Waargenomen gedragscontrole

Het afwijzen van een vrije keuze door het gebrek aan alternatieven komt 78 keer naar voren bij de respondenten. Hieronder vallen responsen waarbij niet duidelijk naar voren komt of men echt niet anders kan. Wanneer dit wel duidelijk was werd de respons gecategoriseerd onder de redenen.

Uit het kwantitatieve onderzoek kwam naar voren dat de waargenomen gedragscontrole sterk te maken heeft met de mate waarin wordt gedacht dat anderen in hun situatie ook met de auto zouden reizen (false consensus). Daarom wordt deze vorm van zelfrechtvaardiging bij deze analyses ook onder het kopje waargenomen gedragscontrole behandeld. Hieronder volgen voorbeelden met de letterlijke bewoordingen van de respondenten:

"Mijn familie woont hier ver vandaan. "

"Ik kan niet anders. "

"Ik moet eerst mijn dochter naar de crèche brengen. "

"Er zijn te weinig alternatieven voor de auto, met name binnen het woon-werk verkeer. "

"Er komt bij mijn werk geen openbaar vervoer in de buurt. "

79

De nameting

"Ik heb een kleine en daar kan ik toch moeilijk mee de bussen in. "

"Ik ga met de auto naar mijn werk, omdat ik niet mag fietsen van de dokter. "

"Ik werk onregelmatig."

"Er is geen Nederlander, hoeveel je ook van het milieu houdt, die bereid is om een reistijd in acht te nemen van 3 a 3,5 uur voor een afstand van 45 kilometer. "

4. Afwenteling

Afwenteling naar de overheid, naar andere sectoren zoals de industrie en naar andere automobilisten kwam bij elkaar 51 keer naar voren. Hieronder volgen voorbeelden met de letterlijke bewoordingen van de respondenten:

"Ik denk dat de industrie voor zo 'n 90% verantwoordelijk is voor de milieuproblematiek. "

"De regering zou de prijs van het openbaar vervoer drastisch moeten verlagen. "

"Als het autogebruik echt zo slecht is, dan moet er maar meer voorlichting v/orden gegeven. "

"Ik heb een vrij kleine wagen met een katalysator erin en het stukje dat ik in mijn auto rijd, ik rijd 7000 kilometer per jaar. Dan zeg ik: Ja, dan hoefik mijn auto niet te laten staan. "

"Als we het autoverkeer willen aanpakken, zullen we moeten beginnen met de grote leasekarren die op onze wegen rijden. "

"Er moet een maximumleeftijd komen voor het autorijden. Veel mensen van boven de 70 zeggen nog auto te kunnen rijden, maar dat zeggen jongeren onder de 18 ook en die mogen ook niet autorijden. "

"Er zijn veel grotere milieuvervuilers zoals de industrie en de landbouw. "

"De problematiek moetje internationaal zien, en niet Nederland daarvoor pakken, en zeker die automobilist niet. "

"Moetje eens in de Rijnmond kijken wat die fabrieken uitstoten. Eerst moet de industrie aangepakt worden. "

"Ik erger me groen en geel aan die ambtenaren in Den Haag en Rotterdam die vaste kantoorbanen hebben en dan toch met de auto naar het werk gaan "

"Misschien moet de overheid toch maar eens een keertje ingrijpen. "

"De overheid is de grootste vervuiler. "

5. Hulpeloosheid

14 keer kwamen responsen naar voren, waarbij gevoelens van hulpeloosheid waren betrokken.

Van belang voor een indeling in deze categorie is dat in de respons naar voren kwam dat de respondent geen vertrouwen heeft in een oplossing. Hieronder volgen voorbeelden met de letterlijke bewoordingen van de respondenten:

80

De nameting

"De mens wil toch zijn vrijheid houden. "

"Ik denk niet dal de problemen worden opgelost. "

" We hebben in ieder geval gedaan wat we konden, toch? "

"Ik denk dat er economische krachten zijn die beletten dat er een schonere brandstof op de markt komt. "

6. Deus ex Machina

Er kwam 13 keer een respons naar voren, waarbij het vertrouwen in een oplossing van de techniek of de overheid werd uitgesproken. Hieronder volgen voorbeelden met de letterlijke bewoordingen van de respondenten:

"Er zijn wel meer mogelijkheden, je hebt nu al verhalen over brandstofvan half benzine/half water. De techniek wordt steeds beter. "

"De auto is niet onschadelijk, maar er zijn katalysatoren en er komen schonere motoren. "

' 'Als de industrie het wil kan men een auto ontwikkelen die l op 30 of 40 rijdt en er voor zorgen dat er benzine ontwikkeld wordt die volledig schoon is. "

"Electrische auto 's komen er wel. "

7. Ontkenning

Ontkenning van de problematiek kwam in totaal 12 keer naar voren. Hieronder vallen zowel ontkenning van de milieuproblematiek (negen keer) alswel ontkenning van de files (drie keer).

Hieronder volgen voorbeelden met de letterlijke bewoordingen van de respondenten:

"Het is onduidelijk met het milieu, de ene keer zeggen ze dat er een gat in de ozonlaag zit en de andere keer niet. "

"De invloed van het autogebruik op de milieuproblematiek is zwaar overtrokken. "

"De auto is geen milieuvervuiler. "

"Ik vergeet de negatieve gevolgen van de auto weer ter plekke. "

"Mijn auto vervuilt niet."

8. Illusoire superioriteit

Illusoire superioriteit kwam 9 keer naar voren in de responsen. Over het algemeen had de illusoire superioriteit betrekking op het selectiever autogebruik dan anderen en op de voorsprong van Nederland met haar milieubeleid. Hieronder volgen voorbeelden met de letterlijke bewoordingen van de

respon-81

De nameting

denten:

"Als het kan dan laat ik de auto slaan. Ik ga geen blokkie om rijden. "

"Nederland loopt voorop wal betreft het milieu, maar dat maakt een boel kapot voor de economie "

"Ik neem de auto bijvoorbeeld niet om een pakje sigaretten te halen. "

9. Sociale norm

Acht keer werd er een beroep gedaan op de sociale norm. Voorbeelden hiervan zijn:

"Er is niemand in mijn omgeving die het mij kwalijk neemt dat ik met de auto ga. "

"Ze hebben op mijn werk nog nooit van openbaar vervoer gehoord. "

"Als ik met het openbaar vervoer ga, dan zegt mijn baas: 'Als er hier een milieuprobleem is dan moetje hier zo snel mogelijk zijn en niet een halfuur, drie kwartier tot een uur in de trein zitten. "

"Als ik met de fiets ga dan kom ik te laat en dat vind ik asociaal ten opzichte van mijn collega 's. "