specialisten door verbod vrije vestiging
163bepaalde wegvlakken. Op basis van een modelmatige inschatting1 kunnen met behoud
van de 45-minutennorm circa de helft van de SEH’s in de nacht worden gesloten.
Van belang voor de haalbaarheid is dat alle ziekenhuizen in Nederland private organisaties zijn, waarbij de SEH integraal onderdeel is van de businesscase. Het in de nacht sluiten van de SEH kan consequenties hebben voor de financiën van een ziekenhuis en voor die onder-delen die in de nacht beschikbaar moeten zijn vanwege de aanwezigheid van de SEH.
Het bovenstaande maakt de maatregel mogelijk juridisch kwetsbaar. Er moet sprake zijn van een redelijk evenwicht tussen het belang van de collectieve zorguitgaven en de eigen-domsrechten van getroffen ziekenhuizen. Een adequate afbouwperiode kan de schade van deze ziekenhuizen beperken en daarmee bijdragen aan het vereiste redelijke evenwicht.
Voor dit laatste kan zeker bij een korte afbouwperiode waarschijnlijk financiële compen-satie nodig zijn.
De verwachte implementatietijd is circa drie jaar. Het proces van de AMvB acute zorg moet worden doorlopen, inclusief consultatie van alle partijen in de regio en het opstellen van een continuïteitsplan, zodat duidelijk is waar patiënten in de avonduren acute zorg kun-nen ontvangen. Daarnaast moet de nachtelijke sluiting van bepaalde SEH’s in wetgeving worden vastgelegd.
Sinds 2013 zijn op diverse plaatsen SEH’s volledig gesloten. Gecorrigeerd voor locaties (regio’s) waar een nieuwe locatie is geopend, gaat dit om elf gesloten SEH’s. In deze variant B wordt dit aantal SEH’s heropend, samen met de benodigde ondersteunende afdelingen.
Dit moet worden vastgelegd in bindende afspraken met elk van de betreffende ziekenhui-zen en de bijbehorende zorgverzekeraars. De financiering van deze heropende SEH’s moet plaatsvinden met een beschikbaarheidbijdrage of andere vorm van beschikbaarheidsver-goeding. Dit vereist aanpassing van de Wmg.
Mogelijk is hierbij sprake ongeoorloofde staatssteun. Daarom moet beargumenteerd wor-den op basis van welke objectieve criteria een SEH in aanmerking komt voor heropening.
De implementatietijd is minstens vier jaar, rekening houdend met de nodige bestuurlijke afspraken, aanpassing van wetgeving en het opbouwen van SEH-capaciteit en ondersteu-nende afdelingen.
1 RIVM. Betreft een modelmatige doorrekening van een aantal theoretische scenario’s waarbij het aantal SEH’s wordt geminimaliseerd, rekening houdend met de 45-minutennorm en behouden van de huidige dekkingsgraad (% personen die binnen 45 minuten bij een SEH kan zijn per ambulance).
164
Budgettaire effecten
Voor variant A geldt: op basis van onderzoek IPSE2 is de acute zorg verantwoordelijk voor circa 4,8% van de ziekenhuiskosten. Dit betreft circa € 1,1 mld., waarvan tweederde van de kosten worden gemaakt op de dag en eenderde in de nacht. Bij sluiting van de helft van de SEH’s gedurende acht uur per etmaal geldt als grondslag één zesde van dit bedrag, of circa € 183 mln. Vervolgens wordt rekening gehouden met een afslag van 50% vanwege het lagere aantal patiënten in de nacht en van een verschuivingseffect van opnieuw 50%
omdat capaciteitsverlies door gesloten SEH’s elders moet worden opgevangen. De struc-turele netto-besparing, opgehoogd naar prijspeil 2021, wordt dan afgerond € 50 mln.
Daarnaast zijn er kosten om een extra aantal benodigde ambulances aan te schaffen om de 45-minutennorm te realiseren. Deze kosten worden berekend op € 5 mln. Dit is exclusief eventuele financiële compensatie voor ziekenhuizen die de SEH moeten sluiten.
Voor variant B geldt: uitgaande van dezelfde grondslag van € 1,1 mld. leiden elf extra SEH’s (+13%), uitgaande van een proportionele stijging van de acute zorguitgaven, tot extra kosten van circa € 150 mln. (waarvan tweederde voor de dag en eenderde voor de nacht).
Hiertegenover staat een besparing met ongeveer 50% van dit bedrag door verlaging van de capaciteit bij overige SEH’s. Daarnaast wordt in de nacht gerekend met een extra afslag van 50% vanwege het lagere aantal patiënten. De structurele nettokosten, opgehoogd naar prijspeil 2021, van deze variant komen hiermee op ruim € 70 mln. Niet hierin meegere-kend is een eventuele afname van het aantal benodigde ambulances. Dit effect is beremeegere-kend op € 10 mln.3
Overige effecten
De nachtelijke sluiting van een SEH heeft gevolgen voor de businesscase van een zieken-huis, door direct omzetverlies en verminderde doorstroom van patiënten binnen het zie-kenhuis. Daarnaast heeft deze sluiting consequenties voor ondersteunende afdelingen die afhankelijk zijn van de SEH.
De concentratie van SEH’s in de nacht leidt ook tot toegenomen reistijd en daaraan gekoppelde reiskosten voor patiënten en bezoekers. Ook de aanrijtijd van ambulances neemt mogelijk toe, voor zover dit niet gemitigeerd kan worden door inzet van extra
2 IPSE Studies; J. Blank, B. Hulst, J. Wilschut, Schaal- en synergie-effecten bij de spoedeisende hulp (2013).
3 VWS o.b.v. RIVM-analyse (2020). De RIVM-analyse betreft een modelmatige doorrekening van het aantal extra benodigde ambulancediensten, uitgaande van een aangenomen toename van de gemiddelde ritduur op basis van verschillende scenario’s, ten opzichte van het Referentie-kader-2019. De stijging van het aantal diensten op basis van deze modelmatige doorrekening is gemiddeld 6%.
6.1.2 CURE
165 ambulancediensten. Bij grote calamiteiten neemt de kwaliteit van de zorg af. Omdat
de sluiting alleen in de nacht plaatsvindt, zijn bovengenoemde effecten waarschijnlijk beperkt van aard.
Hoewel de sinds 2013 gesloten SEH’s niet gevoelig waren voor de 45-minutennorm, zal het heropenen van deze SEH’s de bereikbaarheid en de kwaliteit van acute zorg verhogen. Ver-der stijgt de werkgelegenheid. De relatief lage (acute) zorgvraag in de betreffende regio’s heeft negatieve gevolgen voor de kwaliteit van de acute zorg. Bovendien is de sluiting van de SEH in enkele gevallen veroorzaakt door het faillissement van het gehele zieken-huis. In die gevallen is het nog meer de vraag of het opbouwen van ziekenhuiscapaciteit realistisch is.
Overig opmerkingen
Er is interactie met maatregel 39 (Publieke en integrale bekostiging acute zorg). De in dit fiche uitgewerkte maatregel is minder kwetsbaar omdat het hier een beperk-tere sluiting betreft. Daarnaast is er interactie met maatregel 38 (Nationale aanpak ziekenhuislandschap).
Terug naar tabel CURE
Terug naar overzicht resultaten
166
41 Eerstelijns ggz naar Wmo en tweedelijns ggz landelijk coördineren
Eerstelijns geestelijke gezondheidszorg (ggz) wordt overgeheveld van de Zorgverzeke-ringswet (Zvw) naar de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en er komt lande-lijke sturing op de capaciteit van de complexere vormen van ggz in de tweede lijn. Een bonus-malussysteem in de bekostiging maakt de verwijzing naar die complexe ggz minder aantrekkelijk.
Effecten Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Jaar 4 Struc.
Budgettair effect op netto-collectieve zorguitgaven in mln. euro
Basis ggz en POH-ggz naar Wmo PM+5 PM+5 PM+5 PM+5 PM
w.v. overheveling van Zvw naar Wmo PM PM PM PM PM
w.v. transitiekosten 5 5 5 5 0
Kwalitatief effect
Risico op meer onduidelijkheid voor de cliënt.
Centrale aansturing gespec. ggz PM+60 PM+60 PM+60 PM+60 PM
w.v. landelijke coördinatie binnen Zvw PM PM PM PM PM
w.v. transitiekosten 60 60 60 60 0
Kwalitatief effect
Minder keuzevrijheid van verzekerden.
Bonus-malusdoorverwijzing PM+45 PM+45 PM+45 PM+45 PM
w.v. effecten bonus-malussysteem PM PM PM PM PM
w.v. transitiekosten 45 45 45 45 0
Kwalitatief effect
Risico van kwaliteitsverlies door verkeerde prikkels; toename wachtlijsten eerste lijn.
Uitvoering & Haalbaarheid
Met deze maatregel komt de lichte ggz onder de Wmo 2015 te vallen. De Praktijk-ondersteuner Huisartsenzorg (POH) en de curatieve ggz komt onder de verantwoordelijk-heid van gemeenten. Hiermee wordt de lichte ggz een voorziening in plaats van een recht, maar de zorg/ondersteuning moet wel geleverd blijven worden.
Door deze maatregel moeten zorgverleners anders gaan handelen. Op dit moment worden patiënten immers op basis van eigen professionele beoordeling geholpen door POH-ggz,
6.1.2 CURE
167