2. Het ontstaan van uitgeverij De Bezige Bij Antwerpen
2.3. De Bezige Bij Antwerpen
In bovenstaande paragrafen is het beeld en het ontstaan geschetst van uitgeverijen Meulenhoff|Manteau en De Bezige Bij. Tevens is aangestipt hoe deze uitgeverijen hebben bijgedragen aan het ontstaan van De Bezige Bij Antwerpen. Zoals gezegd is de uitgeverij ontstaan na de overname van Meulenhoff|Manteau door WPG, het concern dat onder andere De Bezige Bij onder zich heeft. De auteurs bleven bij de uitgeverij, op enkele uitzonderingen na, maar de naam moest worden veranderd. De naam
Meulenhoff|Manteau toonde een onbestemde plek, men wist niet waar de uitgeverij bij hoorde.159 Besloten werd een andere naam te voeren en de naam van uitgeverij De
154 Helming, 2010, 67. 155 Blom, 2004, 38.
156 Zie hiervoor onder andere M. Kregting Zij zijn niet van Jeremia (Nijmegen: Uitgeverij Vantilt, 2004) en
artikelen in HP/De Tijd van 7 maart 2003, 5 maart 2004 en 4 maart 2005.
157 Helming, 2010, p. 64.
158 A. Fortuin ´Henk Pröpper nieuwe baas bij De Bezige Bij', NRC Handelsblad, 29 september 2011. 159 H. Polis, persoonlijk interview, 14 augustus 2014.
Bezige Bij over te nemen, omdat deze uitgeverij graag een kantoor in Vlaanderen wilde opzetten. Daarnaast had de uitgeverij eenzelfde visie op het gebied van fictie en non- fictie, waardoor de uitgeverijen erg op elkaar leken. Door dezelfde naam te voeren kon de nieuwe uitgeverij meeliften op de goede reputatie van De Bezige Bij, wat kansen zou bieden voor de auteurs.160 Tevens zou dit ervoor zorgen dat het fonds
grensoverschrijdend zou blijven.161 Wel was er even discussie over hoe de uitgeverij
precies de naam moest voeren: De Bezige Bij Vlaanderen of Antwerpen? Uiteindelijk werd besloten voor de naam De Bezige Bij Antwerpen, zo stelt uitgever Harold Polis, omdat uitgeverijen vaak genoemd worden naar de plek waar ze werken.162 Na de
naamsverandering kwamen er kritische geluiden op dat De Bezige Bij Antwerpen wellicht als Nederlandse uitgeverij zou worden gezien, door het logo en de link met De Bezige Bij. Het idee was ook dat Vlaamse auteurs voortaan in Antwerpen zouden worden uitgegeven. Dit was niet het geval, de auteurs konden hun eigen uitgeverij kiezen. Het zorgde echter niet voor veel verschuivingen: P.B. Gronda kwam naar
Antwerpen en Yannick Dangre verhuisde naar Amsterdam.163 Het ging er echter om dat
de auteurs bij het huis pasten, niet qua nationaliteit maar qua persoonlijkheid.
'Nationaliteit speelt geen rol' bij het uitgeven, stelt de uitgever van de nieuwe uitgeverij dan ook.164 De uitgeverij moest een eigen gezicht krijgen en een eigen dynamiek en werd
dus niet beschouwd als slechts een doorgeefluik van het kantoor in Amsterdam of de afdeling waar de Vlaamse auteurs onder zouden gaan vallen.165
Hoewel de directeur van De Bezige Bij aan het hoofd kwam te staan van De Bezige Bij Antwerpen, bleef de uitgever van Meulenhoff|Manteau, Harold Polis, behouden als uitgever van de nieuwe uitgeverij. Hij mocht tevens zijn uitgeefbeleid handhaven, met politieke en historische uitgaven over België, Antwerpen en Israël, biografieën, proza, poëzie en essayistiek.166 Ook de auteurs konden blijven, hoewel er
wel meer titels uitgegeven gingen worden. Polis kreeg namelijk de opdracht een breder en ander fonds dan Meulenhoff|Manteau te ontwikkelen en een vrijhaven te worden
160 M. Dessing 'Harold Polis, Uitgever Meulenhoff|Manteau: 'We zetten Antwerpen De Bezige Bij
Antwerpen voor de eeuwigheid neer', Boekblad, 16 juli 2010.
161 H. Polis, persoonlijk interview, 14 augustus 2014. 162 Ibidem.
163 C. Boudewijns, persoonlijk interview, 8 augustus 2014. 164 H. Polis, persoonlijk interview, 14 augustus 2014. 165 M. Dessing, 16 juli 2010.
voor schrijvers en een brandpunt van het publieke debat.167 Tevens zou De Bezige Bij
Antwerpen zich gaan focussen op de digitalisering binnen het boekenvak, wat gerealiseerd werd door de opbouw van een duidelijke site en de aanwezigheid van zowel de uitgeverij als haar auteurs op verschillende social media.168 De
najaarscatalogus van 2010 werd nog als Meulenhoff|Manteau uitgegeven, maar in 2011 begon de uitgeverij fris onder de eigen naam met een eigen prospectus. Na een jaar kreeg de uitgeverij daarnaast een eigen pand in Antwerpen en een eigen organisatie voor verkoop, marketing, promotie en publiciteit.169 Wel bleef de uitgeverij
samenwerken met WPG Uitgevers België op het gebied van personeelszaken en enkele verkoopmedewerkers werken zowel voor WPG als voor De Bezige Bij Antwerpen.170
Tevens werd De Bezige Bij Antwerpen de Vlaamse vertegenwoordiger van De Bezige Bij en haar imprints.171 Dit betekent in de praktijk dat alle boeken van De Bezige Bij in
Vlaanderen worden gepromoot door De Bezige Bij Antwerpen en alle boeken in
Nederland door De Bezige Bij. Op gezamenlijke beurzen worden zowel De Bezige Bij als De Bezige Bij Antwerpen samengevoegd onder de noemer WPG.
In 2011 werd Henk Pröpper zoals gezegd de nieuwe directeur van De Bezige Bij, maar Robbert Ammerlaan bleef verantwoordelijk voor De Bezige Bij Antwerpen.172 In
2013 trok Ammerlaan zich echter terug als directeur in Vlaanderen en kwam De Bezige Bij Antwerpen opnieuw onder leiding van de directeur van De Bezige Bij.173 Waar
Robbert Ammerlaan de uitgeverij vanuit Antwerpen leidde, doet Henk Pröpper dit vanuit Amsterdam.174 De vergaderingen vinden in Antwerpen plaats, maar de uitgever
komt vrijwel iedere week in Amsterdam om het werk van Antwerpen te bespreken.175
De marketing- en verkoopafdeling heeft daarnaast vrijwel dagelijks contact via e-mail of telefoon, waardoor iedereen altijd op de hoogte is van elkaars werkzaamheden.176
Bij zijn vertrek stelde Ammerlaan dat De Bezige Bij Antwerpen sterk was
167 L. Th. Vermij 'Harold Polis: 'De lezer heeft ons niet meer nodig, wij hem wel', Boekblad, 27 juli 2012. 168 M. Dessing 'Nieuwe site Bezige Bij Antwerpen bekroont succesvol debuutjaar', Boekblad, 2 november
2011.
169 R. Romeny 'Zelfstandige positie voor De Bezige Bij Antwerpen', Boekblad, 7 oktober 2011. 170 C. Boudewijns, persoonlijk interview, 8 augustus 2014.
171 Ibidem.
172 V. Elzinga 'Henk Pröpper wordt nieuwe directeur/uitgever De Bezige Bij', Boekblad, 29 september
2011.
173 W. de Vries 'Robbert Ammerlaan: 'De Bezige Bij Antwerpen staat nu op eigen benen'', Boekblad, 19
februari 2013.
174 C. Boudewijns, persoonlijk interview, 8 augustus 2014. 175 H. Polis, persoonlijk interview, 14 augustus 2014. 176 C. Boudewijns, persoonlijk interview, 8 augustus 2014.
gegroeid en na twee jaar in omvang verdubbeld was. Dit succes was volgens hem te danken aan de auteurs.177 De uitgeverij had namelijk enkele nieuwe auteurs aan zich
weten te binden, in de vorm van Ivo Victoria en Josse de Pauw, en met prijswinnende auteurs als Marc Reugebrink deed de uitgeverij het vooral in Vlaanderen erg goed. 178
Maar ook na het vertrek van Robbert Ammerlaan bleef de uitgeverij het goed doen. In vergelijking met het begin van Meulenhoff|Manteau waren er veel meer medewerkers bijgekomen. Op haar hoogtepunt werkte er bij Meulenhoff|Manteau naast de uitgever slechts één ander personeelslid, een bureauredacteur.179 In 2014 werkten er bij De
Bezige Bij Antwerpen drie vaste redactieleden, twee promotiemedewerkers, één verkoop- en één productiemedewerker. Tevens heeft de uitgeverij een
verkoopverantwoordelijke, maar dat is geen voltijdse functie.180 Ook maakte de
uitgeverij goede cijfers; in 2013 was de omzet van De Bezige Bij Antwerpen meer dan twee miljoen euro.181 Daarnaast bleven de prijswinnende auteurs behouden. Zo stond
Jeroen Theunissen in 2014 op de shortlist voor de Libris Literatuurprijs, wat ervoor zorgde dat de uitgeverij ook in Nederland meer een eigen naam kreeg. Ook auteurs als Bart van Loo en Jonathan Holslag zorgden voor extra bekendheid voor de uitgeverij, door zeer actief besproken te worden in de geschreven media en optredens in televisieprogramma's als Nieuwsuur en De Wereld Draait Door.
Concluderend kan worden gesteld De Bezige Bij Antwerpen is ontstaan uit drie verschillende uitgeverijen met drie verschillende achtergronden: De Bezige Bij, de verzetsstrijder gevangen in een concern, Meulenhoff, de prestigieuze uitgeverij waar uiteindelijk iedereen wegliep en Manteau, de Vlaamse onderdeur die niet opgewassen was tegen de Nederlandse grootmachten. De vraag die onbeantwoord blijft: hoe wil De Bezige Bij Antwerpen zich profileren?
177 W. de Vries 'Robbert Ammerlaan: 'De Bezige Bij Antwerpen staat nu op eigen benen'', Boekblad, 19
februari 2013.
178 Hij won in 2008 verrassend de Gouden Uil voor Het grote uitstel. 179 H. Polis, persoonlijk interview, 14 augustus 2014.
180 C. Boudewijns, persoonlijk interview, 8 augustus 2014. 181 H. Polis, persoonlijk interview, 14 augustus 2014.