eerste} plaats geen verrassing, aangezien Uitgeverij L erg dichtbij het imprint Luitingh fantasy staat, zozeer zelfs dat de twee een website delen.Maar de echte reden dat het fantasy-genre zo’n groot deel van de titels uit 2012 uitmaakt is dat vijftien van de achttien titels behoorden tot de Lanfeust van Troy serie van Christophe Arleston en Didier Tarquin en de verscheidene spinoff-series daarvan. De verscheidene Lanfeust-series dateren zover terug als 1994 en worden gezien als klassiekers op het gebied van fantasy. Een overzicht van het gehele fonds van uitgeverij L op Lambiek.net en de rest van de titels uit 2012 op Picarta laat zien dat het typerend is voor Uitgeverij L om zich te concentreren op een select aantal succesvolle series.

De fantasy-titels van Uitgeverij L in 2012 die geen deel uitmaakten van de Troy-boeken betroffen het eerste deel van de Huurlingen-serie van Nicholas Jarry en Paolo Deplano genaamd De meute van de griffioen, het vijfde deel van De boeken van de zieners van Jean-Charles Gaudin en Robin Hobb genaamd De samenzwering en het vierde deel van de serie De beproeving van Stephen King en Roberto Aquirre-Sacasa getiteld Zware Gevallen. De andere vier titels betroffen drie delen uit de kritisch geprezen manga-serie Ayako van Osamu Tezuka en een nieuwe uitgave van Dossier Stemkwadrater, het eerste album uit de serie Agent 327 van Martin Lodewijk die voor het eerst verscheen in 1970 en inmiddels al zeven keer herdrukt is.65 _{In tegenstelling tot de andere titels op de} lijst is Agent 327 ook een titel die over de jaren bekendheid heeft verworven bij het algemene publiek.

64 Zie bijlage 1 voor volledig overzicht fonds 2012

65 Zie video ‘Daily Webhead: De vrouwen van Agent 327 (en Martin Lodewijk)’ door Michael Minneboo op youtube: https://www.youtube.com/watch?v=iKFlI9oFGh4

Coverafbeeldingen van Dossier Stemkwadrater van Martin Lodewijk en de bundeling van boek 3 en 4 van Lanfeust van Troy van Chritophe Arleston en Didier Tarquin.

Uitgeverij L deelt een website met Luitingh fantasy, maar als men het fonds van de imprint nauwkeurig bekijkt blijkt deze erg gevarieerd qua genre. Zeker in vergelijking met, bijvoorbeeld, Dark Dragon Books. De meest prominente Nederlandse auteurs binnen het fonds zijn Martin Lodewijk en Hein de Kort die bekend staat om, onder andere, zijn zeer grof getekende kranten-strips zoals Piet en Riet (Het Parool), Dirk en Desiree (Nieuwe Revu) en Vier onder 1 kap (Libelle). Dit zijn allebei tekenaars die al ruim dertig jaar actief zijn in de Nederlandse stripwereld en in die tijd ook bekendheid en succes hebben verworven buiten het circuit van de stripliefhebbers. Uitgeverij L is in 2005 opgericht, dus toen de Kort en Lodewijk bij de imprint kwamen was er erg weinig risico dat hun titels niet zouden verkopen. Als het fonds van Uitgeverij L door één gemeenschappelijk kenmerk

gekarakteriseerd kan worden dan is het een voorkeur voor veilige keuzes.

Uit het bekijken van de fondsen van de andere uitgeverijen in deze scriptie is al gebleken dat