Indien op bet originele materiaal auteursrecht rust, dient men voor reproductiedoeleinden eveneens toestemming te vragen aan de houders van dit auteursrecht.

Deze rIlm is bescbikbaar gesteld door het KITL V, uitsluitend op voorwaarde dat nocb bet geheel noch delen worden gereproduceerd zonder toestemming van het KITLV. Dit behoudt zich het recht voor een vergoeding te berekenen voor reproductie.

Indien op bet originele materiaal auteursrecht rust, dient men voor reproductiedoeleinden eveneens toestemming te vragen aan de houders van dit auteursrecht.

Toestemming voor reproductie dient men schriftelijk aan te vragen.

Thisftlm is supplied by the KlTLVonly on condition that neither it nor part of it is further reproduced without first obtaining the permission of the KITL V·

which reserves the right to make a charge for such reproduction. 1f the material filmed is itself in copyright, the permission of the owners of that copyright will also be required for such reproduction.

Application for permission to reproduce should be made in writing, giving details of the proposed reproduction.

SIGNATUUR

MICROVORM:

SHELF NUMBER MICROFORM:

MMETA 0312

Batavia bij ac ^t

Realistisc

.,

^Roman -

uit het nachtleven in Indië

door

J. v. ^d. Hei-den

Uitgeversmaatschappij : "Grande Imprimerie-

Lithographie Tournaisienne " - Doornijk (Belgie)

11 1111111111111 1~'~II~~mi~l

_00132793

lll~lrl~ 111 11111 11111 1

r

MODERNE BIBLIOTHEEK .

Batavia bij Nacht

Realistische roman uit het nachtleven in lndie

t

.. .,

- DOOR .

^~

___

,.--=:;,'iw'~"!,,,!,

J. ^{v. D.} HE JDE

Uitge vers Mij. "CO N FI DENTIA" - 's-Oraven hage

Nog duidelijk staat mij de eerste ontmoeting voor den qeest. die ik mocht hebben met den heer J. v. d. Heijden, de auteur van de volgende bladzijden.

Uit het langdurige, aangename en interessante onder- houd. dat we toen hadden. vemam ik z'n zeldzaam avon- tuurlijken levensloop. Per rijwiel was hij uit Nederland ... ertrokken, fietste naar Genua. waar hij met z'n totaal aan stukken gereden vehikel aankwam, dit tegen een boom zette en als • blinde passagier» met 'n Nederlandsch schip naar Insulinde voer. In Indië weigerde men hem toegang te ver- schaffen. om de doodeenvoudige reden, dat hij slechts 30 cent in z'n aak had. Hij wist echter van boord te komen en is toen 'n zestal jaren te Batavier. Bandoeng en andere steden gebleven. alwaar hij tallooze wilde avonturen beleefde.

Na vele wederwaardigheden. waarbij hij van het eene schip op het andere kwam en zoodoende zelfs nog in Zuid-

~aD1erika heeft gezworven, gelukte het hem weder den vader- landachen bodem te bereiken. Met weemoed in het hart bleef hij echter aan hlsulinde, ons heerlijk Oost-Indië terug- denken. Insulinde met z'n mysterieuse nachten. z'n Oosterschcn pracht. z'n natuurschoon, z'n geheimen en felle hartstochten en... de jonge avonturier zette zich om te achriiven. en hiJ schreef... een waar gebeurde q8schi&-

deDla. dia hU Tan Hér nabij heeft q8TOIQc:L çaard.e Diets en niemand. en zoo ontstond deze roman. dle als ^88Il aan- klacht ia teqen de absurde verhoucliDqen

ou.

maatschappiJ en de rotte plekken. wacadoor zooTel. longe leV8D8 teD Qronde QaCJD. en de heer Tem der HeiJden heelt hier wel çeclaaI Nederlandsch·lndië op het OOCJ. Het heeft me veeL héél Teel moeite gekost om een ultqeTer te vinden. die het aemdurfde dit werkJe het licht te dOeD zien door middel van de drukpers, maar. . . eindelijk la het dan toch Ter- echenen I En waarde lezer of neTe lezeres, dat ge d. Tol- Q8nde reQelen ter harte zult nemen eD de ellende, de dl.~

neeaeliJke ellende zult willan' beQrijpea en medeQevoeleD van zoovele ongelukkiQ8 en vertrapte wezens. als hl. ziia beschreven. ia des heeren .,.. do HeUden'. YUriqen weasc:h.

en ik sluit mij hierbij van gcmacher harte aem I

M. B. COELHO.

's-Gravenhaqe, 25 April 1928.

Daar de eerste druk vem dezeD roman een oroot succ.a bleek te zijn. werd tot mijn genoegen. tot den tweed •• druk overgegaan. Dat bij dezen tweeden druk. het boekJe in e . nieuwe en fraaiere uitvoering aan het publiek wordt aan·

geboden. stemt mij tot bijzondere neugde. Ik weaach de.

leur heU en den uitgevel' een 8Yeoqroot succe. als bIi dea eeraten druk I

No B. COELHO.

Gent, 30 Maart 1940.

- $ -

I.

Het was een heerlijken avond in de maand Mei. In de wage lichtstralen der weinige lantaams, die Noordwijk en Molenvliet. de slagaders van Batavia. slechts spaarzaam verlichtten. gonsden duizenden en duizenden insecten. D.

straat. die overdag wemelt van auto's, sado's en allerhande andere voertuigen. lag thans nagenoeg verlaten, daar de kantoren. welke allen in de z.g. beneden·stad zijn gelegen.

vanaf 5 uur 's namiddags zijn gesloten. Alleen enkele late boemelaars waren te zien onder de boomen langs den kali ..

kant en wandelden langzaam verder.

Enkele sados', warin de silhouetten zichtbaar waren van Jonge lnlandsche vrouwen, reden langzaam.. met het klin·

gelend geluid van de belleties aan den kop der kleine paardjes, langs de weinige wandelaars, bij voorkeur, wan·

neer een hunner juist langs het licht van een lantaam liep.

- Dag Dir, ga Ie mee? klinkt het bijna fluisterend van uit een sado.

- Zoo schat. hé, stop eens even J ia het wederantwoord.

De sado staat oogenblikkeliik stil. de wandelaar buigt zich naar Toren onder den kap van het vehikel en dan ontspint zich een fluisterend gesprek, afgebroken door zachte uit·

roepl. en geqicheL

De aspirant-minnaar - voor een uurtje - die haar vleiend en in zinnelijk beqeeren met de handen haar beenen betast, tracht haar over te halen zijn voorwaarden aan te nemen.

- Doea roepiah (Twee gulden), Ja?

- Tida I Tidamaoe I klinkt het kwasi veronlwaardigtL terug.

- Berappa dan. toelie I doet de scharrelaar zich hooren.

Nog eenig gefluister en de zaak is beklonken. De heer stapt in en slaat dadelijk zijn arm om het sjofel qekleede meisje heen.

- Pigi hotel I snauwt hij tegen den koetsier. De man die zijn taak uitstekend verstaat. kijkt met een stalen gezicht voor zich. en als eenig antwoord legt hij den zweep over 't vwiqe paardje, dat daarop als een pijl uit den boog, onder rinkelend qeluid van de sado-bel, vooruitvliegt.

Dit is Noordwijk en Molenvliet bij nacht. Overdag zijn deze wegen de belangrijkste en deftigste verkeerswegen van Weltevreden. Bankgebouwen, groote kantoren. toko's en restaurants verheHen zich aan den kant van den weg en een onafgebroken stroom van voertuigen rept zich daar- lanqs heen en weer, op weg naar de Kotta of vandaar terug- komende.

Des avonds na 8 uur echter, wanneer ook 't gedistinqeerd restaurant Rikkets en Versteeg is gesloten. verandert dit alles als bij toovellJlag en is vanaf dat uur een der meest beruchte buurten der stad. Geen fatsoenlijke vrouw kan zich daar dan nog, zelfs niet onder geleide, vertoonen. wil zij niet in opspraak komen, en de heeren die men el' dan nog vindt. zijn meestal boemelaars en losbollen, dJe opzoek

-ziJn naaz een ^Cl hippie" of een of ander avontuurtje willen beleven. want daarvoor bestaat hier kans te over. «ffippies.

zijn er hier bij heele troepjes; inlandsche vrouwen. meestal gekleed in een allerbeapottelijkst kort jurkje, dat «Euro- peesch. moet verbeelden; ze rijden in troepjes van 5 of 6, leder apart in een sado gezeten, af en aan, en avontuurtjes kan men meer dan genoeg met haar ondervinden, zelfs met een zeer gevaarliIk tintje er aan, daar deze "dametjes.

bijna alle zijn voorzien van een inlandschen en sommigen zelfs van een Europeeschen cc beschermer ^», z.g. souteneur, die den onvoorzichtige, die het waagt ruw of onbeschoft tegen haar te zijn, maar al te qaarne een duchtig pak ransel toedient. om daarna even 'snel als hij gekomen is. weer met den stillen trom den aftocht te blazen voor er een politie- agent bij de hand kan zijn. Gelukkig gebeuren dergelijke gevalletjes maar zelden op den openbmen weg, daar deze heertjes liever hun kans afwachten als hun slachtoHer zich In een donker kamponq-steegje bevindt, dam zij op hun manier «de baan» dan niet al te berucht maken.

Op dezen gedenkwaardigen avond nu stonden er eenige van deze «djago's ^D, zooals zij zich bij voorkeur noemen, op een donlceren hoek bijeen. Het was de z.g. élite-groep, de toonaangevers van Noordwiik bii nacht. bestaande uit een drietal volbloed Europeanen en eenige indo's, alsook een of twee inlanders. Allen waren zeer slofel qekleed en hadden meerendeels een onquur uiterlijk. Een vale vilten hoed met neergeslagen rand. een gerafelde open jas, die eens wit was geweest, om den nek een badhanddoek, die van voren in de dichtqeknoopte jas verdween en een afhan- gende broek met daaronder een paar oude lakschoenen.

- 8 -

Eablen waren zelfs blootsvoets en droegen een wijden batik- broek. die hen een schilderachtig uiterlijk gaf.

- Verdoemd. liet een van hen Europeaa:n. zich hOOl'8lL Ik wou dat het morgenavond was I

- Waarom? vroeg een tweede.

- Wel, dan wist ik tenminste wat ik morgen had g&-

geten I zei de eerste droog-komisch. De meid heeft noq nika TerdiencL en als ze niet voortmaakt krijgen we niks meer.

't Ia al zoo laat.

- Och. Jimmy, zal je wel wat geven. Zijn meid Is al twee keer af geweest en je weet. dat dat minstens 20 pop beteekent.

- Verrek met 'e Jimmy jij, was het antwoord. Ik heb net herrie met dien lafaard gehad bij de warong: 't was OTer die vrouw van hem, die weer niet velen kon dat ik te dicht naast haar zat. Toen ik 'em er voor wou aanpakke.

trok tie cm ze kuite I

- Ha, ha, die Jimmy, wat 'n lafkop I

- Ja. maar hij heeft gelijk, mengde zich nu een derde in het gesprek. Hij maakt zoo min mogelijk herrie onder .'n kontjo'a. dat weet je, en daarom zal hij wel zijn weq- qeloopen.

- Bah. hij was bang, zei de eerste weer.

- Nee sobat I Vooral voor jou niet. riepen eenige and&-

ren. ⁸¹¹ hierop klonken allerlei stemmen. die meest in het TOOrdeel van de op dat moment afwezigen Jimmy spraken.

- Hij is een reuze vent I

- Een neHe kereL altijd goed voor z'n kamemdea en de ac:brik van de politie I

- Een lollige pias, ie lacht je slap om hem.

11

- 9 -

Weet ie nog hoe hij de Kodok, toen ze 'n klapoor had naar de bobberd heeft gebracht? Hij kreeg er vcm z'n eigen

me~d een pak slaag voor. Dat jaloersche ding I

- Ja. die meid is 'n mispunt maar Jimmy is de beste I Zoo ltloDk het maar door elkander, tot opeens het gesprek

"erstomde doordat er iemand het groepje naderde.

- Hallo, daar is ie nou! riep er een.

De nieuwe-aangekomene maakte in alle opzichten een groot verschil, ~oowel in kleeding, taal als manieren., met de overige diago's.

Hij droeg een keurig gestreken wit costuum met open jas.

Een si~lijke deukhoed dekte zijn hoofd en zijn overhemd en boord waren hagelwit een donkere stropdas, waarop een glinsterende dasspeld, hing af tot op de borst en onder den onberispelijk geplooiden broek staken cen paar licht·

bruine lage schoenen uit.

- Goeden avond, heeren roovers I Hoe gaan de zaken?

noeg hij spoUachend, terwijl hij een diepe buiging maakte.

- Hé Jimmy I Dali manah jij? (Waar kom jij vandaan?) klonk het door elkaar.

- Ik heb pas m'n dierbare dame thuis gebracht. daar binnon oenige minuten de dienaars der Wet in aantocht zijn en nu kom ik de heeren waarschuwen om alle vogeltjes voorloopiq even in het kooitje te houden tot ze weer weg

zijn, sprak Jimmy op grappigen toon.

- Verd.omd. jij weet ook alles! Hoe kom je daar toch wo·.)r aan?

- Oh, 'n inlandsche agent van de sectie zei 't tegen mij.

- Jtjoh. jongens, haal je kippetje binnen, riepen eenigen

en daarop verspreidden zij zich om hunne meiden in de sado's op te zoeken.

Jlmmy, wiens or dame» al thuis was, Uep met een van de indo's kalm naar een klein steeqie, waar allen, zooals qe- woonUlk als er gevaar dreigde, met hunne meiden te samen konden komen.

- Zeq Jim, zei de indo, lil gister herrie met die Bob ? - Och JuuL 'n kleinigheidie maar. Je weet. ik hou niet van ruzie.

- Ja maar... Melatie ook ... , haperde Juul.

- Ja. Ie hebt geUjk hoor I 't Was haar schuld weer. Bob noemde haar "Ueveling» en toen was ze natuurUjk weer vuur en vlam I

- Ja. tapih ... dat is toch niet goed van Bob, Jim. Waarom laat je toe dete? Geef die bangsat een rammeling, zeg.

- Och. waarvoor toch. ze is toch 'n lieveling? Als tie maar niet handtastelijk wordt. En dan... als ik me daaraan stoorde kon ik wel tegen iedereen vechten waarmee zij het aan den stok heeft en dan kon ik beter maar heele- maal afkrabben. want, wie heeft het haar tot nu toe ooit naar den zin gemaakt? Ik zeil leef als kat en hond, zooals je weet en ik moet terwille van de lieve vrede meestal de klappen ontvangen.

- Och. jij zeg, jij moet je ook niet op den kop laten zitten I Massah. asal ik. ik rammel haar betoei ja. (Als ik 't was geweest. zou ik haar een rammeling gegeven hebben).

- Ja jij I Maar enfin, tenslotte moet je dat maar aan.

miizeil overlaten, ja ?

- Tuurlik, tuurlik Jim. Jij bent je eigen baas, ja 1

.

^'

Intusschen waren zij het steeqje, waar de anderen reeds bijeen waren. genaderd en sloten zich weder bij hen aan.

Er waren ook eenige z.g. losse vrouwen bij, zij, die er qeen man op nahielden: maar toch reden er nog een tiental kalm. heen en weer, zich niet storende aan de raadgevinq van hare vriendinnen.

- Hallo kindertjes, willen julUe veertien dagen hebben?

riep funmy tegen haar, toen er eenige voorbijreden. De kop- pige .. dametjes .. verwaardigden hem echter met geen enkel woord en reden kalm verder.

- Moet je dat nou zien... sprak Jimmy, en toen plot- seUng afbrekend : Verdomd. daar heb je ze al I

Het heele troeple trok zich snel terug in het duistere qangetje, alleen Jimmy schoot als een pijl uit den boog voorwaarts naar een der dichtsbijzijnde sado's.

- Awas lUb I waarschuwde hij. (Pas op, ltih.)

Het aangesproken meisje wendde het hoofd om. doch nauwelijks was dit gedaan. of met een gilletje sprong zij uit de sado en greep hem bij de hand.

- Toelong Jimmy, help me dan toch. smeekte zij met verschrikte stem. Werkelijk was het hoog noodig. want op slechts korten afstand naderden twee politie-opzieners per tiets. die, het tweetal bemerkende. dadeUjk op hen afreden.

- Pak mij maar aan den arm. ltih. fluisterde Jim snel en dadeUjk daarop wandelden zij kalm. arm in arm. verder.

De opzieners. die thans waren genaderd, stapten af en een van hen zette zijn fiets dwars voor het tweetal zeggende : - Spijt me wel meneer, maar dat meisje moet mee naar '1 bureau.

Jim richtte zich met een verwonderd gelaat naar den

- 1 1 -

av-t

^{8D vroeq} verontwaardlqd : - En waarom. ala Ik vra-

CJeIl 1DQ9?

- W.I verduiveld, dat Is

Jimmy

I riep d. andere polltle--

lDCIIl plotael1Dq uiL Hé, mannetfe, ben J. weer met Je prae-

tIJba beaiq?

- Ga weg heeren. Ik weet niet wat julUe bedoelL ...

Jlmmy, en trachHe zich kalm met de vrouw, die hem CIDQStlq YCDthleld, een weg te banen.

- Nee ventje, Jij kunt naar huis qaon. maar die vrouw

~mee,beqriJpJe?

- Miln huishoudster? Loop naar den blikaem ezela I - WiJ verkiezen ons niet door Jouw te laten uitacheldeo.

brelJ

- En ik verbied jullie mijn vrouw te beleedIQeD I achreeuwde

Jirn.

- Ie

vrouw I Eerqisteren noemde Je een heel and ...

Je vrouw I

- Dat kan wel zijn. maar dat ia jullie zaak nieL Deze vrouw ia onder mijn geleide en Ik zou wel eens willen w.

ten wat zij heeft misdaan om zoo maar door Jullie opqepikt te worden I

- 't Is 'n straatmeid I

- Wika mee te maken, zoolanq ze niet teqen de zeden.

verordeninq zondiqL Zij ia onder mijn qeleide en ik verzoek.

Jullie ons kalm door te laten, anders zal ik me beklaqen I Werkelijk was er, zooala de zaken thans stonden, 98- eukele reden aan te voeren om de vrouw te arresteeren en de twee opzieners qinqen dus brommend verder.

- Wacht maar, ellendiqe 80uteneur, we kriJqen je weil

.,'

-IS -

_ Daq heeren muskietenvanqera, breek

,ullie

^voorzich·

tiq je nek I spoHe Jimmy hen noq achterna en daarop beqaf hU :dch met de geredde naar de anderen in de ateeg.

_ Wel verdomd, fumny: Je bent toch een branie I klonk hem van alle zijden tegen.

Itih. dio hem zeer dankbaar was bood hem een gulden aan.

_ Nee kind, ik heb niets van Je noodiq I zeI

JiJn

kortaf.

_ Verdomd I &ei Bob, die weigert die pop en ik IOU blij

zijn a1a ik er een had I

_ Geef op die pop, ltih I riep flDl dadelijk. ltih gaf hem het geldstuk en onmiddeljjk deed hij hem in Bob's hand glijden.

_ Verrek. lei Bob. €n \Ve hadden nog wel zoonet ruzie I _ Oh. jij JDisschien, maar ik niet hoor, zei runmy v/oo- lijk. verqeet niet dat wij qeen herrie moqen hebben. Ons aller viJand ia die daar I liet hij er op volqen. terwijl hiJ ⁱⁿ de richtinq wees waar de beide politie-ambtenaren ware vawenen.

_ Hoè.ah I Gelijk heeft ie I juichten allen en dadelijk daarop zei er een : •

Jim.

geef je nog een rondje koffie? -.

_ Ik ? vroeq funmy verwonderd. ik heb geen rooie duit I _ Massah I En je vrouw heeft vandaag twintiq pop verdiend?

_ Ja.

^{maar Jullie} weten, dat ik daar niks van krijq, antwoordde

Jïm.

WatMelatie verdient is voor haar en ik kriJq alleen maar wat eten. En nu, goeden nacht, waarde heeren roovers I en hij verliet hen weder met een plechtiqen KWaai met zijn hoed ...

De anderen bleven nog wat achter en nog lanq praaHen

dl over dien stommen

run.

^{die KOO} oDder den plak zat en die noq Diet eens het geld van. z'n meld mocht bewar

- Zoo'n branie als hij ia. toch ia hij geen echte

;agO

^I

was de. alqemeene opinie. Een goede dJaqo houdt de apl.eën onder ZlCh en beukt zijn meid bont en blauw I

Jimmy nu. had geen van deze beide. deuqden • 811 daar- om was .hU in de ooqen van zIJn kameraden. nleHegen- staande zijn weerqalooze brutaliteit tegenover de rechtel'1ÏJ1ce macht. een belachelijke vent.

.,

D.

Werkelijk was ODZe Jimmy in zijn hart in het geheel met geschikt voor de onteerende positie die hil thans be- Ideedde. Hij was tot voor eenige maanden een zeer respec- tabel jongmensch geweest en was toen eigenaar van een kleine. doch bloeiende autoverhuurderij. Hij verkeerde toen in de gegoede kringen cn was zeer geacht in zijn vroegere omgeving. Altijd wc::. h:j c:chter een echte idealist en droa- mer geweest en had een hartstocht om alle standen der maa1sChappij grondig te leeren kennen, met het doeL zoo mogeliik. betere toestanden te scheppen.

In zijn phantastische droomen was hij steeds den wereld·

hervormer. die de rottende deelen der maatschappij wilde uitroeien en geluk en voorspoed doen ontstaan. Dit wil niet zeggen. dat hij communist was of eenige politieke overtui·

ging had: neen, hij had geheel zijn eigen opinie, waar·

deerde in alle partijen de goede ideeën en verwierp de verkeerde.

Dit was de oorzaak, dat hij op alle mogelijke plaatsen verscheen, vanaf de hoogste kringen tot in de meest beruchte achterbuurten van Batavia.

De voorname handelslui van Batavia kenden hem even goed als de meest verachte prostituees in de donkere ach-

-18 -

twbuurten van de oude stad. Met deze laatsten kwam hiJ echter zelden in aanraking, doch bij was er al qauw bekend om ziin overdreven hoffeliikheid voor deze arme schep- selen en de ruime giften die bij soms achterliet. Zelfs met de zoo beruchte souteneurs stond bij op goeden voel. daar hU steeds trachtte hen. op te heffen uit dien poel van ellend9 en velen die genoeg hadden gekreqen van hun eerloos be- drijf. dankten het aan hem. dat zij weder een goedhezol·

digde positie hadden bij een of andere firma. Meestal drong bij er op aan. dat zij hune nouw bij zich hielden. waar·

mede zoodoende ook deze beklagenswaardige wezens een kans hadden om tot een beter leven te geraken. want vooral voor deze uitgestootenen der maalschappij had bii een d;cp medelijden en hij liet dan 00 geen middel onbeproefd haar te steunen en te pogon haar tot een eerzaam bestaan terug te leiden. Hij zag in deze k·nderen der zondo en ontucht.

niet slechts verachtelijke wezens, doch bij beschouwde haar als arme verdoolden. ia. als mmielaressen I Om deze bij·

zondere opvattigen. stond bij dan ook bij zijn Vl'ienden bekend en meer dan eens werd bij uitgelachen als bij uit·

voer tegen een ander. omdat die wat ruwen handtastelijk was tegen een dezer arme inlandsche prootiluées.

- Schaam je I placht hij dan te zoqgen, wat mcat zoo'n iDlandsche vrouw wel van ons Europecmen denken? Heb jo dan in 't geheel geen opvoeding genoten?

En werkelijk had Jimmy hierin ook wel vaak g3liik en het tegenwerpsel: « 't is maar een snol-, vond bij vaak slecbla des te meer vernederend voer haar als mensch.

En zoo gebeurde het op een avond, dat Jimmy met zijn auto van een rit naar Priok terugkeerde. alwaar bij eenige

- 1 1 -

menden van hom had thulsqebracht. dat er vóór hem uit een andere auto reed met open kap, waarin esn viertal los- bollen waren gezeten met eenige inlandsche nachtvlinders.

Er werd lawaai gemaakt en men had do grootste Jool.

Plctseling echter atopte de voorste aulo aan den kant van den weg en Jimmy. die meende dat er iets aan haperde, waCl!'bij hij misschien van dienst kon wezen, bracht zijn wcrgen eveneens tot stilstand en stapte uit. Bij het qezelschap sd:Gen echter oneelligheid te zijn ontstaan.

- Ajoh d'r uit I klonk een grove stem. Eenige gedaanten 2tl:;ç:en snel uit om daarna ocgenblikkeliik weder in te stap-

p~n. Hr.t portier slo q mot ecn harden slag dicht en voort c. ~oot de (Juto weer. onder gejoel en gelach van de izuit·

t n on.

r~Y snapte dadelijk wat er was voorgevallen. daar dergelijke "aardigheidjes» meer gebeurden. Hij deed de auto langzaam achteruit rijden tot op de plaats waar de andere had stilgestaan en zag al gauw z'n vermoedens be- waarheid. De pr tmakers hadden eenvoudig, na aan hunne lago hartstochten te hebben voldaan, de arme lichtekooien aan den weg g&zet ongeveer vier mijl van Weltevreden van·

daan. zoodat de stakkerds. indien z·l niet het geluk haddsn door een der weinige voorbijrijdende auto's te worden op- g:pikt. genoodzaakt zouden zijn geweest het geheele traject te voet af te leggen in het donker.

nu

^'t licht van z'n flash- light. dat hij zijdelings op haar richtte, ontwaarde hij de vier meisjes bibberend van de kou in haar dunne zijden kleedjes en v rwonderd naar hem cps~arenden.

Dat een voorbijrijdende inlandsche chauffeur zich mo- gelijk om haar zou bekommeren en voor eenige liefkoozin·

gen dch zou laten vermurwen haar mede te laten rijden, konden zij wel aannemen, doch dat een zoo deftig gekleed heer met zoo'n fraaie auto voor haar zou stoppen en beleefd (belééfd nog wel J) zijn hulp zou aanbieden, konden zij zich niet voorstellen I Het was echter werkelijk waar I

rumny, die een oprecht medelijden gevoelde, bood haar mendelijk aan van zijn wagen gebruik te maken en haar naar de stad te brengen. Dankbaar werd het aanbod ge- accepteerd en een minuut later snorde de wagen weder langs den weg met zijn vier onverwachte passagiers. Drie van de meisjes hadden achterin een plaatsje gevonden en de vierde zat voorin, naast Jim, Jimmy had de vier slum·

perdles bij het instappen slechts vluchtig opgenomen; geen van alle kende hij ze echter. Thans. onder het voortrijden.

luisterde hij voldaan naar haar gelukkige stemmetjes. dat ze zoo gauw uit de soesah waren geholpen en kon hij ter- sluiks eens een blik werpen op zijn buurvrouwtie. naast hem.

Het viel hem al gauw op, dat zij beter en behoorlijker was qekleed dan de anderen. Zij had een nog zeer jong en schoon uiterlijk en de lichtbruine tint van haar huid deed hem ver- moooen, dat zij een halfbloed meisje was. Hij sprak haar daarom ook in het Hollandsch aan.

- Waarheen moet ik U brengen. juHrouw?

Het bleek echter, dat zij geen Hollandsch verstond, hot- geen dus bewees. dat zij toch een inlandsche was. maar uit welke streek? Zoo'n mooi regelmatig figuurtje had hij nog nooit onder inlandsche meisjes opgemerkt en hoe meer

hij haar aanzag. des te meer steeg zijn nieuwsgierigheid om te weten wie zij was en vanwaar zij kwam.

Hij knoopte dus een gesprek met haar aan en hierdoor

•

kwam hij al gauw een en ander te weten. Zij oefende een zekere aantrekkingslaacht op hem uit en qaandeweq toonde hIJ meer en meer belangstelling voor haar.

Zij was een Padanqsche en slechts kort te voren haar man ontvlucht, die haar sloeg en bedrooq. naar zij vertelde.

Een stuurman van een der Pakket-stoomers had haar naar Batavia medegevoerd en daar was zij spoedig tot dit treu- rig beroep vervallen, hetwelk zij er al reeds eenige maan- den had uitgeoefend.

- En staat je dit schandelijk leven niet tegen? vroeg J"mmy met deelneming.

- Och ja I Maar het kon toch niet anders... fa, als ik hier een goede toewan kon krijgen J •••

- Maar waarom een blanke? Neem liever een inlander.

- Een inlander? 0 neen hoor, daar wil ik niets meer mede te maken hebben. Ik wil nou een blanke of ... zoo maar voortgaan.

- Arm kind. Je weet niet wat je zegt I riep J"unmy uit.

De treurige toekomst van het nog zoo jonge meisje had ziln week gemoed getroffen,

- Toe. laat mij eens sturen toewan ? vroeq ze in eens, lief lachend.

- Ga Je gang hoor, als je maar oppast J en Jimmy deed haar dicht naast zich zitten en liet haar het stuurrad vast- houden. doch steeds zOlVende dadelijk weder in te qrijpen, indien de wagen wal al te veel slingerde. De heerlijke warmte en de geur die van haar lichaam uitging, steeg hem naar het hoofd en benevelde zijn zinnen, Een ooqenblik qe- voelde hij lust zijn arm om haar heen te slaan en haar eeD

kus op het schoonqevormde. zacht roode mondje te druk-

- 2 0 -

. . . doch hU wlat zich te beheencheD. Wie weet hoevelea.

_ reeds dezen avond hwme naar drank riekende Uppea..

op hadden qedrukt. Ja. wie weet wat noq meer ziJ met Iaaar hadden ultqevoerd.

Onwillekeuriq rilde hij bIJ dle qedachte. Hoe la het toch.

moqeliJk. dacht hij, dat zoo'n mooi. onac:huldiq uitziend meiaje^p aIch tot derqeliJke laaqheden wilde leenen en er in toestemde dch voor qeld te verkoopen.

De meïsJea hadden als woonplaats een kCDDponq op Sawa:h Beaar opqeqeven en Jimmy reed dWi tot daar en atopte

't'oor een der duistere qanqetjes, alwaar zij vrooUjk en luld- ruchtlq uitstapten.

- Hebben die lui ,ullie niets betaald? vroeq fUDDlY ~ - Niets. natuurUik I was het antwoord.

_ .Anne achepaela. dacht flDUDY en hij stopte ze ieder een rijksdaalder in de hand.. behalve zij, die naast hem hati oezeten.

- En jij? Woon je ook hier ?

- Tidah toewan, ik woon in hotel Tjonq Kok. sprak ze verleqen. qlimlachend.

- Kom, stap dan maar weer In. daD aal Ik 'e w8CJ'"

brenqen.

De anderen knipooqden guitiq en men zaq zelfs, dat ze eenlqszins naijveriq waren, Die heeft een • bidjih» op den koop toe, dachten zij.

Jlmmy dacht hieraan echter qean moment en zette den waqen weder in beweqinq naar 't aanqeduide adres. Alhier aanoekomen. beqaf hij zich met haar naar de kCDDer en hier had hij een lanq onderhoud met haar.

MelatIe was echter moeilijk te bevrediqen. Baboe of kin-

- 1 1 -

cJ.meIaJe te worden. stond haar nlet aan en het eeniqste wat zIJ wilde was, als nJai bij een of anderen heer te komen.

Een ander dan Jimmy zou bIJ deze poqinq den moed heb- ben opqeqeven. om zoo'n bedorven achepsel te helpea. doch

ODH funmy niet.

- Beter nJai bij een qoede Europeaan, daD zoo'n ellen- diq b .. taan voort te zetten a, dacht hij en hij eindiqde met haar te beloven iemand voor haar te zoeken en met deze woorden wilde hij afscheid nemen.

- Maar... bUift U hier niet slapen. mijnheer? vroeq lIe verwonderd.

- Neen kind, qllmlachte Jimmy. Een anderen keer mis- achien. maar... oh ja. hier heb je toch wat tot morqen.

maar dan ook niemand meer ontvanqen hoor I en hij stopte haar twee briefjes van üen in de handen.

Juist wilde hij zich naar buiten beqeven. toen hem iemanèl teqen het lijf botste.

- Zoo, bent U klaar? vroeq de binnentredende met een vuilen qUmlach.

- Ik we), zei Jimmy laconiek. Maar wat komt U hiel' uitvoeren?

- WeL 't zeUde als jij, zou ik denken, was 't antwoord.

- Ik ben hier al eens meer qeweest. voeqde hij er als een verklarinq bij.

- Oh. maar dat is nt.' afqeloopen. Dit meisje staat van nu af onder mijn bescherminq. Gaat u dus maar erqens anders.

- Wel verdorie, ben Jij hier pooier zeq? riep de ander uit, die een weiniq beschonken bleek te zijn, en dreiqond trad hiJ een paar passen vooruit.

- Hier Is mijn naam. mijneer I zei run. hem 'n kaartte in de hand duwende. Als je wat te ze-;gen hebt. kom dan morgen maar bij mij thuis en nu. eruit I en meteen duwde hij den onbeschoften kerel de kamer uit en e)oot de deur.

- Hola. hei I riep de ander weer. Kom eens even boven jonqens. hier is wat voor ons. en dadelilk daarop hoom.

Jimmy een gestommel op de trap. dat bewees. dat zijn b.

leediger eenige vrienden ter hulp had geroepen. Het meisje ginq met de hand op de kloppende boezem. op den rand van het bed zitten. Jimmy zette zich kalm met een been op den rand van de tafel en haalde glimlachend een kleine zakrevolver te voorschijn: hij overtuigde zich dat het wapen was geladen en wachtte toen af wat er zou gebeuren.

De vrienden waren intusschen tot voor de kamer qe- komen en een van hen wierp de deur wijd open en maakte aanstalten binnen te treden.

Pas op. luidjes. ik heb gevaarlijk spul bij me. lachte run. terwiil hij den revolver kalm richtte.

De indrinqers bleven verrast staan.

- Nou vooruit. zijn jullie weg of niet? zei hij. langzaam de deur naderende. De mannen. vilf in getal. trokken zich terug in den gang en beraadslaagden luid. wat te doen.

De Chineesche eigenaar van het hotel was op het qeraas afgekomen en werd nu op een afstandje zichtbaar.

- Kom maar hier Baba. riep Jim. (Baba

=

Chinees).

De Chinees kroop bijna door de deuropening en bleei toen geheel opzij bedaard staan. Als hij rmuny niet van ~

zien had gekend. zou hil liever zoo snel moqeliJk zijn gevlucht.

- Nou. Melatie. wil Je hier nog blijven. of wll Je dan maar met mij meegaan? vroeq Jim vriendelijk.

- Ik wil met u mee I riep het meisje verheugd uit.

_ Nou goed. pak Ie boeltje dan maar. Hoeveel is het voor de kamer. Baba? Vijftien pop voor 5 dagen? Is dat

100. kindlief? Allright. morgen kriig je het geld. ik heb het nu niet bij mij.

De weinige kleeren waren spoedig in den ijzeren koffer qepakt en toen sprak Jimmy :

- Baba. breng dit maar even in de auto. Er was echter een diongos toegeschoten. die den koffer nu opnam. waarop rmuny met zijn nieuwe beschermelinge aan de hand. zich achter hem naar beneden begaf. met zijn revolvertje de vijf

mannen op een afstand houdende.

Deze. verbluft door de kalmte en tegenwoordigheid van geest van dit jongmensch. lieten hem wijselijk begaan.

Jimmy zou dan ook geen oogenblik hebben geaarzeld te schieten. wanneer zij ook maar even de hand tegen hem of het meisje zouden hebben opgeheven.

Toen Jim weder met zijn onverwacht kennisje naast zich langs Batavia's wegen snorde, had hij slechts één gedachte.

n.l: "V/aar zal ik dit vrouwmensch nu onderdak brengen? • In een ander Chineesch hotel liep zij dezelfde gevaren:

in een Europeesch hotel kon hij niet met haar aankomen.

dus was het eenigste wat er op zat. haar mede naar huis te nemen.

Jim bewoonde een aCIl'dig, goed gemeubeld klein huis in de buurt van Menteng. De garage. alwaar zijne auto·s. vier in getal, waren ondergebracht. stond er vlak naast. Een djongos en een oude kokkie verzorgden zijn huishouden.

en zoo leefde hil een werkzaam en vergenoegd leventje.

- 24 -

UI.

Met de komst van l'~elatie, was dit echter terstond op- gehouden. en van toen af beqon hij èn maatschappelijk èn moreel met bliksemsnelheid achteruit te gaan.

Van zijn plan, om voor haar een geschikt tehuis te zoe- ken. wao reels gekomen, om de eenvoudige reden. dat bij reeds na drie dagen tot over de coren wa3 verli3fd gewor- den op deze bruine echoonheid.

Een weok te voren zou hij iemand. die hem iets dergelijks voorspelt had, eenvoudiq hebben uitgelachen. en hij zou zich zelfs beleedigd hebbe~l qQvoeld. waruleer men ook maar één ocgenblik zooiets van hem zou hebben g~dacht. maar nu was het toch zoover qekomen.

Jim. di bij al zijn idea en en goede voornemens een zeer :wakken wil had en dia gemakkel!!k was te leiden. had zich door Melatle in enkele dagen geheel laten inPalmen.

Den oersten nacht had hij haar in zijn -amer laten sla- pen en zeU was hij toen op een divan in ds Toorkamer gaan liggen.

Zij met haar lieve verlok!: nde maniertjes had hem eh- ter al gauw door allerlei vedeidinqskunstjes zoover gekre- gen, dat hij gevoelde niot meer zonder haar te kunnen loven en van af dat oogenblik was het noodlot over hem g

- 25-

Vcm een vrij en vrooliik jongmensch. werd hij de slaaf van haar. aan wie hij niets meer kon weigeren.

Na een maand reed zij in haar eigen auto met een chauf- feur in witte uniJorm en aan haar hals en mollig gevulde armen prijkten de kostbaarste ïuweelen. Wel verre van hem hiervoor dankbaar te zijn, ging zij kalm voort haar lichaam en hare hartstochten aan iedereen die haar bekoorde. te schenken. hetgeen voor haar nu des te gemakkelijker werd.

nu zij niet meer naar geld behoefde te zien en met hare auto onopqemerkt bijna overal kon komen.

flJDmy ging geheel in haar op. Hij bemerkte aanvankelijk niets van hare schanddaden en overlaadde haar met zijn geschenken en liet haar in alles de vrije hand. Als een zijner vrienden hem op hare ontrouw opmerkzaam wilde maken, stoof hij op als een dolleman en meestal verbrak hij op staanden voet allen omgang met hen. zonder eerst te onderzoeken of hunne waarschuwingen gegrond waren of niet. Hij geloofde niets wat in haar nadeel gezegd werd en hoe meer men hem op hare schandeliikheden wees, d ⁱⁱ te inniger werd zijn verknochtheid en liefde voor haar.

- Ha, ^zij waren jaloersch ! Zij konden het niet zien. dat aoo'n Terachte meid zich trachtte op te heffen uit haar on- mellSChelijk bestaan. «Een slet was zij geweest en een slet moest zij blijven I » zoo dachten zij I Neen. hoor I Hij, Jimmy.

zou hun dat wel eens anders laten zien 1 En de zwakke Jim.

van medelijden mot haar en haat tegen hare belagers ver- TUld. verdubbelde zijne geneqenheid voor haar, en zij, die dit niet beter kon wenschen. vleide hem en hield door lieve praatjes en lonkies, zijn hart gevangen en genoot van haar weelderïq bestaan.

De inkomsten van de zaak bleken echter alras niet meer voldoende om een derqelijke luxe te permitteeren. funmy bleef echter blind hiervoor. Hij genoot immers een deqeliike reputatie? Links en rechts kon hij leenen zooveel hij wilde.

Eenige handteekeningen op een paar accepten en het qeld lag maar voor het opnemen I Hij was geheel uit z'n millieu gerukt en had nergens anders oog voor als voor zijn aan- gebedene Melatie.

Niet veel langer duurde het echter. of hiJ moest wel in- zicht krijgen van zijn positie. want op een kwaden daq kwam hij voor de keus te staan een aanmerkeliiken som te betalen of zijn eigendommen te verkoopen. Nu kwam hij eindelijk eenigszins tot nadenken. Hij vroeg en verkreeq uitstel van betaling. verkocht al wat hij maar eenigsziDs kon missen en hiermede werden de schuldeischers voor- Ioopig tevredengesteld. en daar hij zag, dat hij zich zoo toch niet meer zou kunnen staande houden, verhuisde biJ naar een klein huisje op den rand van een kamponq en van al ziln auto's behield hij er slechts twee. Eén chauffeur hield hij in dienst en de andere auto bestuurde hij zeU en zoo verdiende hij met taxirijden net even voldoencJe. om zijn maandeliiksche verplichtingen na te komen en zich in leven te houden.

Melatie was door deze plotselinge verandering geheel temeerqeslagen en de eerste weken hield zij zich met het huishouden bezig. Waarschijnlijk gevoelde zij toch nog wat

",oor haar armen

Tim.

die door haar toedoen zooyer was gekomen. en wilde zij hem niet verlaten.

Na eenigen tijd echter werd het haar toch te machtiq ea op een avond stelde zij hem ronduit voor om opnieuw met

kaar vroeger bedrijf aan te vangen en zoo te trachten hom er weder boven op te helpen.

funmy liet haar echter niet eens uitspreken en geraakte in een blinde woede. Hij verweet haar. dat zij totaal geen zelfrespect meer had. en dat zij. na hem te hebben geruï- neerd. hem nog z;jn eer en goeden naam ook wilde onl- nemen. Neen. nooit en nimmer zou het daartce komen I Hij kon zoo maar niet plotseling al zijn idealen en luchtkasieo- len zien uiteenspatten. en halfdol sloeg hij haar. tot zijn

handen er pijn van deden. Zoo had Melatie hem nog nooit gezien en vol vrees. de lippen van pijn op elkaar klem- mende, ontvluchtte zij het huis en bleef den geheelen nacht weg ...

Des morgens werd zij in een auto thuisgebracht en als een geslagen hond. die liever zou wegblijven. doch die uit aangeboren instinct tot zijn meester. weifelend en schuw weder terugkeert trad zij het armoedige huisje binnen.

Daar de cene auto. die Tirn zeU bereed. nog op het erf stond, wist clj dat immy thuis was. en zij verwachtte dUlJ dat zij nu wel weder een erge kastiiding ::ou ontvan J0:1.

In huis was alles echter stil en Tirn lag nog te bed.

Zij liet zich naast de sponde neervallen en bekeek een oogenblik het hooqroode gelaat van den slapende. die alles aan haar had ten offer gebracht. alleen in de ijdele hoop haar terug te voeren op het goede pad. Gevoelde zij wer- kelijk op dat oogenblik wat hij voor haar had gedaan, of ontwaakte nu pas een soort genegenheid voor hem in haar hart? Langzaam welden tranen in hare oogen en plotseling wierp zij zich aan den borst van de slapende en bedekt'l zijn gelaat met heete kussen en drenkte 't met haar tranen.

-28 -

- Jlm

I Oh Jim I het la alles miln IIChuld I Ampon. ver- geef me 1-.

De slapende werd nu wakker en richtte een paa:r d . van koorts qloeiende ooqen op haar.

- Ga weq I Maak mij niet dood I Waar is ziJ? Waar Ie Melatie ? Oh. zij la qoed I. .. goed I Ik heb haar zoo lief I Zij kan mij niet bedriegen, maar jij, lij hebt haa:r qestolen I

Ga weql

Vol schrik zag Melatie hem aan.

Jim

was doodziek.

HU

ijlde, iilde al maar door en in zijne onsamenhangende zin- nen vertelde hij haar slechts van zijn liefde. Geen klacht over zijn ondergang en ellende kwam over zijne lippen. HU dacht slechts aan haar, aan haar, die hem zoo schandelijk had teleurgesteld en bedrogen. doch die hij toch zoo wem- hopiq liefhad I

Melatie was tot in haar ziel getroffen en zij nam zich voor hem voortaan trouw te blijven en alleen hem al hare genegenheid te bewijzen.

Drie lange maanden lag Jim zwaar ziek en gedurende dien tijd paste zij hem voorbeeldig op. Het noodlot voltrok haar werk echter aan hem met langzame, gestadige zek~

heid. Het geld was binnen een week op. Daarna verdweeD het huisraad stuk voor stuk en de regen van rekeningen en onbetaalde wissels op het einde der eerste maand. bleef onbetaald. De chauffeur verdween vijf dagen achtereen met de auto en zette deze daarna op een nacht. geheel vol modder en met kapotte banden op het erf, om KeU VOOI'-

qoed niet meer terug te komen.

Wat moest Melalie doen in dit geval. Het geld WCIJI op

- 2 9 -

en er kwam qeen cent meer binnen. Maar de dokter ver- langde betaling, het voedseL de huishuur, alles moest w~

deo voldaan. en haar armen

Jim

verlaten, hieraan dacht

zij niet. Met haar belaompen denkbeelden kon het wel niet anders of zij moest weder tot haar vroegere broodwinninfJ terugkeeren. Eerst verdween zIJ af en toe een avond uit d.

wonlnq om daarna met tien. soms twintig qulden. laat ba den avond weder huiswaarts te keeren. Dit geld was echt_

lanq niet voldoende om de maandeliiksch terugkeerend.

betalingen te voldoen en zoo gebeurde het, dat op een daq een man van het gerecht verscheen. die op alles beslaq leqde wat maar aan eigendommen aanwezig was. De waar- de van de in beslag genomen goederen bedroeg echter noq IDct de helft der schulden. Gelukkig waren de crediteuren erg begaan met de treurige omstandigheden, waarin de arm.

Jim verkeerde en schonken zij hem het resteerende bedraq.

Met welk een smart zag Jimmy zijn laatste auto's weq- halen I Vooral van zijn lievelinqswagen, sneed het hem door de :del. Ziin motto was steeds geweest : Cl De eerste zorq vereischt je auto, zelfs nog meer dan Ie vrouw!". Thans m083t hij met leede ooqen aanzien hoe alles wat noq ge- tuigdo van ziln vroegeren voorspoed. werd weggedragen.

terwat hij hulpeloos op het bed lag uitgestrekt, dat men hem had gelaten. Hij wcw onherkenbaar vermagerd en de vroegere vrooüjke, levenslustige ooqen stonden nu glanslooa dof en diep ingevallen in hunne kassen.

In het eerst had hij de herhaaldelijke afwezigheid van Melatie des avonds niet opgemerkt. of hil had er althcms niet over nagedacht. Nu. dat hij met den dag meer en meer ziin herinnerinqsvermogen teruqkreeg, vielen hem die uit-

lItapfea meer en meer op en aldra rezen bil hem de vrees&- lUbte vermoedens op.

Op een avond. nadat Melatie zich had gekleed en aan- stalten maakte weder uit te gaan, riep bij haar bij %!ch aan bed.

- Melatie, waar wil je naar toe?

Er volgde geen antwoord. Zij boog het hoofd voorover en twee tranen vielen naast Jimmy op het kussen neer.

- Melatie 1 Spreek toch. ga je weer ... Hij kon niet verder spreker. Een prop schoot hem in de keel en hij zag haar met een onbeschrijfelijke droefheid aan. Nu werd het haar ook te machtig. Snikkend liet zij zich op de knieën naast 't bed nedervallen en verb:::rg het hoofd aan zIn bcrot.

- Jimmy 1 Jimmy I stootte zij uit met verstikten stem.

Ik doe het toch voor jou. Heusch. ik heb je zoo lief I ...

zoo lief I 11 wil je niet verlaten en wij moeten toch eten 1 Jimmy. zeg dan toch iets I Vergeef me, vergeef me, heusch I Al geef ik me ook aan anderen, mijn liefde bïjft toch alleen voor jou 1

Jimm:r had de oogen ge-aten. TUS!3chen de wimpers glinsterden echter twee smartelijke tranen. Langzaam, voor- zichtig sloop Melatie weg. Ook zij gevoelde op dat moment hoe diep de arme

Jim

was gezonken en hoe groot de smart was, die zij hem veroorzaakte door haar gedrag. In haar oogen kon het echter niet anders en werkelijk had zij haar vorig bestaan weder opgevat om hem te helpen. Met hare primitieve inlandsche zienswijze. kon zij echter niet beseffen, hoe zij hem hiermede beleedigde en zijn goeden, eer- lijken naam als Europeaan door 't slijk sleurdo. Zij offerde haar lichaam. haar gezondheid voor hem op en meende

hierdoor hare dankbaarheid aan hem te bewijzen. voor al het goede wat hij voor haar had gedaan. Zij bevroedde ech- ter in de verste verte niet hoe de wereld. waarin

Jirn

ge- woon was te verkeeren. dit opnam en hoe deze er hem door moest verachten en uitstooten.

Het leed dat hij ondervond. toen hij ten volle besefte.

welke ellendige en eerlooze positie hij nu bekleedde, ia door geen pen te beschrijven. Een oogenblik peinsde hij er over zich eenvoudig van kant te maken. doch aldra kwam bil van dit voornemen terug. Hij geloofde in haar liefde voor hem en hij was overtuigd, dat alles nog ten goede zou kee- ren.

Ja.

^hij redeneerde zoolang. tot hij ten laatste tot de conclusie kwam. dat het onheil nog lang niet zoo groot was a 1 het ::ich in den beginne liet aanzien.

Wat hindert het. indien zij haar lichaam aan anderen qat terwijl toch haar liefde, zonder welke hij niet meer kon leven, eenig en alleen voor hem was? Wat stoorde hij zich nog verder aan de publieke opinie I Was er ook maar één van zijn vorige vrienden. die hem hielp in zijn ongeluk?

Neen I zij allen die zich vroeger door hem lieten onthalf\n.

die geld van hem leenden, hetgeen in de eeuwigheid niet werd terugbetaald. die hem vierden als het middelpunt van hun gezelschap, zil allen keerden hem nu met verachting den ruq toe! Alleen zij, de arme, geminachte prosfituile. die hij had getracht op te hellen uit 't slijk, liet hem niet alken en ontzag zich niet hem als een moeder te verzorgen.

Ja.

hij was overtuigd, dat zij het alleen deed uit medelijden eG

dankbaarheid voor hem. hem wien zij werkelijk had leereA lieihebben.

Zoo redeneerde Jlmmy in zich zelven, tot hij ten laatst.

- 32-

In kare sckande niets anders meer lag, dan belanQiooze opofferinq voor hem. Immsrs, wat zou hem noq resten. in- dien ziJ weder op zich zelve qing wonen en verder haar vroolijk leventje van ontuchUge qenoegens qinq leiden?

Niets en niemand tOU haar hiervan hebben lcunllen lentO- kouden, doch zij bleef alleen om hem te helpen en bij te staan tot hij weder was genezen en weer in staat waa voor hen beiden te kwmen zorgen. en gerustgesteld door deze qedachten, waarto~ hij zich zeU had gebracht beteerde biJ met den dag, tot hij eindelijk in staat was het bed te yer- laten. Een week later kon hij weder uitgaan. om te tracht weder een redelijke broodwinninq te zoeken.

Eilaas I Jimmy had er niet op gerekend. hoe de ear.cn- levinq zijn qedrag opvatte en dit moest hij thans in al liJn bitterheid ondervinden I

In het eerst had hij zich tot eenige vrienden gewend om

YCDl hen eeniq geld los te krijgen, teneinde in zijn eente behoeften te voorzien. Men had hem echter overal hoog- hartig de dew gewezen. Toen solliciteerde hij bij verschei- dene finr.a'::l voor eene eenvoudige berekking. Men bleek echter reeds op de hoogte te zijn van zijn particulier leven en wees hem kort en krachtiq af. Verscheidene malen had

Àij uitdrukkinken als souteneur of diago moeten hooren. ala men het over hem had. In het eerst was hij hierover IJ&.

achaamd en vlood naar huis, om daar in een heftiq qewccm aan zijn ellende en vernedering uiting te geven. Gaandeweq werd hij echter verbitterd en qehard hiertegen en .chikte hij ach erin.

Ja. een dlago was hij I Een eervergeten sujet die van de eebcmde eener vrouw leefde I Welnu. hij zou de wereld tocr

- 33-

Jlen wat een diago is I Men zou hem vreezen en van hem spreken. van hem, den dlaqo I Vanaf dit oogenblik was hij qeheel veranderd. Met ongeëvenaarde driestheid trad hij tegen zijn vroegere metgezellen en vooral tegen de politie op. Hij haatte hen en spuwde al zijn gif en venijn over hen uit. zoodat hij in enkele maanden bekend stond als de meeat gevreesde «boeaja JO van geheel Batavia. De politie, wie hij veel last en ergernis veroorzaakte en tegen wie hij meermalen met succes zeUs voor de vrouwen .. zijn vrou- wen ^JO optrad, hield hem doorloop end scherp in 't oog, doch funmy was zoo glad. dat zij zelden of nooit eenigen vat op hem hadden.

De .. baan» waar de lichtekooien heen en weer reqen.

was voor hem het oorlogsfront hij zelf was de aanvoerder en de andere djago's zijn staf. De meiden waren de sol- daten, of wel de zwakken, die tegen den vijand (de politie) moesten worden beschermd. Steeds was hij op de m&est bedreigde punten te vinden en legde een voortvarendheid en moed aan den dag, die een betere zaak waardig zou zijn geweest. Hii had eene auto in huur kunnen krijgen voor

e~nige guldens per dag, waarmede hil oorspronkelijk voor- nemens was geweest door taxirijden in zijn onderhoud te voorzien. Aldra zag hij echter in, dat hij hiermede op eer- lijke wijze niet voldoende kon verdienen en sedert dien zocht hij zijn verdiensten bijna uitsluitend onder de scharre- laars en lichtekooien. Steeds was hij dan ook in deze om·

qeving te vinden en als dan van verre de politiedienaren zichtbaar werden, was hij hen dadelijk voor, om alle mel- den die bil tegenkwam, in zijn wagen op te nemen en snel in veiliqheid te brengen.

Na eeniqen tijd had hil echter ook deze bezigheid moeten opqeven en nu leefde hij uitsluitend van hetgeen hem ziJn

• beroep» opbrachL Bij het ontvangen van geld van de mei- den. hield hij echter altijd zekere voorwaarden in het oog.

Nooit zou hij iets van haar aannemen. indien hij het niet volgens zijne begrippen had verdiend. Nam hij haar eerst in zijn auto op. dan was het verschuldigde bedrag voor auto- huur. Als hij voor het landgerecht voor eene lichtekooi op- trad. en het gedaan wist te krijgen dat zij werd vrijgespro- ken. dan was de belooning die hij hiervoor ontving verdiend met Ol pleiten" of "rechtskundigen bijstand ». Hieronder rang- schikte hij ook het schrijven van gratie-requesten voor haar die waren veroordeeld. doch gratie hadden gevraagd.

(dit ook op zijn advies). Is een inlandsche prostituée in de gelegenheid gesteld uitstel van executie te verkrijgen. ten- einde gratie aan te vragen. dan was zij reeds zoo <;Jood aIs vrijgesproken. want hiervoor zorgde de in alles voor- zienende Jimmy. Hij had n.l. een geheelen spionnendienst op touw gezet. waarbij zelfs eenige inlandsche rochercheurs en politie-agenten betrok!cen waren. die hem trouw van alles op de hoogte hielden. Zoo wist hij precies wanneer er antwoord was gekomen op een request en of gratie was verleend of nieL Was dit laGltste 't geval. dan waarschuwde hij de betrokkene. die zich dan voor eenige maanden schuil hield in de oedik bij hare familie, tot de politie hare op- sporingen had gestaakt, waarna zil weder terugkwam en opnieuw haar bedrijf kon voortzetten. Ook wist hij steeds wanneer de politie 'n overval van de • baan» of van een of ander «bordeel» op het oog had. waarvoor hij dan blijtiJda kon waarschuwen. Tevens onderwees hiJ zijne «dochteren ».

.zooala hiJ zich uitdrukt., In de Nederlandach. taaL qaf haar raad bIJ het aanschaffen van Europeesche kleedlng, be- handelde hare correspondentie met hare maintineun en duizend andere Ideiniqheden. En bij dit alles legde hIJ een

were

humor aan den daq. Steeds lachte hij en bracht d~

zijn eigenaardige manieren. de anderen tot onbedaarlijke lachbuien. Zijn lach was echter voor 'n opmerkzamen waar- nemer in 't geheel niet vroolijk. Er klonk lets sarkastisch in en na lanq beschouwen merkte men ontegenzeggelijk.

dat in dezen harden lach een diepe droefheid lag verbor- qen. Doch dit hadden tot nog toe slechts heel enkelen van ziJne tegenwoordige kameraden kunnen opmerken. De meesten hielden hem voor een vroolijken vent die zich in zijne omgeving eerst recht thuisvoelde, hoewel zijne manieren er op wezen. dat hij er toch niet geheel voor wem

qeschikt. .

funmy had n. 1. een afschrik van vechten, tegen Wlen dan ook. Nooit was het een der meiden gelukt hem te bewegen voor haar op te treden inqeval zij eens door iemand niet of niet voldoende was betaald.

- Die mijnheer heeft groot gelijk, placht hij dan te zeggen. En jij had zoo leep moeten zijn geld vooruit te verlangen.

Melatie had hij dit dan ook al grondig ingeprent. hoewel zlI slechts zelden met vreemden "meeqing ». Zij had name- lijk aenige vaste heeren, waar zij eens per week of per maand moest komen, alleen voor den avond. want Jimmy stond niet toe, dat zij een heelen nacht van huis bleef, zelfa niet voor honderd gulden.

Hierdoor kwam het dat zij slechts een enkelen keer wem

- 36-

q8nooclzaakt. om op Noordwijk haar verdiensten te zoueu.

op welke avonden zij dan steeds angstvallig werd bescha- duwd door hem. waardoor zij van minder qewenschte ont- moetingen was gevrijwaard.

TUDlDY zag aan het uiterlijke van de flaneurs reeds. of

zij • goed waren» of niet. Kwam hem iemand. die haar aan- sprak. wat verdacht voor en bleef hij zich opdringen. dan kwam hij met een vroolijk gezicht tusschenbeide. stelde zich aan als iemand die ook een verzetje zocht en kaapte hem het ^ct liefJe" voor den neus weg I Zoo kwam het. dat. wie hem niet kende. nooit zou vermoeden wat hij eigenlijk was. Hij was steeds zeer in de puntjes gekleed en bemin- nelijk in zijn optreden. waardoor hij dan ook veel meer succes had dan zijn kontjo's. die zoo maar ruw tusschen- beide kwamen en het meestal op een vechtpartij deden uit- loop en. waardoor zij al gauw bekend waren en meedooqen- loos werden aangevallen en vervolgd door troepjes jonge- lui. die zich aaneensloten om hen het hoofd te bieden.

Jimmy bemoeide zich echter nooit met dergelijke vecht- partijen en liep zoodoende bij de ft zwabberaars.. weiniq in 't oog. Doch waar het de anderen aan driestheid ontbrak.

daar bezat hij het, namelijk tegenover de poliüe.

Tegen haar ging hij zoo openlijk en dol te werk. dat hH weldra een zeer beruchte reputatie genoot en een doom in haar oog wa~.

Zoover was het dus met den held van ons verhaal ge- komen. als we hem ontmoeten tusschen zijn kontjo's op Noordwijk. aan wie hij niettegenstaande zijn eigenaardig manieren. toch een zekere achting en onderscheidinq had weten af te dwinqen.

- 37 -

IV_

_ Jim I Jirn I Bangoen. Kopih soedah I Olm I Jirn I De koffie is klaar 1).

Melatie schudde Jirn zachjes aan den arm om hem wak- ker te maken. Het was ongevep.r tien uur in den morgen.

een tijd. die voor Jirn nog ieer vroeg was. daar sedert hij

tot dg:e treurige positie was gedaald. voor hèm de dag meestal tegen 6 uur des namiddags eerst begon. Hij was .andaag echter van plan om .. zaken te doen» en dus had

hij haar verzocht hem op dit vroege uur te wekken.

Tun

draaide zich om in bed en zag haar voor een wijle wezenloos met zijn bruine kijkers aan; blijkbaar was hij nog niet geheel wakker.

_ Kom ou.. JinL je moest toch uit? en ziJ trok hem aan de handen overeind in bed. Jimmy liet zich kalm door haar optrekken en keek toen nog eens in het rond door het kleine armoedige kamertje. alsof hij dit alles nu pas voor het eerst zaq.

Melatie nam nu n kop dampende koffie van het tafeltje en hield hem dit voo • Nu eerst scheen hij geheel ontwaakt te zijn. Hij zette zich op den rand van het bed en nam. haar Qlimlachend aankijkende. de kop aan.

_ Dank ie. toet zei hii. En kom nu ook eens hier. dat Ik Jou ook wat Qeaf.

Lachend liet dJ zich door hem een klinkende &08Il op haeD' wanq qeven en ginq toen naast hem ziHen. haar arm om ziJn hals slaande.

- Melatie, als Je in %oo'n vriendelijk humeur beot en mIJ op die manier acmJdJkt, voel ik me alsof we noq in oaa oude huis wonen. Je bent toch maar een beste, tenminste ...

als Je altijd zoo voor me was I

- Ja. Jim, moeD' ik heb ook niet altijd zoo'n qoeden avond als gisteren, weet je, ik kreeq YCII1 • si DJerreaq-, 'e weet weL vijf en twintig... Zij hield plotselinq op, toen 111 de veranderinq op zijn qelaat zaq.

- Hè, saaie vent J Wat kijk je weer raar ineens?

- Ach meid. schei dan ·toch uit met die bijzonderhedea.

Je weet. dat ik daeD' niet van wil hooren.

- Och. jij ook I riep ze opsprinqend. Altijd moet Ik in louw bijzijn op mijn woorden leHen I Nooit wil Je hooren wat ik heb uitgevoerd '8 avonds. Je stelt heelemaal geen belanq meer in mij I

- Wat kan mij dat nou schelen I Maar enfin. zeq dan maeD' ineens hoeveel jij bij elkaeD' hebL

- Van • si Djerreng _ ...

- Hoeveel? vraag ik alleen I -Stikl

- Nou. nou. toet. geen ruzie maken. Je weet dat ik niet goed teqen die dingen kan. Geloof me, Juist dat ik niets van die bijzonderheden wil hooren. bewijst dat ik veel van 'e houd. Ik word er beroerd van als ik van al die liefjes vcm 'ou hoor. Zeg maar alleen hoeveel. dat Is mij voldoende.

- BiJ elkaeD' vijf en dertig pop.

- Beat toet. dat is vijf gulden voor de huishuur, twee

- 39 -

voor de wasch en van de rest kunnen we het meer dan een week uitzingen.

- Ben je mal ? De wil een ^u ringit mas. koopen I Ach. jij met ie goud. Loop toch naar de hel wat hèb 'e daaraan I

- Gaat je niet an: het is miin geld I

- Mij goed, zegt

run.

^{Als je} maar weet dat je in geen

'rijf dagen meer op d~ baan komt 1

- Taai loe! De ga uit wanneer ik wiL versta je ? Jim zeide niets meer, doch kleedde zich langzaam aan.

- Moet je niet baden?

- Neen, ik wasch alleen mijn hoofd, ik heb haast I - Haast! De zou wel &ens willen welen waarvoor die haast is I Je mo"'t ~cker weer naar je "soendels!» (straat- meiden).

Jim antwoordde niet meer, maeD' ging naeD' de primitieve bamboe badkamer achter het hutje en wiesch zijn gelaat.

Daarna kleedde hij zich vlug verder aan en maakte toen aanstalten te ver'tl'ekken.

- Jfier hcb jo e-m ringit voor onderweg! zei Melatie.

- Niet noodig, ik heb zelf wel, antwoordde hij.

- Wat heb je dan? vroeg zij nieuwsgierig.

run

^{haalde uit zijn} zaJr een fraaie lederen portemonnaie te voorschijn. aan w ' e men kon zien dat zij betere dagen had 'lakend. en toc; ue haar met een stuq gezicht den inhoud.

- Twee kwartjes! riep zij minachtend. Waar haal ie dle vandaan ?

- Van Amah I Ik schreef qisterenavond nog een brief voor haar. aan haar toewan I

- CO -

- Poe J Van dié meiden neem ie wel alles aan en 'an

mij niet. ..

- Ik heb er voor qewerkt J zei Tun drooq.

- En je eten dan ? En je schoone pakeans. de huishuur, die ik allemaal voor Je betaal èn ...

- Daarvoor smijt ik ook mijn naam te grabbel en God weet wat het mij kost. mij dit te moeten laten welqevallen I eindiqde hij bijna met een zucht.

- Toch ben je een qoeie yent. zei Melatie DU ineens op zachten toon.

- Jij bent ook niet zoo slecht als je lijkt hoor I zei 1im bewoqen. terwijl hij haar noqmaals inniq kuste. En nou qa Ik. liet hij er op volgen.

- Zoetjes thuis blijven. hoor toet. tot ik teru; ben I - Misschien 1 riep zij hem plaqend na.

In qedachten vervolqde 1im zijn weq. Iemand. die hem daar zoo zaq in zijn keuriq smeHeloos wit qestreken pal{ean zou hem onqetwiUeld voor eeD welqesteld. oppassend jonq- mensch aanzien. en indien men iemand verteld had, dat dit de beruchtste souteneur van Batavia was. die in een armzaIiq krot in de kamponq woonde. dan zou hij onqe- looviq het hoofd hebbon qeschud.

TlDl's teqenwoordiqe woninq. niets meer dan een bouw- valliqe. onzindelijke kamponqhut. stond in eene beruchte qanq. Kalie Goot qeheeten. die onqeveer 't centrum yormde van kamponqs. welke achter Sawah Besar en Molenvliet zijn qeleqen. In deze buurt staan de bordeelen dicht naast elkander. en in bijna iedere hut wonen een of meerdere prostituées. die aldaar hun ontuchtiq beroep uitoefenen.

Dit nu waren Jimmy's «dochteren _ of «kinderen der

-41 .-

zonde -, zooaIa hU zich dikwijls schertsend over haar uit- liet. Zijn woDinq vormde het middelpunt tussc:hen deze kroHen en zijDe kontjo'. qaven haar den naam van het

• hoofdkwartier -. en werkelijk was deze naam Diet erq mla- plaatst. daar van hieruit de meeste wenken en bevelen wer- den qeqeven, ja, men kan wel zeqqen dat Jimmy van hieruit de qeheele bende aanvoerde. want bij bijna ieder voorval moest men eerst ziln raad inwinnen alvorens te handelen, en er mocht niets qébeuren. zonder dat men hem had qe- raadpleegd. Zoo was hij dus werkelijk een aanvoerder, wiens bevelen stipt werden opqevolqd. daar bijna een ieder.

nietteqenstaande zijn zachtqeaardheid. een onbestemden vrees en ontzaq voor hem koesterde.

Jimmy was dan cok van alles op de hooqte. Hij droeq in teqonsteliinq met de anderen, nooit een mes of eeniq ander

800rt wapen bij zich, zelfs niet zijn zakrevolver, die hij

slechts in heel enkele qevallen bij zich stak. Eén van de andere boeaja's had hem eens willen wederstaan en had qeweiqerd van hem een qoeden raad. die eiqenlijk meer als een bevel had qeklonken, op te volgen, en wilde hem met zijn mes te lijf qaan. Jim had hem echter het wapen handiq ontrukt en het in de kalie qeworpen. waarop hij den on- qehoorzame in een ommezien zóó had toeqetakeld. dat deze ruim veertien daqen het bed had moeten houden. Dit was voorqevallen in bijzijn van bijna de geheele bende. die zich eerst niet met dit optred9n had willen vereeniqen. Jim had hen echter koelbloediq uitqedaaqd :

- Ik ben de baas hier 1 riep bil trotsch. en lullie hebt te doen wat ik zeq I

De diaqo's, onder wie velen waren die reeds herhaalde