Afschaffen van het fiscale-eenheidsregime zonder introductie van een nieuw regime

Een van de lange termijn alternatieven is het afschaffen van het huidige fiscale-eenheidsregime zonder introductie van een nieuw regime. De voordelen van het huidige fiscale-eenheidsregime zijn duidelijk. Een aantal voorbeelden van voordelen van het huidige regime zijn de mogelijkheid tot horizontale verliesverrekening, het binnen fiscale eenheid geruisloos overdragen van vermogensbestanddelen en het maar hoeven indienen van één aangifte vennootschapsbelasting. Volgens Elsweier kan er enige nuance geplaatst worden bij die voordelen. Horizontale verliesverrekening is ook mogelijk via resultatensaldering zonder consolidatieregime en het geruisloos doorschuiven van vermogensbestanddelen kan door de toepassing van de fusie- en splitsingsfaciliteiten die in de Wet VPB 1969 zijn neergelegd. Tenslotte zou het indienen van één aangifte ook apart in de Algemene wet inzake Rijksbelastingen geregeld kunnen worden.³¹³ Het afschaffen van het fiscale-eenheidsregime kan ook voordelen met zich meebrengen. Zo zou de afschaffing zonder introductie van een nieuw regime ertoe leiden dat veel, vooral complexe, regelingen niet meer nodig zullen zijn. Bovendien zal de Wet VPB 1969 zonder concernregeling minder kwetsbaar

309 Kok & de Vries, WFR 2018/37, par. 4.5

310 Zie Smit, MBB 2018/1, p. 17-18

311 Smit, MBB 2018/1, p. 17-18.

312 Peeters, WFR 2018/202, par. 3.

313 Elsweier, TFO 2019/164.1, par. 3.2.

52 zijn voor EU-rechtelijke risico’s.³¹⁴ Het zal er in ieder geval voor zorgen dat buitenlandse vennootschappen geen beroep zullen doen op de per-elementbenadering.

Spanjers³¹⁵ en Vording³¹⁶ zijn een van de weinigen die het fiscale-eenheidsregime ter discussie stellen.

Volgens Spanjers is ten eerste niet duidelijk wat het fiscale-eenheidsregime de overheid kost. Daarom zou er meer inzicht moeten komen in de budgettaire- en beleidsmatige aspecten van deze faciliteit. De fiscale eenheid sluit aan bij de concerngedachte zodat verliezen tussen concerns verrekend kunnen worden.

Spanjers daarentegen lijkt juist aan te willen sluiten bij de juridische werkelijkheid omdat het verrekenen van verliezen tussen verschillende juridische entiteiten bijvoorbeeld leidt tot onevenwichtigheid.³¹⁷ Spanjers pleit daarom voor een afschaffing van het fiscale-eenheidsregime omdat het regime niet past binnen de trend van grondslagverbreding in combinatie met tariefsverlaging. Met het budget dat vrijkomt door de afschaffing van het regime kan volgens Spanjers het vennootschapsbelastingtarief verlaagd worden.

Vording deelt die mening. Alvorens het zover komt pleit hij voor meer informatie over het budgettaire effect van het fiscale-eenheidsregime, zodat ook kan worden bepaald met hoeveel het vennootschapsbelastingtarief verlaagd kan worden indien de concernregeling wordt afgeschaft. ³¹⁸

Het afschaffen van het fiscale-eenheidsregime zonder nieuwe regeling is ook als alternatief genoemd in het consultatiedocument voor de nieuwe groepsregeling. Het volledig afschaffen van een fiscale-eenheidsregeling zonder nieuwe regeling kan een grote aanslag zijn op het Nederlandse vestigingsklimaat.

Mijns inziens heeft het de voorkeur dat Nederland kiest voor het behouden van de huidige concernregeling of overgaat op een nieuwe concernregeling zodat Nederland niet achteropraakt ten opzichte van andere landen die wel een concernregeling hebben.

7.3.4 Afschaffen van het huidige fiscale-eenheidsregime met introductie van een nieuw regime Een vierde alternatief voor de lange termijn is het afschaffen van het huidige fiscale-eenheidsregime en tegelijkertijd een nieuw regime introduceren. De staatssecretaris heeft aangegeven dat bij de verkenning naar een toekomstbestendige concernregeling vooral wordt gekeken naar concernregelingen die andere landen hanteren. Een vorm van een concernregeling die in andere landen voorkomt is een verlies- of winstoverdrachtregeling. In een verlies- of winstoverdrachtregeling wordt het voordeel om winsten en verliezen te verrekenen binnen de groep gehandhaafd.

Alhoewel Nederland niet bekend is met dit systeem, hanteren onder andere Ierland, Finland, Verenigd Koninkrijk en Zweden een variant van een verlies- of winstoverdrachtsysteem.³¹⁹ Ierland en het Verenigd Koninkrijk passen een verliesoverdrachtregeling toe, wat betekent dat verliezen binnen de groep ter verrekening overgedragen kunnen worden aan vennootschappen met een positief resultaat. Het voornaamste voordeel van een verliesoverdrachtregeling, ook wel een group-relief syteem genoemd, is dat het bewezen is dat het systeem in overeenstemming is met het EU-recht.³²⁰ Een tweede voordeel van dit systeem is dat belastingplichtigen meer mogelijkheden hebben om elkaars resultaten te verrekenen. Het Verenigd Koninkrijk hanteert namelijk een aandelenbelang van minimaal 75%. Dit is beduidend lager dan het minimale aandelenbelang van 95% dat in het huidige fiscale-eenheidsregime wordt gehanteerd. Het group-relief systeem ziet enkel op verliesoverdracht waardoor er niet meer geruisloos geschoven kan worden met vermogensbestanddelen. Echter zijn in de Wet VPB 1969 een aantal fusie- en

314 Eerste internetconsultatie nieuwe groepsregeling in de vennootschapsbelasting, 17 juni 2019, p. 4.

315 Spanjers, WFR 2018/222, p. 1350-1351.

316 Dit heeft Vording gezegd in de startbijeenkomst over de nieuwe concernregeling waarvan Van Hulst & Lam verslag hebben gedaan. Dit verslag is gepubliceerd in WFR 2019/78.

317 Spanjers, WFR 2018/222, p. 1350-1351.

318 Dit heeft Vording gezegd in de startbijeenkomst over de nieuwe concernregeling waarvan Van Hulst & Lam verslag hebben gedaan. Dit verslag is gepubliceerd in WFR 2019/78

319 Eerste internetconsultatie nieuwe groepsregeling in de vennootschapsbelasting, 17 juni 2019, p. 5.

320 Die overeenstemming volgt uit het X holding-arrest. Zie HR 11 juli 2008, ECLI:NL:PHR:2008:BB3444, m.nt. G.T.K. Meussen.

53 splitsingsfaciliteiten opgenomen die gebruikt kunnen worden ingeval van een reorganisatie. Een systeem van enkel resultaatsaldering zorgt ervoor dat de nieuwe regeling wetstechnisch en uitvoeringstechnisch simpeler is dan zijn voorganger. Door het afschaffen van het consolidatieregime kunnen er bovendien een aantal wettelijke bepalingen uit de Wet VPB 1969 worden geschrapt. Bouwman en De Vries komen echter tot de conclusie dat een verliesoverdrachtregeling niet per se eenvoudiger hoeft te zijn dan het huidige fiscale-eenheidsregime.³²¹ Het is echter ook mogelijk dat er gekozen wordt voor een systeem waarbij de winsten overgedragen worden. In Finland en Zweden is sprake van een dergelijk winstoverdrachtsysteem.³²²

Onder meer het voorstel van Kampschöer en Heithuis is gebaseerd op een concernregeling in de vorm van resultatenpooling. Kampschöer’s voorstel is gebaseerd op het gedeeltelijk wegdenken van de fiscale eenheid zonder dat daarmee de belangrijkste verworvenheid van de fiscale eenheid verloren gaat, namelijk het verrekenen van winsten én verliezen. Resultatenpooling verschilt daardoor van een resultatensalderingsregeling, waar enkel winsten of verliezen kunnen worden verrekend. Door enkel resultatenpooling toe te passen blijven transacties en schuldverhoudingen die zich afspelen binnen de groep zichtbaar. Hierdoor kan echter volgens Kampschöer de situatie ontstaan dat door de toepassing van artikel 10a Wet VPB 1969 binnen het concern bepaalde rentekosten niet aftrekbaar zijn terwijl er geen sprake is van winstdrainage, dit omdat er door verliesverrekening bijvoorbeeld niet aan de compenserende heffingstoets wordt voldaan. Hij stelt daarom voor om artikel 10a Wet VPB 1969 op dit aspect aan te passen en indien dit niet voldoende is, stelt hij voor om het tarief van de vennootschapsbelasting te verlagen zodat de niet-aftrekbaarheid bij de belastingplichtige gecompenseerd wordt met een lager vennootschapsbelastingtarief. ³²³ Een tweede voorstander van een concernregeling die tenminste resultatenpooling mogelijk maakt, is Heithuis. In een interview met TaxLive geeft hij aan dat in een systeem van resultaatpooling elke vennootschap binnen de groep haar eigen enkelvoudige fiscale resultaat bepaalt, waarna de fiscale winsten en verliezen bij elkaar worden opgeteld. De uitkomst van deze som vormt de belastbare winst voor de Belastingdienst.³²⁴

Het is ook mogelijk om het resultatensalderingssysteem uit te breiden zodat de geruisloze overdracht van vermogensbestanddelen binnen het concern mogelijk blijft. Zoals eerder aangegeven zijn er een aantal reorganisatiefaciliteiten in de vennootschapsbelasting neergelegd. Echter worden deze reorganisatiefaciliteiten in de praktijk niet als gemakkelijk ervaren. Zo zouden de fusie- en splitsingsfaciliteiten in de Wet VPB 1969 niet gemakkelijk toepasbaar zijn door haar beleidsbesluiten.

Bovendien moet er voor de faciliteit beargumenteerd worden dat de reorganisatie berust op zakelijke gronden. Volgens De Vries is de fiscale eenheid door de geruisloze overdracht van vermogensbestanddelen daarom nog steeds een belangrijke faciliteit om te reorganiseren binnen één concern.³²⁵ Een verlies- of winstoverdrachtregeling in de vorm van resultatenpooling met interne reorganisatiefaciliteit wordt volgens Heithuis te ingewikkeld. Hij stelt derhalve voor om de huidige reorganisatieregelingen in de Wet VPB 1969 aan te passen zodat ze beter uitvoerbaar zijn. Een voorbeeld dat hij noemt is het schrappen van de ondernemingseis uit de bedrijfsfusie.³²⁶ Een belangrijke vraag die opkomt is of het in strijd is met Europees recht dat Nederland een faciliteit hanteert die voorziet in de geruisloze overdracht van vermogensbestanddelen voor binnenlandse situaties terwijl die faciliteit niet geldt voor

321 Bouwman, NTFR 2016/2092, par. 3 en De Vries, WFR 2016/36.

322 Elsweier, TFO 2019/164.1, par. 4.5.

323 Kampschöer, WFR 2018/87, p. 592-593.

324 Interview met Edwin Heithuis, “Financiën maakt keuze voor nieuwe groepsregeling onmogelijk”, gepubliceerd op https://www.taxlive.nl/nl/documenten/nieuws/financi%C3%ABn-maakt-keuze-voor-nieuwe-groepsregeling-onmogelijk/

325 De Vries, WFR 2016/36, par. 5.

326 Interview met Edwin Heithuis, “Financiën maakt keuze voor nieuwe groepsregeling onmogelijk”, gepubliceerd op https://www.taxlive.nl/nl/documenten/nieuws/financi%C3%ABn-maakt-keuze-voor-nieuwe-groepsregeling-onmogelijk/

54 grensoverschrijdende situaties. De NOB en Kok en De Vries hebben deze vraag onderzocht en komen tot de conclusie dat hiervan geen sprake is omdat het verschil in behandeling gerechtvaardigd kan worden op grond van de evenwichtige verdeling van de heffingsbevoegdheden.³²⁷

Naar mijn mening is de introductie van een nieuwe regeling, zoals introductie van een systeem met resultatensaldering, een goede kanshebber als lange termijnalternatief op het X BV-arrest. Een resultatensalderingssysteem is in alle waarschijnlijk minder gecompliceerd dan het huidige fiscale-eenheidsregime en daardoor beter uitvoerbaar. Mijn voorkeur gaat uit naar een resultatensalderingssysteem met geruisloze overdracht van vermogensbestanddelen indien dit uitvoerbaar is en niet tot vergaande complexiteit leidt. De belastingplichtige zal waarschijnlijk de voorkeur geven aan een resultatensalderingssysteem met de mogelijkheid van de geruisloze overdracht van vermogensbestanddelen omdat de belastingplichtige dan beduidend makkelijker kan reorganiseren binnen het concern. Het alternatief van een nieuwe regeling in plaats van het huidige fiscale-eenheidsregime is ook in het consultatiedocument opgenomen. Echter wordt er maar een summiere uitleg gegeven wat het systeem inhoudt en wat de voor- en nadelen van dit systeem zijn.³²⁸