Uan de oorsaecken, door welckmen tot dronckenschap ghebracht wort
I. Onder de aenleydende oorsaecken tot de dronckenschap, is eerst aen te mercken, des Menschens verdorvene Nature
BAsilius Magnus segt seer wel, dat de dronckenschap eenen Duyvel is, diemen door +
Des menschens verdorvene Natuere.
wellust in het herte neemt.+
Te verstaen gevende, dat de wellustighe begeerte der verdorvene Natuere inden mensche, den mensche verrucket tot het quaet, dat hy willich ende bereyt hem overgheeft tot navolginghe van allerley sondighe lusten.
+
Basilius Magnus. homil. 14.
+
Het gaet in desen met hem, ghelijck het toegaet met de Ghieren, Aerenden ende dergelijcke Voghelen, die met eenen sonderlinghen lust vlieghen nae de vuyle stinckende aessen, niet achtende de lustighe velden noch Hoven. Ofte ghelijck de vlieghen, de ghesonde ende onverseerde deelen int lichaem blijven laten, gaen sitten inde schurftheyt ende sweeren, also gaet het oock toe, met onse verdorvene Natuere, die 't ghene dat eerlijck, wel, ende stichtelick ghedaen is, dat gaet zy onaenghesien voorby, maer dat leelijck is, dat onbehoorlijck is, als daer is quaede wellust ende dronckenschap, dat pleecht sy gheerne. Hierom, spreeckt seer wel d'Apostel Iacobus,
+
Iacob. 1.13.14.15.
+
Niemant die versocht wort, segghe, dat hy van Gode versocht wort: Want God en can met gheenen quaede versocht worden, hy en versoeckt oock niemant, maer een yegelijck wort versocht, als hy van zyn eygen begeerlyckheyt afghetrocken ende verlockt wort, daer na, als de begheerlijckheyt ontfanghen heeft, baert sy de sonde, ende de sonde, als sy volbracht is, brenght de doot voort. 'Tghetal der graden int bedrijven eener sonde,
wor-Daniel Souterius, Nvchteren Loth. Dat is, middel om op te staen, uyt de ziel-verderffelijcke sonde, van dronckenschap, tot een maetich, ende godtvruchtich leven
den hier van Iacobo seer fijn aengeteyckent naemelijck in haere 1. aenvechtinge 2.
+
De sonde wort meerder ghemaeckt op vier manieren.
ontfanginge 3. geboorte 4. volcomentheyt.+
De werckelicke sonde inden eersten
+
1.
graet der aenvechtinge is,+
wanneer 't gemoet op eene schiedelicke beweginghe wech ghetrocken wort om quaet te dencken ende met eenen ghekittelt wordt door eenich vermaecken inde selve. Want eene quaede beweginghe in 't ghemoet in gheworpen, van het vleysch ende den Duyvel, is ghelijck het aes dat in 't water geworpen wort, ende visschen aenlockt ende vermaeckt, ende veroorsaeckt dat zyder
+
2.
aenbyten. Zonde in ontfanginghe is,+
als daer met het vermaecken des ghemoets t'samen gaet toestemminghe des willens om dat quaet te bedrijven, daer op men
+
3.
ghedacht heeft. Zonde inde gheboorte is,+
wanneer dat sy voortcompt tot de daet
+
4.
ende uytvoeringe. Zonde in volcomentheyt is,+
wanneer de menschen ghewassen zijn tot eene ghewoonte ende ghestaltenisse der sonde, door eene langhe
betrachtinghe. Want het dickwils bedrijven eender, ende der selver sonde, laet eene boose indruckinghe in het herte, dat is eene stercke ofte gheweldighe toegenegentheyt, tot dat, ofte tot eenich ander quaet, Ende de sonde dus volcomen gheworden zijnde, brenght de doot voort: Want ghewoonte int sondighen, brenght voort hardicheydt des herten, hardicheydt des herten onboetveerdicheydt, ende onboetveerdicheyt verdoemenisse.
Ende, och of God gave, dat de sonde des dronckenschaps langhes dese vier trappen niet en waere in velen menschen opgheclommen tot hare volcomentheyt. Want daer
+
2.Tim. 3.10.
zijnder die de wulpsheydt liever hebben dan God.+
Ende daer wandelen vele, die
vyan-Daniel Souterius, Nvchteren Loth. Dat is, middel om op te staen, uyt de ziel-verderffelijcke sonde, van dronckenschap, tot een maetich, ende godtvruchtich leven
+
Philip. 3.18.
den des Cruyces Christi zyn:+
Wiens eynde is de verdoemenisse, wiens God de buyck is. Dat zijn die ghene, die haer selven met spijse ende Wijn ende sterckendranck opvollen, soo langhe als haer vel dat houden mach. Ia selfs die, die hen uytgheven voor groote heylighe, ende van strengher leven te voeren als andere, die zijn so vet ende so dicke, dat hen d'oogen van drincken uyt den kop puylen, alsoo dat sy alle man voor een spreeck-woort dienen. O ongheluckighe ende onsalige Menschen, die door de brandende koole haerder wellustighe begeerten ende begeerlijckheden hen dus laeten ontsteecken tot dronckenschap! O onwijse luyden die hen dus laeten
+
Proverb. 1.22.
verheeren vande verdorventheyt haerder Natuere!+
Hoe langhe wilt ghy onbesinneden, onbesinnet zyn? Keert u tot myner straffe: Siet ick wil u uytseggen mynen Gheest, ende u myne woorden kont doen.
Applicatie, ofte Toeeygheninghe.
NIemant volghe zijn verdorvene Natuere, door welcke hy can versocht worden ten +
Leere. Voor den
buyck-dienaers.
quaede,+
ende afghebracht worden van deuchden tot ondeuchden, van maeticheyt tot dronckenschap. 'Tis wel waer, men sieter vele die, als onwederborene menschen, den loop haerder verdorvene Natuere volghen, die niet anders en weten te
spreecken dan van fretsen, suypen ende swelghen. Sijn den verweenden Coninck,
+
Cicero I. 5. Tusc. quaest. Sardanapalo ghelijck, diens woort altijt was:+
Eet ende drinckt, ende speelt, want na den doot en is gheen wellust meer. Sy zijn den Cyclopibus ghelijck, van welcken Euripides spreeckt, dat sy seyden: VVy en kennen gheen ander Godt, dan onsen buyck, dien doen
Daniel Souterius, Nvchteren Loth. Dat is, middel om op te staen, uyt de ziel-verderffelijcke sonde, van dronckenschap, tot een maetich, ende godtvruchtich leven
+
Euripides. wy offerhande,+
ende offeren hem Ossen, Schapen ende hoopen tonnen Wijns.
+
De verdorvene Nature salmen teghenstaen.
Maer wy Christenen,+
laet ons desen hoop niet volghen, welcker weghen gaen ten verderve. Wy en zijn daer toe niet gheroepen, dat wy den vleesche sullen dienen tot voldoeninghe van onse boose begeerlijckheden, maer zijn daer toe
+
Tit. 2.12.
gheroepen,+
dat wy maetichlijck sullen leven in dese teghenwoordighe Werelt.
+
Gal. 5.23.
Ghedenckt hier toe de woorden Pauli:+
Die Christi zijn, die hebben het vleesch
+
Vers. 25. Vers. 16.
ghecruyscht met de beweginghe ende begheerten. Ick segghe u dan:+
Wandelt nae den Gheest, soo en sult ghy de begheerten des vleeschs niet volbrenghen.
De verdorventheyt onser wederspannigher natueren is, als de groote ende machtighe Goliath, ende de ghenaede Gods die wy ontfanghen, als den jongen ende cleynen David: Ende daerom, indien wy begeeren, dat de ghenaede de overhant crijghe, teghen het vleesch ende de verdorventheyt, so moeten wy den stercken man zijne wapenen uyt trecken ende berooven van zijn gheweer: Dit gheschiet wanneer wy alle de leden onses Lichaems overgeven om instrumenten te wesen des dienst Godts in gherechticheyt ende heylicheyt. Item wanneer wy tot versmooringhe ende verdempinge onser verdorventheyt uyttrecken het sweert des Gheests Ephef. 6. Welck is Gods woort, ende strijden met dien onbesuysten Reuse, hem hart aenvallende met de oordeelen ende dreyghementen Godts, ende als met cluppelen ter nederslaende. 1.Corinth. 9.27. Ende so wanneer de begeerlijckheyt begint te ontfanghen ende eenighe sonde voort te brenghen, soo moeten wy die het hoofdt verpletteren, ende teghen den gront lappen als een
Daniel Souterius, Nvchteren Loth. Dat is, middel om op te staen, uyt de ziel-verderffelijcke sonde, van dronckenschap, tot een maetich, ende godtvruchtich leven
Voghelken in den dop, op dat sy niet tot onsen verderve op en wasse.
II. Onder d'aenleydende oorsaecken tot dronckenschap, is ten tweeden aen