SHELF ovo

Deze film is beschikbaar gesteld door het KITLV, uitsluitend op voorwaarde dat noch het geheel noch delen worden gereproduceerd zonder toestemming van het KITLV. Dit behoudt zich het recht voor een vergoeding te berekenen voor reproductie.

Indien op het originele materiaal auteursrecht rust, dient men voor reproductiedoeleinden eveneens toestemming te vragen aan de houders van dit auteursrecht.

Toestemming voor reproductie dient men schriftelijk aan te vragen.

Th is film is supplied by the KITL V only on condition that neither it nor part of it is further reproduced without first obtaining the permission of the KITL V which reserves the right to make a charge for such reproduction. If the material filmed is itself in copyright, the permission of the owners of that copyright will also be required for such reproduction.

Application for permission to reproduce should be made in writing, giving details of the proposed reproduction.

ovo

SHELF NUMBER MICROFORM:

MMETA 0061

• •

DE

o

11ITG V V.A.N HET WEE

•

DE GROOTE

DEBAcLE

DOOR

CAESAR KIJDSMEIR Jr.

UITOA VE VAN HET WEEKBLAD D'ORIENT

.

^'.

• . . , • I~ U " ,

. • t • • • ," , . . I

" iemand anders hield van het kleine mei je. De vader niet, omdat bet niet

"zijn kind" was, =ooals hij zei, omdat bie n donkere bujd bad. De moeder niet, omdat zij bet kind slechts had begeerd al wapen legen den vader".

/lEII RICH HAUSER.

EERSTE HOOFDSTUK.

Heel zacht, alsof iemand, zwaar-verkouwen het riep, kl

onk

van de voorgalerij een bedrukt: Spada ...

.

Ma bleef liggen

op

den langen

stoel,

wijdbeen

,

een complete Buddha van reuzel in hare welgedane dikte van

ouwe

In

di

che pantepoef. Ze del:d haar mond, die ze juist had

geopend,

om een hap te nemen van de zonderlinge ratjetoe, die ze

gewikk

Id in een groenig pisangblad met haar dikke vingertjes op

de

mas ieve ron- ding van haar buik, in labi

el

ev nwicht hield, nog

e

n centimeter verder open en kee k verbaasd de kinder n aan, die van den schrik stil waren geworden.

- Houdt jouw mond toch, Deetje - zeide Ma toen, de laatste snippertjes roedjak wegkauwend met machtige bewecrin

gen

van haar vette kaakspieren, - houdt jouw mond to h, Deetje, ik kan niet hooren, ja

...

.

't Kl

onk

wéér maar zachter nu, alsof er naast werd geroepen, in het huis van den apotheker. De kinderen waren ev n stil

g

weest, maar nu joelde hun drukte weer van VOren

af aan,

want

ze

waren bezig met den aap

en gunden elkander

het arme, trillende, kleine beestje niet, dat

schuw

weg

chuol

tegen den ko Iit-Iangsep-schou- der van de

oudste,

volwassen

doch

ter Prul. Zenuwachtig kir-lachte ze, rillend om de toch niet

o

naangename kriebeling van het \ arme, behaa rde lichaampje tegen haa r blooten schouder. Haar

t agown

was losgegaan en li

et

den rij k-b kanten pa zien van

eefl

zijden chemise. Voortdure nd lachend hief ze het kleine diertj hoog boven haar hoofd

om

het te beschermen voor de

grijpend

vui tje van Paiman, den kleinen

oudcrlooz

n Javaansch n jongen,

die op

het

erf

rondscharrelde, wanneer de kin

deren

naar school waren

e

n die als vrindje meedeed

en

mee-at, wanneer ze thuis waren.

En teg n Paiman drong Berrie,

't

mismaakte wurm kindje van op

één

na

de oud te

die

d

rt

vicr

jaren was

getrolt\ d. t

Kind had

en

waterhoofd

en

boven het bol-uitschulpende voorhoofd

stonden

twee,

in

het

gele gezicht

flets-lijkende blauwe

ogrl1,

die opvallend klein waren

en

aan het

gezicht

dezelfde uitdrukking gaven, al

di mi

dadigcrsphy

i

nomi

1:11

v rtoonen.

De tje had zich vastgeklemd

aan

Prul's knie en vocht dapper

tege n Freddy.

Dectje en Frcddy waren en

tweeling

en

leken spre-

- 4 -

kend op elkand r. Ze waren nu twaalf jaren en zaten in de hoo te kla se van dc laercn: hooI, W:lar Zl: uitmunttcn in hct ontduik n van de el rlei bepalingen tegen het spiekcn en in het uitdenken van ond ugende treken.

_ Geef op, Prul ... g ef hi r, h t is mijn aap, - zei Fr ddy

n

^hij paktc den slank n, si rlijk n arm van zijn oud tc zu ter, die d ze hooCT hief bloot 'n tart nd.

o I .

_ Aj ,Prul-zei \a, di vad iO" p d n langen sto I b ef ItgCY 1.1, de be nen \ ijduit, dc voet J1 gekn p n mct de te ncn om het lat) aan het vo tcncind zodat de sloff n wipten aan de bloo!e vo ten met d "el ccltpkkk n n de ng-blank ond rzijd n, - Ajo, Prul, doe niet zoo verv lend zeg, geef dien aap nu maar aan de kinderen ja. Jij moct je nog kleëen, ook ... Jij bent altijd te laat. Wah 'trak kOl11t die mijnheer z g, ln dan b 11 jij ni t klaar,

ajo nou .... .

Mi nocgd schudde Prul de kortgeknipte, blauwzwarte haren, die door het sto ien in de \ ar war n geraakt n in wilde krullen over haar voorho fd hingen, naar achteren. Altijd ... altijd 11 lIwi<Y dat commande r 11. 't Was bij Ma altijd hetz Ifde ... Die begr p maar niet, dat zij nu al twcc- n-twintig was en ook wel z Ifstandig.

Ze was gctrouwd geweI.! 't al .... nou ja ... en ge cheiden ... Maar Ma wendde er niet aan, b hand Ide haar al en kind.

_ God ma, - z id ze - die man komt vooreerst niet. Hij mo t zich nog scheren en baden en kleed n ... als-ie t nminste baait. Je kunt van zoo'n totokker alles v rwa hten.-

Ma z i nik. Z kauwde door. Haar mond propte ze vol met een pluk gado- ado lIit en pisan<Tblad, dat en hurkende baboe (want d n uw n tijl hield Ma r in)' haar verhandigde. Er hing e J1

draadje peljil OVl'r haar kin 11 handig likt ze h t w cr met dc punt van haar blauwroode t ng.

Dan kauw Ic ze do r J1l ,t haar ma htige kak n, zood at het puntje van haar neus op cn nccr wipt . Met 'en ChOl1lJllCI nd-schuddendcn buik lachte ze ondertus hen 0111 de kinder n, dic over d n 10 r rolden, vcchtend 0111 Tjallil', den aap, die m t haastigc, zenuwtrek-

kende sprongetjes zi h uit dc voeten trachtte te makcn t Ikel1l:lalc teruggerukt door h t lan^er nu ketting, dat D etje in de hand hl. 1 De aap schr uwde In t k rte, hijcrentl kr ct jes, als en ban r klJ1d.

Prul bic f in dc dt:uropening staan, bij de dcur, welke I idclc naar den sm allen gang, w Ike op de voorgal rij uitkwam cn waaraan haar kamer lag.

"

I

- 5 -

Ze leunde tegen den deurpost. H t lichtgetinte hoofd achterover, d haren tegen den post.

Met één hand hield ze de kimono dicht voor haar borst en haar fij ne tengere figuur kwam op d ze wijze heel m oi uit tcgen het wit van den gangmuur.

In den tuin, waarop ze hier jui t uitzag, zat de kebon en gooide met kleine steentjes naar een padde, die zich met groote sprongen uit de voeten maakte. ndertu hen zon hij met een enl nigen tem pan toen , droevig klinkende, zachte pantocns, welke als blo mblaadjcs in de lucht schenen te lijven zweven. De kindcren schrecuwd n, de aap pi pte. In de al:htergalerij van den apothcker pc Ide iemand een romm lig-wild n deun op e n piano, n de flarden van een moderne compo itie waaiden door de weeke lucht

En toen gaf het - midden in al di herrie en al die drukte -

In en weer 2Oo'n pleizierig gril- chrikje an en plotsclll1^cren stem in de voorgalerij, een zacht, aarzelcnde stem, w Ike "Spada"

ri p ... .

Prul kcek naar het lanazaam hecn-en-wecr-O'aan van den s ing r van dc groote klok aan d n wand in d achtercyalerij en traag daar- na omhoog naar de wijzerplaat. Half zeven ... en ze was nog niet klaar. Maar so ah .... hij had natuurlijk nog niet gebaad ... had zich mi. chi n ni t cns l'rkl d en k V:llll nu 0111 haar af tc hal n voor den gang naar de bio 'coop, om daarna naar dc soos t CYaan,

\ 'aar z zouden ten en dan en.

Lal1 crzaam. in de heupen \Vi erend doorzakkcnd. wan el de ze den gang door. Ma riep achter haar: - Ik heb je wel gezcgd, Prul, ik z i al: je ziet hij is eerder klaar, ja ... en nu lnoe mijnhcer wach- ten. - kinderen sto rd n cr zi h niet aan .... z keken even op en speelden dan lawaai nd do r met dcn a:lp, die krijsc IfC nu, 0111at z en knoop in zijn lang n aart prob l'H.lcl1 te I('go-en ... . Langzaam n indolcnt drnaide Prul - traaO' na de inspanning

V:1I1 de to iend minut n met d kinderen - dUl knop van elll der hr ede deuren naar de vo rgal rij Ol 1. Tegen het w cke licht van den kwijncnden avond za^u zij hem al taan: den lanken, j ngen HolJandsch n kerel met wicn ze dien avond ui zou gaan. H ij had zi h verkleed, had l'en open pak aanCYetr kk n en tond half-door- Nczakt in ecn der knieën, aandachtier Ie kijk 11 in de ri hting van de deur. Hij had een rotting in de hand el1 leunde daar zwaar op, zood at ze doorboog.

- U is vroeg, ja - zeide ze, zoodra hij op haar toe kwam, de

- 6 -

hand uitgestoken, met een glimlach in zijn glanzende oogen - ik ben nog ni

t

klaar. aat

U even

zitten? Zal ik het licht opst ken, ja?

't

Is nog

w

I ni t heclemaal dOlik r

-

dadelijk ben ik hij

U.-.

Hij zag haar

aan.

Zijn oogen

gleden

langzaam langs haar schou- der haar

armen, haar jongensachtige

heupen n beenen. Ze voelde hoe hij haar b ke

k,

doch rustig n slank bleef

ze

taan. Haar linkerhand bi

f onb

w

O'en matten de

za hte pi

oiïng

van den fel-kl urig

n, flatt

rend n

kimono, di

haar

CTczicht

olkom n blank haar

oogen schitterender

deed

s

hijn n.

_ Wanneer U nu v n blijft zitten ben ik direct bij U ja, - zeide

ze

n w ndde zich om. Ze nam

den

1innen siO'arettfnkoker van het taf Itj in

den

hoek en zette die

op

taf I, leO'gend met zacht geba

ar,

b

stud

rd, r cen ct

0

je lucif rs ncv n. Het

gekrijsch

in de achterO'al rij hi Id

aan

n ze luist rden beiden, hij m t cen cy- nisch lachje

om

d ho ken van den mond zij in gespannen aan- dach

t vo

r zijn

gezicht.

_ Ja Allah

- .

h

i

uit, z

g,

julli

... altijd die

riboet ...

Verv I nd

kinder

n

-

s hr

eu\\'de

Ma in de

achtergalerij,

met een sterken nadruk

op

de laatste let! rgreep van

,kincle

r n" - schei uit jullie,

te erg

...

je maakt

mij

ek, al die

h rrie.-

Prul

tond op, ze tr

k d n wc r

p

ng

zakt

n kimono, die

een

slank

g b

uwden,

goed-gevormden

hal blo tliet, weer di ht en ging h

en.

De jongeman in

de

voor alerij bi

f

zitten, pcinzend- starend naar buit n, waar het zachtg ud

^II

licht van de stervende zon

d

topp n

van d drie

koning

palmen op

h t v

orerf glanzend

be cheen in ro

d n glo

d.

De jonge

vrouw ging

langzaam den gang

door

IJa3r de

achte

r- galerij.

e

kinderen \ aren

geschrokken

van den uitval van Ma en zaten til in

e

n hock bij hct

zilverglimrnend

dressoir naast de spenkast. Deetje

en

Freddy leundcn t

en

den muur, de beenen onder

zich gekruist

en tegen hen aan hin

d

kleine mismaakte neef de vierjarige Berry, die met zijn

onn oz

1 gezicht bleek af tak tegen de

donk

r kopp n d r beide

ancl

r n.

Paiman

zat voor hen op den grond

al e

n kl in zwart

af odsbecldje

n ke k Tflet

zijn

wit- blink nde

0 g

n ru t loos rond.

e

kinderen tr kken hem aan het haar en hij zelt de kleine, wit-blinkende tanden in de blauwe Iipp n om ni t te schre uwen,

omdat

hij h'él wel wist, dat ze - wanneer hij zou schreeuwen

-

het hem zouden inp peren.

Minacht nd zag de jonge vrouw haar moeder

en

broertje en

- 7 -

zu je aan.-Bah-zei ze-jullie altijd ... en hij ook, Ma je hoort toch dat mijnheer Wassink er al is en dan nog zoo'n herrie. Ach, te erg, zeCT. Je heb altijd zooveel te zeggen over mij n nu-terwijl ik daar vóór bezo k ontvang-maak julli hier een herrie dat het meer dan terlaloe i. We konden je

6ór

he I maal hoor n ...

. : .. : ..

Ja Allah ... chei uit zeg ... jullie altijd met je h rrie,- trlllt

erd

ze haar moeder s stem met

sterke

r uen nadruk op In'

is

he intonatie-schei uit, ja jullie ... je maakt mij gek .... wat moet mijnhe

r

Wassink daar nu

an

denkcn?-

Haar f

1\ ,

zwarte

oogen

glinsterden woed nd

en

haastig r ner- v uzer CTing de gejaagde ad mhaling van haar borst.

-

Jullie denkt maar dat je kan do n n lat

¹¹

wat

je

wil ...

al

er bezoek is. Maar ik doé het niet, ik wil dat niet lang r ... jullie met je ...

-

Ze was mooi in haar woede. De oogen glansden hel en schit- terend n haar gebaar was kort en krachtig.

Maar r werd vàór een d Ur geopend en

onmiddellijk

we k haar woed . Z leunde weer t

g

n den deurpost, haar

geliefd

plaatsje en k

ek

d achtergalerij rond. E n zware manncnpas klonk aan door

den

met wilt

marm~ren

t

gcl

bel

gden gang ... Pap;} k\ am

thuis.

-

Dag Non

- (Troette

hij

-

dag Ma, dag kinderen.- Hij keek rond in de donkerder wordende

achtergalerij,

waar het licht nog niet wa aangestoken cn waar h t d zelfde

onplcizi

rig st mm nde, on

zellig

rommel was van

alle

dagen, als hij

van

de benedenstad thuis kwam.

-

Wi i di mijnh

er,

Prul? - roeg hij met

een

Iiefkoozenden klank in zijn stem aan zijn ouel te docht r, die

altijd

zijn licveli ng was gcweest. Prul, de nu tw e-cn-twintig jarige,-en dan v Igde Mi ke die nu twintig was en di trouwd toen ze n t z sti n was geword

11,

en Deetje en Frecldy ....

ach,

van hen

(\lIcn

hi Id hij met d wanne, rijpe liefde van den Indi chen vader voor zijn kin- der n die blinde liefde, welke zoo volkomen beantw ordt aan de oud-Bijbelsche be chrijving: G l

oovend

en hopcnd alle dingen, lankmoedig goedertieren, nict

afgunstig

bedekk nd alle dingen, verdrag n I alle dingen.

H ij bi

f

haar

aanzien,

het ho

fcl

iets voorover het vriendel ij'ke , , grijz hoofd met de krullende, grijze nOr

onder

de platte nells.

~r

lag en zacht,

^CT dmoedig

li ht in zijn rc bruine

oogen

n al

hefkoozend gl

cd

zijn blik over de sl<ink

,

s hoone

g

stalt van

deze

li

evelingsdochter

van hem, van wi hij misschien het meest

- 8 -

hield, omdat ze hem het me st had do n lijden. Want nadat ze- nu vier jaren g I den - was g trouwd to n ze, tégen zijn wil in en dien van zijn vrouw, had dorgezet dat huwelijk met di n licht- zinnigen jongefl mak laar, di haar had g n 111 n 0111 haar goed figuur en haar lieve oogen n die gedur nde en jaar bij haar was g bleven 0/11 v rvolgcn haar 111 t zijn typiste t bedriegen, was ze na een scheiding, di binnen drie w ken werd uitgesproken, bij hen t ruggekomen, als overromp Ict n v rbijsterd door den plot-

elingen hok.

G pakt n gezakt kwam z ij het ouder! ij k hui we r binn n zwak en bI ek en diep ond r den indruk van hare seh iding ... 0111 na drie maanden.. der d oude te zijn, dank zij d~ za hte go cIheid, di haar thuis om eh en als en O'ewijd li 'ht.

En nu w rct r g wacht pen nieuw huw lijk ... op C'n ni uwen pretendent .... want dat Prul zou n moest hertr uwen

tond al een paal boven wat r.

Mieke troU\ d , to n z z ti '11 ~ 'a .

0

k min of Illeer t rren d n

\dl der ouder , die niet meer vo Iden vo r den ilJen, eenzamen, Hollandsch n jongen, die haar vr cO', dan alleen h t fit, dat hij totok wa . II ij wa tw f luitenant werd 'n jaar lat r _er te en zat than 111 t hun docht 'r in C leb St rO' n drie dagen reizen van Makass 'r. H t kind, dat en jaar na het hu\\' lijk \V rtl gebo- ren, was mismaakt cn bleef ach er bij de gro touders. Het werd opgel1oJll n in hui n 111iingu 111 t al de zorgen n 10 wijdin w Ike O'rootoudcr , me r nog dan \'0 r hun eiO"1l kind ren, v or ple "kind 'r n voel n. Z waren b iden trot h op hun "tjoetjo k,"

Ma en Pa, al wa het kind ti hterlijk n mi maakt. Pa hield tr u- w n van h n all 'l11aal. Pa was go d. Pa wa hoofdambtenaar op IJ t r id ntil:kantoor in dl' h n ti 11 tJd n hau C 11 bijz nd r g ede carri r 1ycmaakt na cn 'cnzijdiO'c, slechte opleiding op n ewon lagere s h ol. Md ijzer n doorz tting v rmogt'n 11

met groot encrgi had hij aangepakt \V rkcl1d ni t all 11 op de voorge chrev n lIren, do h .1111.' claaen, di h t leven gaf tl nlid- dag wc rkeerend naar zijll bur au. N v 11 zijn inkomen van duiz nd O'ulden p r maand ll1aakte hij een buitulgewoon goed fi- guur op het r identiekanto r. Twee jaar t voren - even voor de s heiding an Prul - had-ic een lintje gekregcn, clat hij met liefde n trot placht t dra ¹¹ bij i d r denkbar rrelegcnheid.

Ma was anth.:r., In ilijker, s ho 11 minder e ol11pliccerd. Doch- ter van e n, w g ns slecht b heer ont lagen assistent-resident, kon

r

- 9

ze zich moeilijk schikken in haar "verminderde positie" en teerde ze gezapig op oude glorie en oude vreugde van vergane dagen, waarin "Pa" assistent-resident was en zij en mooi, slank Indisch meisje met ontelbare aanbidders. Met tegenzin had ze het aanzoek van Alfred van Waveren de Groot aangenomen, kort nadat "pa" in deconfiture wa geraakt en nog altijd voedde ze' daarover eell licht depit. Nu leefde ze rustigjes voort, dik en welgedaan, den halven dag ruziënd met de bedi nden - roedjak en gado-gado etend, voortdurend dikker wordend n niet meer bewegend dan n odia was, 0111 van haar bed naar d 11 lang n stoel, van den langen stoel naar badkamer en terug tc gaan.

Of - wat ze grààg deed - zich wringend in een bro om naar een vendutie te gaan, waar ze dan ontelbare onpracti che en on- bruikbare dingen ko ht en zi h liet thui bezorgen, 0111 na drie maanden zuchtend d n hoog n vendllb cr te betalen.

De taxi gleed suiz nd ov r h t grind van h t erf. De banden knerpten n cr klonk zacht tikk n van opgev.'oelde steentj s, die omhoo f w rden crew rpen tegen de spatborden. Dora an Wa- ver 11 leunde a hterover tegen de kussens in haar ruO' en zu htte.

H t was haasten CI1 !laastcn gcwee t want z had zich werkelijk leelijk verlaat. aa t ha:lr zat Luuk Wa sink en zag haar aan. Er

\\. rd g n wOor I O'l:wisseld n het sehe 'n of cr naderl:nd onh il in de lucht hing.

Hij haalde e n cigarettenkoker t voorschijn, \ Ike matzilveren blonk in het li ht van de voorbijglijdende lantaars.

- U he ft geen b zW3ar? - ro 0' hij, lerwijl hij aarz knd een sirrar t nam. Ze s hudde van neen en bi cf ru tiO' zitten, d handen

g~\'ollw 11 in den hoot, het ta, hje daar mier. Tersluiks nam zij h 111 p, van bov n tot b n d n. H ij zag cr netj uit ... zijn haar was go d gekl1Jpt n gekapt, zijn boord goed g t v 11, (Ie das uit- l11untend g trik!. 0 frissch cr ur an schoone kie ren wa 0 nhm.

- Gaat U veel uit?-

- N el1 - antwoordde ze - heel weinig ... dit is de eerste maal, dat ik uitrra sedert lI1ijn scheicling.-

rbaascl zag hij op. Dit jonge ding, d ze 11100ie vrouw, die achtti 11, mi chi n neg ntien leek was reeds gescheiden?

Een stilte \Vakte tus. eh n hen open. \ aarin hij nerv u cn werk- tuiglijk 111 t ct' iaar t op den sigar Itenkoker tikte. Aandachtig nam

-

10-

hij haar w ti r op, waar~chijnlijk in de meening dat zij dit niet be- merkte. Dien morgen had hij haar VOOr het eerst gezien ... op kantoor. Hij zat achter zijn I ss naar en keurde monsters zijde, toen zij billl1cnkwam, aarzelend tikkend op dc deur.

- Zou ik miss hien ven van Uw telefoon gebruik mogen ma- k n?- inform rde zij, - mijn telefoon i stuk en nu wilde ik even h t tiefoonkant Or waars huwen om te lat n opmeten.-

Verrast had hij opgekek n; en lieve stem n een goed figuur, con tat erde hij onmi dellijk, e n hat van e n vrouw. En waa'r hij den mo d vandaan had gehaald hij, Luuk Wassink aneler doorgaan bleu 11 verl g 11, hij had en poosje met haar gebab- biel, n was geëindigd lT1 t haar dien avond op zijn motor thuis te brengen ... en toen, in den tuin, voor hij wegreed naar zijn hotel, had hij haar gevraagd of ze mee wilde, dien avond, met hem, naar cl 00, \ aar e n diner-dansant wa '" en waar hij anders alleen h n z 11 gaan, 0111 zich zoo mogelijk aan te sluiten bij een bevrien- de familie. En z ij had g wild ... eerst naar D ca waar een bijster mooie film draaide n ervolcyens naar de Soos ...

Tot zijn verra incy had ze, verle<T n, doch van ja gekni1d. En nu war n ze op \V g naar de bic coop. Wat wist hij eigenlijk van haar? Wat wist zij van hem? Ze k nd n elkanders voornamen niet e ns en toen hij daarstraks in de voorgal rij te wachten stond, had hij zi h afgevraagd, naar wie hij vragen moest, wanneer er iemand vo r zou komen ...

- U is dus gescheiden? - informeerde hij en bot er achter zoodaf hij zelf even lachte om het impertinent tOl11m : U is dus getrouwd g \V st?-

- Ja - vertelde ze, openhartig do nde, - een jaar lang. Ik b n nu al \\le r twee jaar ges heid n. Mijn man preferef'rde zijn typi te boven mij ... Hij was oók en Holland r ... -

Verbaasd zag hij haar aan. Het klonk h m vreemd, door een EuropeesdI mcisje te hoor n prek n van een Hollander ... Heel go d wist hij ni t, wat te antwoorden op deze alleszins op nhartige en eenig zins onverwachte mct! deeling en momp Ide een zachte:

0, zoo ... .

- Ja - verleid ze verder blijde een onderwerp te hebben waar v r zij pr k n kon m t hem, brek nd de stilte in den wagcn.

- Ja, w woond npS rabaja, mijn man was makelaar ... . makelaar in alles en hij was zes jaar ouder dan ik. Kinderen had- den w ni t en hij heeft me ook nooit uitbefaald.-

- 11 -

t Duizclde Luuk Was ink ecnig zins. - Hoe bedoelt U dat, nooit uitbctaald?-

_ Wel, hij werd bij eehtsch idingsvonnis veroordc~ld t?t be~~­

Iing van twec-honderd-vijftig gulden s' maands, maar Ik wilde zIJn geld niet hebbcn.-

Ze wond zich op, terwijl zij sprak, in haar in dnavond dr)t1kcrder gezicht glansden de witte tanden. cn het wit droog 11 kwam. scher- per uit haar intonatie werd Inc.hschcr en rad.spra.k ~e door. - .Ik z i hem: ga w g met jom vervloekte ge.ld, Ik wtl J.ou~v ge~.d 111 t hebb n ... blij f j ij maar bij jouw typIst met wIe J mIJ hebt bedrogen - ik wil jou niet meer. ..

Luuk Was ink bleef zwijgend naar haar kIJken. Hij kende noch deze vrouw nóch haar ra . In de wo d , waarin zij .prak plot- seling uit

k~lJ11te

^gegroeid in drift, vond hij haar mooI. Zc legde

haar hand op zijn arm. . . '

_ Ik heb me gewroken - fluisterde ze, - toen hIJ naar ~h1l1a ging, toen hij verleden jaar voor de tweed~ maal \~;;s gcscheldcn, kwam hij bij mij en vroeg mij om g ld. Tja ... Ik heb hem ge- geven maar ik heb hem gez gd, dat hij vervlo kt was, en dat het g Id dat hij kreeg vervlockt was, dat het hem ong IlIk zou br~~gen en dat, wanneer hij ooit w Cr mocht trouwen, en kinderen krIJgen, hij ge traft zou worden in zijn kindcren.-

De auto zwenkte voor bij het Decapark. Onder den hel-verlichten ingang stonden de beide in rood flan I ge~leed pie oio's n dede~

de portiercn van de taxi open. e kaartJ scontrol ur .m mpelde.

go den avond, toen ze binnengingen, twee menschen .. dIe op.gevre-

t

n w rden door de duist Tllis van de zaal waanl1 cl film al draaide ...

til hadden ze gezeten, neven elkander in de zaal, .. \~aarin de muzi k aanj eg. SOI11S had ze ict gefluisterd n had hIJ let terug gez gel ... maar rustig cn kalm hadden ze gekeken n~ar de . , h t ·11' ldJ 'n rrriJ' op het ztlveren w rveltng der fIlmbeeld n voor en, TI Cl 0

doek ...

't ^{Was vol in} de groote zaal van

.*.

de soci tcit Concordia: Vrijw?1 alle taf !tjes war n bezet n in 0 rvloedig str omg bnllk .. strooI- den de elcetrischc lampen hun lichts hijnscl ovcr de vrooltJke ge-

- 12

zei

~happen ^aan de dinertafeltj s. Soms schampte plotseling de Jlluzl.ek aan door d volle zaal, waar de rook grijze waz n deed s hUiven langs h t kl urig. tafreel. van Indisch Soos op Zaterdag- a~ond. Dan stonden de JongelUi aan de tafeltjes op en

zochten

zle.h. en tlanseu e, die ze met e 11 knik in d n rug en n tijve bUi mg VOOr en dan vroeg 11. En dan b gon het tafreel van alle weken we I' te lev n en te bewegen. Op de zachtd inende muziek leden d hupwie end m i jes met de schuifelende jongelui, inni t acn elkand r gedrukt en wegdoezel nd in e n vreemd n droom van muziek.

o

^{gelJruik lij}k Zaterdagavondklantjes waren er '" tie oude ka- pitein ter zec die "alwéér lIlet en ànder jona meisje uit was ", d ~ failli t, v 'rklaard makelaar van h t vorig jaar, die dit jaar' wee;

plotseling \.vas opO'euokell als directeur van e n grooten autohandel

"In den wind·· ... n al die anderen: dronken Pietje en de Muskiet - hoe zaan dc lJijnamcn kwam n wist geen terveling en van wie Jl1{:n z~ pla ht te hoor n, wi t niemand - en ieu r noemde hen bij den biJnaam. De kapit in dan t met de do ht r van den hoofd- ingenicur B. . W.; ze wa z v ntien en ied I' k nde haar ::t1 en o~v I:beterlijke flirt. Met de wankel nde, trill nde pas. waartoe zIJn Jaren hem het r cht gay n, leidd hij haar door de danszaal O· r den marmerCII, met talk bestrooid n vlo r. Ze hing tegen hem aan met Ilaar gehe Ie li hJ31l1, h t hoofd iets acht rover, de witte t:lnJcn blink ntl bloot in het blanke g zichtj .

LlIuk \,: as ink wrbaa de zi IJ over h

t

fit, dat Prlll an Wave- r 11 letterlijk ieu n 'n kcncl . V ortdurend groette ze n 1l0E'mde l11l'n ehen, di hij 110 it tevor n gezi n had, bij UUl naam.

Twee of driemaal had de en of and'r haar \.\' gO'chaald voor

I ' "'

eell (élll , ,h 'lil terllélllWern od ver\\'aarJiCYcnd rn t en knik n hij betrapte 21 h zelf p het flit, dat h t IJ 111 naangenaam tI' f, dat al hare dan eurs haar bij d n naam 110emd n.

Ze kwam \.\' cr t ruf'Y bij het tafeltje en wuifde zich zelf koelt toe m t haar grooten CTrij zen struisv erell \\ aaier,

- V nno.ei nd, ja -111 rkk ze op, - v rlllol'iend, ja, dat dansen - n ze knikte helll tee n blik als van v'r tandhoucJing.

- Ik houd r niet van - zeide hij - do het IJ 'I wC'Înig ... 'k heb. het ook l1?g maar k rt gel d n ael erJ; tw jaar geleden op de Jaarmarkt 111 rabaja.-

- 13-

Hij zweeg. Zijn gedachten welveld n ter.ug naar d ~ tijd, to n hij op h t hoofdkantoor van de firma werkte. 111 oerabaJa en daar het 10 zicht hield op d n firma tand op d Jaarmarkt. lederen avond had hij to n gedanst daar op den dan vloer, onder de zwo I ver- lichting der schommelende oranje-lampions. W~ng aan wang n Jijf aan lijf met dat blond typi tetje dat hem In den stand was toeaevo gd. Riek Dorbach... 't wa wonder! ij k ooed ge aan: twe~

w k IJ achtereen ... waar zou ze nu zijn? Avond aan avond op de jaarmarkt... nacht na nacht samen ... tot dc dir cti ~~ achter k va~

en hem een geweldigen uitbrander had g aev n. ,ZIJ vl~ ^{( f} ,~tllt, had onlllidd lIijk en plaatsing als dame van de hUI houding biJ dell hoofdadministrateur van een kl ine onderneming in Zuid umatra.

_ Waarom dans je niet me r? - informeerde Prul. - Willen we misschien liever we aaan ... een eindje to r n?-

Met een schok veerde hij op, merkte dat ze hem tlltoy<' rde en

ging er onmiddellijk op in: . " ?

_ Wat wil je zelf? Noa een poo Je blijven? Of w J aan. H t be int al stil te worden, hier - cr gaan al veel mens hen we , Zou

je nog el1 eindje will 11 to ren?- ...

_ Natuurlijk ... da· beter, dan hier dat r~ndhancrcn:. terWIjl Ik met alle mogelijke luidjes m t dansen, waar Ik CT e~ Pl'lj op stel.

_ Weder zagen haar ovg n al. in een intiem gchellllhoudng h. m aan, olinstercnd over het grij van de struisv ren van den waal r.

_ 1(0111 - zeide hij, zorgzaam haar mantel haar omslaand, - laten wc dan gaan. - Hij ri peen groote HuJson aan ,~o~r ~cn wijden uitgang van de Concordia en aarzelde cnvoor hij nchtlll^o

opgat .

_ Laten we maar naar Priok rijden - zeide ze - Ik ben dol op de zee bij maanlicht. En dat d den ze ...

TWEEDE 110 FDSTUK.

Corrie 'a z b \Voo a langzaam d kleine kaartj s tuss hen haar

b .

fijne frèle vin Cr ze za 11t over Ikande.r st,rijkel~(k 111 ,t I ,ts van e rbied in hct fraai I b wegen der doorzIchtlIIlO' rtopp !J, En voortdur nd rring haar za ht stem aan door de kleinc ruimte van het pr pvolle binnengal rij tje. ..

- A hh ... ja, ik w t niet, ja ... het zijn maar kaartjl ... CWOI1

-

14-

k~rtjies ^...

^.

~n ik voorspel niet, ach neen ... voorspellen kan

~lemal1d.

Ik kijk alleen wat de kaartjies zeggen en wat uitkomt '"

ja, dat

010

t je maar afwachten, ja? Het zijn maar gewone kaartjies ... en,. twee, drie ... vier, ... ziezoo, trek nu maar een, ja ....

voorzichtig, n .en, ach, niet kijken. Zoo

Ol

t zijn rug naar boven

ncerl:~gen, hl rapart ...

zoo. Nu zal ik zien, ja ... eerst mijn kaartj les ~ ' rnaast,

één voor

één '" zoo, net als een kipas, een

Ja- p~nsch.e klP.as

... en dan zullen wij kijken wat zij zeggen. Ach, misschien

~~ks hè?

J weet nooit ... niewaar? Het zijn immers maar .~aartjle gewone, kleine Chineesche kaartjies, je we ... t nooit wat ZIJ zeggen ..

... .

Nog eens zien ... zoo ... ik zal vertellen, ja.

Ik

zie wat in die kaartjies, maar of het zoo is ... ik weet niet, ja.

Ik zie een ..

.... -

Haar z

.a

n

,ger

ige, weeke stem, die je deed denken aan craquelé, wa

.nne r je

m

. hoorde,

aan dat heel oude, Chineesche craquelé met dUizenden kl

em barstjes

en streepjes ... ging door, langzaam, aarzel n? naar woorden tastend, haar zinn

en voorzichtiglijk ver-

talend lIJt het haar vertrouwd r Mal

eisch in het

moeilijk haar val- lende al-dag-vreemd-zijnde Hollandsch.

De twee menschen tegenover haar bleven gespannen zitten, luis- terend naa r

de

vage, dreigende voorspellingen, welke het kleine vrouwtje deed.

..

Zooeven ware n zij aangekomen door den kampong, getweeën.

ZIJ

een

halve

pa

vo ruit,

de

link

erhand

naar ac hter en met de vin-

ger

toppe n

zijn

handpalm drukkend. Hij,

aTOo

te, blond

e

Hol- landsch jon

en, groot r lijkend nog bij het

la nke, In

di che

meisje, wat

aarzelend,

wat beduusd, misschien ook lichtelijk bang voor dit

vr eOlde,

dat

zoo volkomen

buiten zijn lev n

sfeer lag.

Voo r

'

t hu

isje

van Corrie

Masz

waren zij blijven staan en had zij

geroepen,

m

t

iets onaan

ge

naam-Indisch- chels in ha

ar

zachte

stem: "

pada," tot de kleine kaartlegster buiten was

gekome

n.

't Was een

klein huisje, waarin Corr ie Masz woonde,

ee

n nietia hui

je

in

eel1 viezen,

halven kampong,

ergen

achter den

poorwe~

op Salembah. Er waren menschen,

die beweerden, dat zij hpe l rijk was,

dat zij me

t kaartleggen

schatten

had verdiend. Dat ze met haar vr

emd ,

Chin

cs

he keplek-kaartjes

a

l

ontelba

ren had voor-

peld

en dat

alles,

wat

zij zeide, uitkwam. Zij zelf zeide nooit iets.

Ze woonde in haar kleine, oude hui

sje dat

ze V

OOr vijftien gulden

in

-

15-

de maand van Sech

Soleimin

huurde

en legde

hen die kwamen de kaart nimmer verz.uimend t vertellen

,

dat het maar "gewone kaar- tji s'" \ aren en dat zij niet voorspelde en dat men niet moest ver- wachten dat zij in de toekomst k n zi

en.

W

at aarzelend was ze deze beide menschen tegemoet getre

en.

Hollandsche menschen geloofd n niet in kaarten, g loofden ni et

in

kaa rtleggen, wisten wel, dat een kaart aeen b. teekenis had

-

en nu kwam hi

er Prullie van Waveren de

Groot, dIe ze wel he I g ed k nde binn n vallen met een Holland chen jongen. Ja ... Allah

,

wat ~oest ze nu vertellen ... ze wist niets van d zen jongen. Ze wist niet of dit de zooveelste verovering

van

h t kitti

ge,

vlugge, pientere Indische meisje was, ... of dat het

"maa

r zoo enkennis"

was. Straks moest ze daarvan iets te wet n zi

en te

komen, 111

0est

z iets w toen over de levenssf r van dezen totok.

Aarzelend ging ze door met het uitleggen d

er

kaarties, waaier- vormig rondom het eene kaartje, dat d jonge n had .getrokk n.

_

Ziezoo - zcide ze, toen ze klaar was toe n de kI

e

m

e,

zwart- rood

e

kaartjies een soort

grillige waaier vormdcn,

- vertelt

U

nu maar wat

U

wilt wet

en

ja. Ik kan ni t voorsp H

en

van dc toe- komst ... alleen de kaartjies b teek

enen iet .

Kijk, deze kaartji s beteekenen iedoer wat

...

maar ik weet ni

et of

het waa r is, ja. H t zijn maar gewone ka

artjie ,

kleine Chinee che

kaar~jies en .ik wil

wel probeeren

U

te vertelltn, wat zij zeggen. Maar Ik zeg ntet dat dit uitkomt, ja?-

V rl

g

n zat de groote jon

gema

n

op

den

sto

1.

Li

ve

men chen waar was hij

aa

ngeland ...

?

Wat wa dit V

OOr vreemd geval? Hij ke

k rond in d kl

ein

binnengalerij. waar e n crroo t kast

op

je

sc

heen

te

valleI!. Een

groote glazen ka. t me

t

on

t Ibare ding n rin. E n zilver n taartel1sc hep,

eell

vla-

chaal,

een zilver n kurkenstop, ee n tIletje

glazend

k

els

n half-Ie

~e

likeurflesch,

en paar

poppetje

Jn een

brui 1 taart, ee n mann

etje

m t

een

pot i

erlijk

jacqu tje aan n

^III teen

h

.o~en

ho

cl op

en

en

dwaas wit fr

ontje

voor,

11 daarnaa

t

en

mCI

JC

met c n vrec-

lijk

groot 11 sluie

r, allebe i uit

suiker f t11~.r ~pein g .maakt, 11 !TI

t

g smoltcn voetje, cn een zilv r n portr tltJstj waa

nn het

verb

l:-

kend portret van ocn Indischen sergeant met de

oude zwart

UI1I-

form aan ... Zijn

gedachten

d

ez

IJ n

we a

... maar de

wee~e

st

111

riep hem w

er terug: -

Nu moet

U zeggen, wat

U

w

ten

WIlt

-

16-

... zeg h t mij cerlij

k .

... ik zal kijken welk antwoord de kaar- tji gcv n, ja

'?-

Hij hokte v n mct het hoofd.

Was

hij in slaap gevallen? Het wa b nauwd in de klcine gesloten ruimte, waarin all s naar je toe h klc. r dreef ccn lappe geur van menjan en de schaduw an ecn g luid ijlde aan uit de verte. Kinderstemmen?

-

Ze t U mij e ns - hij aarzelde. H ij keek naar het kleine Ind

ische

meisje naa t hem met haar m ai aezichtje. Haar huid was zuiv r koelit-Ian ep en in het lichtgele gezichtje blonk n e n paar aroote lanzem.l-zwarte fluweelen oogen, die wel altijd op de gr ns

I~ken.

van e n snik en een glimlach. Ze deed even, traag 'e door- zIchtIge oog lcd

¹¹

neerglijden over de weeke glanzing van de oogen en hij voelde in dit gebaar een aanmocdiging.

- Zegt U mij een, of mijn toekomst rooskleuria is

. -

aarzelde hij dan.

't

ude vrouwtje tegenover h m hleef hem ~anzi n. - Hoe b doelt U ? - z iele ze. - Roo kl urig? Wat beteekent deze?

Prulli zei haastig een paar woorden in een onv rstaanbaar Ba- fa iaa

ch

pas er-Malei ch en

't

oude vrouwtje knikt

e

vlijtig met het vogel hoofdje ja oh ja .... ja ja ... .

Ze mum meld met het tand

elooze

mondje onverstaanbare dingen

en

b

gon cl

kaartjies om te ke r n,

ze

in andere volaorde leg a nd, daarbij voortdur nd de eene kaart, welke hij h

t ~erst

had aetrok- ken, in de hand houd nd,

^SOI11S opziend

m t n

sch

Ilw alinst ren in

cl

donk

re 00

je

, waarover al h t doorzichtia arijze vliesje

van d n

oud

rdom

b gOIl

te komen. Onder d witte kabaja deinde het zachte beweer

11

van haar reO'elll1af

~ iere ademhalino

.

luuk Wassink bleef naar haar kijken, met zijn gedachten maar half in cic wer

Id

, waarin hij VOor

dat oogenblik

was. Hij door- voelde

sle

hts t n halve de iO'enaardige

situatie,

dat hij, zoon van een braveIl ZlIid-HollanLl ch n dominee, hier zat bij een waar- ze o ter in Ind

ië

...

en

t

scheen

hem

of

hij

een

lechts ten deele

a ïnter ss ercl

toeschouwer wa bij

dit

reemd

gebeu

ren. Kaart voor kaart nam cl

oude, gcboaell

vrouw

op,

za htjes de naam no

emend.

muml11elend met d n tand lozen

mond

.

lULIk knipte

zjjn sigar

tten koker

open

en nam

er en

sioaret uit.

Hij \ ernat ch t r de siga rct aan te

st

ken en bleef rondzien in het vr emel

kamertje.

Een wonderlijk klok met een uil glas telde

- 1 7 -

de seconden

af, ... een sarong, voor een raam

gehangen

bolde zachtjes op den aLlem van clen wind ... .

_

Uw toekomst is niet lecht -

zeide

toen de

stem,

komend uit een andere wereld - ach, noen, niet slecht ja ....

..

de kaartjies, t zijn maar gewone speelkaartjies

en ik

weet niet, ja ... dc kaar- tjies zeggen

, dat Uw toekomst he lemaal niet lecht i .

Ik zie rozen, ja. Maar cr is

een

vrouw in het spel. ie vrouw let op U. Zij ziet U. Zij heeft blonde haren. Totok ... lIaar handen zijn groot, haar nagels zijn vierkant .. , ... haar enkels dik, ja. Echt totok. Zij kijkt voortdurend naar U. Is U getrouwd ?-

Luuk Wassink antwoordde niet. Weer had hij het gevoel als keek hij uit een dakvenster naar een gebeuren, waarmede hij maar weinig te maken had. \lij dacht aan zijn meisje in Holland. Zijn verloofde.

De brief, waarin hij alles verbrak ...

zo

u zij dien

al

h bben? Een kijken, die was nu vier weken geleden verzonden ... twee dagen voordat de bladen zijn engagement met Prullie van Waveren de Groot meldden ... .

Waren Truus handen groot? Waren haar nagel vierkant? Wa- ren haar enkels dik? Hij keek uit zijn ooghoeken naar de tengere polsjes van Prullie, naar haar fijne enkeltjes ... schrok dan op- eens op ....

.. want weer

kwam de vraag die hij zooeven als 't ware tot een ander had hooren richten

:

I s U getrouwd?

Haastig schudde hij het hoofd ... neen, niet getrouwd. Neen, ook niet geweest, geen sprake van....

f

verloofd? Neen, ook nict geweest met een Hollandsch meisje. Schichtig keek hij naar Prullie.

Ze wist het nie t ... waarvoor zou hij h t vertellen? Die had er im- mers niets mee te maken ... met

dat

engagement. .... ,

De oude craquelé-stem

ging

weer voort: - Ik zie geld .,. heel

veel CTeld,

ja. Maar dat

gelei dat

brandt

...

U mag wel voorzichticr zijn, ja? Ati-ati ... brandt Uw vingers niet aan dat geld ... wees voorzichtia. aar is ook een an lere vrouw. Zij kijkt ook naar U.

0, zij is lief, ja. Zij is

slank

en

¹¹¹⁰ i.

lij houdt van U heel veel. U moet ook van haar houden. Zij ligt naa

t

de roz

en

en de rozen zijn om haar heen. De rOz n branden niet ... Neen, de rozen zijn zacht en

('(oed en

mooi. H

oudt

die rozen ... -

't Oude vrouwtje stond op. H ij zag hoe door de te ruime sarong

de tengere maaere beentjes van 't oude

Indi~che

vrouwtje zich hoe-

kig afteekenden ... en opeens ... als pi fte aan in zijn hers neen

gew ldige lichtbom werd hij zich de plaats en tijd bewlIgt. H ij zat

hier '" in den kampong bij Corrie Masz waar zijn meisje hem nu al

- 1 8 -

drie w k n lan , h en wilde hebb n ... H ij zat hier n lui terdl? naar wat een ude, gcbrokèn stelll h

111

vertelde

over

Chineesche spe 1- kaarten.

Was dat nu te vertrouwen? Kon hij dit aannemen zonder meer, wat d ze vrouw vertelde?

0, Prullie had hem goed geïnstrueerd. Hoe of Corrie Masz alle dingen in de kaarten kon zien ... hoe Corrie Masz er in slaagde steeds de toekoms t uit die mysterieuse teekens af te lezen ... uit die vreemde, klein-model kepI ek kaartjes, waarop zonderlinge zwarte figuren en onleesbare waardecijfers stonden. Hoe Corrie Masz nu een jaar geleden aan de oude mevrouw Van Dijk had voorsp Id dat haar jongste zoon niet lang meer zou leven en hoe mevrouw Van Dijk toen thuiskwam en de roodekruis auto voor haar deur vond, die het lijk van haar jong n thuisbracht, die op den Priokw g met zijn moto rtiet onder een vrachtauto was gevallen ...

De oude vrouw had een tweede spel kaarten voor den dag ge- haaId uit de lade van een klein schrijfbureau, dat ergens in een hoek stond. - Haal maar en kaart deruit Prullie - zeide zij, go d, nu nog een ... juist, deze eene is VOOr jou, de andere VOOr jouw toekomst ... Nu nog een VOOr mijnheer... oor mijn- heer ...

- Was ink,

-

vulde Prullie

aan,

zacht je kir-lachend ...

- Juist ... juist, die van jou en van mijnheer Wastink.- - Wassink, - corrigeerde Luuk ...

- Die van mijnh

e

r Wa ink nu naast elkaar ... zoo, ik zal ver- tellen, ja.

-

En

de

stem begon \

eer,

op monot ne wijs ... zachtjes sprekend, om ni

et uit te klinken

naar buiten, omdat de geburen in de kampong dikwijls luisterden

,

wann er Corrie Masz bezoek

had ...

Luuk luisterde al niet meer. Een wonderlijke verstrooidheid was in hem en hij trachtte herhaaldelijk zich tot luister n te zetten. 0, het was het gewone recept ... van

een

zwarten, dreicrenden man ....

en oppassen VOor een blonde vrouw ... en voorzichtig zijn met geld, dat brandde ...

en

van schaduwen en een krui ...

De

geur

van menjan was

ster

ker

geworden en

prikkelde zijn adem halingsorganen. Hij kuchtte, de hand licht

g

bogen voor den mond ... t

CYelijk pmerk IIU weer

dcn rin ... den gladden ring,

die

ze

droegen ...

hij n Prullie.

Hield hij van haar? Hij zag naar het meisje. Ze was van een vr rnde, boc i nele

sch onh

id. Een ex ti che: b auty met groote

- 19-

oogen

en li

f

van gebaar. Wonderlijk, dat dit meisj

e getrouwd

was gewest ..

.... dit

kind eig nlijk nog. .

Telk nmale w r

overvi

I hem die klemmende verwondenng, dat dit kind-m isj vr uw was g w

st.

De vrouw van n and r. En

even

ens als v rwondering dorvoer hem, dat ze van h m zou wor- den ... dat ze

enmaJI

rnevr uw Wassink

he

tcn zou ...

f

niet? Toen hij zi hengag

cr

de met Tnlll

s

Hitten

vlak

voor zijn vertrek naar Indië - toen was hij

er even

vast van

ovcrtu

icrd, dat Truus

eenmaa

l zijn vrouw zou worden. Toch was dat iets anc! r

..

ze hi lden toen van Ikaar, hij en Truus. Hield hij van dcze

schoon-

heid? Van deze wonderlijke vr emde schoonheid? Van dit misje, van deze gescheid n vrouw, die hij igenlijk ni t kende?

Want kennen en kenn n? ...

Het was drie maanden geleden, dat hij haar voor het eerst ont- moette ...

Drie maanden zijn soms h el lang en soms ... zoo héél kor!.

Want er kan in drie maand

en

zoo heel vecl gebeuren ... ... n er kan in drie maanden soms ni t

g

b ur n.

Luuk ke k naar buitcn door

'

t raam waarVOor de sarong hing.

Die was wat wegO'ewaaid, liet

een

opcning vrij, waardoor hij in .. d

11

tuin kon kijken. Wonderlijk

, wonderlijk was die ^toestan~,

dat hIJ

^~

nu htcre Holland he domine

s-zoon -

nu hier

zat 111 el'l1

kl

^lil

katnponghui in Indië en dat hIj luist rde naar een vrouw, die hem voorspelJe - uit kaarten - wat de toekomst in zich droeg.

Stond er niet ergens hier of daar in d n bijbel, dat

dat

niet mocht?

Eigenaardig, dat hij het dan toch deed. Dat

de opvoed

in

cn

all wat je

d

rs in je hadd n

will

n br ncyen, iCY nlijk z

0 W 1111

e-

• wicht in d

s

haal I gd n

en

je toc h je igcn wegg

tj maakte.

Zoo zat hij hier nu en in zijn hoofd was de vage

g

dacht

~an .. en ~ekst,

welk hij ni t geheel k n r product:erell:

rvlo kt

I hIJ,

dIe o~

vog Igeschrei acht geeft ... de dood

11 vraaCY

t

...

yog Ig schrcl ... ja, wat

deed

hij

eig

nlijk anders? Zoov

.~I v~rsc~~11

was

er

t.och niet tuss hen hem, zooals hij hi r zat - terWIjl hIJ

IllIJlell er

bUIten deze vreemde orn

O'c

ving stond

- en

dc

oude

ECYyptcllarcn n , rae- lieten, die

acht 10

gcn op d ri hting waarhcen

d

r

vogelen

vleu- gel n hen droegen

en

daaraan de toekomst voorsp

I~I

I:

.

Tenslotte was dat nog ni t zogek, als wanncer Je Je toekomst vraagt aan stomme, bedrukte

stukj

spapier. .

Hij tastte in

de

zak van zijn

pall11bca

hrakje

haall.l~

.. n

~oosJe

lucifers r uit en streck er

en a

n. Langzaam zoog hIJ zIJn Igarct

- 20-

aan n 111ald den g urirr~n rook tot d:ep in zijn long n. En doe-

z

Itl W(g .... .

atulIrlijk - aait! ti crJqu 16-'tem voort, ver eno~gd in het hoor n van eicrcn orakeltaal n met de t11 cilijke woorden spelend, als en kind 111 t en s h rpe patroon. - natulIrrrrlijk ... dit zijn geen voorspelling n. Ik kijk all en ho de kaartjies vallen ...

w t nid of wat bet kent. 'is hien b te k 11t wel heelemaal niks.

Maar je kUilt 11 oit weten. -

11 ij was cr even bij met zijn gedachten. Pienter, dat Ollwe wiefke, dat daar VOOr hen zat aan dk steunende, oude tafel, waarop ze de kaarten m t haar tenerere vinger uit-telde ... ze verklaarde nat!rukk lijk dat ze geen kaart lege! ... ze vertrouwde hem nog niet. Kend h Ol nog ni t. Prul had 'm verteld, dat het zóà zou eraan, dat h t àltijd zoo ging. Maar later, later ... ja, dan zou hij O'erust ook alleen naar haar to kunn n gaar. om haar advies te vrag n. Gos, daar waren zoov cl mensch 11, die dat deden. En heu eh ni t de eersten d besten. Als je naging dat die een direc- teur van d Indische Bank ... ja, jui t, hoe heette hij ook al

w

er ... 0 ja, Verhuell dat die zijn rijkdom aan Corrie Masz te danken had ... dat ze helll op het juiste 1110ment had erezeO'd, dat hij aan- deeltjes ha i moeten nem n in een b paalde onderneming ... en dal direct daarna die aandeeltjes zoo opgeloopcn waren. Nou, hoe verklaar je dat? Dat i toch ook in de toekom t zien? Maar wan- neer ze zou vertellen, da t ze de kaart legde en dat z daarvoor geld vroeg, dan zou ze strafbaar zijn, want de w t verbiedt dat hier of e!aar en daarom z i ze voortdurend nadrukk lijk dat het maar kaar- tje war n n dat zij ook niet wi t, of het iets beteekende VOor de toekom t.

oeiïg had Luuk maar geknikt. 't Pratende meiske gelijk gegeven.

elukkig zijnde met haar.

Gelukkig?

Ach, wat is geluk? Want telkenmale wanneer hij van kantoor naar huis ging was dJt in de lichtende vel'\~achting van elen avond.

En opgew kt en vroolijk schoor hij zich, baadd en stapte naar het huis van het mei je, dat zoo plot elinO' in zijn leven was gekomen.

Voortuurend in een blij en vroolijk verwachten.

Tot het hem overviel sté;ds op den terugweg, dat hij om moe t keeren en teruggaan. Weer teruggaan naar het huis van dat meisje en daar iets gaan halen, wat hij was vergeten.

- 2 1 -

En dat gevoel bIe f voortdur nel en k rde t Ik nmal terug: dat hij iets was vergeten bij haar.

Voortdurend iets vergeten ... .

't Wa eigenlijk allemaal ook zoo héél gauw gegaan ... en misschien ni t zoo heel goed.

at was die k nni lIIaking ... die hals-over-hoofdsch afspraak VOor bioscoop n societeit ... n di n avond dien rit naar Priok.

Toen hadden

u

samen gezet n in het zand ... dat nog warm was an het felle licht van den dag ... waaruit nog de warmte omhoog kwam n in hun lichamen drong.

Ze had til gelegen op haar rug, de handen g vouwen onder h t hoofd n stil-weg tar nd in den blink nd n sterrenhemel.

Mi schien had hij toen ni t goed gedaan ... had hij zi h g ntlc- man moeten blijv n b toon n, maar zijn gedachten waren langzaalll over d ze vrouw g gaan, hoe wonderlijk het was, dat zij - hem nauwelijks bij naam kennend - mede ging ... 01 d ging naar Priok en daar met hem lag aan h t strand in het wanne zr\nd .. "aar Hollands he begripen zijn in en tropisch land als parad ij vogels aan de noordpool ... en hij wist zelf den weg niet meer uit zijn gedachten. En hij boog zich ov r haar heen, t rwijl ze - onge- schrikt n onb \V eglijk - op haar rug bleef liggen en zo nde haar d n mond, die vochtig glansde in het ruime licht van den stralenden nacht.

Ever had ze een der handen als ah erend bew gen ... de witte ving rs triJI nd in het nachtlicht ... maar direct daarna, hJO ze den langen, slank n arm om zijn hals g slag n, hauLlcn haar trill n Ic, warme lipp n d zjjne gez cht. En z 0 WJr n ze blijv(:n liggen, zachtk n sprekend 0\' r den nacht... n s IllS elkander zo nend zonder daarvan n verklaring t vragen of te geven tot de t41xi- chauffeur aanslofte door h t zand, dr inent! om geld ... soedah laat, to wan ... ma oe poelang ... tida aLla 0 nloeng, kalau moesti toenggo b gitoe lama ... .

En ze waren opg staan n t rugger den en bij haar, voor de deur, had hij de taxi afgedankt en waren ze blijv 11 taan ... in de vo rgalerij. p dc groote witte tegels, die hij in het maanlicht zoo v I op O'rafzerk n vond lijk n, hadden ze weer darm n om elkaar heen cr slag n ... n hall ell elkand r g zo nd tot er vo r hem niets Jlleer was dan di I \. nu , warme mond, die den zijne zo nde ... ..

- 2 2 -

Hij wr ef met ct hand over de oogen en zag in de kleine spleet- 00 jcs van de waarz ggende Corric Masz.

- Necn - herhaalde ze - dit van jullie niet goed ... jullie moet maar ni t doorgaan zoo ... beter als niet ... nict trouwen maar ... dit geef verdriet, ja. -

En hij \ as werkcl ijk nièt van plan geweest het meisje te vragen ... ach, wclnee ... maar hij vond h t wel aardig, een klein vrouwtje, dat al gescheiden was, ecn lief vrouwtje, een meisje wer- k lijk nog,

t

hebben, om daarmee naar de bioscoop te gaan .... ..

en met haar in de soo te dansen n met haar te auto-en ... tot alles hé I maal mi ging. En ze 'm huilend - en ze was gruwelijk leelijk wanneer ze huilde - vroeg, of hij haar niet In den steek wild laten ... dat ze niet buiten hem kon ... dat ze zoo ont- zettend veel van h m hield. En dat hij als man van eer - want zoo redeneerde hij - niet terug kon. Omdat hij al te ver was gegaan om nog t rug te ke ren cn toen duurde het geen drie, vier weken mecr, of zc waren geëngageerd, stonden in de couran t.

En nu zat hij hier.

W r barstte er zoo'n lichtbom in z'n hersens, bleef sissend in de hoeken van zijn hoofd hangen ... dan zag hij weer, dat-ie zat in dat kl ine kamertje va.n Corrie Masz en luisterde naar haar wonderl ij ke voorspellingcn.

- Zoo t gcn den tijd dat het is afgeloopen, zal ze een zwart ebbenhouten doe je naar je tocschuivcn met zilveren beslag en dat bij je hand lat n staan.

J e

maakt het - zoogenaamd zonder dat ze het mcrkt - open en doet er een rijksdaald r in. Daarna doe je het weer dicht n schuif hct wcer naar haar toe. - Zoo had zijn aan- staande vrOU\ h 111 geïnstrueerd.

't Scheen afg loopen te zijn want de ma ere hand duwde hevig een zwart doo je in zijn richting, dat hij al spelend opnam om r den rijksdaalder, welkcn hij al t(len hij hicr binnenh arn afzon- derlijk in zijn r chterzijzak had, in te I ggen.

En nauwelijk had hij het muntbilj tje in het doosje laten vallen en het wecr op de taf I gez t, of de oude vrOuw knikte hen beiden toe cn zeid : - Ziezo ja ... nu al afgeloopen. Nu maar naar huis cn ni -t verg ten, ja? -

Ze st nd n op - hij stunt lieT eenigzin, ngemakkclijk zich voe- lend in dezc hem volkomcn vrecmdl! omg ving - liep n dan wcg door hd smalIc g:l rijtje, clat met witgekalkt bilik wa afgezet ...

- 23-

zij voorop, d n link rarm iet naar achter gestrekt en zijn hilnd om- vattend, hem medencmend al een klein kind.

Hij rnomp Ide iets n maakt zijn hand los wilde zich niet aan 't handje laten medevoeren. G gene rd keek-ie dan om, naar het huisje van de waarzegster, die hij nu buiten zag staan, lacherig praten met twee and re, ouwe Tndi che vrouwtjes, de tengerc, bleek- bruine handj s samenschurkend voor den bollenden buik in de bruin-rood-g plekte sarong.

De taxi stond cr nog en terwijl hij instapte, bedacht-ie even met e n klein schrikje, dat zijn rek ning bij de taxiverhuurderij wel I elijk zou zijn pg loopen. Maar Pruil ke kon niet fietsen en hij moest maar zien ...

Vreemd was dat. Altijd wanneer hij met haar samen was, had hij dat: dat zijn gedachten weg dwaalden. Héél ver weg als grijze vogels in een kill n hemel van onbevredigend-licht-blauw. Nooit kon hij zich volkomen bepalen ⁰¹ t zijn denken bij haar ... kon zich eigenlijk nooit volkomen met zijn denk n bepalen bij deze geheele vr emde geschiedenis ... Dit zonderlinge engagemcnt dat hij zelf eiaenlijk nooit had gewild ... dat hij nooit had verlangd en dat toch, plot eling, als een lawine over hem wa gekomen ...

En toch ... was hij nu wel zoo rouwig om dat engagement?

Wenschte hij het w rkelijk? 't Was vreemd. Eerst de ouweheer ...

die klaarblijkelijk al wist dat het tu schen hen voor elkaar was en van wien je eig nlij k geen weten kre g of hij hcm nou mocht of ni

t.

En Ma, die vr eseliJk lief tegen hem was en hem 0, zoo graag scheen te mog n en die hij toch niet vertrouwde.

Zou 't mogelijk zijn dat het leven je op een gegeven moment zooveel te overdenken en zooveel te bcleven gaf, dat je het met je nrmale hersencapaciteit niet verwerken kon ... dat je werd g leef door het leven en door anderen om tenslotte cr onderdoor t> gaan ... ten lotte in een kolossale hersendébacle aan tE' landen waaraan geen uitkomen meer wa. e groote débäcle van je denk- vermogen, waaruit je dan later weer te voors h ijn zou kunnen k men ... als hernieuwd ... met alleen moreele lidteekens?

Maar dan \, as hij op het ooO'enblik ... .

- Ajo, massoep kanan ... ja disini ... ma saaaa, bel oen taoe? - kwam het heldere stemmetje opeens naast hem. Ze wilren al thuis in het groote huis van Prul's ouders. De wagen draaide met een korte bocht h t hekje binnen, rukte m t een spatbord een stuk

- 2 4 -

van d n muur af, dat dof

¹¹

er ll1akte op het grind. 0 chauffeur grijnslachte stom ...

En t gelijk ging de stem van

"Ma"

in de voorgalerij aan, alsof er peens

een

naald op een te snel draaiende gramofoonplaat werd gezet. Wat die chauffeur zich verbeeldde - en dat-ie niet rijden kon en dat ze de politie zou laten roepen

en

dat hij in het cachot zou worden gestopt - dat hij d n helen cementen muur had kapot gemaakt en dat ze hem zou leeren.

En dan Prul's kalmeerend

gedoe,

van niet zoo

'n drukte te

maken en een waarschuw nd wenken met de oogen in zijn richting: - Ajo ma, pas

op ... hij is er bij - schenen die

oogen te zeggen ...

en dan de chauff ur, die protesteerde tegen de betaling ... tot heel die z e van drukte

en

lawaai

zich

legde ...

en

ze zaten, ge- drieën in de voorgalerij, uitkijkend

op

het drukke verkeer op de straat ... ..

- En,

-

aarzelde Ma dan - en, wat heeft ze gezegd?

Luuk spande zich tot

aandacht

- even zich verbazend, dat Ma wist,

dat ze

naar de waarz g ter waren geweest

-

luisterde dan naar den

st ¹¹¹

an Prul, die

ertelde,

langzaam en als tastend naa r de woorden

... en

toch

ontwijkend,

niet de

g IJ

Ie waarheid vertellend, van wat Corrie Masz had gezegd.

Weer

werveldcn

Luuk's

gedachten weg.

Voortdurend was dat in hem: dat be chouwcn

aller

dingcn als van

een Jnder

plan ... alsof hij hoog ba

en

hcn zat

cn

naar h

n

keek en naar hen luist

rde

en naar zich

zelf

kc k en naar zich zelf lui

sterde

...

zooals

iemand,

die

in

ccn dakvcnster

zit naar d

straat kijkt n

daar vcle dingcn ziet

geschieden, waar

hij

eigenlijk

buit n

staat.

H ij kon

zich

niet bcklagen

dat

zij niet aardig voor hem waren ...

dat ze hem afstoottcn. Necn,

dat

niet ... en toch bleef hij heel ver van hen

staan

... kwam

niet

tot rust ...

Ma had

cen

lang verhaal. Een vreeselijk deerniswekkend verhaal over Mieke en haar luitenantje op Cclebes, die haar juist en bricf hadden gezonden. Micke verwachtt

ecn

baby. Wcer centje, een tweede tjo tjoek

voor

de oudc lui. En Micke was zóó zwak n ze waren zoo bang. En nu hadden Pa en zij gedacht, dat ze maar mo

esten

schrijven, dat Mi

eke over

moe t kom n voor de bevalling en hier in Batavia de geboorte van het kindje

afwachten ...

Waar

was ze beter dan bij haa r

ouders?

- 2 5 -

En dat ze nog een ander plan had ... en dat ze dat nog niet

111

t Pa had gesproken ... maar dat h t door

dien

stellig w 1 zou worden

go

dg keurd: dat het pa iljoen, dat ze tot dusver gebruikten

als

een soort

go <.lang, maar ontruimd

moest worden - die r<lmmel die r in

stond (een

v'rzameling van alIcrIei) , moesten

ze

maar bij- brengen

op

de venduti van tante

Troel

die de volgende maand

met

Europeesch verlof ging ... en dan kon Luuk het paviljoen krijgen. Dat hotellev n was to h ook wel erg ongezellig

en

wanneer hij nu

eens

in het paviljoen

ging

wonen

-

ze zouden w I wat m u-

beItj

s er in z tten, n bank en n

S

hrijftafel en n zitje en zoo

...

dan

zou h

ij

met hèn kunnen

et

n

en

het zou

ook

nog geld uitsparen

ook,

want hij zou bij hen maar

vijf

nnegentig

guld

n hoev n te betalen en het hotel kostte hem toch een honderd vijftig .... en dan zouden Non en hij toch

èrg veel

bij

elkaar

kunnen zijn ... ..

Ma had

altijd

bezu

inigingsplannen.

Indertijd had ze eens drie kostkinder n in huis genomen:

een

meisje van achttien een jongen van zestien

en

n mei je van twaalf, maar het meisje van achttien

en

de jongen

an

zestien waren hevig verliefd op

elkaar

geword n

en

Ma kwam bovendien niet uit

met

het kostgeld

-

ze legde er op toe

-

beweerde

ze

.

.. en

de

ouders

van het meisje hadden haar toen uit huis

genomen - en ergens anders

in de kost

gedaan,

waar

geen

jongen van zestien jaar rondliep,

die

verliefd werd op meisjes van

achttien en

het werkwoord liefde in

de

practijk vervoegde ...

Luuk knikte maar. Wèrd

weer gel 'éfd

...

Ze bleven

doo

rpraten

...

II ij

oelde er 'IN

I voor zoo'n beetje.

Aardig in dat paviljoen

waar

hij

e

n voorgalerijtje had

en een

klein

zitkamertje en een slaapkamer ... en

waar Prlllleke den heelen

dag

in z'n

buurt zou

zijn. Ze konden

samen

naar kantoor blijven

gaan ... amen

thuiskomen

.. , en zei Ma: als ze

later

getrouwd waren dan konden ze voorloopig ook

nog wel in het paviljoen blij- ven. Dat

was

dan wel

gezellig.

En wann r ze nu

eigenlijk

dachten te trouwen?

Hij schrok op, knipte met

z'n oogen.

Trouwen? Ja, maar goeie genade, trouwen? Wie trouwt

er

1101l? Of

Ii ver ...

nu al trouwen?

Hoe kwamen ze r bij ... Maar Prul nal11 het woord. Die kende h

111

zoo'n

b ct je

en wist hoe ze zoo'n zaakje aan mo st pakken.

N

en,

nog ni

t

dir ct trouwen

...

ni t zoo'n kort

engagement

...

ze moesten Ikaar

eerst nog wat eter

leeren kennen

...

nietwaar

Luuk? En

dan zouden ze

zoo over

een

half jaar of zoo

er

wel eens ...