Veiligheid is een absolute voorwaarde voor een vrije samenleving. Om veiligheid na te kunnen streven in een snel veranderende wereld moeten alle middelen die de rechtsstaat ons biedt, slim worden ingezet. Middelen die door diezelfde rechtsstaat begrensd worden. Soms vraagt dat om repressie en de effectieve inzet van ons strafrecht. Vaak ook om preventie, om misdaad zoveel mogelijk te voorkomen. D66 wil investeren in onze politiemensen, inlichtingen- en veiligheidsdiensten en in terrorismebestrijding. We willen onze rechtsstaat bovendien uitrusten met middelen om nieuwe ontwikkelingen het hoofd te bieden, zoals cybercriminaliteit.
Effectieve inzet van strafrecht
In het streven naar een sterke rechtsstaat en een veilige samenleving wil D66 het strafrecht zo selectief en effectief mogelijk inzetten. Het strafrecht is geen wondermiddel, waarmee gedeelde waarden kunnen worden afgedwongen. Er hoort ook altijd preventie en re-socialisering bij.
Duurzame veiligheid kent vele kanten. Cybercriminaliteit en financiële misdaad verdienen prioriteit. We benadrukken tegelijkertijd het belang van een lokale aanpak van criminaliteit.
• We willen meer capaciteit voor financiële opsporing bij de politie, het Openbaar Ministerie (OM) en de Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst. We onderzoeken de mogelijkheid tot het creëren van een financiële politie. We onderzoeken ook de mogelijkheid voor de rechter om crimineel vermogen te confisqueren wanneer veroordeling niet mogelijk is (non conviction based confiscation).
• Het gebruiken van DNA-profielen uit publieke (commerciële) databanken vraagt om zeer strenge regels. DNA dat mensen om een bepaalde reden hebben afgestaan mag niet voor een ander doel worden benut.
• We kiezen voor meer capaciteit voor de rechterlijke macht om overbelasting van de rechtspraak na de fase van opsporing van verdachten tegen te gaan.
• De laatste jaren is veel geïnvesteerd in de versterking van de positie van het slachtoffer in het strafproces. Het is nu zaak om te zorgen dat deze rechten in de praktijk kunnen worden uitgeoefend. D66 wil geen verdere uitbreiding van slachtofferrechten om de balans in het strafproces niet te verstoren.
• We investeren het extra geld dat we beschikbaar stellen voor de politie en het OM in de aanpak van nieuwe vormen van criminaliteit, zoals cybercriminaliteit, en in effectieve bestrijding van ambtelijke corruptie.
• Cyberveiligheid en informatieveiligheid zijn in deze snel digitaliserende wereld belangrijker dan ooit. Ondernemers hebben de primaire verantwoordelijkheid om dit op orde te hebben, maar de overheid kan en moet hier actief in ondersteunen. Bijvoorbeeld door het Digital
Trust Center te versterken als eerste aanspreekpunt bij cybercalamiteiten. Zo hebben
bedrijven en branches een vaste en betrouwbare plek waar ze terecht kunnen met hun online veiligheidsproblemen en vraagstukken bij calamiteiten.
• Milieucriminaliteit kost de samenleving jaarlijks vier miljard euro. Toezicht en opsporing moeten beter samenwerken en de capaciteit bij zowel opsporing als het OM moeten worden uitgebreid. Naast het bestuursrecht moet ook het strafrecht kunnen worden ingezet.
• We willen de wetgeving om de positie van de rechter in het proces van gratie bij een
(levenslange) gevangenisstraf versterken en de rol van de Minister van Justitie en de koning beperken. Daarmee wordt het besluit van gratie een minder politiek beladen besluit.
• We zetten in op de mogelijkheid om bij veroordeelden die een gevangenisstraf en tbs hebben gekregen, eerder te beginnen met de tbs-behandeling.
• De rechter behoudt de vrijheid over op te leggen straffen. Minimumstraffen passen hier niet bij.
• Korte gevangenisstraffen zijn weinig effectief. We straffen effectiever met werkstraffen en (elektronisch gecontroleerde) voorwaardelijke straffen en nemen de ‘vervangende taakstraf’ op in de wet.
• De bevoegdheid van de minister van Justitie om zich met strafzaken te bemoeien door het OM een opdracht te geven, beperkt de onafhankelijkheid van het OM. Daarom willen wij dat deze komt te vervallen.
• Opsporing en criminaliteitsbestrijding zijn primair een taak van politie en OM. De laatste jaren zijn gemeentes zich, vanuit hun bestuursrechtelijke taken, meer met criminaliteitsbestrijding gaan bezighouden. D66 wil deze ontwikkeling afremmen. Het bestuursrecht, bijvoorbeeld bij het sluiten van een pand of het intrekken van een vergunning, waar een rechterlijke toets vooraf ontbreekt, mag slechts worden ingezet waar dat absoluut noodzakelijk is voor openbare orde en veiligheid. Het mag niet worden gezien als alternatief voor het strafrecht. • De modernisering van het strafrecht is gebaat bij een voortvarende implementatie van
het nieuwe wetboek van strafvordering. Hiermee kan de hele strafrechtketen worden
gemoderniseerd en gedigitaliseerd en doelmatiger te werk gaan. D66 houdt hierbij een scherp oog op privacy- waarborgen.
Investeren in kwaliteit en diversiteit politie
De politie heeft de komende tijd meer mensen nodig. De besteding van het geld moet doelmatiger en transparanter worden. Het is belangrijk dat de politie met sociale instanties en gemeenten samenwerkt aan het versterken van positieve veiligheid, bijvoorbeeld op het gebied van
leefbaarheid. Hierbij moet vroegtijdige preventie van criminaliteit en radicalisering de kerntaak zijn. Bovendien willen we dat diversiteit in de politieorganisatie wordt bevorderd.
• De wijkagent blijft centraal staan in de politieorganisatie. D66 is voorstander van de inzet van (extra) jeugdwijkagenten. D66 zorgt voor voldoende capaciteit in de basisteams zodat wijkagenten weer de tijd krijgen om hun rol als aanspreekpunt in de wijk te vervullen. • De samenwerking tussen BOA’s en de politie moet worden verbeterd, bijvoorbeeld door de
BOA’s een noodknop te geven met directe toegang tot de meldkamer van de politie. Er worden geen BOA’s ingezet als verkapte politieagenten. Het geweldsmonopolie blijft bij de politie. • Samenwerking op informatie-uitwisseling en operationeel optreden is hard nodig voor het
tegengaan van georganiseerde criminaliteit, bijvoorbeeld rond de productie van synthetische drugs. Binnen Nederland én binnen Europa. D66 steunt daarom de versterking van Europol, Eurojust, en het Europees Openbaar Ministerie.
• D66 wil dat de diversiteit prioriteit wordt in alle lagen van de politieorganisatie. De
cultuurverandering behoeft de volledige steun en inzet van de korpsleiding. Er moet gewerkt worden aan veilige teams waarbij er gericht tijd en aandacht wordt vrijgemaakt voor sociale veiligheid en omgangsvormen binnen teams.
Jongeren verdienen een tweede kans
Veiligheid en preventie zijn twee kanten van dezelfde medaille. D66 wil voorkomen dat de
kansarme jongeren van nu de zware misdadigers van later worden. Dat vraagt om het bieden van perspectief en voldoende kansen om iets van het leven te maken. D66 ziet de bestaande aanpak in bijvoorbeeld Rotterdam en Amsterdam als belangrijke lessen.
• We geven met name die gemeenten waar de problematiek het grootst is voldoende geld en instrumenten om jongeren een uitweg uit (drugs)criminaliteit te bieden door het volgen van een opleiding of begeleiding bij het vinden van werk.
• We moeten beter inzicht krijgen in de omvang van seksueel geweld onder jongeren. Meer expertise is nodig om deze problemen aan te pakken. Hierbij is een goede aansluiting met jeugdzorg nodig, voor opvang en slachtofferhulp.
• Vanaf dag één in detentie moet worden gewerkt aan een goede terugkeer in de samenleving. Veroordeelden die een gevangenisstraf en tbs hebben gekregen, moeten eerder kunnen beginnen met de tbs-behandeling.
Bestrijding van terrorisme en extremisme door Europese samenwerking
Bestrijding van terrorisme en extremisme moet zoveel mogelijk in Europees verband plaatsvinden. Alleen door gezamenlijke opsporing en het delen van inlichtingen tussen diensten van
EU-lidstaten kan terrorisme en extremisme effectief worden aangepakt. Preventie is voor D66 het vertrekpunt bij de bestrijding van terreur. Daarbij mogen uitbreiding van het strafrecht en bevoegdheden onze verworven vrijheden niet onnodig inperken. We dringen aan op goede privacybescherming en democratische waarborgen in het veiligheidsbeleid. Massasurveillance hoort daar zeker niet bij.
• Preventie en vertrouwen zijn voor D66 de basis om radicalisering een halt toe te roepen. Samen met gemeenten, wijkagenten, jongerenwerkers, docenten en hulpverleners willen we radicalisering vroegtijdig signaleren en de negatieve gevolgen voor het individu en de samenleving tot een minimum beperken.
• We trekken een absolute grens wanneer individuen haatzaaien of oproepen tot geweld, net zoals bij het aanwakkeren van antisemitisme, islamofobie en homohaat. Dat geldt voor alle vormen: terrorisme, rechts-extremisme, links-extremisme, islamitisch extremisme en overige ideologieën die het gebruik van geweld legitimeren.
• Er is geen plaats voor ongewenste buitenlandse beïnvloeding die tot ondermijning van onze democratische rechtsstaat, vrijheden en open samenleving leiden. Religieuze en andere maatschappelijke instellingen worden daarom verplicht om transparant te zijn over buitenlandse geldstromen en ontvangsten in natura, waaronder het ontvangen van (buitenlandse) haatzaaiende sprekers. D66 gaat ook onderzoeken welk handelingsperspectief landelijk geboden kan worden aan (lokale) uitvoeringsinstanties om daadwerkelijk te kunnen interveniëren.
• Nederlandse kinderen van IS-strijders in Syrische kampen worden naar Nederland gehaald om verdere radicalisering te voorkomen. Voorop staat dat IS-strijders, zowel mannen als vrouwen, worden berecht voor de misdaden die zij hebben begaan. Bij voorkeur gebeurt dit voor een internationaal tribunaal.
• Er komt een volwaardige Europese Inlichtingen- en Veiligheidsdienst. Vanzelfsprekend gaat dit samen met democratische waarborgen, respect voor fundamentele rechten, toezicht en parlementaire controle.
• Bij terrorismebestrijding hoort ook de strenge, Europese aanpak van terrorismefinanciering. Dit betekent een Europese toezichthouder die toezicht houdt op terrorismefinanciering, witwassen en andere dubieuze geldstromen. Dat verhoogt effectiviteit en zorgt bovendien voor een gelijk speelveld voor financiële instellingen.
• Het afgelopen decennium is er veel ingrijpende Europese antiterrorismewetgeving ingevoerd waarvan noodzaak, proportionaliteit en effectiviteit niet voldoende bewezen zijn. D66 wil dat de Nederlandse regering pleit voor een uitvoerige evaluatie van de huidige Europese maatregelen tegen terrorisme.