VliJHElD EN

VliJHElD EN

DEMOCRATIE

VRIJDAG 13 AUG. 1948

,

Hem

^ZIJ

kracht

toegewenst

No. 20

(Pag. 5)

WEEKBLAD VAN DE VOLKSPARTIJ VOOR VRIJHEID EN DEMOCRATIE

.... het hoofddoel bereikt ....

Het

O

^{P 7} Augustus is het nieuwe Kabinet door de Prinses-Regentes be- ëdigd. Op de dag af een maand nadat de verkie- zing voor de Tweede Kamer had plaats ge- had. Op zichzelf is dit voor Nederlandse ver- houdingen zeker niet .overdreven lang. Inte- gendeel. Wij zijn in ons land gewend deze din- gen weloverwogen te doen. Dit mag ons dan wel eens wat ongedlJldig maken, maar het heeft . het grote voordeel, dat een Kabmet, eenmaal gevormd het ook enige jaren pleegt uit te houden. Gedti.rende de laatste zestig jaren is het in ons land een vrij zeldzame uitzondering geweest, dat een Kabinet niet tot de eerstvolgende verkiezing der Kamer aan het be·

wind kon blijven. Geheel anders dan in Frank- rijk. Daar lost men kabinetscrises in enkele da- gen op, doch blijft de levensduur van de meeste

~abin~ tot een beperkt aantal maanden be- paald. Dat wij ditmaal extra ongeduldig· waren '":as een gevol~. va,ry. de zeer bijzondere omstan~

dlgJ:leden, waarm WIJ met betrekking tot het Indo·

nesische probleem verkeren. Er moesten daarin op korte termijn belangrijke beslissingen kun- nen worden genomen. Het nieuwe Amerikaanse lid der Commissie voor Goede Diensten was in Nederland aangekomen; de delegatie der Ban·

doengse conferentie was mede in ons land; ande·

re belangrijke figuren uit Indonesië waren even- eens voor overleg met de Regering aanwezig. Het gaf een hoogst onbehagelijk gevoel, dat al deze autoriteiten niet anders aantroffen dan een de·

missionnair Kabinet. Er was dan ook een com·

munis opinio, dat er ditmaal haast was bij de Kabinetsformatie. Desondanks mocht er van over- haasting geen sprake zijn. Daarvoor stonden te grote belangen op het spel.

* * *

O

ver hoeveel problemen, het bij een Kabinets- formatie ook moge gaan, het Indonesisch probleem moest haar ditmaal wel beheer·

sen. Ook omdat dat probleem de inzet van de verkiezingen was geweest. De reden, waarom deze verkiezingen, die geen normale periodieke ver·

kiezingen waren, moesten worden gehouden was immers de grondwetsherziening. De pièce de resistance van die grondwetsherziening had be- trekking op de staatkundige hl\rvorming van het Koninkrijk. Voor de definitieve aanvaarding van die grondwetsherziening is een meerderheid van twee derde in de beide Kamers nodig. Daarop moest bij de I:abinetsformatie vóór alles worden gelet. Dit maakte de zaak dubbel ingewikkeld.

Is het in gewone omstandigheden voldoende, dat een Kabinet mag verwachten het vertrouwen te bezitten van de meerderheid der Kamer, ditmaal moest gezorgd worden tot een zodanige forma- tie te komen, dat menselijker wijze op het ver- trouwen van ten minste ee11 twee derden meer·

derheid zou kunnen worden staat gemaakt. En dit niet alleen om de grondwetsherziening zelf in

\Tilige haven te loodsen, ook met het ooi op het vereiste ener gelijke meerderheid over de wet- ten, die ter uitvoering van de staatkundige her- vorming zouden moeten tot stand komen.

.. *

*

P

ractisch betekende dit in de bestaande poli- tieke verhoudingen, dat het nieuwe Kabinet voor zijn Indonesisch beleid 't vertrouwen zgu moeten kunnen wekken van de P.v.d.A., de K.V.P., de C.H.U. en de V.V.D. Gedurende de ver- kiezingscampagne hebben wij voortdurend op die noodzakelijkheid gewezen. Het was voor ons een onmogelijkheid onze stem onvoorwaardelijk aan de grondwetsherziening toe te zeggen. Men heeft dit wel onwelwillend uitgelegd als een poging tot chantage. Niets was echter verder van de waar- heid. Wij hebben onze verantwoordelijkheid zo- wel gedurende de verkiezingen als gedurende de periode der Kabinetsformatie diep gevoeld. Wij vonden het allerminst een aangenaam vooruit-

zicht, dJ.t de grondwetsherziening eventueel zou

nieuwe Kabinet ^•

door lYir. P. ]. Oud

*

^•.

!~loeten worden afgestemd. Wij begrepen, dat de mdruk daarvan naar ouite11 - ik bedoel daar- mede zowel het buitenland als de Indone~ische

kringen - fataal zou zijn. Men zou er - zij het ten onrechte - uit kunnen afleiden, dat het Ne- (lerland met de hervorming geen ernst was. Des- ondanks zouden wij niet verantwoord zijn ge- weest onze stem aan de grondwetsherziening te geven zonder behoorlijke waarborgen omtrent het straks te voeren beleid. Daarom heb ik er tel- kens weel;' de nadruk op gelegd, dat voorkomen moest worden, dat wij in deze positie zouden worden gebracht. Dit is de gedragslijn geweest, die wij gedurende geheel de periode der Kal:>inets- formatie hebben gevolgd. Onze eerste wens was - ik schreef het reeds in Vrijheid en Democratie van 17 Juli - een parlementair E:abinet op de bilSis der vier fracties. Toen de heer Beel zijn eerste opdracht had ontvangen is hij begonnen met een concept-program op te stellen, dat aan deze vier fracties werd toegezonden. Het ant-

r:::::::::-1

! "Tot weerziens!'' ~

!

Elke medaille heeft haar

keer~ijde, ~

' Enerzijds ligt er altijd een zekere '

~ bekoring in het aanvaarden van. een

·k

2

nieuwe taak, anderzijds brengt dit ~ vaak mede het prijs geven van bezig-

!

heden, die je lief waren geworden. ~ Zo brengen de omstandigheden thans mede, dat ik het voorzitter-

~~ schap van onze partij moet neerleggen. ", ' Ik doe dit met een bloedend hart, om- tJ

2

dat ik haar in zeker opzicht mijn ~ geesteskind mag noemen en ik gaarne langer haar eerste stappen op het po- ' litieke pad had geleid. ",

~ ^De wetenschap echter, dat ik die

iJ

f8 leiding vol vertrouwen kan overlaten ",

~ aan onze ondervoorzitter, Mr. Oud, die ~

!

zo volkomen dezelfde politieke idea- ~ len koestert als ik, stçrt mij op dit punt gerust.

• 11 Dan blijft alleen nog het pijnlijk ge- ' ' voel plots het contact, dat ik met zo '

2

velen in onze partij had en dat mij ~ persoonlijk zo aangenaam was, te.

~

moeten verbreken. Maar misschien ~ geldt ook hiervoor, dat de herinnering nog schoner is dan het ding zelf.

!

~~ En wie weet? Wellicht komt binnen ", ' niet te lange tijd de gelegenheid om (I

dit alles weer op te nemen. ~

fl

Dus: geen vaarwel, maar tot weer- ' ziens!

2 i

! ^{~ ~}

i

^~~~~~~~~

i

woord van onze fractie was, dat zij bereid was dlt program te aanvaarden als grondslag . voot·

overleg over de vorming van een parlementair Kabinet, steunende op de vier fracties. De P.v.d.A.

wilde dit niet. Zij wenste ons niet als volwaardige partners te aanvaarden. Zij was desnoods bereid minder op de voorgrond tredende figuren uit on-

z~ kring op meer technische departementen te zien optreden, doch daarbij zou het moeten blij- ven. Zij heeft dit standpunt volgehouden gedu•

rende geheel de tijd der formatiepogingen van de heer Beel.

* • •

D

e heer Beel heeft, nadat hij zijn eerste op- dracht .had teruggegeven, een tweede aan•

vaard . .Die tweede opdracht heeft hij aldus opgevat, dat nu het stadium van overleg met de fracties voorbij was. Hij stelde zich nu uit- sluitend in verbinding met de personen, aan wie hij een plaats in zijn Kabinet had toegedacht. Het ging er nu met andere woorden om een ministe- rieel "team" te vormen, dat bereid was tezamen de regeertaak op zich te nemen op een door hen in onderling overleg vast te stellen program.

Uiteraard moest daarbij op de achtergrond blij- ven staan de gedachte, dat dit Kabinet, zeker voor zijn Indonesisch beleid, het vertrouwen zou hebben van een tweederde meerderheid der Ka- mer. Ook de vorming van dit Kabinet is gestrand op het standpunt van de P.v.d.A., dat prominente figuren uit onze partij daaruit moesten worden geweerd. De. heer Beel heeft terecht begrepen, dat een dergelijk Kabinet bezwaarlijk aanspraak kon maken op ons vertrouwen en dat aldus de totstandkoming der grondwetsherziening aller- minst zou zijn verzekerd. Hij heeft daarop ook deze opdracht neergelegd.

* ,.

*

D

aarop is de heer Van Schaik aan het werk gegaan. Ook zijn methode is niet geweest die van overleg met fracties, al heeft hij zich wel door fractieleiders laten voorlichten. Het was er echter blijkbaar ook hem om te doen door het uitnodigen van bepaalde personen een Kabinet samen te stellen, dat redelijkerwijze op het voor de aanneming der grondwetsherziening vereiste vertrouwen zou kunnen staat maken.

Het pad van de nieuwe formateur ging aam·an- kelijk evenmin op rozen. De tot de P.v.d.A. beho- rende personen, die hij een ministerzetel had toe- gedacht, bleven bezwaar maken tegen het opne- men van prominente personen uit de V.V.D. La- ter veranderde dit in zoverre, dat desnoods ge- noegen zou worden genomen met een prominent lid van onze partij op een niet-prominente plaats.

Vanzelfsprekend lag de beslissing in dezen bij de uitgenodigde persoon 2;elf. Ministers zijn zelfstan- dige bewindslieden. Zij hebben om ~_ittin~ te n_e- men geen machtiging van hun partu nodig. Wll·

len zij aan een of andere partij-instantie advies vragen dan is daartegen geen enkel bezwaar, maar ~eer dan een advies moet niet worden ge- geven. Aan de andere kant zijn de kamerfracties geroepen zelfstandig haar houding tegenover het Kabinet te bepalen. Dat die houding mede afhan- kelijk is van het vertrouwen, dat z\i menen te kunnen stellen in een tot haar geestverwanten behorend bewindsman spreekt al weer van zelf.

Onder de gegeven omstandigheden betekende dit, dat dit vertrouwen wel op een zware proef zou zijn gesteld, indien aan een lid onzer partij niet meer dan een niet-prominente plaats in het Ka- binet zou zijn toegekend. Gelukkig is het niet al- dus gekomen. Met de benoeming van Mr. Stikket·

aan Buitenlandse Zaken is aan een onzer meest prominenten een der meest prominente pl~:'ltsen in het Kabinet toegewezen. Het verheugt m1,1. dat de heer Stikker zich deze benoeming heeft laten welgevallen. Hij heeft daarmede een offer ge- bracht aan het landsbelang, waarvoor wii hem dankbaar mogen zijn. Dit wil natuurliil; niet zeg- gen, dat de aan de crisis gegeven oplossin<:: zon- der bezwaren zou zijn. Die bezwaren heeft onze partijvoorzitter natuurlijk ook zelf gevoeld. Dat het Kabinet optreedt onder een socialistische pre·

mier moet wel als hoofdbezwaar worden aange•

merkt. Dit klopt inderdaad niet bepaald mei de uitslag der verkiezing.

(Vervolg op pag. ~u.

VRIJHEID EN DEMOCRATIE lS AUGUSTllFl 1948

( PARLEMENTAIRE FLITSEN ' \

'---'

Nieuwe Kamers") nieuwe Regering ^•

Er is, sedert wij ons laatste parlementaire overzicht voo1· dit blad schre- ven, heel wat aan het politieke firmament veranderd. Nieuwe sterren zij,~

verschenen, andere voo1·goed uit de gezichtskring ve1·dwenen. De Tweede Kamer heeft een grondige wijziging, zowel ten dele in haar politieke samenstelling als vooral in .haar personele bezetting ondergaan. Een nieuw Kabinet is opgetreden. En ook de Eerste Kamer vertoont een aantal nieuwe gezichten, al konden bij haa1· dan ook geen politieke verschuivingen wor- den verwacht, daar het kiezerscorps voor dit lichaam, gevormd door de Staten der Provinciën, immers nog geheel hetzelfae was als in 1946. Nieu- we gezichten treffen wij ook aan in onze beide V. V.D.-Kamerfracties. In die der T'IJ1eede Kamer keerden dr. Bieremq en ir. Hacke niet terug, terwijl zij, verheugenderwijs, de enige is, J.an wie het kiezersc01'ps zulk een versterkt vertrouwen verleende, dat zij met twee zetels winst in de Kamer terugkeerde. Zo zien wij hieT naast de oude bekenden: mevr.

Fortanier-de Wit en cle heren Den 1-Im·togh, Korthals en mr. Vonk, als nieuwelingen mr. P. J. Oud, de nieuwe fractieleider, die, als "oude poli- tieke rot", het parlement, zowel vóó1· als achter de g1·oene tafel, op zijn duimpje kent; de Amsterdamse middenstander de heer J. G. H. Cornelis- sen; de Helderse burgemeester, de heer G. Ritmeester en de Drentse af- gevaardigde de heer R .. Zegering Hadders, die van de Ee1·ste naar del Tweede Kame1· is overgestapt. Een toersterkt team, wam·van wij grote verwachtingen mogen koesteren!

Merkwaardigheden rondom de Kabinetsformatie M

aar ook. in onze Eerste Kamer-

fractie ontmoeten wij nieuwe gezichten, al zullen deze ons dan ook uit anderen hoofde reeds zeer vertrouwd zij.n.

De heer Zegering Hadders stak immers gelijk over met dr. Bierema, die het na een veeljarig lidmaat- en voorzitterschap van de Tweede Ka- merfractie thans in de Eerste Ka- mEr wat lmlmer zal krijgen, terwijl wij er eerlang tot ons genoegen een andere goede bekende, het vroegere Tweede Kamerlid, mr. W. C. Wen- delaar, opnieuw in het politieke strijdperk zullen zien verschijnen, die de vrij komende zetel va.n Ex- cellentie Stikker zal bezetten.

Met professor Molenaar zullen deze beide ervaren parlementariërs een politiek klaverblad van drie vormen, dat er wezen mag en dat, blijkens de jongste uitspraak van o!ls kiezerscorps, eigenlijk ... een kla- verblad van v ie r moest zijn!

Het is een enigszins vreemde ge- waarwording, . als parlementair jour- nalist midden' in een Kabinetscrisis van vacantie terug te komen. Dat geeft zo het gevoel, dat iemand moet hebben, die enige weken in zalig nietsdoen in een luie stoel heeft door- gebracht en dan genoopt wordt, met nog wat stijve ledematen, zonder enige overgang, aan een hardloop- wedstrijd mede te doen.

Van de parlementaire jour.nalist wordt immers verwacht, dat hij tij- dens een Kabinetscrisis overal tege- lijk zijn oor te luisteren legt, de gan- gen van iedere toekomstige Excellen- tie of wie zich in deze positie waant bij nacht en ontij te volgen en van de stand der politieke onderhandelin- gen tenminste evengoed (zo niet beter) op de hoogte is als de forma- teur in eigen persoon.

* *

I

n dit opzicht hebben velen van het parlementaire journalisten- gilde uitstekende prestaties geleverd, a; kon ook hier somstijds niet voor- komen worden, dat de wens al te zeer de vader der gedachte was.

Min of meer vermakelijk was daarbij de in venijnigheden over en weer zich uitende familietwist tussen de R.K. "Tijd", welks parlementaire reelacteur zijn hart verpand had aan de samenwerking op smalle basis van katholieken en socialisten en de door prof. Romme staatkundig geleide "Volkskrant", die daar in Rommiaans-scherpzinnige hoofdarti- kelen bij voortduring tegen te velde trok.

Des te merkwaardiger was de strijd tussen deze beide Amsterdam- se bladen, waar juist "De Tijd" wat zijn lezerskring betreft toch een ty- pisch "burgerlijk" blad en de .,Volks- luant" een orgaan voor de ,(katho-

lieke) arbeiders is.

En nóg opvallender waren deze Rooms-rode liedjes va.n verlangen in

MOLENAAR klaverblad ...

WENDELAAR BIEREM A

drie ...

de parlementaire lwlommen van "De Tijd", waar dit blad in zijn economi- sche rubriek stevast zulk een onver- valst "liberaal" geluid laat horen.

optrede·, van een Kabinet op breder basis (zij het dan op extra-parlemen- taire grondslag) lueeg te dragen, maar op het laatste ogenblik van haar socialistische vrienden nog een kaakslag in de vorm van een niet- herbenoeming van dr. Gielen als minister van Onderwijs, K. en \V.

moest incasseren. Dat deed haar dan ook na het tot stand komen . van de Kabinetsformatie schrijven:

Zo kon het gebeuren, dat in een- zelfde nummer van genoemd blad, waar zt.~lk een RoQms-rood feest- vuurwerk werd afgestoken, in een economische beschouwing een loflied op de nieuwe Franse minister van Financiën, Reynaud, werd gezongen, omdat va.n hem in de Westerse sa- menwerking een liberaler internatio- nale economische- en handels-poli- tiek mocht worden verwacht.

" ... dat een van de lelijkste staal- tjes van belangenpolitiek juilt: op het laatste moment nog geleverd 's met het beentje lichten van minis- ter Gielen, een sterk karakter en een minister, die belangrijk werk onder handen had op het gebied van het onderwijs, maar die ook vastbe- Het moet voor de p o 1 i t i e k e

leiding van dit blad dan ook wel een harde noot geweest zijn, dat zij niet alleen de teleurstelling van het töch

g)JIIJIIIIIIHIIIIIJIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII!IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII/IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII!III!llllll~

-

~~---= Deze burger -=~~---=

I

k1·uipt mam· in een heel klein hoekje deze week, want het is allemaal "nieuwe heren in Den Haag" wat de kloh: slaat en dam·

behoort hij niet bij.

Deze bw·ge1· heeft de hinderlijke eigenschap langs de grote dingen heen te lopen en altijd diJ·ect de gewoonmenseLijke clinge~t

te besnuffelen. Hi.i zit zich e1· bij voorbeeld zorgen om te maken of Zijne Excellentie Stikker nu wel een huis in Den Haag zal kunnen krijgen en wat meneer Beel tegen mevrouw Beel gezegd heeft toen meneer Van Schaik zijn clubje bij elkaar had.

En wat meneer Van Boetzelaer denkt wanneer hij prinsheeTlij.lc over het Binnenhof wandelt e;~ of meneer Sassen n'l1 zijn Bos- atlas voor zich heeft liggen om nu eens precies te kijken waar Curaçao en Suriname ergens liggen.

Het lijkt mij zo raa1·, wanneer je Excellentie Vos geweest bent van de éne op de volgende dag gewoon Vos-sec te worden; even raar als wanneer je, gewend aan een lekker-wijde toga nu ineens zo'n nauwe witte btoek moet aant1·ekken. Dam· krijgen meneer Rutten en meneer Weijers toch zeker extra textielpunten voor?

Stel nu eens het gekke geval dat ik vanmorgen ontwaakt was als Zijne Excellentie Burger. Ik zou geen beschuit door mijn keel kunnen krygen, denk ik. En het eerste wat ik zou denken zou zijn: vanmiddag om half zes kan ik, minister van de Kroon, niet naat de Kroon op de hoek gaan voor mijn éne glaasje, want clat doe je gewoon niet.

Ik bedoel maar clat ik deze week maat niets zal zeggen. Wat zou meneer Fievéz op dit moment nu zitten te doen? KTuiswoord- puzzelen?

·Nee, zo'n kabinetsformatie is eigenlijk maar niks voot

DEZE BURGEl?.

~llllllllllllllllllliiiiiii/IIIIIIIIIIIIIIIIIJJJIIIIU/Illllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll!lllllllllliJlJllllllllliJIIIIJl~

raden stond voor zekere ei~>en,

waaraan de , cultuurpolitiek moet voldoen. Men heeft hem zonder hem zelfs te verwittigen voor de leeuwen geworpen. Een detail slechts, maar tekenend voor de stijl, waarin hier om portefeuilles en bovendien om genoegdoeningen van het res~'·r:ti­

ment gevochten is."

* *

*

I

n afkeer van beëindiging van do twee-partijen-samenwerking in het Kabinet deed het socialistisch~

"Parool" voor "De Tijd',. zelt"êt ~

onder, al beweerde de heer Frans Goedhart, redacteur van eerstge·

noemd orgaan en tevens lid van de Tweede Kamer voor de Partij va.n de Arbeid, dan ook in een onbewaakt ogenblik, dat de heer Van der Goes van Naters (de fractieleider nota.

bene!) alleen stond in zijn fractie wanneer hij over de samenwerking·

met de K.V.P. voldoening toonde.

Een ware verrassing was het daarom na de tot stand koming van het nieuwe Kabinet in het "Parool"

naar aanleiding van de benoeming van onze geestverwant mr. Stikker aan Buitenlandse Zaken te lezen:

"Voor het eerst treedt een volstrek- te outsider als beheerder van het Plein op, en al hebben wij in het ràam der algemene politiek grote twijfel en bedenkingen ten aanzien van het nieuwe Kabinet, dit enkele feit verheugt ons van ganser harte.

Mr. Stikker is stellig een man van grote formaten, een zakenman met wereldallure. Hij heeft overal zijn c01:tacten, hij is nergens een VJ;eem- deling. Hij bezit de voortvarendheid en de'beslistheid van de grote zaken- man. Hij kàn op zijn post gr6ót werk gaan doen. Hij kán... zál hij?

Zal hij de moed hebben om heilige huii'Ojes omver te wandelen, benoe•

mi.ngen door te zetten, die nu eens afwijken van het traditiespelletje, dat de jaren door in de buitendienst gespeeld werd, kortom zal !'lij de eerl!te stappen zetten naar een wer•

kdijke democratisering van ons bui·

tenlands apparaat? Zo ja, dan kan hij reketlen op brede steun -van tal•

lozen die met bezorgdheid het ex- clusivisme van het Plein hebben gadegeslagen."

* *

Dit zijn slechts enige van de vele merkwaardigheden, die zich rondom cle jongste Kabinetsfor- matie hebben afgespeeld.

Is het nog nodig te zeggen, dat wij voor ons geen twijfel koeste•

ren, dat een figuw· als de heer Stikker in der d a a d zijn in- zichten aan het Departement van Buitenlandse Zaken zal weten te doen zegevieren en doo1· te zet- ten?

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

VRIJBEID IN DEMOCRATIE

WEEKBLAD VAN DF. VOLKSPAfHIJ VOOR VR/JHE/0 fN OEMOC~Ar;~

Voorzitter Redactie-comm.: Drs. H. A. Korthals.

Redactie-secretaris: Mr. E. Elias

Adres : Victoria Hotel Amsterdam, Kamer 435.

Administratie: Postbus 43, A'foort, tel. 5267 Abonnementsprijs f 1.90 p. kwartaal, f 7.50 p. jaar.

Losse numm'eFS 15 cent.

Voor het zen"den van abonnements- en advel·ten- tie-gelden : Postgiro no. 245103, ten name van de Penningmeester van de Stichting ,.Vrijheid en Democratie" te Amersfoort.

Voor advertenties wende men zich tot de adminis- tratie of tot de hoofdvertegenwoordiger: L. Vlug, Geestbrugweg 69 .Rijswijk <Z.-H.).

Radio-lof!

De programm:a-leiding van onze omroepver·

enigingen wordt vaak uitgescholden en even vaak verguisd. Niet geheel ten onrechte.

Juist daarom de eervolle vermelding dat die omroepveremgmgen in hun g e z a m e n 1 ij lc programma van de Olympische Spelen een op- vallend goede beurt boekten!

Radio-reportag·e is een vak op zichzelf ---- en onze radio-reporters beginnen zich werkelijk als vakman te ontwikkelen. Het gaat soms nog te haastig, te onbeheerst en met te veel uh-uh's, maar wij :nebben vooral van Dick van Rijn goede, levendige en juiste verslage-n beluisterd. Ook de regeling als zodanig, het in- en uitschakelen, het heen en weer gaan van Empire Pool naar \Vem- bley Stadion, naar hockeyveld en roeibaan, klopte als een bus. Goed werk, dat door honderd- duizenden Nederlanders op prijs is gesteld. Nog wat minder herhaling, wat minder nodeloos ge- praat en ook op dit moeiltjke en .. veelomvattende gebied gaat Nederland zijn woordje meespreken.

De enige akeligheid bleven de eeuwig terug- kerende knetterende en krakende bazuinen als • introductie en de radio-juffrouw, die in de stu- dio <>n tijdens het wachten op omschakeling en doorkomen óns bezig hield met "een plaatje".

Vond haar vaardige hand nu niets beters dan telkens weer zo'n cacafonie van Amerikaanse krijs- en kietelhymnen, die niet slechts verve- lend en vulgair, maar bovendien als geluid ze- nuwziekte-wekkend zijn? Jammer ... ook voor die natuurlijk-goedwillende juffrouw ... .

Taal en Volk

D

e taal is gans een volk, herinneren w~j ons van wijlen onze leraar in de Nederlandse taal en letterkunde, toen wij tijdens de laatste van sport doordrenkte weken talloze willekeurige Nederlanders op willekeurige ogenblikken voor de microfoon mochten beluisteren. Zij spraken onvoorbereid - zo maar voor het vuistje weg en plots voor de microfoon geplaatst. En het moet ons van het hart: hoe slordig, hoe plat en onbeschaafd komt onze taak uit vele monden. Hoe verontrustend overheerst het stedelijk of landeijk dialect.

Neen, natuurlijk ... wij pleiten niet voor hoog- haegs (óók al een verschrikkelijk dialect!) en voor de deftige, dode tale van de referendaris of doctorandus, maar zó plat, zó ruw en zó onbe- schaafd als in vele dier microfoonklanken hoeft onze taal toch waarachtig niet te klinken.

Ons onderwijs wordt in de hele wereld ge- roemd. Ons volk in al zijn lagen krijgt de volle gelegenheid meer dan alleen maar lager onder- wijs te ontvangen. Toch spreekt ons volk in die brede lagen plat en slordig. Waarom?

De taal is gans het volk ... en dat is hier géén gemeenplaats. Het is zo - de beschaafde mens wordt in de beschaafde gemeenschap óók beoor- deeld (en scherper dan hij zelf vermoedt) naar de w ij z e, waarop hij zijn taal spreekt.

Al onze kinderen zuiver, beschaafd Ne,derlands Ieren spreken en schrijven ... ziet, als onze nieuwe minister van onderwijs d á t nu eens als eerste en allerbelangrijkste programmapunt stelde op zijn rooster en leiddraad?

Tram-les

W

at eerst uitsluitend een loonconflict leek, waarbij de wensen en verlangens van het personeel velen in de Residentie redelijk en ge- wettigd voorkwamen, blijkt nu meer en meer een agitatie van communistische zijde te zijn. De.

tramstaking bij de H.T.M. was stellig een gevolg van de zeer langzame onderhandelingen, welke van de zijde van de vakbonden gevoerd z~jn over de salariëring van het personeel. Daarnevens gaat ook de Raad van Beheer en in het bijzon·

der de voorzitter van de Raad van Beheer, de socialistische wethouder Van den Tempel, niet vrijuit, omdat deze een dergelijke loonkwestie eerder hadden behoren op te lossen. Maar deze tramstaking en het conflict tussen de leden van de vakbonden en hun bestuurderen blijkt thans meer en meer, hetgeen van het begin af kenne- lijk de opzet was van hen, die achter de scher- men stookten,- een agitatie van communistische zijde. Wie de vergadering· van de afdeling Den Haag van het Spoor- en Tramwegpersoneel, zo- als dat in de moderne bond georganiseerd was, bijwoonde, moest wel tot de indruk komen, dat de leider van het stakingscomité, de hulpcon- ducteur Touw, een volksmenner van de slechtste soort was. Maar tevens van de gevaarlijkste soort. Want hij slaagde er in om een revolutio- naire· stemming te kweken onder het personeel, hij spral;: van een overwinning, welke nog geens- zins geboekt was, waardoor hij het personeel valse

voorspiegelingen deed en aan het slot van zijn toespraak kwam de communistische aap , duide- lijk uit de mouw.

Het blijkt, dat men van die zijde thans ·een andere taktiek aan het volgen is. Er is weinig animo 01nder de Nederlandse werknemers om zich in de E.V.C. te organiseren. Welnu, dan is er een andere weg. Die van uitholling van de bestaande organisaties door in deze organisaties communistische cellen te vorrüen, die het perso- neel tot onrust en verzet aanhitsen, vervolgens met behulp van datzelfde personeel overgaan tot de verkiezing van andere bestuurderen en zo op die manier een communistische invloed in het N.V.V. weten te verkrijgen.

De tramstaking bij de ~.M. is voorbij. De les, die er uit getrokken moet worden, worde getrokken!

Opvolger van Vos

O

^P het ogenblik dat wij dit schrijven, is er in de vacature van minister van Verkeer en Waterstaat nog niet definitief voorzien en treedt minister Van Schaik als bewindsman ad interim van dit departement op. Inmiddels is er met be- trekking tot de bezetting van dit ministerie blijk- baal heel wat te doen geweest. Het schijnt nu in de bedoelill$ te liggen, een vak-minister aan het hoofd van dit departement te stellen en het is niet or.waarschijnlijk, dat op6et ogenblik, dat ons blad uitlwmt, deze nieuwe vak-minister in- middels zal zijn benoemd.

Wij Jmnnen ons met een dergelijke benoeming zeer wel verenigen. De problemen immers, die aan dit ministerie nog moeten worden opgelost, zijn dermate urgent en mede dermate ingewik- keld, dat het zeker verstandig kan worden ge- acht, deze portefeuille in handen te geven van iemand die in de praktijk reeds eerder met het vervoers- eri verkeersbijltje heeft gehakt.

Zo zijn er o.m. op dit moment nog twee wets- ontwerpen van oud-minister Vos, die nog niet definitief zijn afgehandeld. Het ene wetsontwerp (het berucht geworden W.A.G.) heeft betrek- king op de regeling van het vervoer van goede- ren met vrachtauto's, en het andere wetsontwerp

handelt over het vervoer van goederen te water.

Het laatst genoemde wetsontwerp heeft echter nog maar lwrtgeleden het ministerie van Ver- keer en Waterstaat verlaten, zodat hieromtrent nog niet veel bijzonders kan worden vermeld.

Anders is het gesteld met het W.A.G., waarop zeer onlangs de Memorie van Antwoord van oud-minister Vos is verschenen. Uit deze Memo- rie van Antwoord blijkt o.m., dat de oud-minister het W.A.G. op enkele punten heeft gewijzig-d, doch laten wij er meteen bij zeggen, dat deze wijziging-en principieel niet veel aan de zaak ver- anderen.

Het gaat er nu om. en dat is vooral voor de wegvervoerders van zeer groot belang, of de nieuwe bewindsman van Verkeer en Waterstaat genoemd wetsontwerp zal overnemen, sterk zal wijzigen, of geheel terzijde zal leggen. Wij ho- pen dat het laatste het geval zal zijn en dat de nieuwe minister met iets beters voor de dag zal komen dan destijds zijn voorganger, opdat de particuliere wegvervoerder eindelijk weet waar hij aan toe is en opdat hem meer zekerheid worde geboden, dat de overheid niet met één pen- nestreek zijn bestaan kan vernietigen.

Wij hopen spoedig in een afzonderlijke be-

·schouwing nog uitvoeriger op een en ander tentg·

te komen.

Welkom, Wendelaar!

D

oor de benoeming van mr. Stildeer tot Mi- nister van Buitenlandse Zaken, treedt hij uit de Eerste Kamer det· Sta ten-Generaal, waar hij een gezien lid was.

In zijn plaats komt als vertegenwoordiger van de V.V.D., mr. W. C. Wendelaar. Daarbij doet voor onze partij in de Eerste Kamer een man zijn intrede, die op het parlementaire terrein over een grote ervaring beschikt, daar hij immers van 1933 tot 1940 lid is geweest van de Tweede Ka- mer. De benoeming van mr. Wendelaar tot Eer- ste Kamerlid zal stellig b.v. in Amsterdam, waar hij over een grote aanhang beschikt, veler in- stemming hebben. Mr. Wendelaar, die o.m. bur-

13 AVGUSTUS 191-S

gemcester van Alkmaar en lid van de Provinciale Staten van Noord-Holland is geweest, heeft in vrijzinnige kring nog meer bekendheid verkre·

gen, doordat hij enige jaren het voorzitterschat, heeft bekleed van de Liberale Staatspartij. Hij heeft daar de moeilijke jaren van de achteruit·

gang van de liberale, van de vrijzinnige gedachte in Nederland van nabij meegemaakt en het moet voor hem een voldoening zijn, dat de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie, de partij, waarin de samenbundeling VILll de politiek-vrijzinnigen in ons land haar beslag heeft gekregen, juist in opgaande lijn is en de aanhang, zowel in leden•

als in kiezerstal toenemende is. Zonder twijfel is er een verschil tussen de Liberale Staatspartij en de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie. Ook mr. Wendelaar is het bekend, dat b.v. de oprich- ting van de Partij van de Vrijheid mede zijn oor- zaak vond in de naar de mening van vele jonge•

ren te negatieve houding van de vroegere Libe·

rale Staatspartij, in het bijzonder op hét sociale terrein. Men mag zeggen, dat velen, ook leden van de vroegere Liberale Staatspartij, ten deze een evolutie hebben meegemaakt, welke voor de verbreiding van de vrijzinnige denkbeelden onder ons Volk bepaald wenselijk was. Dat mr. Wende·

laar van die evolutie thans in de Eerste Kamer blijk kan geven, zal stellig voor hem, die zich zo thuis voelt in de parlementaire sfeer, een grote voldoening zijn. Een vol!loening, welke ook in onze partij aanwezig zal zijn, nu in de plaats van mr. Stikker een zo ervaren parlementariër, die ook op ander gebied, bijvoorbeeld als voorzitter van Volksonderwijs, zijn sporen heeft verdiend, zal optreden.

Waarschuwing uit Amerika

In een toespraak tot de Shanghai Tiffin Coub te New York verklaarde Mackezie Stevens, adviseur voor de buitenlandse handel, dezer da·- gen o.m, dat het z.g. dollartekort grotendeels eèn kunstmatige toestand is, welke voortvloeit uit de ongezonde economische politiek van de Europese regeringen.

Volgens Stevens worden de meeste moeilijk·

heden veroorzaakt door de buitenlandse politieke lej,ders, die zoveel beperkingen en controle op de handel en de productie instellen, dat de bevol·

ktng niet in staat is op doeltreffende wijze te produceren of de goederen uit te voeren, waar•

mee zij moet betalen voor de invoer welke zij no- dig heeft.

Het ·dollartekort kan, volgens Stevens, worden opgeheven .door meer handel in plaats van door hulp en door Amerikaanse investeringen in plaats van door schenkingen.

Volgens Stevens ligt de oplossing dan ook in het opruimen van de hinderpalen, welke het par- ticulier initiatief in de weg staan en welke door socialistische en nationalistische politici geheel onnodig werden opgericht.

Aldus de Amerikaanse adviseur voor de bui- tenlandse handel.

Veel commentaar behoeven -wij hierop niet te geven, aangezien ons standpunt in deze overbe·

kend mag worde-n geacht. Bovengenoemde uit·

spraal;: vormt weer een sprekend bewijs, dat wij in onze critiek op de geleide economie niet alleen staan en dat deze strijd dus geen uitvinding is van de V.V.D. Wij voelen ons door bovenge- noemde Amerikaanse uitspraak in onze strijd gesterkt en het is inderdaad verheugend, dat deze strijd in toenemende mate op een interna·

tionaal plan komt te staan. Bovenstaande waar·

schuwing uit Amerika kan er dan ook slechts toe leiden, dat wij vastltouden aan ons beginsel, opdat ~t ook in Nederland moge gelukken de krachten, die het particuliere initiatief bedrei- gen, achteruit te dringen.

Wij menen in verband met het bovenstaande nog te mogen verwijzen naar een uitspraak van prof. dr. J. Tinbergen, die in zijn boek "De les van dertig jaar", o.m. het volgende zegt:

"Naar ons inzicht is voor belangrijke onderde·

len van het l:edrijfsleven de particuliere eigen•

dom der productiemiddelen te prefereren bove'l staatseigendom, beheerd op ambtelijke wijze, omdat de eerste een grotere waarborg biedt voor de zorgvuldige bchartdeling der productiemidde- len. De ervaring heeft in het algemeen geleerd, dat de particuliere bezitter meer energie aan- wendt om zijn ondergeschikten tot een zorgvul- dige behandeling zijner eigendommen te brengen, dan hij wiens belang bij de goederen in mindere mate is betrokken."

Bovengenoemde uitspraak is in de strijd tegen de geleide economie en de dreiging die uit dit stelsel voortvlÓeit, de nationalisatie, een zeer bruikbaar wapen. Wij mogen deze strijd nimmer opgeven. Het volhouden ervan is een landsbelangt

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

De Streekschapsraad en haar betekenis

In de vergadering van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, ge- houden op 19 Juni 1946, spmk Prof. Dr. Van Poelje over "Gemeenten~

schemering?"

Naar aanleiding van zijn betoog hield de Burgemeester van Wisch, de heer J. J. G. Boot, een opmerkelijke rede, waarin hij er op wees, dli.t ef' nog zo weinig ,ernst betracht is met het instellen van publiek1·echtelijke organen, die de gemeenschappelijke belangen van alle tot een zeker ge-

bied behorende gemeenten dienen. De vraag, of de provincie daartoe het aangewezen orQaar- is, moest spr. ontkennend eantwoorden, daar het z.i.

bij het onderhavige probleem nog altijd gaat om plaatselijke belangen, die voo1· een zeker district dezelfde zijn, maar alleen door de uit dte ge··•

za.menlijke plaatsen voortkomende vertegenwoordigers het meest doel- treffend kunnen wo1·den opgelost.

I

n deze gedachtengang past de opmerking, welke wij reeds vroeger maakten: voor een deel der burgerij gaat het besef van verant- woordelijkheid niet veel verder dan hetgeen zij overzien kan. Ruimtelijk en geestelijk bedoeld. De eenvoudi- I;en van geest zijn nu eenmaal niet in staat de prohieroen te overzien, welke de belangen raken van de provincie of het Rijk. Hun geeste- lijke horizon reikt, als we het zo eens mogen uitdrukken, niet veel verder dan de streek, waarin zij wonen. Die kunnen zij overzien en die kennen zij. En daarin ligt de verklaring, dat velen uitstekend vol- doen als gemeenteraadsleden en nimmer in staat zouden zijn de taak van lid der Provinciale Staten of van de Tweede Kamer iiP soortge- lijke wijze te vervullen.

In deze gedachtengang past óók .daarom deze opmerking, omdat men met .het betrekken van de indivi- duele burger bij bestuur en regering in zo verre voorzichtig moet zijn, dat men niemand meer verantwoor- delijkheid te dragen geeft dan hij dragen kan. Niet altijd wordt dit beseft en het gevolg is teleurstel- ling voor de betrokkenen, die meest- al ook nog door anderen naar voren geschoven werden zonde1· dat deze laatsten zich bewust waren van de

~isen, welke nu eenmaal hen ge- steld moeten worden, die verant- woordelijkheid krijgen voor een ruimtelijk veel groter gebied. We plaatsen deze opmerking, omdat we ermee beogen aan te tonen, dat voor vergroting van de belangstel- ling voor de publieke zaak bij de burgerij niet in de eerste plaats ge- zocht moet worden in de richting -van de publieke zaak van het Rijk of zelfs de provincie, maar juist die

van de gemeente en de streek. En daartoe nu is de stichting van een Streekschapsraad van grote beteke- nis.

Zoals ook de instelling van wijk- raden ontzaglijk veel kan bijdrlgen tot de verbreding bij de burgerij van de belangstelling voor de pu- blieke zaak.

* * *

D

e instelling van een Streek- schapsraad ondervindt reeds dadelijk de belangstelling van de burgers der streek en al mogen er dan in een bepaald gebied belangen zijn, welke niet gemeenschappelijk genoemd kunnen worden - het kan zelfs voorkomen, dat er ~enge­

stelde belangen aan de orde ~omen!

- dan nog · is er een betrel<kelijk grote' zekerheid, dat allen, ook de meer eenvoudigen van geest, ge- activeerd worden. En dat toch is voor de wederopbouw van ons volks- leven van niet te onderschatten be- tekenis.

In dit licht bezien, zal het duide- lijk zijn, dat de hieronder volgende omschrijving van het doel van "Het Streekschap de Alblasserwaarll en de Vijfherenlanden" volkomen be- antwoordt aan wat hierboven als uiterst belangrijk genoemd werd. Dit doel is dan:

A. de instandhouding, c.q. de bevordering van de schoonheid van stad en land;

B. de. bestudering Tan de ge- schiedenis der streek en der daar- in gelegen gemeenten afzonder- lijk;

C. het stimuleren van het his- torisch bodemonderzoek;

"Zoals de toestand nu is, con- stateren we een steeds ster- kere verminderde belangstel- ling in de publieke zaken va"l.

de· zijde der burgerij en een vermindering van het ver-

verantwoordelijkheidsgevoel tot uitdrukking komende in het st1·even: hoe kunnen wij, waar we zelf niet meer over de financiën beslissen, zoveel mogelijk uit de staatskas trek- ken" (J. J. G. Boot, Bm·gem.

van Wisch, in 1946.)

\... ______

^,_}

D. het doen drukken of ver- spreiden van popULair-weten- schappelijke uitgaven de streek of haar afzonderlijke gemeenten bet?·effende, c.q. het subsidiëren in de daarop vallende kosten;

E. de organisatie van excur- sies en streekdagen;

F. de oprichting en instandhou- ding van een streekmuseum;

G. het bevorderen 1Jan de toe- passing van het heem- en streek- kunde beginsel, met name op de

~cholen van gewoon lage?' onder- wijs;

H. de ve1·levendiging van het saamhorigheidsgevoel der streek- bewoners;

I. de verdere ontsluiting van de streek door de bevordering vafl.

een beter spoorweg- en autobus-

verk~r;

J. de oprichting en instandhou- ding van een sociaal aàviesburea.J.

voor de streek;

K. het verlenen van financiële en morele steun aan bijzonder • begaafde streekbewone1·s bij hun verdere studie ·of streven·- naar meerde1·e kennis en ontwikkeling;

L. het bevorderen van goed vakonderwijs;

M. het geven van advies bij dz voorbereiding van .. een streekbe- stemmingsplan;

N. het bevorderen van een ge- zonde industriële ontwikkelinq der streek;

0. het bevorderen van de or- ganisatie van het vreemdelingen verkeer;

P. de behartiging van ande1·e st1·eekbelangen, die naast cultu- rele, ook econom1sche en sociale aspecten vertonen .

* * *

B

ovenstaande opsomming toont duidelijk aan, dat alle aspecten van het maatschappelijk leven de belangstelling ondervonden van de

13 AUGUSTlJS 19-18

samenstellers van het concept. Dit is van de grootste betekenis omdat op deze wijze de voorwaarden v<'l'·

vuld zijn om in alle lagen der stred<·

bevolking interesse en medewerldng te wekken. Niet zeker is, of in het bestuur alleen zitting mogen hebhen zij, die betrokken zijn bij het bestuur der gemeenten. Door de instelling van een technisch bureau 1s het echter mogelijk niet-gemeenteraads- leden bij het werk te betrekke>;. Wij denken hierbij aan geestelijkPn, wijkverpleegsters, onderwijzers en schoolhoofden, ontwikkelde arbei- ders, leiders van culturele instellin- gen en verenigingen, enz. enz.

Hoever men in de betreftende landstreek reeds met de plannen gevorderd is, weten wij niet. Juist dezer dagen lazen we in een . "ewcs- telijk weekblad, dat er binnenkort in de verschillende gemeenteraden over gesproken zal. worden. Hoewel we het volkomen eens zijn met de opmerkingen van Mr. Van Rappard, dat men op dit terrein geleidelijk te werk moet gaan, hopen we toch, dat verwezenlijking van de reeds aanwezige planne!i binnen niet al te lange tijd tot stand komt. Van groot belang bij dit alles is natuurlijk het verlangen der streekbevolking zelf om voortgang te maken met dit werk.

De gehele opzet baseert zich on-

getwijfeld op het besef, llat het mogelijk moet zi,in en mogelijk is bet gevoel van sltamhorigheid in deze streek te versterken en tege- lijkertijd het eigene karakter \'llll

dit mooie weide-gebied met hnnr nijvere bevolking te handhaven.

Wij zijn O\'ertuigd, dat leden en belangstellenden van onze partij in dit gebied niet alleen met volle belangstelling de verdere gnng ''all znken zullen volgen, Jn~tar

zeker ook bereid zijn aan de tot- standkoming, alle medewerking te verlenen.

J. VAN MOURIK.

N.V. Lijm~ en Gelatinefabriek

,,~alft''

Fabrieksmerk:

TWEETORENS Tel. I 06~363 - D e lf t

(Vervolg van pag. 1).

Het nieuwe Kabinet

toe. Ged~rende de verkiezingsstrijd heb ik ver- schillende.- malen gelegenheid gehad zowel in woord nls geschrift daarvan te getuigen. Hij is een man aan wiens onbaatzuchtige toewijding en

~iver geen grenzen zijn en hij beschikt over een politieke en bestuurservaring van ·een lange reeks van jaren. Hetzelfde mag worden gezegd van de heer Van Schaik, die hem als vice-pre- mier zal ter zijde staan. Wat de personen betreft mogen wij over de leiding van het nieuwe Kabi- net dus zeker niet klagen. Want aan niets heeft onze politiek thans zozeer behoefte als aan lei- ding van ervaren staatslieden.

om vrijzinnig Nederland w€er invloed te verschaf- fen op de ~ang van zaken. Een flinke versterking van onze partij was daarvoor eerste voorwaarde.

Die voorwaarde werd op 7 Juli vervuld. -

·n·· e 'P.v.d.A. heeft bij de stembusstrij6 een ge- . , voeîig verlies geleden. Dat niettemin uit haar rijen de ministEr-president voortk.omt, doet zacht tiitgedrukt wonderlijk aan. Om tot een op- lossing te geraken was dit echter onvermijdelijk.

Het zwaartepunt in het Kabinet ligt met betrek- king tot het Indonesisch beleid in de driehoeks- verhouding Minister-President, Minister van Over- zeese Gebiedsdelen, Minister van Buitenlandse Za- ken. Nu de beide laatstgenoemde departementen door ministers, 11iet behorend·:! tot de P.v.d.A. •.vor- den bezet, was het een irreële eis te vorderen, dat ook het premierschap aan iemand van andere richting zou worden toevertrouwd. Had de heer Stikker dit als voorwaarde voor zijn toetreding gesteld, dan zou dit feitelijk een weigering van medewerking hebben betekend. Het gevaar was groot, dat in dat geval ook de heer Van Schaik zijn opdracht zou hebben moeten neerleggen. De crisis zou dan opnieuw zijn verlengd. Op de grote bezwaren daaraan verbonden behoef ik niet op- nieuw te wijzen. Wie zich zijn verantwoordelijk- heid bewust was moest die zeer zwaar laten we- gen. Het moet de heer Stikker hebben verge- makkelijkt over zijn bezwaren heen te stappen, dat de uit de P.v.d.A. voortgekomen premier, de heer Drees is. Als socialist is hij van ander be- ginsel dan wij, maar van zljn persoon kan niet

ander~; dan goeds worden getuigd. Ook in onze kring draagt men hem de grootste waardering

* •

*

A

^{lles bij} elkander genomen, meen ik, dat wij, in de gegeven omstandigheden, over de verkregen oplossing tevreden mogen zijn.

Een Kabinetsformatie is in Nederland altijd een zaak van overleg tussen personen van verschil- lende richtingen. Wanneer ieder daarbij het volle pond blijft eisen, is het uitgesloten, dat een re- sultaat wordt bereikt. Voor onze partij is het ver- heugende, dat zij het hoofddoel, dat haar bij deze verkiezingen voor ogen stond, heeft bereikt. Ik heb dit doel als tweeërlei gezien. Onze eerste taak was progressief vrijzinnig Nederland in een krachtige partij te verenigen. Door de loop der omstandigheden waren van het vrijzinnige volks·

deel velen terecht gekomen bij een socialistische partij, waar zij naar hun beginsel niet thuis hoor- den. Hen moesten wij terug winnen voor een vrijzinnige staatkunde. Het "as het enige middel,

Het tweede doel was om onze invloed zo aan te wenden, dat met name op het punt van het Indonesisch beleid een weg zou worden betreden, waarop meer rekening zou worden gehouden met onze inzichten. Wij hebben gedurende de verkie-

:~ingscampagne er de volle nadruk op gelegd, dat wij daarvoor het uiterste zouden beproeven. Tot samenwerking met anderen - met name met de groepen, die thans hun geestverwanten in het Kabinet hebben - hebben wij ons van het oegin af bereid verklaard. Dat ondanks alle moeilijkhe•

den, ondanks de nu en dan wanhopige situatie, dit doel ten slotte is bereikt, stemt ons tot vreug- de.

* _* *

O

P onze partijvoorzitter komt thans een be- langrijke taak te rusten. Hij neemt in het Kabinet een der sleutelposities in. Dat hij ons volle vertrouwen heeft, behoeven wij hem niet meer te zeggen. Zijn intrede in het Kabinet is ze- ker niet de minste reden, waarom wij aan hQt nieuwe bewind ons vertrouwen hopen te zullen kunnen schenken. Op het ogenblik, dat ik deze regels schrijf, is het program van het Kabinet nog niet bekend. Als dit artikel de lezers onder het oog komt, zal dit wel het geval zijn. Moge het zo luiden, dat wij ·het nieuwe bewind volledig onze steun zullen kunnen geven.