Atlas Contact

Adres: Prinsengracht 911-915

Website: www.atlascontact.nl

Email: info@atlascontact.nl

Uitgeverij Atlas Contact (voorheen enkel Atlas tot de uitgeverij fuseerde met uitgeverij Contact) is de eerste uitgeverij op deze lijst voor wie het uitgeven van stripboeken/beeldverhalen/grafische romans maar bijzaak lijkt. Atlas Contact staat voornamelijk bekend als één van de grootste en meest

prominente algemene literaire uitgeverijen van Nederland. In 2011 gaf Atlas Contact in totaal, zonder herdrukken te filteren, 110 titels uit drie daarvan waren grafische romans, in 2010 gaf uitgeverij Atlas 131 titels uit en vier daarvan waren grafische romans. Volgens Picarta gaf Atlas Contact in 2012 nul striptitels uit, vandaar dat dit ik voor mijn bespreking van Atlas Contact niet verder dan 2011 kan gaan.75 _{Grafische romans nemen dus hooguit ongeveer twee of drie procent van het gehele fonds in} beslag.

In tegenstelling tot de voorgaande uitgeverijen op deze lijst kan Atlas zich dus enkel volgens de meest technische definitie van de term een ‘stripuitgeverij’ noemen. Er worden te weinig titels geproduceerd voor een aparte imprint zoals Oog & Blik of Uitgeverij L. De beeldromans maken zo’n 74 Tweet 30 Mei 2014 https://twitter.com/uitg_deharmonie

klein deel uit van het fonds dat er niet eens behoefte is aan een aparte categorie op de website van Atlas Contact zoals nog wel op de website van De Harmonie. Omdat er per jaar zo weinig grafische romans door Atlas worden uitgegeven, is het makkelijker om een overzicht van het totale stripfonds van de uitgeverij te krijgen en daarmee hopelijk ook een duidelijker beeld van hoe de uitgeverij over de afgelopen paar jaar heeft gereageerd op de toename in populariteit van de grafische roman.

Volgens Picarta heeft Atlas Contact in de periode 2002-2011 59 titels uitgegeven die onder het trefwoord ‘stripverhalen’ vallen. Het meest opmerkelijke is hoe groot het aantal stripbewerkingen of ‘verstrippingen’ op de lijst is. Op de Picarta lijst staan elf stripbewerkingen van bekende proza of poëzie-titels waaronder Hart der duisternis, Op zoek naar de verloren tijd, Misdaad en straf, Het proces en Charles Darwin over het ontstaan van soorten. Dit is belangrijk omdat het typerend is voor het fonds van Atlas Contact, maar erg verassend is het niet. We hebben eerder op deze lijst al gezien dat de literaire uitgeverijen een voorkeur hebben voor strips die al gebaseerd zijn op een literair verantwoord fenomeen en meer literair verantwoord dan de namen Conrad, Proust, Dostojevski en Kafka is moeilijk te vinden.

Coverafbeeldingen voor de stripbewerkingen van Joseph Conrad’s Hart der duisternis en Fjodor Dostojevski’s Misdaad en straf respectievelijk door Catherine Anyango en Alain Korkos.

In het hoofdstuk van deze scriptie over de geschiedenis van de grafische roman heb ik uitgelegd hoe de groeiende interesse van literaire uitgeverijen in grafische romans voornamelijk teweeg is gebracht door het succes van een select aantal titels. Eén van de meest belangrijke (zo niet de meest belangrijke in het geval van de huidige ‘boom’ aan interesse) hiervan was Persepolis van

Marjane Satrapi, het autobiografische verhaal van een Iraanse vrouw die haar vaderland als kind moest ontvluchten na de omverwerping van de regering van de sjah. Het succes van de grafische roman van Satrapi leidde tot een verfilming in 2007.76 _{In 2002, toen Atlas Contact voor het eerst} begon met grafische romans gaf de uitgeverij drie titels uit: de eerste was Hellevaart: de Nederlandse vertaling van Road to Perdition van Richard Piers Rayner waar datzelfde jaar nog een film van

gemaakt was met Tom Hanks, Paul Newman en Jude Law in de hoofdrollen, Op zoek naar de verloren tijd: de stripbewerking van het magnum opus van Marcel Proust en de Nederlandse vertaling van Persepolis.

Dat de interesse in volwassen strips en de introductie van de termen ‘beeldroman’, ‘grafische roman’ en ‘graphic novel’ met de vertaling van Persepolis ook begon op te laaien in Nederland blijkt mede uit artikelen over de autobiografie van Sartrapi. Zo bijvoorbeeld dit interview met Sartrapi uit Trouw van 23 November 2002:

'Zou u dat ook vragen als ik mijn verhaal in een film of een boek verteld had?' De ogen van Marjane Satrapi vlammen in reactie op de vraag waarom zij de vorm van een stripverhaal koos voor haar autobiografie. Terwijl er niets kwaads mee bedoeld was. Integendeel, haar levensverhaal in woord en beeld is prachtig. Maar het mag geen strip heten, het is een beeldroman.77

Ook Peter Breedveld maakt er een punt van om de ontdekking van deze nieuwe soort strips te prijzen in een recensie uit 2003 voor De kat van de rabbijn van Joann Sfar in de Haagsche Courant:

'De kat van de rabbijn' is uitgegeven door Atlas, die ook de strip Persepolis van de Iraanse Marjane Satrapi uitgaf. In de gaten houden, deze uitgeverij, want ze blijkt een fijne neus te hebben voor goede strips die ook nog eens bijdragen aan meer kennis en begrip voor andere culturen, wat nooit kwaad kan.78

In 2008 gaf Atlas Contact ook de Nederlandse vertaling van de “eerste” grafische roman Een contract met God van Will Eisner uit. Sinds het min of meer “introduceren” van de graphic novel zoals die internationaal bekend staat in Nederland is Atlas Contact blijkbaar weinig veranderd qua strategie.

76 De impact van de film Persepolis en andere stripverfilmingen heb ik al kort besproken in hoofdstuk 1.

77 ‘Klein zelfportret met hoofddoek ; Stripverhaal.’ Pieter van den Blink. Trouw, 23 November 2002. LEVEN; Pg. 17

Promotie

De promotie voor de striptitels van Atlas Contact verschilt weinig tot niet met de promotie van hun andere titels. Atlas Contact speelt wat imago betreft veel in op de allure van literatuur als hoge kunst en hun striptitels zijn hier geen uitzondering op. Dit wil echter niet zeggen dat de striptitels van dezelfde aandacht genieten als de rest van het fonds. Ze staan achterin de catalogi en er is niet veel informatie over de auteurs op de website te vinden. In dit segment bespreek ik hoe deze titels passen binnen het grotere imago van Atlas Contact als uitgeverij en de details van de individuele uitgaven. Ik doe dit door te kijken naar de uitgave van Joe Sacco’s Gaza 1956 en de aanbiedingscatalogus van het voorjaar 2011. Ook kijk ik naar de website van Atlas Contact en haar activiteit op sociale media.

Titels: Sacco is een interessant geval aangezien hij een recente aanwinst is voor Atlas Contact. Zij is de derde Nederlandse uitgeverij die de journalistieke strips van Sacco uitgeeft. Eerder waren Xtra met Moslimenclave Gorazde (2011) en Onder Palestijnen (2011) en daarna Oog & Blik met Reportages (2012). Atlas Contact geeft Gaza 1956 uit. Het boekwerk is een softcover van 23 centimeter lang, 17 centimeter breed, 432 pagina’s dik en kost 29,95 euro. Ter vergelijking: de originele Amerikaanse uitvoering Footnotes in Gaza (2009) is verkrijgbaar voor 25 euro in een uitgave die 27 centimeter lang, 20 centimeter breed en 416 pagina’s dik is. De extra pagina’s worden besteed aan een voorwoord en een uitgebreide bronnenlijst ter journalistieke verantwoording. De rest van de prijsverhoging wordt goedgemaakt door de beter kwaliteit papier waar het op gedrukt is, maar dit neemt niet weg dat dit de duurste Nederlandse uitgave van het werk van Sacco is. De enige andere uitgaven van het werk van Sacco die dertig euro of meer kosten zijn hardcovers van de originele Amerikaanse versies. Wellicht was de motivatie van Atlas voor deze verhoging in prijs en kwaliteit hetzelfde als die van Silvester strips met The Walking Dead: dat het publiek voor dit soort titels in Nederland zo klein is dat de prijs moet worden opgekrikt om enige winst te maken.

Aanbiedingscatalogus: De coverafbeelding van de aanbiedingscatalogus van Atlas Contact voorjaar 201179 _{bestaat uit wat geschilderd struikgewas met rode bloemen erin. De stijl waarin het is} geschilderd maakt duidelijk dat de afbeelding afkomstig is van een oud schilderij, iets van voor de twintigste eeuw wellicht. Het geeft de cover een klassiek kunstzinnige uitstraling. In de rest van de catalogus wordt ook vaak een beroep gedaan op klassieke kunst: boekomslagen met schilderijen of standbeelden erop en foto’s van auteurs in oude bibliotheken. Zo is er de foto Alexander Reeuwijk bij de beschrijving van zijn boek Darwin, Wallace en de anderen, een titel die over de geschiedenis van

79 Aanbiedingscatalogus afkomstig uit Bijzondere Collecties Uva. Nog niet gecatalogiseerd. Met dank aan dhr. Steef Stijsiger.

de evolutie gaat. Deze nadruk op cultureel erfgoed is ook terug te vinden bij de enkele graphic novel titel in de catalogus: Misdaad en straf, de stripbewerking van het beroemde boek van Fjodor Dostojevski. De titel wordt in twee paragrafen beschreven: de eerste grootste paragraaf begint met ‘Dostojevski’s Misdaad en straf behoort tot de meest originele misdaadromans die ooit zijn

geschreven.’ Hierna volgt een (redelijk gedetailleerde) beschrijving van het verhaal. In de tweede, kortere, paragraaf wordt uitgelegd dat het hier om een stripbewerking gaat. Omdat

voorbeeldpagina’s ontbreken is het niet ondenkbaar dat het iemand die de catalogus snel

doorbladert zou kunnen ontgaan dat dit überhaupt een stripboek is. Er wordt dus een beroep gedaan op het culturele erfgoed en de bekendheid van de roman Misdaad en straf om deze stripbewerking te verkopen.

Online activiteit: De website van Atlas Contact doet in veel opzichten denken aan die van Oog & Blik. De lay-out is minimalistisch en nuchter. Een witte achtergrond, het logo en de naam van de uitgeverij bovenaan, een carrousel die de meest recente titels en nieuwsitems langs laat komen en daaronder nieuwskopjes met de foto van de betreffende auteur ernaast. Het gebruik van de kleuren lichtblauw en kopergeel in de kopjes van de verschillende teksten en de keuze voor het lettertype geven de website ook een luchtige en elegante uitstraling.

Wat twittervolgers betreft steekt Atlas Contact boven alle andere uitgeverijen op deze lijst uit met meer dan 35.00 volgers. Op haar twitterpagina adverteert ze zichzelf als:

‘40 Boekfanaten aan de gracht. Wij vinden uitgeven van boeken spannender en belangrijker dan ooit voor het bewaren en verspreiden van relevante, nieuwe ideeën.’

Dit enthousiasme komt zeker naar voren, om de zoveel uur wordt er getweet over een nieuwe titel/lezing/nominatie, met bijbehorende afbeelding of foto. De tweets zijn geschreven in een opgewekte persoonlijke toon die mooi tegenwicht biedt voor de meer serieuze professionele toon van de website en aanbiedingscatalogus.

Ook de facebookpagina wordt bijna iedere dag meerdere keren bijgewerkt met

aankondigingen van nieuwe titels, evenementen en recensies. De beschrijving van Atlas Contact op haar facebook pagina onderstreept wederom het historische belang van de literatuur en de rol van de uitgeverij:

Uitgeverij Atlas Contact heeft een rijke en veelzijdige historie die teruggaat tot 1887. Doordat het boek tegenwoordig veel concurrentie heeft van andere media, vinden wij het uitgeven van boeken interessanter en belangrijker dan ooit.

Dit is het begin van een langere tekst op de ‘info’ pagina van de facebookaccount voor Atlas Contact. De rest van de tekst gaat door over hoe boeken de ‘geest verrijken’ en lezen een ‘unieke ervaring’ is. Door het belang van de literatuur en lezen te vergroten komt Atlas Contact ook als belangrijker over.