Betaalbaarheid van energie hangt voor een groot stuk samen met de kwaliteit van de woning. Heel wat gezinnen die in een slechte woning leven, betalen een hoge energiefactuur. Dit leidt in sommige gevallen tot de noodoplossing van de budgetmeter of zelfs soms tot afsluiting. In andere gevallen kiest men voor het betalen van de energiefactuur en het niet betalen van de huishuur, met het risico van uithuiszetting.
Andere huurders proberen hun factuur te verlagen door minder te verwarmen en energiezuiniger te gaan
69 leven of nog creatieve oplossingen te zoeken (zoals een waterkoker gebruiken om water op te warmen
en zo gas te sparen). Soms echter leidt het niet kunnen betalen van gas en elektriciteit tot ongezonde en onmenselijke situaties zoals het niet eens meer kunnen wassen van kleren.
Alternatieven zoeken en energie besparen
Aangezien energie een grote kost is, doen gezinnen enorme inspanningen om hierop te besparen.
“We besparen heel erg op energie! Het is een koud huis, we proberen niet teveel te verwarmen, dus in de winter zitten we altijd met onze jas aan in huis. Het is een heel oud verwarmingssysteem.”
“Alleen gas, ja. Maar ik heb veel met een waterkoker gedaan. Dus de waterkoker aanzetten, koud water pakken, waterkoker aanzetten en dat erbij doen. Dan verbruik je minder gas maar dan is ook alles rapper warm. Gelijk voor te kuisen. Dat is heter en uw gas moet minder lang aanstaan. Ik heb wel het geluk dat ik minder moet betalen door mijn invaliditeit. Die stoof moet toch niet branden, ik doe een extra trui aan.”
“Toen ik ziek werd heb ik de chauffage toegedraaid. Maar mijn papa zei dat ik die moest aanzetten omdat ik anders veel vocht zou krijgen. En dan heb ik die ‘s avonds aangezet, maar overdag zat ik in de kou. Ik moest het toen doen met 600 euro per maand.”
“Ik heb al meegemaakt dat ik niet kon wassen. Ik had 4 of 5 grote zakken vuile was in de tuin. Ik had geen andere oplossing gevonden. Ik heb toen op het OCMW grote ruzie gemaakt, ik was immers gefrustreerd dat niemand me wilde helpen. Je valt als gezin zonder elektriciteit en gas en je weet niet wat je moet doen, dat is heel moeilijk. Ik was daar op een zetel aan het huilen en toen kwam er een assistent (ik weet niet hoe die noemt, want mijn assistent heeft alles geweigerd) en een andere vrouw is bij mij gekomen, ik denk dat ze medelijden had met mij.
Zij heeft gezegd, kom we gaan naar de hoofddienst, ik ga voor jou iets regelen. Zij heeft toen gezorgd voor 25 euro voor elektriciteit en 25 euro voor gas.”
“Het eerste jaar betaalden wij 120 euro per maand en ze hebben dat zelf verlaagd naar 100 euro, ik weet het niet precies. De afrekening was 3000 euro, binnen de 6 maanden te betalen.
Dat was even slikken. Mijn chauffage stond toen wel op 20-21 graden. Ik geloof dat je boven de 18 graden meer betaalt, dat hebben ze mij verteld.”
“Ik heb gewoon dag- en nacht tarief. Want ik was ‘s nachts of in het weekend.”
“Er hangen hier overal wel chauffages. Boven ook, maar die mogen ze van mij niet aanzetten.
Ook al is het putje van de winter, dan zeg ik: Pak een extra deken, in plaats van die chauffage aan te zetten. Ik vind dat niet nodig, een chauffage op een kamer. Ik vraag mij af waarom ze dat overal gezet hebben. Bij het nemen van een bad ben ik ook zuinig. Als ze een bad pakken, mijn meisjes, die gaan samen in bad, dan moet het maar één keer gevuld worden. … En dan heb ik al gezegd: pak een douche, dat verbruikt minder water. Maar dan staan ze daar een half uur, drie kwartier onder, dat brengt dan ook niet op.”
Budgetmeter en minimumlevering elektriciteit
Opvallend is dat 18 van de 30 geïnterviewde gezinnen al te maken hadden met een budgetmeter of het LAC. De meningen over die budgetmeter zijn over het algemeen positief, maar er worden ook heel wat kanttekeningen gemaakt. Het positieve – behalve het feit dat je als gebruiker dan toch nog toegang hebt tot elektriciteit en gas – is dat je controle houdt over je gebruik en dat je automatisch zuiniger leert omgaan met energie. Nadelen hebben vooral te maken met de prijs van de geleverde energie die een stuk duurder is dan wat op de markt te krijgen is als je een beetje uitkijkt, de oplaadmogelijkheden en onduidelijkheden over afrekeningen die later soms nog opduiken. Iemand noemt de budgetmeter ook een extra stempel die op mensen in armoede wordt gedrukt.
“Ik heb budgetmeters gehad, in het vorige huis. En ik heb daar een afrekening van gekregen.
Ik dacht dat dat niet kon, omdat je geld op de kaart zet, maar ik heb daar toch een afrekening van gekregen, van gas dat ze me zogezegd te weinig hadden aangerekend. Heel bizar, maar
’t is schijnbaar toch mogelijk. Je kunt dat niet controleren, je gaat met je kaartje naar die automaat, je zet er 100 euro op, je komt thuis en je steekt dat kaartje er terug in, dus je hebt totaal geen vorm van controle. Ik heb dan gevraagd om dat af te drukken, maar dat kon niet.
Terwijl ik heel zeker weet dat ze zo’n overzicht kunnen afdrukken, maar ze geven dat niet aan de mensen. Mensen met die meters, die zitten in een zwakke positie, en dan maken ze daar misbruik van.”
70
“De budgetmeter vind ik een goed systeem, ik kan hem alleen niet altijd opladen en dan moet ik onder nul gaan (en dan maak je weeral schulden). Bovendien is het ronduit schandalig dat mensen die hun energiekosten al niet kunnen betalen en dus een budgetmeter hebben, de hoogste prijs moeten betalen voor energie, wij hebben geen mogelijkheid om een goedkoop tarief op de markt te onderhandelen. Dat is toch wel straf!”
“Maar je leert daar wel veel uit en wat ik ook heb gemerkt, misschien is dat ook maar een gevoel, maar nu ik 100 euro per maand betaal en op het einde krijg ik nog een factuur waar ik nog eens bovenop moet betalen. Met een budgetmeter betaal je veel minder. Want met mijn budgetmeter deed ik het op momenten met 30 euro per maand.”
“De budgetmeter is een extra stempel die aantoont dat je in armoede leeft. Dit wil ik niet laten zien aan buren, familie, die weten dat niet. Het is zelfbescherming om geen vooroordelen te krijgen.”
“Ik vind dat als je met een budgetmeter zit, dan spring je zuiniger om met je energie. Tegenover nu, ik betaal per maand, nu denk je: Een lichtje daar, laat maar branden, een dingske daar, laat maar zitten. Met een budgetmeter heb je er makkelijker erg in: “Oh dat moet ik uitrekken, want dat verbruikt.” Op dat punt ga je er met een budgetmeter bewuster mee om. Het kan misschien duurder uitkomen, maar ik vind dat je zuiniger bent met een budgetmeter dan als je gewoon je elektriciteit hebt.”
“Ik heb een budgetmeter voor elektriciteit en één voor gas. Ik heb nu geen gas, ik kan niet koken. Mijn noodkrediet is op en mijn inkomen is op. Gelukkig dat het geen winter is, want de verwarming is ook op gas. Ik ben blij dat we nog in noodkrediet zijn voor de elektriciteit, want anders was er geen TV voor de kindjes, geen wasmachine (dat de kinderen proper naar school kunnen gaan).”
“Als we de wasmachine willen laten draaien, moet al de rest van elektriciteit in het huis uit.
We hebben een budgetmeter. Wij staan op 0. Dus nu hebben we noodkrediet en dus 10A. Ik vind de budgetmeter wel een goed systeem: ja, want dan heb je zicht op je verbruik. (Zoals een telefoonkaart)”
“Enerzijds is dat iets heel positiefs en anderzijds is dat heel nadelig, waarom positief? Normaal betaal je elke maand een bepaald bedrag en dan op het eind van het jaar betaal je nog bij of krijg je terug in het beste geval. Op dat moment was het gemakkelijk dat je direct betaalt wat je verbruikt. Maar ik heb gehoord dat je dan een duurder tarief hebt eigenlijk.
Een nadeel is dat je daarvoor naar het OCMW moet gaan tijdens de openingsuren, je moet natuurlijk geld op je rekening hebben. Dus als ik dat niet had, dan had ik geen elektriciteit en geen gas. Je hebt wel een noodbudget, maar als je dan nog geen geld hebt, dan heb je toch niets. Wij hebben dat een paar keer gehad. Ik begrijp het wel. Ze zouden het mogelijk moeten maken via pc-banking of met een overschrijving. Dat zou voor veel mensen gemakkelijk zijn.
Als ik op het moment moest gaan werken kon ik de budgetmeter niet eens herladen.”
“Ik vind dat iets fantastisch, zo een budgetmeter. Als je het kunt betalen heb je stroom. Ik ga eerlijk zeggen, wij zitten al van april op 10 Ampère. We kunnen het gewoon niet betalen. Ik heb iets meer dan € 1000 in de maand, mijn vrouw is er van tussen gevallen. En we zitten met
€ 600 huishuur. Ik heb maar € 400 over. Ik zit alle 2 dagen met die thuisverpleging. Je moet je verband hebben, dat moet je allemaal zelf aanschaffen. … En met 10 Ampère kunt ge niet veel. Van het moment dat ik de wasmachine op 30 ° zet, is het gedaan. En ons kookvuur, dat is 1 plaatje en gedaan. Je mag dan niet de microgolf aanzetten of de wasmachine of de koelkast, of de koffiezet zelfs niet. Voor het ontbijt ’s morgens moet je niet zeggen ik ga een panneke spek en eieren voor de kinderen maken en mijn koffie zetten. Het is ofwel het een ofwel het ander. … Maar het is niet omdat het maar 10 Ampère is dat het niet aanrekent. Ik zie dat op die budgetmeter, die 10 Ampère wordt ook aangerekend. Als ik mijn budgetmeter terug wil effen zetten, als ik die eigenlijk terug op 0 wil zetten, dan moet ik al 300 en zoveel betalen. Je kookt alle dagen met 1 plaatje voor 3 mensen. Dat is ergens puzzelen; Eerst dat en dan dat. Als dat gebakken is, het plaatje afzetten en dat terug opwarmen in de microgolf. Als je dan gaan vragen aan het OCMW om ons te helpen, al is het alleen maar voor dat, en je krijgt daar het deksel op je neus. Je mag niet kwaad zijn, je mag niet racistisch zijn, je mag niet dit, je mag niet dat, maar op den duur maken ze je zo.”
71