Andere oorsaecken, door welckmen tot dronckenschap vervalt
II. Onder d'aenleydende oorsaecken tot dronckenschap, is ten vijfden: Gulsicheydt
Esa. 2.3.
+
Mich. 4.2.
Esaias gheseydt heeft,+
dat de volckeren doen souden, seggende:+
Compt laet ons op den berch des Heeren gaen, ten huyse des Gods Iacobs, dat hy ons leere zyne weghen, ende wy wandelen op zyne paden. Och ofmen saghe, dat de eene den anderen op dese wyse by den arm naeme, ende trocke om te gaen na dat huys des Heeren! Daer soude meer Godvruchticheydt des levens, ende meer ghehoorsaemheyt nae de gheboden Godts in de Werelt ghespeurt worden, ende dat tyrannich ghebruyck, van malkanderen, om met vollen uyt te drincken, sonde haest op houden.
II. Onder d'aenleydende oorsaecken tot dronckenschap, is ten vijfden: Gulsicheydt.
DE vijfde aenleydende oorsaecke tot dronckenschap, is des Menschens eyghen +
Gulsicheyt verweckt tot droncke drincken.
Gulsicheydt:+
Want men vinter eenige welcker buyck is als een Wijn Oxhooft-vat, 'therbercht al wat men der ingiet. Haerlieder kelen zijn als open graeven, die nemmermeer en seggen het is genoech, wat men daer in werpt. Haerlieder darmen zijn als lange groote wyde laerssen, daer veel nats in mach. Dese worden inde H.
+
Prov. 23.20
Schrifture genaemt, Suypers ende Slempers.+
Prov. 23. Nacht-sitters, die gheheele
+
Esa. 5.11.
nachten over sitten om hen vol te suypen.+
Esa. c. 5. Ten rechte machmense
+
Iob. 15.16.
vergelijcken by Visschen, ghelijck oock 'tgemeen spreeck-woort mede brengt:+
Hy drinckt als
Daniel Souterius, Nvchteren Loth. Dat is, middel om op te staen, uyt de ziel-verderffelijcke sonde, van dronckenschap, tot een maetich, ende godtvruchtich leven
een Visch: Want ghelijck een Visch dat water op suypt, so doen sy oock den Wijn
+
Bruso lib. 1. cap. 19. ex Vopisco.
ende 'tBier. Dergelycken Quant is geweest, Bonosus Emperator,+
die om zyne groote gulsicheyt ende overdadicheyt int drincken niet voor een mensch, maer voor een Kan wiert ghehouden, so dat wanneer hy hem, van Probo overwonnen zynde, hadde verhanghen, een seecker persoon, wien zyn voorgaende leven bewust was, gevraeght, wie daer hinck: Antwoorde: Niet een Mensche, maer een Kan, ende in
+
Aurelian. in vita Probj. zyn leven seght Aurelianus,+
dat hy niet gheboren was om te leven, maer om te drincken.
Soodanighe gulsicheyt maeckt den mensche niet alleen den beesten gelijck, maer
+
Een gulsich Mensche is, slimmer dan een beeste.
oock veel gheringer.+
Want men siet niet veel dat de beesten hen met eten ofte drincken overladen, ghelyck de Menschen doen: Ende soo sy 'tsomwylen doen, soo en gheschietet niet in sulcken overvloet, datse dieshalven souden suysebollen, vallen oft 'tghesichte verliesen, alsoo datse haren leger ofte holen niet en souden connen vinden, gelyck men siet dat het den menschen dagelijcx wedervaert, die hen niet en connen droncke-drincken, sonder 'tgebruyck van haere redenen van alle haere sinnen te verliesen, ende sonder niet alleen de kennisse van hare vrienden, maer oock van die van haer eyghene huysgenooten, (jae dat noch al veel meer is,) van haer eygen leven gantsch berooft te worden, ghelyck den Coninck van Sparta Cleomedes wedervaeren is, de welcke den Scythen int overvloedich gulsich Wijndrincken willende navolghen, wiert ten lesen sot, dul, ende gantsch ontsinnich.
+
Seneca Epist. 83. Seneca de Heyden segt ten rechten,+
dat het seer schandelijck is, datmen meer in neemt, dan men laden can, ende
Daniel Souterius, Nvchteren Loth. Dat is, middel om op te staen, uyt de ziel-verderffelijcke sonde, van dronckenschap, tot een maetich, ende godtvruchtich leven
+
Een gulsich Dronckaert is een ghetuyghe teghen hem selven ende roept over hem selven wraecke.
datmen de maet van zyn maege niet en weet.+
Maer, na dese schande, vraeght de gulsige Dronckaert weynich, nademael hy niets anders en doet dan zyn maeghe te overladen, in sulcker maenieren, dat hy naderhandt vernootsaeckt wordt de selve van boven. schandelijck te ontladen, door dat gadt daer de Wijn ingecomen is, door 't selfde wort zy weder uytgheworpen. Sy syn (seydt God) dul van stercken dranck, sy syn in den Wijn versmoort, ende tuymelen van stercken dranck, dat alle
+
Esa. 28.7.
disschen vol spouwens syn, ende vol onreynicheydts aen allen plaetsen.+
Int peryckel van een groot onweder, soo werptmen al het tuych dat in den Schepe is inde Zee,
+
Ion. 1.5.
op dattet lichter worde, gelyck de Schippers van Ionas deden,+
die daer na Ionam ooc overboort inde Zee wierpen, waer door zy haer selven ende het schip berghden, maer een droncken Mensche die het over al vol spouwens ende onreynicheydts maeckt, door het uytwerpen van den Wijn (de welcke hy gulsichlyck inghegooten heeft) die en doet daer by sulcke baete niet ofte profijt. Want de gulsige Dronckaert den inghenomen Wijn uytwerpende, in plaetse van verlichtingen, brenght veel meer een getuyghe voort, de welcke daer wraecke roept (als de sonden van Sodom ende
+
Gen. 19.
Gomarra deden) tegen het lichaem ende de Ziele,+
van weghen een soodanighe overdadicheydt, ende ontheyliginghe der goede schepselen Godts, om den selven inde schrickelicke Zee der grimmicheydt Godts te versincken.
Applicatie, ofte Toeeygheninghe.
+
Leere, tot Maticheyt.
DVs, dat wy alhier, door 'taenhooren vande sonde van gulsicheyt,+
mogen gheleert worden tot aller
Daniel Souterius, Nvchteren Loth. Dat is, middel om op te staen, uyt de ziel-verderffelijcke sonde, van dronckenschap, tot een maetich, ende godtvruchtich leven
+
Tit. 2.12
+
1.Pet. 5.8.
tydt sober ende maetich zyn.+
Tit. 2. Nuchteren te wesen.+
1.Petr. 5. 8. Ende (nae de
+
Luc. 21.34.
vermaeninghe onses oppersten Ziel-sorghers Iesu Christi)+
ons selven te wachten, dat onse herten niet ter eenigher tydt beswaerdt en worden met gulsicheydt ende dronckenschap: Want door brasserye wordt de Gheest der Menschen onderdruckt ende beschaedicht op allen maenieren.
+
Plutarch. tract. 1. de esu carnis.
Heraclitus de Philosooph ghevraecht zynde, welcke Ziele de wyste was?+
Antwoorde, dat het was de droogste, ende die minst met den Wijn doordroncken was. Niet dat de Wijn eygentlyck des menschen gemoet plomp ende onverstandich maeckt, want matichlijck, dat is, soberlijck ende ter bequamer tijdt met goeder discretie ghebruyckt, so en voet hy niet alleen het lichaem, maer scherpt ende verheught oock den Gheest, als 't gemeyne spreeck-woordt, medebrenght. Soo ist dan int ghebruyck al gheleghen: 'tWelck nae de Natuere ghereguleert zynde, ons den Wijn soo profytelijck ende nutlijck maeckt, dat hy ons dient tot voetsel ende tot Medecyne, maer onmatich ende teghen natuere ghebruyckt, can hy ons niet dan enckel fenijn wesen, streckende tot onwysheyt, ende onsalicheyt.
III. Onder d'aenleydende oorsaecken tot dronckenschap, is ten sesten: