6. Bijlagen
6.9 Bijlage IX Interview transcript Hannie Kempink
Interview transcript
Datum interview: dinsdag 15 december 2015 Naam geïnterviewde: Mevr. Hannie Kempink (HK) Naam interviewer: Laura de Wijs (LDW)
Opening gesprek volgens interview guide voor opname. Wanneer akkoord gegeven door geïnterviewde wordt de opname gestart. Dit gebeurt wanneer mevrouw Kempink al in een verhaal zit, aangezien zij direct start.
HK: Haha, dus ja..
LDW: Ja maar dit is wel een leuk idee van die boerderij ja.
HK: Van die Yperenberg. Zal ik even kijken… LDW: En waar precies ligt die?
HK: Daar kom je langs op de hoek, verderop, even kijken.. (kijkt in boek). Ik ga eerst eens even naar de Yperenberg. Er is, ik heb, wat zat ik nou te zoeken? Kijk dit is de boerderij in 1926 en die staat
helemaal, heb je de route nog een beetje in je hoofd? LDW: Ja..
HK: Uhm.. als je die hele weg uitrijdt. Naar de IJssel toe, moet je op een gegeven moment linksaf. En daar staat gelijk op die, in die hoek een boerderij.
LDW: Ja klopt.
HK: Die iets naar boven loopt, dat is de Yperenberg. (4.1)
LDW: Ooohke.
HK: En dat is hem. Maar dan moet ik dadelijk even…
LDW: Maar is dat dan nog de oorspronkelijke boerderij? HK: Nee.
LDW: Want hij zag er volgens mij veel nieuwer uit in mijn eh..
HK: Dit is, dit is de eerste tekening die er is. Dit is de officiële boerderij, maar ik was aan het zoeken ik heb ooit want dit is namelijk een landweer geweest. En een landweer dat is uhm, dan ga ik dadelijk toch even boven kijken want die heb ik misschien nog in mijn andere computer staan. Dat was een hele rij van meidoornhagen waar je dus niet door heen kon, want die waren soms wel 3 of 4 meter breed, en dan zat, en dat was ter verdediging van Deventer. En dat liep helemaal door tot aan Diepenveen als het ware een hele kring eromheen, en dan had je hier en daar uitsparingen, dus dan kon je er met een hek door eventueel.
LDW: Oh en daar is..
HK: En dat werd dan een beetje beveiligd. LDW: Een huis.
HK: Ja met een huis maar ook met een hek. Met een soort poortwachtersding, weet ik veel, maar die Yperenberg was dus zo’n landweer. En daardoor was van hieraf aan de bescherming voor Deventer dat eh ongure types niet Deventer in konden.
LDW: Ja precies. Maar dat stond dan al best een eind van Deventer af toch? HK: Ja maar het gebied van Deventer was heel erg groot.
LDW: Oke, dus niet zoals het nu is?
HK: Nee niet zoals het nu was. Want toen liep er ook een gedeelte aan deze kant. Voor de beveiliging. (4.1) Maar dat heb ik misschien nog wel boven, want soms dan zie ik dingen en dan denk ik van goh dat moet ik bewaren. Maar dan alleen de vraag, waar bewaar ik dat. Maar dat is dus best een heel leuk
verhaal van de Yperenberg enne, je kan ook gewoon Googelen op landweer Deventer en daar vind je waarschijnlijk ook nog wel wat op. Volgens mij heb ik het daar ook op gezocht maar daar kan ik boven wel even zoeken op de computer. Eeh, even kijken, waar zit ik nu ergens.
LDW: Dit boek ligt ook in de bieb of niet?
HK: Nee dit is bijna niet meer te verkrijgen. Dit is een boek dat is een paar jaar geleden uitgegeven door de Oudheidkundige Kring hier in Twello. Maar je mag hem wel lenen van me.
LDW: Want ik heb wel een boek over Wilp ook gevonden. HK: Ja…
LDW: Dat was dan in Twello in de bieb.
HK: Oh dat kan. Ja, misschien hebben ze het wel hoor in de bieb. Maar dit is een uitgave van de oudheidkundige kring en daar was een beperkte oplage. Dus ik denk…
LDW: Ja dat is wel interessant om ook over te vertellen dan ook omdat het ondergelopen is op een gegeven moment, dan kan je de IJssel erbij betrekken.
HK: Ja. In 1926 schijnt hier de laatste hele grote overstroming geweest te zijn. Sinds ik hier woon heeft alles al twee keer onder gestaan hoor.
LDW: Ja dat hoorde ik ook al van Ber Fort, bij de Bolwerksmolen was ik gisteren dat in 1995 ook heel erg.
HK: Ja toen is het sluisje daar gebroken. Eerst is het sluisje gebroken en toen was er eigenlijk eerst niks
aan de hand maar toen liep de polder heel zachtjes vol en toen was het hartstikke mooi weer (3.2), was
in het voorjaar want onze kinderen waren toen nog zo klein, en wij kregen, als het water gaat zakken, dan krijgen wij kwelwater in de tuin. Die jonge kinderen vonden dat geweldig.
LDW: Haha, jullie iets minder.
HK: Dus die gingen daar van die planken neerleggen zodat de poezen erover konden, nou allemaal van dat soort dingen haha. Maargoed. Maar 2 of 3,4 jaar daarna hebben ze echt hoogwater gehad, en toen hebben ze ook dijkbewaking gedaan en toen was het echt… echt hectisch.
LDW: Maar net zoals hier, zoals op het plaatje? HK: Maar hier was echt watersnood in 1926. LDW: Oké.
HK: En dan heb je verderop als je linksaf gaat, dan heb je dat hele grote kale stuk, dan heb je gehad, even kijken… de steenfabriek. (4.5)
LDW: Ja. Klopt heb ik ook gehoord van Dirk Otten.
HK: Ja. En ik weet niet helemaal precies waar die gelegen heeft. LDW: Maar die heeft daar ergens…
HK: Ja die heeft daar ergens volgens mij, linksaf voorbij de Yperenberg gelegen. Ik denk niet zo ver als daar waar de A1 er nu overheen gaat. (4.5)
LDW: Nog daarvoor? HK: Maar daarvoor ja.
LDW: Oké. Want dat is volgens mij ook heel interessant, want dat was waar heel veel Deventeraren ook naar toe gingen om te werken.
HK: Wilpenaren vooral. Wilpenaren waren er heel veel. En daar heb ik, daar moet ik ook nog wat van hebben… (zoekt in boek). Kijk, want dit waren de schepen die de stenen vervoerden, en dit is… dit is in de fabriek. En zo heeft die aan de IJssel gelegen. (4.5)
LDW: En die bovenste foto is dan gemaakt vanaf Deventer gezien of vanaf de IJssel zelf.
82
groot complex maar er is helemaal niks meer van over. Maar kijk, dat is natuurlijk nog wel weer een mooi plekje om even te denken van we zetten er een bordje neer en dit is een leuk verhaal.
LDW: Ja precies, want wanneer is dat precies begonnen de steenfabriek?
HK: Dat is begonnen in… 1890 ongeveer. Toen eh, toen had Deventer heel veel stenen nodig want ze gingen erg uitbreiden, want ze gingen achter de stadswallen en toen hadden ze heel veel steen nodig, en toen had een stelletje, want dat was Deventer industriëlen, die hebben geld bij elkaar gelegd en die hebben daar die steenfabriek. Uh, die heeft toen 20 jaar hartstikke goed gedraaid, toen werd het allemaal minder 1920 werd het eh ook economisch een stuk minder en toen hebben ze nog weten te overleven tot 1935 en toen is die gesloten. (4.5)
LDW: Dat is maar heel kort?! Echt heel kort. HK: Ja heel kort ja.
LDW: En toen is die ook direct afgebroken?
HK: Nee toen is die nog blijven staan, want in de oorlog hebben daar nog mensen geschuild weet je wel, van die mensen die op de vlucht waren die sliepen daar weleens. Enne, na de oorlog is het helemaal met de grond gelijk gemaakt. En het zal ook met de beschietingen van de Canadezen helemaal...
LDW: Ja zal wel helemaal, niets meer…
HK: Ja want ik denk ook dat daar toen der tijd ook de Duitsers weer toen ze terugtrokken even gezeten hebben. Maar vanaf 1935 was het volgens mij helemaal… Ja want kijk dat soort dingen heb ik dan, dat weten die oude Wilpenaren weer. Kijk hier heb je wel het perceel (kijkt in boek), met het hele verhaal. (leest verhaal voor uit boek).(4.5)
LDW: maar het is in die 20 jaar wel een belangrijk onderdeel geweest?
HK: Ja alle mensen waren dus, uit Wilp ja, die werkten daar. (leest verder uit boek)
LDW: Maar heeft u ook, want u woont hier al een tijdje, ook echt verhalen van mensen die daar gewerkt hebben? Persoonlijke gebeurtenissen?
HK: Nou, die heb ik niet. Want ik altijd wel opviel was dat, Wilp was niet kerks. En dat heb je dus in Olst en Wijhe allemaal wel he. Toen wij hier kwamen wonen, nou goed kijk, je houdt er wel rekening mee dat je niet op zondag je auto gaat wassen maar hier uit de omtrek ging er niemand naar de kerk. Weinig althans (10.55) En alles wat hier kerkte, waren voornamelijk boeren uit de achterhoek. Wilp achterhoek dan he. Enne, nou bleek dat al die mensen moesten werken in de fabriek. Die werkten dus allemaal voor het grootste gedeelte op die steenfabriek. En dan hadden ze, ja dat was misschien wel 12 uur werken op een dag, en die waren misschien als ze het goed hadden zondags vrij. En die hadden dus om de monden nog te voeden allemaal nog een eigen moestuin, klein boerderijtje. Dus al die vrije tijd die ze hadden moesten ze besteden aan dat tuintje. En dat hele kerk gebeuren daar hadden ze gewoon helemaal geen tijd voor. (11.37)
LDW: En dat is dus eigenlijk nu nog steeds zo?
HK: En dat is toen zo gebleven. Ja want als je niet kerks opgevoed bent op een gegeven moment ja dan…
LDW: Ja dan ga je er zelf ook niet naar toe.
HK: Dan ga je er zelf ook niet naar toe. Dus eh, dat was het verhaal waarom Wilp eigenlijk heel liberaal was.
LDW: En dat is eigenlijk dus door de steenfabriek gekomen?
HK: Ja dat is door de steenfabriek gekomen. Ja omdat de daar eigenlijk allemaal moesten werken. Want de kerk, ja in de kerk, want er was namelijk in Terwolde ook zo. Ik heb namelijk weleens iemand geïnterviewd uh, van de steenfabriek in Terwolde he. Die staat ook nog voor een gedeelte. Daar heb ik ooit nog twee mannen uh geïnterviewd die daar gewerkt hadden. En hun vader was daar stoker. Die
had daar ook gewerkt. En dat was een interview geweest, dat heb ik gedaan voor het gemeentearchief in uhm Voorst. En mijn man heeft daar film opnamen gemaakt, maar dat is gegaan naar het
gemeentearchief hier in Voorst. En dat was, waren twee broers die waren toen al in de 70, ja die
hadden de mooiste verhalen. Want wat gebeurde er, in Terwolde was het een ringoven. Dat zal hier ook wel geweest zijn. Maar dit was natuurlijk een hele moderne fabriek, en deze was volgens mij al wat ouder. Dus dan had je zo’n ring waar dat vuur dan zo in 20 dagen door heen ging en dan ’s winters kwamen er heel veel zwervers op af, want die gingen gewoon met hun rug tegen de muren aan liggen want dat was lekker warm. Hij zegt: En mijn moeder, ze waren best wel arm, want achter de
steenfabriek in Terwolde stond allemaal arbeidershuisjes van mensen die daar werkten. Hij zegt: maar dan bijvoorbeeld hadden we appels en dan ging mijn moeder, dan legde ze op de oven op het warme gedeelte, de appeltjes in het najaar neer en die werden dan gedroogd. Dat waren dan gedroogde appeltjes en die waren dan weer om de winter door te komen. Dus dat soort verhalen hadden die mannen allemaal.
LDW: Ja precies.
HK: En die vertelde dus ook, kijk wij waren de armen van Terwolde ten opzichte van de rijke boeren. En wij gingen dan wel naar de kerk, alleen al die boeren zaten voorin en wij zaten achterin. Want wij waren het armeluis volk, en dat is hier natuurlijk ook geweest.
LDW: En dat kan dus ook de reden zijn dat ze niet naar de kerk gingen.
HK: En dat was ook de reden dat er een heleboel afgehaakt zijn. Dus dat is het verhaal achter die kerkgang. (4.5)
LDW: ja, interessant. HK: ja leuk he.
LDW: Maar tijdens de oorlog hebben dus ook mensen geschuild enzo, heeft u daar ook verhalen over? HK: Nee daar heb ik geen verhalen over. Nee. Ik heb hier nog wel een herinnering (uit het boek, leest vervolgens dit verhaal voor). Dus er zijn nog wel wat verhalen bij en eh, want dit het feit dat die karretjes over een spoortje gingen, dat was al het summum van een moderne fabriek. Dus het was in die tijd een hele moderne fabriek.
LDW: Ja dat is wel een interessant punt om mee te nemen, ook omdat wel veel betekend heeft voor Wilp.
HK: Ja kijk en als je die, er heeft ook nog een villa naast gestaan van de directeur maar daar is ook niks meer dan over.
LDW: Jammer is dat he. Dat het allemaal weg is gehaald.
HK: Ja het is allemaal weg. Alles weggebroken. Ja of weggebombardeerd dat kan natuurlijk ook he. Maar ik kan hem ook wel kopiëren voor een gedeelte (bedoelt het boek). Ja hier kom je dus niet langs, dat is de melkfabriek dus dat is aan de molenallee. Dus daar kom je niet langs. Op zich het verhaal van de melkfabriek is ook leuk. Zij zijn ooit nog een keer hofleverancier geweest. Jaa… in de jaren 20 waren ze hofleverancier, kregen ze het predicaat. (Bladert in boek) Nouja dat is de bevrijding, maar dat is cannonshot he. Dat verhaal ken je waarschijnlijk wel.
LDW: Welke…
HK: Daar kom je… De bevrijding van de Canadezen. LDW: Oja
HK: maar daar kom je niet echt langs. Want dat ligt helemaal daar. Anders zou je dat ook mee kunnen nemen.
84 LDW: Nee.
HK: hier heb je wel nog een oude foto van de kerk, toen die beschoten was. Kijk voor de echte oude Wilpenaren is dat wel leuk. (2.2) Kijk dit is de melkfabriek. Oude melkfabriek. Dat was eigenlijk een boterfabriek dat hebben ze er later van gemaakt. Daarna was het ijsunie. Ja en als ik nog tijd heb ga ik nog iets over de bevrijding en over de oorlog. Dus dat is dan het eh, dus die kwam ik dit weekend tegen. Toen dacht ik, dat moeten we er…
LDW: Ja goed.
HK: Uh bijnemen. (Kijkt tussen PowerPoint slides) Dit is hoe het ging in de middeleeuwen, maar dat is even iets ook allemaal aan de overkant.
LDW: Maar heeft u nog meer verhalen, want u weet hoe de route loopt, en vooral over Wilp natuurlijk. Hebt u daar nog meer verhalen over, ook over de kerk misschien?
HK: Ja… de kerk is natuurlijk een heel anders verhaal. Als je het over de kerk wilt hebben, de kerk is natuurlijk ooit begonnen ja ik denk met 4 palen met een rieten dakje. (2.2) Uhm. Maar je hebt meneer Otten ook al gesproken daarover?
LDW: Ja, ja klopt. Dus hij heeft al heel veel over Lebuïnus verteld…
HK: Ja precies. Het verhaal van de kerk zelf verder is natuurlijk nou dat hij in 900 hebben ze er een stenen gebouwtje van gemaakt(2.2) … En heb ik daar wat van… (kijkt tussen powerpoint slides). Dit is nog een hele oude kaart van Wilp. En dan heb je hier dus de lange weg hierachter en dan heb je hier zo de Yperenberg achter zitten. En ik denk dat die Vlietberg heeft ongeveer hier gestaan. Je zou misschien als je die kant op gaat, en dat is wel zo, want hij heeft op een verhoging gestaan en als je naar, als je op de fiets bent, dan kan je merken dat als je richting de A1 gaat dat je op een gegeven moment wat harder moet trappen en ik denk dat die daar ongeveer gestaan heeft. Want dat is weer een mooie afstand van de Yperenberg, ja je kan natuurlijk een beetje smokkelen met de afstand. Uhm. Wat ook heel leuk is, want je hebt hier nu de Wilpse dijk. En wij wonen hier. Dus, we gaan zo ook even boven kijken. Dus hier staat een boerderij eeh, nou moet ik even zien, dit is de Yperenberg dus dat is zo’n beetje de laatste.(4.1) En kijk daar heeft op die plek van de boerderij, heeft het eerste kasteel gestaan van Wilp. En dat is huis ter Wilp en dat is gesticht in 1363 door ene Evert van Wilp. Die kwam ergens van buitenaf, dat was een edelman en die heeft daar dat kasteel gebouwd. Hij was eigenlijk de eerste bestuurder van Wilp, en hier heb je dus… (1.4)
(Telefoon gaat over en wordt opgenomen) HK: Uuh, waar waren wij, wij waren bij… LDW: Die boerderij, dat eerste kasteel
HK: En ehm, kijk dat is het oude kerkje. Het is natuurlijk wel frapant want je kijkt hier natuurlijk op het kerkje, ze hebben na de tijd een uitbouw gedaan. Deze is uit 1750, en heb ik er nou nog één. Nee. (2.2) Dit is ook een mooi plaatje he, de schipbrug uit Deventer. Maar hij komt uit een boek, dus dan zie je altijd die vouw in het midden. Dus maar, als je gaat Googelen op Deventer dan zal je hem ook wel vinden. Eens even zien, nou hier zie je dus het verschil met de kerk. Toen en nu. Dat is ook wel grappig, want er is toch wel, ik denk dat dit wel een beetje vertekend is. Dit lijkt een beetje hoger als dat. Maar daar heeft vroeger dus A: een begraafplaats omheen gelegen.
LDW: En een muur ook.
HK: En hier hebben van die steunberen gezeten, waarom ze die hebben weggehaald, geen idee, maar dat hebben ze na de oorlog gedaan. Want toen hebben ze hem gerestaureerd en misschien wel gedacht van, dat hebben we niet meer nodig. En wat ik dan ook altijd nog als verhaal, dit huis staat er nog, zij het dan een moderne versie. Maar de situatie is nog zo. En dan heb je hier een poort, en dat is dus dan, nou dan ga je naar de kerk en naar de begraafplaats. Uhm, in zo’n poort zit altijd een wildrooster, en dat heet een duivelsrooster volgens mij. En dat is zodat ze geen last krijgen van wilde
zwijnen enzo en wild, want die gaan die graven omhoog werken. Dat zijn dan van die kleine verhaaltjes erbij die vinden ze dan meestal heel erg leuk.