Andere oorsaecken, door welckmen tot dronckenschap vervalt
III. Onder d'aenleydende oorsaecken tot dronckenschap, is ten sesten: Leedicheydt
Tit. 2.12
+
1.Pet. 5.8.
tydt sober ende maetich zyn.+
Tit. 2. Nuchteren te wesen.+
1.Petr. 5. 8. Ende (nae de
+
Luc. 21.34.
vermaeninghe onses oppersten Ziel-sorghers Iesu Christi)+
ons selven te wachten, dat onse herten niet ter eenigher tydt beswaerdt en worden met gulsicheydt ende dronckenschap: Want door brasserye wordt de Gheest der Menschen onderdruckt ende beschaedicht op allen maenieren.
+
Plutarch. tract. 1. de esu carnis.
Heraclitus de Philosooph ghevraecht zynde, welcke Ziele de wyste was?+
Antwoorde, dat het was de droogste, ende die minst met den Wijn doordroncken was. Niet dat de Wijn eygentlyck des menschen gemoet plomp ende onverstandich maeckt, want matichlijck, dat is, soberlijck ende ter bequamer tijdt met goeder discretie ghebruyckt, so en voet hy niet alleen het lichaem, maer scherpt ende verheught oock den Gheest, als 't gemeyne spreeck-woordt, medebrenght. Soo ist dan int ghebruyck al gheleghen: 'tWelck nae de Natuere ghereguleert zynde, ons den Wijn soo profytelijck ende nutlijck maeckt, dat hy ons dient tot voetsel ende tot Medecyne, maer onmatich ende teghen natuere ghebruyckt, can hy ons niet dan enckel fenijn wesen, streckende tot onwysheyt, ende onsalicheyt.
III. Onder d'aenleydende oorsaecken tot dronckenschap, is ten sesten: Leedicheydt.
NEvens d'oorsaecken die den mensche verleyden totten schandelicken dronck, moet +
Leedich ganck maeckt den Menschen tot Dronckaerts.
mede de Leedicheydt ghestelt worden.+
Want uyt leedicheydt leertmen anders niet
+
Chrysost. homil. 16. in Epist. ad Ephe.
dan quaedt doen. Chrysostomus segt:+
Leedicheydt is een deel der
boos-Daniel Souterius, Nvchteren Loth. Dat is, middel om op te staen, uyt de ziel-verderffelijcke sonde, van dronckenschap, tot een maetich, ende godtvruchtich leven
heyt, ja geen deel alleen, maer oock selfs de oorsaecke ende quaede wortel der
+
Basilius in reg. contract. boosheyt: Want leedicheyt heeft alle boosheyt gheleert. Basilius segt:+
Alle
+
Chrysost. in Matt. homil. 36.
gelegentheyt tot leedicheyt, is ghelegentheyt tot sonde. Chrysostomus.+
De leedicheydt is als een Leermeester, ende oorspronck van alle sonde. Bernardus.
+
Bernard. l. 2. de considerat.
+
Leedicheyt is een moeder der ydelheydt ende een Stief-moeder der deught. Daer mede seer claerlick aengewesen wort, dat Leedicheyt oorsaecke zy van alle lichtvaerdicheyt ende overdadicheyt: Ghelijck dat selve het spreeckwoort wel te
+
August. ad Fratres in Eremo. ser. 16. kennen gheeft, Leedicheyt is des Duyvels oorkussen:+
Want, door dese worden wy ontsteecken tot overdadicheyt, door dese werden wy ghemoet tot hoovaerdye, door dese werden wy aengheleyt tot wereltsche eer, versocht tot leckernijen, tot
+
Eccl. 33.28.
droncke-drincken: Insomma,+
Leedich ganck leert vele quaets.
Wy hebben claere Exemplen der ghener, die door leedicheyt in groote sonden vervallen zyn, ende insonderheydt in dronckenschap. Want, was de Leedicheydt niet de oorsaeck, dat die Sodomiten ende Gomorrhiten een gulsich, beestich leven in alle
+
Ezech. 16.49.
wellusten met drincken ende schincken leyden?+
Siet, dit was Sodoms misdaet, hooghmoet, ende alles dincks de volheyt, ende goede vreede, leedicheyt van haer ende harer dochteren. Is niet leedicheyt een oorsaeck gheweest dat de Coninck
+
Daniel. 5.
Baltzazar hem begaf om met zyn Vorsten te bancketeren,+
ende onder den schoonen Vrouwen droncken te drincken, also dat hy hem niet en ontsagh, den waeren God Israels met zynen droncken monde te lasteren? Ia selfs die rechtveerdighe man Loth, vindende hem leedich in een hol op den berghe, heeft hy niet begaen de sonde des dronckenschaps? Ende droncken zynde, begaet hy niet een afgrijselicke bloet
Daniel Souterius, Nvchteren Loth. Dat is, middel om op te staen, uyt de ziel-verderffelijcke sonde, van dronckenschap, tot een maetich, ende godtvruchtich leven
+
Gen. c. 19.
schande met zyne beyde dochteren, teghen de Wetten der natuere,+
oock selfs teghen 'tgebruyck vande alderbarbarische Natien? Daer en is niet aen te twijffelen, ofte desen Man overlegghende zyne schult ende sonde, heeft daer nae sulck een leedtwesen daer van ghehadt, dat den overighen tydt zijns levens hem niet ghenoechsaem en is gheweest, om de selve sonde te beweenen: Nietemin zyn quade daet leert, waer toe Leedicheydt den Mensche brenghen can, ende hoe die Leedicheydt zy een beghinsel
+
Basilius in Hexem, homil. 7.
van alle boosheydt:+
Want doe Loth was binnen Sodoma ende wercx genoech hadde, in zyn rechtveerdighe Ziele te quellen, siende ende hoorende de onrechtveerdighe
+
2.Pet. 2.7.
wercken der Sodomiteren,+
oock hem vermoyende door de oncuyssche verkeeringhe der boosen, Item doe hy hem besich hielt met zyne beroepinghe,
+
Gen. 19.1. Vers 8.
ende sorghe droegh voor al zyn Vee ende huyshoudinghe,+
ende tot Sodom sadt onder der poorte, om den vreemdelinck waer te nemen, ende alle vrientschap (nae de Wet der Hospitaliteyt ofte herbergsaemheyt) te bewysen, latende de selve onder de schaduwe zijns dacks in synen huyse ingaen, so was Loth seer vreemt ende seer verde af, vant feyt des dronckenschaps, maer soo saen hy hem begaf tot de
leedichheyt, so compt hy daer in seer haest hem te verlopen.
Insghelijcx, is niet de Leedicheydt oorsaecke gheweest dat Holofernes,
(Velt-overste vanden Coninck Nebucad-Nezar) hem versmoort droncken-dronck, ende in de dronckenschap vande doodt verrast wiert? Want dese, so langen tijdt, hy hem becommert hielt in zyne Chrijsch-saecken, wist hem wel nuchteren ende sober te houden, maer wanneer hy hem aller dier voor een cleynen tijdt ontsloegh, ende zyn herte liedt
Daniel Souterius, Nvchteren Loth. Dat is, middel om op te staen, uyt de ziel-verderffelijcke sonde, van dronckenschap, tot een maetich, ende godtvruchtich leven
+
Iudith. 12.16.
aensteecken met vieriger hitte tegens Iudith,+
so wert hy vrolijck met haer, ende
+
Vers 20.
dranck so vele als hy anders niet en plach te drincken,+
dat hy daer na int bedde
+
Cap. 13.4.
droncken quam te leggen ende sliep,+
alwaer hy van Iudith den cop wort afghehouwen.
Ghelijck een mensche alderbest can verrascht ende overwonnen worden, ter tydt als hy slaept, ende niet en waeckt, also mede en isser geen bequamer tydt om vande sonde des dronckenschaps bespronghen ende overwonnen te worden, dan wanneermen in leedicheyt zynen tijdt toebrenght. Aen den onleedighen heeft de Duyvel gheen cans, maer wel aen den geenen die hy vindt gheen werck te doen, want desen quelt hy met de begeerlickheydt des Vleeschs, ende hout niet op tot dat hyse tot eenighe
+
Iustinus ex Trogo Pompeio. sonden vervoert heeft. Ist niet, dat de Soone vande Coninginne Thomiris,+
met alle zyne Soldaeten aldus (tot zyn groot ongheluck) tot slempen ende droncke-drincken vervallen is? Want doe de Coninck Cyrus int landt, met een grooten Heyr-legher ghevallen was, heeft sich de Coninginne Thomiris met haer macht (over welcke sy haer Soone stelde) daer tegens ghetrocken: 'tWelck Cyrus vernemende, veynsde terstont ende geliedt hem, al of hy den vlucht wilde nemen, 'twelck hy oock dede, zyn Leger op breeckende ende zyn Tenten, daerinne vele kostelijcke Wijnen ende leckernyen waeren, aflatende, doch dede sulcx alleenelijck om den Scythen daer mede te verleyden, want de selve vindende haere vyanden vertrocken, begaeven hen tot eten ende drincken, tot slempen en dempen, dat sy ten langen lesten in slaep vielen ende een harden slaep sliepen, ghelijck de Dronckaerts pleeghen te doen: Welcken tijdt Cyrus
waernemen-Daniel Souterius, Nvchteren Loth. Dat is, middel om op te staen, uyt de ziel-verderffelijcke sonde, van dronckenschap, tot een maetich, ende godtvruchtich leven
de, is inder nacht ghecomen, heeftse besprongen ende doot gheslagen: Also dat haerlieder Leedicheyt hen brachte tot droncke-drincken: De dronckenschap braghtse tot slaepen, ende inden slaep comen sy alle deerlijcken om.
Applicatie, ofte Toeeygheninghe.
+
Leere: Om Leedicheydt te schouwen.
VVAt quaets ende schaede can de Leedicheydt, dan niet doen?+
Dit is ghenoech bewesen, daerom N. voor dese ondeucht dat yeder hem wachte, want dat doende can hy hem oock voor dronckenschap behoeden. Men moet in Leedicheydt,
+
Bernard. l. 2. de consider. Leedicheyt schouwen:+
Men moet de Leedicheyt, als zynde een moeder der ydelheydt, ende een Stief-moeder der deucht, vlieden. Gheeft u selven altijdt wat te doene.
+
1.Cor. 7.20.24.
Yegelyck sy neerstich in syne beroepinghe daerinne hy ghestelt is.+
Yeghelyck doe neersticheydt om stille te leven, ende het zyne te doen, ende te wercken met zyn
+
1.Thess. 4.11.
eyghen handen, gelyck hem bevolen is.+
Op houdende van u daeghelijcx hant-werck, mooght ghy u sinnen in Godts woordt met David verlustighen, die daer seght van
+
Psalm. 119.
de geboden Godts:+
Sy zyn myn Liedt, ende ick gedencke uwer, des nachts aen uwen Name. Die hem int goede doende houdt, wort niet vanden quaeden becoringhen haestelijck bestoockt. Daerom, lieve Kindt ghebruyckt den tydt, ende wacht u voor
+
Eccl. 4.23.
eener onrechter saecke, Eccl. 4.+
Siet hoe ghy voorsichtich wandelen meucht, niet als onwyse: Maer als wyse, den bequaemen tydt uyt coopende, want de dagen zijn
+
Ephes. 5.15.
boos, Ephes. 5. 15.+
Doet altijt eenich werck, op dat de Duyvel u altijts onleedich
+
Hieronimus ad Rust. mon. Epist. 4.
vinde.+
De Mieren zyn ons een Exempel van naerstigheyt. Proverb. 6. 6.
Daniel Souterius, Nvchteren Loth. Dat is, middel om op te staen, uyt de ziel-verderffelijcke sonde, van dronckenschap, tot een maetich, ende godtvruchtich leven
Ende leeren hoe wy den Tydt moeten leeren kennen, want sy is te costelijck dan
+
Seneca ad Lucil. Epist. 118. datmense tot dronckenschap sal besteden. De tydt is ons niet ghegeven,+
op dat wy vande selvighe yets verliesen oft versuymen souden, maer die selvighe alletydt
+
Den tijdt moetmen waernemen.
ten dienste, ende ter eeren Godes, ende tot onser salicheyt besteeden souden.+
Laet dan de Ziele altyts den voortganck hebben, datmen de ledicheyt vliede, den tydt
+
Tit. 2.12.
bestede nae de leere Pauli,+
ende de Godloosheyt oock de wereltlycke begeerlyckheden versaeckende, matichlyck, ende rechtvaerdelyck, ende
Godtsalichlyck leve in dese teghenwoordighe Werelt: Verwachtende de salighe hope, ende verschyninghe der eerlyckheydt des grooten Godts, ende onses Salichmaeckers
+
1.Ioh. 2.16.
Iesu Christi: Want al wat in de Werelt is, segt Ioannes,+
dat en is uyt den Vader niet, maer is uyt der Werelt. Ende de Werelt vergaet, ende haer begeerlyckheyt: Maer wie den wille Godts doet, die blyft inder eeuwicheydt.