De vierde Predicatie
II. Onder d'aenleydende oorsaecken tot dronckenschap, is ten achtsten: Ongheloovicheydt
Luc. 24.
Schriften Moysis ende der Propheeten,+
op dat ghy den rampsalighen Rijcke brasser onghelijck mooght bevonden worden, ende zyner straffe nemmermeer deelachtich worden. Door 't leesen van Godts woordt, ende d'oeffeninghe der deughsaeme wercken, kont ghy uwe voorvermelde snoode wellust ende sondighe
vermaeckelijckheydt haest uytdempen.
II. Onder d'aenleydende oorsaecken tot dronckenschap, is ten achtsten: Ongheloovicheydt.
+
Ongheloovich is een mensche om aen te nemen dat tot synen beste dient.
DE achtste oorsaecke door welckmen compt tot dronckenschap, is Ongeloove,+
dewelcke steeckt inden Dronckaert, die over zyn quaedt leven aenghesproocken, vermaent, ende voor de schaeden die hem daer uyt treffen sullen, trouwelijck ghewaerschout, al dat inden wint slaet, neemt het niet aen, nochte gevet eenich gheloove al watmen hem tot zynen beste spreeckt. Laet yemant, (by exempel) hem soecken van 'tonmatich ghebruyck des Wijns af te brenghen, door voorwendinghe
+
Proverb. 23. 31.
vande spreucke des Wijsemans:+
Siet den Wijn niet aen dat hy root is, ende in het glas schoon staet: Hy gaet fyn glat in, doch daer nae steeckt hy ghelyck als een Slanghe, ende vergiftiget ghelyck als een Ader. Laet daer en boven, de vermaender daer by een uytlegginghe doen, ende segghen: Ey lieve laet myne woorden tot uwer ooren ingaen ende neemtse ter herten, 'tsal met u gaen,
ghe-Daniel Souterius, Nvchteren Loth. Dat is, middel om op te staen, uyt de ziel-verderffelijcke sonde, van dronckenschap, tot een maetich, ende godtvruchtich leven
lijck de Wijseman voorseyt, so ghy by tijts den overdaet des Wijns niet en begeert nae te laeten: Want ghelijck fenijn de leden lam maeckt, soo maeckt oock 'tmisbruyck des Wijns, den leden lam, bevende ende onmachtich. Fenijn verswackt de crachten des Gheests ende des verstants, alsoo wordt s'menschen verstant door den Wijn
+
Ambrosius cap. 16. lib. de Elia.
omghekeert,+
ende stercken dranck verandert de sinnen, ende het wesen der menschen.
+
Alexander ab. Alex. l. 2. cap. 7.
Daer is mede fenijn, dat den mensche doet vallen in een dootlijcken slaep,+
insghelijcx is 'tmisbruyck des Wijns een fenijn, dat den Dronckaert in den slaep ofte ongevoelen van zyne sonden, doodt ende ter Hellen doet sincken:
+
Ambrosius lib. I. c. 15. Overdadicheydt heeft vele persoonen omghebracht:+
Ende maticheydt niemandt. De Wijnen hebben ontallijcke beschadicht, ende de spaersaemheyt niet eenen. Vele hebben onder hare bancquetten den Gheest gegeven, ende hebben hare tafelen met haer eyghen bloedt ghevullet. Soodanige ende derghelijcke redenen voorghestelt zijnde, wat ist dat alsdan de Dronckaert tot antwoordt gheeft? Verfoeyt hy als dan zijn sonde? Bedroeft hy hem over zyn quaede ganghen? Beraedt hy hem beter? Int minste niet. 'tIs al den dooven ende den ongeloovighen ghepredickt: Niemandt ghelooft sulcke predickinghe, De Duyvel en is in haeren oogen soo swart niet, alsmen hem schildert. Met de dronckenschap en ist soo qualick niet ghestelt alsmen (segghen sy) hen soeckt wijs te maecken. O ongheloovighe ende traeghe van herten, om te verstaen datmen siet daeghelijcx in anderen met waerheydt te gheschieden! Ia
+
Luc. 19.44
onsalighe, die niet en willen weten dat tot haeren vreede dient,+
noch die niet en willen den tijdt haerer besoeckinghe bekennen! Grooter gheloove
Daniel Souterius, Nvchteren Loth. Dat is, middel om op te staen, uyt de ziel-verderffelijcke sonde, van dronckenschap, tot een maetich, ende godtvruchtich leven
is te vinden gheweest by den Heydenschen Coninck Cyrum, die door Astyages zynen
+
Xenophon lib. I. de Cyri. inst.
schoon-vader ghevraeght,+
waerom hy den Wijn niet en hadde willen drincken, die hem in een schaele was aengheboden gheweest, antwoorde: Overmits ick meynde, dat het vergift was, hebbende dese voorleden daeghen ghesien inde maeltijdt, die ghy uwe vrienden hebt ghedaen, datter niemandt en was, die daer van dronck, of hy wiert corts daer na in zyn lichaem ende in zyn verstandt ghekrenckt, zyne sinnen ende alle redelijckheydt verloren hebbende. Hebben hem, die schaeden spruyttende uyt de dronckenschap, konnen voor dronckenschap verschricken ende hem byde maeticheydt behouden: Hoe comt dat de Christenen de dronckenschap niet en mijden, daer nochtans de schaeden ende hindernissen van dien, ghenoechsaem worden
+
Ambros. cap. 16. l. de Elia. aenghedient? Haerlieder ongeloove doet dat: Want 'tsy datmen hen leert:+
Dat dronckenschap een ontsteeckinghe zy, van rasernye. Dat dronckenschap zy een fenijn der sotheydt. Datse verandert de sinnen ende het wesen der menschen. Dat door dese, van menschen worden als paerden die malkanderen toe briesschen: Sy verliesen haer stem: Sy veranderen haer coleur: Haere ooghen ontsteecken ende werden vyerich: Sy hyghen met haren mont, ende branden in rasernye. t' Sy datmen
+
Chrysost. in Ioh. Hom.44. uyt Chrysostomo hen voorhout:+
Datter gheen schadelycker noch schandelijcker sonde zy, dan gulsicheydt ofte dronckenschap: Want dese maeckt het verstandt bodt ende plomp, ende de Ziele vleeschelyck. Dese maeckt het verstandt blint, ende
+
Isidorus l. 2. cap. 42. de summo bono.
laet niet toe, dat het yets doorsie. 'tSy datmen uyt Isidoro voortbrengt:+
Dat niemandt can tot de volmaecktheydt der deuchden comen, ten zy hy eerst de Gulsicheydt ende de
overda-Daniel Souterius, Nvchteren Loth. Dat is, middel om op te staen, uyt de ziel-verderffelijcke sonde, van dronckenschap, tot een maetich, ende godtvruchtich leven
dicheydt temme. Want ghelijck alle vleeschelijcke begheerlickheden, door onthoudinghe afghesneeden worden: Also worden oock alle deughden der Ziele, door de sonde van overdaedt ofte dronckenschap om ver ghesmeten, ende uyt geroyt. Ende derhalven, datmen desen vermaent, dat sy haere keele anders ghewennen willen,
+
Gregorius lib. 30. mor. cap. 26.
ende den buyck inbinden:+
Want soo langh den buyck niet in ghegordet ofte inghebonden wordt, soo worden alle de deuchden ghelijck door de wellusticheydt des vleeschs overrumpelt. Soo ist dat sy dese vermaninghen ende
waerschouwinghen niet ter herten nemen, maer als ongheloovighe Thomassen verachten, ende veracht hebbende, voortgaen inde sonde van dronckenschap, ende alle andere boose wercken des vleeschs, tot haerlieder groote schaede ende
onghelucke.
Applicatie, ofte Toeeyheninghe.
LIeve Christenen laet V. L. raeden ter wyle ghy lieden u verloopt in eenighe sonde: +
Leere. Ghelooft den
vroomen luyden die u het goede raeden.
+
Wie nae de stemme des Leer-meesters luystert ende dien volcht, die salt wel
+
2.Chron. 20.20.
ghelucken.+
Wanneer dan yemant tot u comt ende spreeckt, houdt op, hout af van
+
Deuter. 29.19.
u onghebonden leven, verlaet u dronckenschap die teghens u Ziele strijdt, ,+
soo en seeghendt u niet in dyn herte, ende en spreeckt niet: Het gaet my wel, dewyle ick wandele als myn herte dunckt, doende de dronckenschap tot den dorst, de Heere wil soodanighen niet ghenaedich zijn. De Godloose late veel liever af van zijnen weghe, ende de Quaet-doender van zijne ghedachten, ende bekeere hem tot
+
Esa. 55.7.
den Heere, soo sal hy hem zyner ontfarmen: Want by hem is vele vergevinghe.+
Daniel Souterius, Nvchteren Loth. Dat is, middel om op te staen, uyt de ziel-verderffelijcke sonde, van dronckenschap, tot een maetich, ende godtvruchtich leven
Luystert nae den genen, die u ten besten raedt ende uwer Zielen salicheydt soeckt. Indien yemant u voor dieven waerschoude, de welcke quaemen om u goet te benemen, soude ghy die waerschouwinge niet aennemen, ende door deselve u op de wacht begeven? Maer hoe veel meer behoorde ghy den raedt ofte waerschouwinghe plaetse te gheven, te ghelooven ende te achtervolgen den Godsaligen Vermaenders, die u waerschouwen voor de Duyvel, die door de dronckenschap een aenslach op uwer Zielen salicheyt ghemaeckt heeft? Ghelooft dan den woorden die u vermaenen nae de Godtsalicheydt te wandelen. Verlaedt uwe dronckenschap, waecket ende weest
+
Rom. 6.11.
nuchteren, doodet uwe aertsche leden,+
op dat ghy leven mooght. Dienet niet langher uweb boosen appetijdt ende wellust van drincken. Maeticheydt is een treffelijcke deught, wie hem daer nae schickt, die sal van Godt bemindt, ende van den menschen
+
Iohan. 20.27.
gheeerdt zijn. Daer toe als ghy vermaendt wordt, soo weest gheeloovich,+
ende blyft niet langher ongheloovich.
III. Onder d'aenleydende oorsaecken tot de dronckenschap, is ten neghenden,