Andere oorsaecken, door welckmen tot dronckenschap vervalt
I. Onder d'aenleydende oorsaecken tot dronckenschap, is ten vierden 't aenporren tot het drincken
Num. 22.2, 3, 4, 5.
DAer zijn vele weghen, door welcke de Mensche tot sondigen ghebracht wort,+
gelijck de Coninck Balac, met den Toveraer Balaam allen raedt pleeghde, ende allerley middelen sochte om Israel te doen sondighen, ende van God te doen afvallen, also sietmen noch daeghelijcx dat de arme Ziele lagen geleyt werden, door welcke sy in sonde compt haer te verlopen. Eenighe vandien, ten aensiene van de
dronckenschap (een vuyle sonde) hebben wy getoont. Nu laet ons drie andere daer toe doen: Alle stercke oorsaecken, door welcke de Mensche verweckt wort om hem droncken te drincken, als zyn dese volgende.
1. T'aenporren van andere luyden tot het drincken. 2. Gulsicheyt.
3. Leedicheyt.
Van dese drie stucken laet ons int corte spreecken, op dat wy te beter gheleert mogen werden, alle occasie ende oorsaecken tot sondigen te schouwen: Want wie hem voor dronckenschap wachten wil, die moet sich hoeden voor de drie vermelde stucken.
I. Onder d'aenleydende oorsaecken tot dronckenschap, is ten vierden 't aenporren tot het drincken.
+
T'aenporren tot drincken.
DE vierde aenleydende oorsaecke tot dronckenschap is,+
het tyrannich ghebruyck, door welck de
Daniel Souterius, Nvchteren Loth. Dat is, middel om op te staen, uyt de ziel-verderffelijcke sonde, van dronckenschap, tot een maetich, ende godtvruchtich leven
eene vrient den anderen aenport tot drincken, dergelycke snoode wyse, in swanck
+
Habac. 2.15.
ginck onder den Ioden ten tyde des Propheten Habacuc,+
want daer waerender die haren Naesten met vollen bekers in schoncken, ende droncken maecten dat sy hare schaemte lieten sien. De dochters van Loth, langen tyt gheleeft hebbende onder den dronckene wellustighe Sodomiters, schynen wel dit boos ghebruyck van andere droncken te maecken, gheleert te hebben: Want zy een quaden raedt onder malcandren
+
Gen. 19.22.
teghens haer lieder Vader sluytende, seyden:+
Laet ons onsen vader wijn te drincken gheven: Waer toe sonder twyffel zy haren Vader ghebeden ende aengeport hebben, dat hy soo veel dronck, dat hy droncken wiert, ende in zijn dronckenschap een leelyc feyt met haerlieder beginc, daer van, hy nuchteren niet genoech hem konde schaemen. Augustinus spreeckende van dien, die een ander man, boven heughe en meughe,
+
Augustini. boven mate ende natuere den Wijn ingieten, soo seght hy:+
Hoe vele vintmender, die hare Drincke-broers meer doen drincken dan het betaemt? Ende de aerme die voor der deuren staen, weygeren sy eenen beker vol te geven. Sy en gheven daer geen acht op, dat sy 't ghene twelckmen den Dronckaerts int lyf pynicht, behoorden den aermen te gheven, noch op 'tgunt Christus selfs gesproken heeft, wat ghy den alderminsten in mynen naem ghedaen hebt, dat hebt ghy my gedaen.
+
Van de Barbarische wreetheyt der ghenen die andere luyden met dranck over laden ende dooden
Hedendaeghs,+
daermen in gheselschappen ende maeltyden te samen compt, in plaetse van goede propoosten, die aengenaem zijn om hooren, ende weetmen by nae niet anders te spreecken, dan van schinck in, drinck uyt. T'is schrickelyck ende erbarmelyck om aen te sien, hoe datse, diese als vrienden ghenoot
heb-Daniel Souterius, Nvchteren Loth. Dat is, middel om op te staen, uyt de ziel-verderffelijcke sonde, van dronckenschap, tot een maetich, ende godtvruchtich leven
ben, soecken als vyanden tot den doot toe te verwonden, met het uyt-drincken van haere groote gulden koppen ofte bekers, daer mede syse so langhe opvollen, tot dat sy aen den sinnen ende verstanden verwondet, als half doot t'huys gheleyt worden: O Barbarische wreetheyt! Dat een vrient, die tot ons gecomen is, om met ons t'eeten, te drincken, ende vrolyck te zijne, in ons huys, aen onse tafel, in onse
teghenwoordigheyt, ende met onsen wille, oft ten weynichsten toelatinghe, also schrickelyck verwont wort, dat hy noch met zijn ghemoet, noch met zijn lidtmaten ende uyterlycke sinnen, hem eenichsins en can behelpen! Wy hebben met goede rechte, eenen grouwel voor de Turcken, ende andere Barbarische natien, om dat wyse wreet ende onmenschelyck (alsse zijn) achten te wesen. Maer eylacen, wy zijn 't al veel meer als zy. Want 'tghene dat zy doen in d'oorloge, ende teghen haere vyanden, dat doen wy onder den schijn van vrientschap, teghen onse vrienden ende gebueren. Ghene dooden hare vyanden, die hen teghenstaen inde furie ende terstont: Maer wy maecken quellende, ende doen duysent dooden sterven, onse broeders ende alderbeste vrienden, die tot ons comen, om beleefdelyck van ons ontfanghen, ende vrientlick onthaelt te worden, met den overvloedt van dranck, daer toe wy hen dwinghen: Want oftse schoon haren dorst hebben verslegen, so moeten sy, niet anders als een pack ofte baele diemen nae een marckt wil senden, noch al wat meer daer in steken.
+
De dringhers tot drincken zijn voor des Heeren ooghen grouwelijck.
Behalven dat die hen laeten also tot drincken aendringhen,+
soo sullen de Dringhers weten, dat sy hen voor Godt daer mede seer grouwelycke Sondaers maecken, ende dat sy Godts toorn sullen draeghen.
Daniel Souterius, Nvchteren Loth. Dat is, middel om op te staen, uyt de ziel-verderffelijcke sonde, van dronckenschap, tot een maetich, ende godtvruchtich leven
1. Want ten eersten, alle die op sulcke wijse te wercke gaen met haren naesten, die moeten nootsaeckelijck henselven mede vol suypen, volgens dat de Wijseman segt:
+
Proverb. 11.24.
Wie droncken maeckt, die sal oock droncken worden.+
2. Ten anderen, dese dringers
+
Augustin. ende dryvers quetsen ende beschaedigen haere vrienden aende salicheyt:+
want die yemant dwingt dat hy sich droncken drinckt, die soude hem minder quaet doen, indien hy zyn lichaem met een sweerdt doorwondede, dan dat hy zyn Ziele doodet door dronckenschap. 3. Ende niet alleen zijns naestens zalicheyt quest hy, maer zijn
+
Augustin. in serm. quodam. eygen salichheyt hem aen Gods grouwelicken toorn schuldich maeckende:+
Want int uytterste oordeel, sal so wel de Dronckaert schuldich zyn van weghen zyn eygen sonde, als van de sonde des ghenen, die hy sal hebben droncken gemaect.
+
Habac. 2.15.16.
Daerom spreeckt God een Wee uyt, tegens den selfden, seggende:+
Wee u ghy, die uwen Naesten in schencket, ende menght uwe grimmicheyt daer onder, ende hem droncken maeckt, op dat ghy zyne schande siet. Men sal u oock versaedigen met schande voor eere: Soo suypt ghy nu oock, dat ghy tuymelt: VVant de Kelck in de rechter-handt des Heeren sal u ommevanghen, ende moet schandelicken spouwen, voor uwe heerlyckheydt.
Applicatie, ofte Toeeygheninghe.
+
Leere. Tot drincken salmen
niemant aenporren.
LAet yeder, die hem aende voorgaende sonde schuldich weet,+
dit VVee ende die dreygementen Gods behertigen. T'is gheen cleyne saecke, Gods kostelijcke gaeven, soo schandelijck te misbruycken, ende den lieffelicken dranck, daer mede men soo vele dorstighen, soo veel armen, soo vele krancken konden
Daniel Souterius, Nvchteren Loth. Dat is, middel om op te staen, uyt de ziel-verderffelijcke sonde, van dronckenschap, tot een maetich, ende godtvruchtich leven
helpen, laeven ende voeden, gulsichlijck te quisten.
Het waere te wensschen datter onder ons een Wet waere, alsser onder den Switseren
+
Heluetij. eertijts is gemaeckt,+
naemelijck, dat niemant eenen anderen en mochte toe drincken ofte perssen om te drincken, op pene van swaerlijck ghestraft te worden. Selfs
+
Esth. 1.8.
d'Heydense Coninck Assuerus in zyne groote maeltijdt,+
die hy den Vorsten zyns Rijcx liet bereyden, hadde dese Weth, dat men niemant voorstelde wat hy drincken soude: Want de Coninck hadde allen voorstanders in zynen Huyse bevolen, dat een yeghelyck soude doen, als het hem behaegde. Wy Christenen en behooren niet minder inde maete van redelijckheydt, ende eerbaeren ghebruycke vanden gaven Godts te zijn, als desen Heydenschen Coninck was.
Waerom willen wy dan malcandren inde maeltyden ende ghelaegen tot drincken perssen, ende vol gieten? T'is niet van nooden, dat d'een den anderen tot quaet doen sal vermaenen. De Duyvel is cloeck genoech uyt hem selven, ons daer toe te
+
Waer toe d'een den anderen sal vermaenen.
verwecken, oock zijn wy uyt ons selven daer toe genoech ghenegen,+
onnoodich dat eenige stoockers ofte aenporders daer en boven by comen, om ons tot boosheyt te vermaenen ende voort te dryven.
Willen wy tot yet malcandren voort dryven, laet ons malcandren vermaenen ende opwecken om God te soecken, om den Salichmaecker Christum te omhelsen, ghelijck
+
Luc. 2.15.
de Herders deden, doe sy tot malcanderen seyden:+
Laet ons gaen nae Bethlehem, ende sien dit woort dat daer gheschiet is, het welcke ons de Heere heeft kondt ghedaen. Aldus sal een yeder Christen, wie dat hy oock zy, d' een den anderen eenen spoor wesen tot het geloove in Iesum Christum. Oock tot
Daniel Souterius, Nvchteren Loth. Dat is, middel om op te staen, uyt de ziel-verderffelijcke sonde, van dronckenschap, tot een maetich, ende godtvruchtich leven
den H. dienst Godts, ende tot de ghemeenschap zijnder Kercken, tot liefde van Gods woordt, tot heyligheyt ende vreese Gods verwecken, in sulcker voegen als de Propheet
+
Esa. 2.3.
+
Mich. 4.2.
Esaias gheseydt heeft,+
dat de volckeren doen souden, seggende:+
Compt laet ons op den berch des Heeren gaen, ten huyse des Gods Iacobs, dat hy ons leere zyne weghen, ende wy wandelen op zyne paden. Och ofmen saghe, dat de eene den anderen op dese wyse by den arm naeme, ende trocke om te gaen na dat huys des Heeren! Daer soude meer Godvruchticheydt des levens, ende meer ghehoorsaemheyt nae de gheboden Godts in de Werelt ghespeurt worden, ende dat tyrannich ghebruyck, van malkanderen, om met vollen uyt te drincken, sonde haest op houden.
II. Onder d'aenleydende oorsaecken tot dronckenschap, is ten vijfden: