Voorbereidingen van de overheidsdiensten

Het wetgevend werk van de lidstaten is uitvoerig beschreven in bijlage 1, maar hierna worden enkele terreinen behandeld waarvoor nieuwe voorschriften zijn vastgesteld.

Een van de voornaamste opdrachten is de vervroegde aanpassing van de facturen van de overheidsdiensten, de overheidsopdrachten en de loonstrookjes. Andere maatregelen betreffen de opleiding van de ambtenaren, en meer algemeen de omschakeling van elke dienst. Een vervroegde overstap van de nutsbedrijven wordt voorbereid in België, Spanje, Frankrijk, Italië, Ierland, Luxemburg, Portugal en Finland. Wetgeving inzake vervroegde omschakeling voor de overheidsopdrachten is vastgesteld in Griekenland, Frankrijk, Italië, Luxemburg, Nederland en Portugal. De ambtenaren ontvangen reeds hun loonstrook in euro, zij het met verschillende modaliteiten, in Spanje, Frankrijk, Ierland, Italië, Luxemburg en Portugal (meer precieze gegevens zijn terug te vinden in de bijlage). Zo ontvangen alle Franse ambtenaren (2,8 miljoen burgerlijke ambtenaren en militairen) sinds juli hun loon in euro via een bankoverschrijving (46% van de uitgaven van de Franse staat werd eind augustus in euro betaald). In Italië is de aanpassing van de ambtenarenlonen begonnen in oktober en in Ierland zal zij vóór het einde van november worden afgerond.

De meeste overheidsdiensten zijn begonnen aan de opleiding van hun personeel. Andere beginnen eerst aan het einde van het jaar. In Griekenland is de opleiding van de ambtenaren begonnen na Pasen; de ministeries (vooral de belastingdiensten), prefecturen, regionale en plaatselijke overheden, de diensten van de sociale zekerheid, de banken en de beroepsorganisaties hebben een brochure ontvangen met de titel "van de drachme naar de euro". In Frankrijk wordt een bijzondere inspanning gedaan voor de opleiding van de ambtenaren, die vóór het einde van het jaar allen ten minste een halve dag een opleiding over de euro zullen hebben gevolgd (67% heeft ze al gehad). In Portugal is de opleiding van de opleiders van de ambtenaren tot een goed einde gebracht. In België wordt openbaar kassapersoneel dat in contact staat met het publiek thans opgeleid.

Andere initiatieven hebben betrekking op algemene maatregelen in verband met de omschakeling. De door de lidstaten uitgevoerde acties zijn reeds beschreven in de mededeling van de Commissie van 3 april 2001¹⁹. Wat het vervolg van deze acties betreft kan het volgende worden vermeld: in Griekenland hebben de minister van openbaar ambt, economie en financiën bij ministerieel besluit een actiegroep opgericht voor de opvolging van de richtsnoeren van het nationaal comité voor de euro. Deze groep zal actieplannen voor de overheidsdiensten, de particuliere sector en de banken opstellen om op de euro om

19COM(2001)190 van 3.4.2001.

te schakelen en de daarmee gepaard gaande problemen snel op te lossen, en zij zal de voorlichting en de educatieve programma's over de euro plannen en daarvoor documentatie opstellen. Twee informatiebladen van het Ministerie van financiën, het ene over de omschakeling van de afdeling begroting, het andere ten behoeve van gepensioneerde ambtenaren, zijn reeds verdeeld.

In Spanje zijn twee speciale werkgroepen opgericht binnen de overheidsdiensten. De eerste is belast met het toezicht op de afronding van de openbare tarieven en prijzen in euro, de tweede met de vervroegde aanpassing van de loonfiches. De barema's van de sociale zekerheid zullen tegelijk in euro en in peseta beschikbaar zijn. Als gevolg van een akkoord tussen het Ministerie van economische zaken en de vertegenwoordigers van de overheidsbedrijven werken de Spaanse overheidsdiensten sedert 15 september 2001 in euro.

In Luxemburg is op regionale vergaderingen met vertegenwoordigers van de lagere overheden in de loop van juni gewezen op de behandeling van de lopende overheidscontracten op 31 december 2001, de overschakeling op de euro door deze overheden en hun deelname aan de communicatiecampagne. De aanpassing van de computersystemen wordt bevredigend geacht.

In Nederland is de centrale overheid in principe klaar voor de overgang op de euro. De voorbereidingen (met inbegrip van testen) moesten op 1 juli 2001 beëindigd zijn en het Ministerie van financiën bevestigt dat deze datum gerespecteerd is. De omschakeling van de huidige systemen zal geconcentreerd zijn aan het einde van 2001. De gezondheidsdiensten blijven een probleem. De Ministeries van financiën en volksgezondheid hebben richtsnoeren gegeven voor steunverlening aan deze sector (verzorgings- en rusthuizen, gezondheidsdiensten, enz.). Een onderzoek is gaande om de stand van zaken op de scholen na te gaan.

In Portugal leggen de ministeries de laatste hand aan de voorbereidingen wat betreft het afronden en het omrekenen van de historische gegevens. Een nieuw initiatief, "Euro Municipios", werd in januari gelanceerd door de nationale commissie voor de euro in partnerschap met een van de grootste banken. Zij hebben een netwerk van euro-opleiders gecreëerd dat meer dan 85% van de gemeenten bestrijkt. De euro-commissie verifieert momenteel welke gemeenten goed voorbereid zijn en geeft hen het label "klaar voor de euro". Het definitieve plan voor de omschakeling van de financiële diensten van de overheid is begin mei goedgekeurd. Het behandelt een aantal terreinen die onder de verantwoordelijkheid van het Ministerie van financiën vallen. In dit plan worden ook de vragen opgesomd waarop nog een antwoord moet worden gegeven en worden voorstellen ter zake gedaan, na de presentatie van de programma's voor de overgang op de euro.

In Finland zullen veel burgers in de komende maanden facturen in euro ontvangen. Het gaat vooral om rekeningen van de overheidsdiensten, want de plaatselijke overheden zullen hun boekhoudings- en informaticasystemen in het najaar geleidelijk aan de euro aanpassen.

In Italië heeft het euro-comité een document gepubliceerd met richtsnoeren voor de definitieve overstap van de regering op de euro²⁰. Het kan ook dienen als referentie voor de lagere overheden.

20Beschikbaar op www.tesoro.it

De centrale overheidsdiensten zijn over het algemeen voorbereid. Zij zouden een meer actieve rol kunnen spelen door stelselmatig over te gaan tot vervroegde omschakeling van de overheidsopdrachten en de ambtenarensalarissen, naar het voorbeeld van de besluiten die sommige lidstaten hebben genomen.

1.3.2. Voorbereidingen van de lagere overheden

Het rechtskader voor de overgang naar de chartale euro is op geharmoniseerde wijze vastgesteld door de 12 lidstaten: de boekhoudkundige omschakeling zal bij de 70.000 lagere overheden van de eurozone plaatsvinden op 31 december 2001. Overeenkomstig de beginselen subsidiariteit en plaatselijke autonomie hebben veel overheden echter initiatieven genomen om de interne administratieve aanpassingen te vergemakkelijken en uiteenlopende acties op het gebied van communicatie te ontwikkelen.

De administratieve voorbereidingen van de kleinere overheden worden bespoedigd. Steeds meer plaatselijke en regionale overheden van grotere omvang voeren communicatieacties om de inwoners voor te bereiden op de overgang naar de euro.

1.3.2.1. Bespoediging van de interne voorbereidingen op het praktisch gebruik van de euro

De nationale voorlichtingscampagnes over de euro hebben geleid tot een bespoediging van de voorbereidingen van de plaatselijke overheden.

De aanpassing van de informatica voor het financieel beheer heeft daar baat bij gehad. Zo heeft een Franse departementsraad besloten in juni 2001 de omschakeling van een budget van 332 miljoen EUR te testen om zijn personeel vertrouwd te maken met de definitieve omschakeling. Deze operatie heeft twee weken geduurd; het personeel werd vertrouwd gemaakt met de nieuwe financiële software en de opleiding stond open voor de ambtenaren van alle diensten. In Duitsland oefenen de deelstaten toezicht uit op de computeraanpassingen van de gemeenten: in juli 2001 leverde nog maar 2% van de computerapparatuur problemen op. In Nederland wordt nauwgezet toezicht uitgeoefend door het Ministerie van financiën om te waken over de computeraanpassingen voor de betalingen in euro van de sociale uitkeringen; in geval van moeilijkheden tijdens de overgangsperiode zal een manuele behandelingsprocedure worden gevolgd om de continuïteit van de dienst te verzekeren.

Overal in de eurozone moet bijzondere aandacht worden besteed aan de elektronische betaalterminals van de plaatselijke overheid.

De aanpassingen van de computerapparatuur aan de euro verlopen eveneens over het algemeen naar behoren. De meeste besturingsvoorzieningen zijn geïnstalleerd. In Ierland zijn de parkeerterreinen toegerust om tijdens de overgangsperiode betaling in twee munten te aanvaarden. Steden als Parijs variëren de tarieven ten voordele van de gebruiker om het parkeren in eigen straat te bevorderen en het gebruik van de wagen te beperken. De lonen worden in euro uitbetaald door de Franse lagere overheden die tot vervroegde omschakeling hebben besloten en die dus meegaan met de keuze die vanaf juli 2001 voor het overheidspersoneel geldt. De lonen van het grootste deel van het personeel van de plaatselijke overheden zullen echter vanaf 1 januari 2002 in euro worden betaald. Officiële verklaringen van de omzetting van overheidsopdrachten in euro worden door de plaatselijke overheden afgegeven in Frankrijk om geschillen te voorkomen.

Een voor de gebruiker neutrale of gunstige omrekening van de plaatselijke tarieven in euro is een gevoelig liggende zaak die bijzondere aandacht vereist van de centrale en de plaatselijke overheidsdiensten. In alle landen van de eurozone zijn uiterst precieze ministeriële rondzendbrieven opgesteld om te zorgen dat de plaatselijke overheden het voorbeeld blijven geven.

Samenwerking tussen gemeenten is ook een goede praktijk bij de voorbereiding op de euro die steeds meer ingang vindt. Zij maakt het mogelijk in het veld de moeilijkheden te meten en mogelijke oplossingen door te geven. Gedurende zes maanden zullen “facilitators” die door de kamers van koophandel met financiële steun van de departementsraad zijn aangeworven, de talrijke intergemeentelijke bestuursorganen van Charente-maritime in Frankrijk begeleiden bij hun aanpassingen aan de euro. In Nederland verrichten verschillende steden een preventief onderzoek van corrigerende maatregelen die door de plaatselijke overheden kunnen worden genomen. In België werken de gemeenschappen en de gewesten momenteel aan maatregelen die nodig zijn voor de aanpassing van de regelgeving en voor de begeleiding van de lagere overheden bij de overgang naar de euro.

1.3.2.2. Communicatieacties van lagere overheden ten behoeve van de inwoners

Uit de peiling van Eurobarometer blijkt dat de gebruikers spontaan hulp verwachten, in de eerste plaats van de banken en daarna van hun gezinsleden, om zich vertrouwd te maken met de nieuwe munt. Kwetsbare groepen verwachten echter bijzondere inspanningen van de plaatselijke overheid.

Steeds meer regionale en plaatselijke overheden voldoen aan deze verwachtingen. Parijs en Berlijn lanceren in september 2001 voorlichtingscampagnes over de euro met allerhande visueel materiaal en animaties. Baskenland steunt de voorlichtingsacties van de gemeenten om de overgang naar de euro op het platteland te vergemakkelijken. Te Duinkerken worden workshops georganiseerd voor groepen die praktische informatie over de euro in probleemwijken wensen.

Italië voert een breed programma, "De euro in de kleine steden", uit, waaraan wordt meegewerkt door het euro-comité en een belangrijke consumentenorganisatie; in ongeveer 3000 gemeenten worden euro-dagen georganiseerd. Deze acties zijn bestemd voor het grote publiek, met bijzondere aandacht voor kwetsbare groepen en bejaarden.

Bonn, Sintra, Porto, Antwerpen, Lyon, Barcelona, Dusseldorf, Frankfurt, Venetië, Bologna, Turijn en Milaan zetten tot in maart 2002 4800 personen in ten behoeve van blinden en slechtzienden, gehandicapten en bejaarden in het kader van het programma "De euro gemakkelijk gemaakt" dat door de Commissie wordt medegefinancierd. Om de leerlingen met de euro vertrouwd te maken, hebben de lagere overheden die scholen, colleges en lycea beheren educatieve spelen ontworpen. Een voorbeeld is Venetië, dat met steun van de staat en handelsorganisaties educatieve spelen op zijn website heeft geplaatst.

Om handelaren en bedrijven met minder dan 20 personeelsleden voor te bereiden op de euro, steunen de lagere overheden de bewustmakingsacties van de kamers van koophandel.

De meest voorkomende actie is gericht op de bedrijven die leverancier zijn van de lagere overheden. Bij andere acties worden bedrijven en lagere overheden betrokken die aangesloten zijn bij kamers van koophandel. Zo worden met behulp van een podiumvrachtwagen discussies over praktische thema’s rond de euro georganiseerd in 17 gemeenten van het departement Deux –Sèvres (F).

Bij onderzoek van de voorbereidingen van de lagere overheden blijkt dat tal van goede praktijken worden toegepast. Naast deze specifieke voorbeelden is het echter moeilijk de werkelijke voorbereidingsgraad te evalueren. Zo is er nog ernstige twijfel over de vorderingen van de kleinste overheden.